Prawo i

Prawo i

jego

jego

funkcje

funkcje

1.

1.

definicja prawa

definicja prawa

2.

2.

gałęzie prawa

gałęzie prawa

3.

3.

definicja normy

definicja normy

prawnej

prawnej

4.

4.

części normy prawnej

części normy prawnej

5. funkcje prawa

5. funkcje prawa

6. omówienie funkcji

6. omówienie funkcji

a.

a.

funkcja stabilizacyjna

funkcja stabilizacyjna

b.

b.

funkcja dynamizująca

funkcja dynamizująca

c.

c.

funkcja ochronna

funkcja ochronna

d.

d.

funkcja organizacyjna

funkcja organizacyjna

e.

e.

funkcja represyjna

funkcja represyjna

f.

f.

funkcja wychowawcza

funkcja wychowawcza

g. funkcja gwarancyjna

g. funkcja gwarancyjna

h. funkcja

h. funkcja

dystrybutywna

dystrybutywna

i. regulator konfliktów

i. regulator konfliktów

j. funkcja kulturotwórcza

j. funkcja kulturotwórcza

7. rodzaje prawa

7. rodzaje prawa

8. prawa człowieka

8. prawa człowieka

9. język prawa

9. język prawa

10. system prawa

10. system prawa

11. źródła prawa

11. źródła prawa

12. prawo

12. prawo

międzynarodowe i

międzynarodowe i

związane z nim

związane z nim

pojęcia

pojęcia



W dzisiejszych czasach ludzie bardzo często

W dzisiejszych czasach ludzie bardzo często

posługują się pojęciem „prawo”, jednak nie

posługują się pojęciem „prawo”, jednak nie

zawsze jest ono właściwie użyte. Bywa ono

zawsze jest ono właściwie użyte. Bywa ono

czasami nadużywane. Dzieje się tak,

czasami nadużywane. Dzieje się tak,

ponieważ nie potrafimy go zdefiniować. Aby

ponieważ nie potrafimy go zdefiniować. Aby

móc prawidłowo posługiwać się tym

móc prawidłowo posługiwać się tym

terminem, powinniśmy znać jego definicję i ją

terminem, powinniśmy znać jego definicję i ją

rozumieć. Prawo to „zespół norm wydanych

rozumieć. Prawo to „zespół norm wydanych

lub usankcjonowanych przez państwo i

lub usankcjonowanych przez państwo i

zagwarantowanych przymusem

zagwarantowanych przymusem

państwowym”. Inna definicja głosi, że prawo

państwowym”. Inna definicja głosi, że prawo

to „system norm prawnych, czyli ogólnych,

to „system norm prawnych, czyli ogólnych,

abstrakcyjnych i w przybliżeniu

abstrakcyjnych i w przybliżeniu

jednoznacznych dyrektyw postępowania,

jednoznacznych dyrektyw postępowania,

które powstały w związku z istnieniem i

które powstały w związku z istnieniem i

funkcjonowaniem państwa, ustanowione lub

funkcjonowaniem państwa, ustanowione lub

uznane przez właściwe organy władzy

uznane przez właściwe organy władzy

publicznej i przez te organy stosowane, w

publicznej i przez te organy stosowane, w

tym z użyciem przymusu państwowego”.

tym z użyciem przymusu państwowego”.



Prawo musi być uporządkowanym zespołem

Prawo musi być uporządkowanym zespołem

norm, ponieważ zawiera ich setki tysięcy.

norm, ponieważ zawiera ich setki tysięcy.

Gdyby w tym zbiorze nie panował ściśle

Gdyby w tym zbiorze nie panował ściśle

określony ład, niemożliwym byłoby

określony ład, niemożliwym byłoby

posługiwanie się nim. Uporządkowanie to

posługiwanie się nim. Uporządkowanie to

wyraża się w gałęziach prawa, w ramach

wyraża się w gałęziach prawa, w ramach

których występują instytucje prawne. W

których występują instytucje prawne. W

Rzeczpospolitej Polsce wyodrębnia się 9

Rzeczpospolitej Polsce wyodrębnia się 9

gałęzi prawa:

gałęzi prawa:



1)

1)

prawo państwowe (konstytucyjne)

prawo państwowe (konstytucyjne)

–

–

reguluje podstawowe prawa i obowiązki

reguluje podstawowe prawa i obowiązki

obywateli oraz działania najważniejszych

obywateli oraz działania najważniejszych

instytucji wymienionych w konstytucji;

instytucji wymienionych w konstytucji;



2)

2)

prawo cywilne

prawo cywilne

– reguluje stosunki

– reguluje stosunki

majątkowe i niektóre stosunki osobiste

majątkowe i niektóre stosunki osobiste

pomiędzy równorzędnymi podmiotami prawa;

pomiędzy równorzędnymi podmiotami prawa;



3)

3)

prawo

prawo

rodzinne

rodzinne

– reguluje osobiste i majątkowe

– reguluje osobiste i majątkowe

stosunki między małżonkami i krewnymi oraz stosunki

stosunki między małżonkami i krewnymi oraz stosunki

wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli;

wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli;



4)

4)

prawo

prawo

pracy

pracy

– reguluje stosunki między

– reguluje stosunki między

pracodawcą a pracownikiem na tle świadczonej pracy;

pracodawcą a pracownikiem na tle świadczonej pracy;



5)

5)

prawo

prawo

administracyjne

administracyjne

– reguluje strukturę

– reguluje strukturę

organów administracyjnych oraz

organów administracyjnych oraz

stosunki prawne powstające w toku władczej

stosunki prawne powstające w toku władczej

działalności tych organów;

działalności tych organów;



6)

6)

prawo

prawo

finansowe

finansowe

– reguluje gromadzenie środków

– reguluje gromadzenie środków

pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i

pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i

wydatkowanie, a także określających strukturę oraz

wydatkowanie, a także określających strukturę oraz

tryb działania organów i instytucji finansowych, jest

tryb działania organów i instytucji finansowych, jest

powiązane z prawem administracyjnym;

powiązane z prawem administracyjnym;



7)

7)

prawo

prawo

gospodarcze

gospodarcze

– przedmiotem jego

– przedmiotem jego

regulacji są przedsiębiorcy, ich działalność

regulacji są przedsiębiorcy, ich działalność

oraz środki służące realizacji tej działalności;

oraz środki służące realizacji tej działalności;

8)

8)

prawo

prawo

karne

karne

– określa, jakie czyny są

– określa, jakie czyny są

przestępstwami, ustala kary za te

przestępstwami, ustala kary za te

przestępstwa, przy pomocy tego prawa

przestępstwa, przy pomocy tego prawa

państwo ochrania istniejący porządek

państwo ochrania istniejący porządek

9