Wychowanie umysłowe

To jedna z podstawowych dziedzin wychowania

oznaczająca podejmowanie specyficznych

działań celem przyswojenia wychowankom

określonych wiadomości, umiejętności i

nawyków, kształtowanie właściwych postaw

wobec nauki i pracy umysłowej, a także

doskonalenie własnych zdolności poznawczych

(spostrzegawczości, pamięci, uwagi,

rozumowania itp.) oraz rozwijanie

zainteresowań naukowych i

kształtowanie przekonań

Głównym założeniem wychowania umysłowego jest to,

że nie można kształtować osobowości człowieka bez

ukształtowania intelektu, czyli główne założenie mówi,

że w praktyce nie można odrywać nauczania od

wychowania. Twierdzenie to ma długą historię, można ja

wiązać już z Herbartem, który mówił o nauczaniu

wychowującym.

Wychowanie umysłowe odbywa się poprzez przekaz

wiedzy, poprzez kształtowanie umiejętności.

Nauczyciele przekazując wiedzę i kształtując

umiejętności oddziaływają na uczniów treściami

dydaktycznymi, swoją postawą do wiedzy a także swoja

postawą do pracy zawodowej.

Sama osoba nauczyciela wpływa na dobór treści

dydaktycznych z oferty programowej i wpływa również

na analizę niektórych treści i staje się modelem

zachowań uczniów. Ogólnie chodzi o to, aby nauczyciel z

tych treści wybierał i analizował indywidualnie.

Definicja wg

Wincentego

Okonia:

Wychowanie umysłowe-

jest to

kształtowanie pozytywnej motywacji i

postaw wobec nauki jako wytworu umysłu

ludzkiego; wobec pracy umysłowej i

zaszczepienie wychowankom potrzeby

rozwijaniu własnego umysłu.

Zgodnie z założeniem wielostronnej

edukacji wychowanie umysłowe opiera się

na oddziaływaniu na:

Stronę poznawczą-

kształtowanie

stosunku do wiedzy jako jednej z

najcenniejszych wartości, na

kształtowaniu przekonań naukowych i

poglądu na świat.

Stronę emocjonalną-

polega na

stwarzaniu wychowankowi częstych

okazji do przeżywania wartości

intelektualnych i doskonalenia

własnych czynności umysłowych.

Aktywność praktyczną-

rozwija ona

motywację, pozawala odnaleźć

praktyczne zastosowanie zdobytej

wiedzy.

Wychowanie umysłowe

wg Muszy

skiego

to kształtowanie naukowego poglądu
na świat tzn. poglądu opartego na
badaniach empirycznych,

Cela mi wychowania umysłowego s

Kształtowanie zdolności poznawczych,
rozwój motywacji do dążenia i
poszukiwania informacji
Pogłębianie wrażliwości intelektualnej
Kształtowanie kultury umysłowej.

Wychowanie umysłowe wg

Mariana Nowaka:

Jest związane z potrzebą wychowanka do od

swoich dyspozycji, wyciągał wnioski z

doświadczenia przystosowania swojego

organizmu i całej swojej egzystencji do

środowiska poprzez myślenie i wyobraźnię.

Pobudza podmiot do tego, aby wchodząc oraz

ustalał stałe, pewne i pożyteczne relacje z

otaczającą go rzeczywistością. Chodzi o

nabycie przez wychowanka umiejętności

wyobrażenia sobie określonych sytuacji,

przewidywania ich, a następnie

przekształcenia, przy udziale uwagi i

pamięci, w wiedzę przydatną do działania.

Wg Nowaka rozwój umysłu odbywa się

dzięki:

Rozwojow

i języka

i mowy

Nabywanie języka i zdolności mówienia ( niekoniecznie

werbalnego) wskazuje na bardzo istotną granicę między

światem, zwierzęcym, a światem ludzkim. Przez mowę

człowiek wyraża własny świat wewnętrzny (swoje myśli i

uczucia) i przekazuje treści dotyczące świata zewnętrznego.

Tym samym przejawia swoja władzę nad światem rzeczy.

Wg koncepcji personalistycznej język i mowa pełnią następujące

funkcje:

Autoekspresja -osoba modyfikuje i zmienia w sensie

podmiotowym przyswojone elementy ( rzeczywistość i stany

emocjonalne o charakterze społecznym).
Przekazywanie lub komunikowanie – osoba wchodzi w relacje

z innymi osobami celem przekazywania lub komunikowania

własnych treści.
Sugestia – osoba jakby pomijając obiektywne elementy

przeżywanych treści chce wzbudzić u współrozmówców

podobne stany uczuciowe i wolitywne. Język w komunikacji

wspiera osobę w procesach poznawczych i praktycznych, w

inteligencji i w charakterze, w jej byciu indywidualnym i

społecznym

Dojrzałość języka ( mowy) osiąga się na tyle, na ile podmiot

potrafi rozszerzyć swoje relacje w środowisku społecznym. Na

początku język w dużej mierze służy dziecku do oddziaływania

na dorosłych, by od nich otrzymać to, czego samo nie potrafi

osiągnąć. Stopniowo dziecko nawiązuje kontakty z

rzeczywistością, przyswaja ją sobie i dokonuje w niej

stopniowej ekspansji. W ten sposób poszerza swoje

doświadczenie i chce podzielić się nim z innymi. Poszukuje

środków, aby to uczynić.
Ćwiczenie różnych form języka pobudza rozwój umysłowy i

wyostrza sferę emocjonalną, której rozwój wzbogaca język o

elementy osobowe i kulturalne.

Wychowanie sprzyja przyswojeniu sobie wielu różnych środków

wyrazu ( słownych, muzycznych, graficznych, rysunkowych,

plastycznych) i czyni je zrozumiałymi. Nabywanie umiejętności

językowych jest istotnym warunkiem rozwoju intelektualnego

i emocjonalno-moralnego, ponieważ treść doświadczenia

historyczno-społecznego ludzi, która koncentrowała się na

rzeczach materialnych jest uogólniana i wyrażana w formie

werbalnej. I jest to właśnie ta forma, która ukazuje się dziecku

w bogactwie różnej wiedzy i pojęć o otaczającym świecie.

Wychowanie zwraca uwagę na naturalne

możliwości wychowywanego podmiotu oraz na

możliwości stwarzane dla niego przez środowisko

– w celu przekształcenia tych pierwszych w

autentyczne zdolności, które posłużą jednostce

do kontrolowania i zmieniania środowiska.
Wychowanek, pobudzony przez wewnętrzne

potrzeby swojej natury, wchodzi w relację z

faktami i osobami, które mogą zaspakajać jego

potrzeby. Wyzwala w sobie procesy psychiczne

związane z dawaniem i otrzymywaniem

odpowiedzi oraz rozwija struktury myślowe, czyli

systemy symbolicznych znaków porozumiewania

się i języka. Formując w sobie stopniowo

podstawowe schematy zachować wychowanek

jakby pomniejsza swoją bezpośrednią zależność

od środowiska.

Rozwoju

procesu myślenia

Myślenie człowieka wiąże się z interpretowaniem

bodźców zewnętrznych i wewnętrznych i konsekwencji

nadawaniem im znaczenia, które jest wyrażana w

sądach. Człowiek myśli, ponieważ jest pobudzany do

tego przez konieczność stawiania czoła wyzwaniom

życiowym i rozwiązywania problemów. Myśleć oznacza

przyswajać sobie pewne właściwości, które będą

skuteczniej prowadziły do rozwiązywania problemów.
Myśląc doprowadzamy do pewnej systematyzacji

naszych pojęć i obrazów. W wyobraźni przedstawiamy

sobie to, czego nie ma, lecz co mogłoby zaistnieć ( o

czym wiemy na podstawie doświadczenie przeszłości).

W tym sensie celem wychowania umysłowego jest

stworzenie warunków, które ułatwiałyby przemianę

praktycznego myślenia wychowanka (opartego na

konkretnym działaniu) w myślenie pojęciowe,

spekulatywne, oparte na procesach poznawczych,

pobudzające wyobraźnię i czyniące ją twórczą.

Wychowanie umysłowe wiąże się również z wewnętrzną

potrzebą wychowanka do przystosowania swojego

organizmu i całej swojej egzystencji do środowiska

poprzez myślenie i wyobraźnię. Pobudza podmiot do

tego, aby wychodząc od swoich dyspozycji, wyciągał

wnioski z doświadczenia oraz ustalał stałe, pewne i

pożyteczne relacje z otaczającą go rzeczywistością.

Chodzi o nabycie przez wychowanka umiejętności

wyobrażania sobie określonych sytuacji, przewidywania

ich, a następnie przekształcania, przy udziale uwagi i

pamięci, w wiedzę przydatną do działania. Na tym

podłożu wychowanek podejmuje taką aktywność, jak:

konfrontacja, przyswajanie, pomnażanie, eksperyment,

zawieranie układu przy utrzymaniu interakcji podmiot-

przedmiot oraz organizm-środowisko.
Ćwiczenie tych aktywności prowadzi do rozwoju dalszych

zdolności, zwanych logicznymi. Są one postrzegane jako

sterowane poprzez prawa poza empiryczne oraz

wyposażone we własną konieczność i uniwersalność.
Rozwój intelektualny wychowanka prowadzi zatem do

spotkania z rzeczywistością zewnętrzną (środowisko i

kultura), wyzwalają postawę poszukiwania i twórczości

Potrzeby wychowanka w relacji ze środowiskiem
przekształcają się w zainteresowania i wyzwalają
procesy myślowe zmierzające do poprawienia i
systematyzowania tego środowiska. W ten sposób od
swoistego „zbiorowiska swoich myśli” człowiek
dochodzi do poznania refleksyjnego, a następnie do
zdolności analizy i syntezy, w miarę możliwości
obiektywnych, oraz do wyzwalania się z zależności od
utartego poziomu i sposobu myślenia, co w
społecznościach zbyt statycznych może być zarazem
zniewalające. Zadanie wychowawcy i nauczyciela
powinno się sprowadzać do zapewnienia
współzależności między aktywnością umysłową a
treściami, co zapobiegnie myśleniu w pustce lub
pasywności.

Kształcenie umysłu:

Herbert Spencer, angielski filozof i
socjolog, używa przykładu dzikiego
dziecka z Aveyronu, aby udowodnić,
że w każdej dziedzinie wychowania
niezbędna jest pomoc i wsparcie
rodziców, czy opiekunów. Uważa on,
że dbając z dnia na dzień o właściwy
rodzaj faktów przygotowanych we
właściwy sposób i podając je w
należytych rozmiarach w odpowiednim
czasie, udzielamy w dużym zakresie
czynnej pomocy zarówno umysłowi
dziecka, jak i jego ciału.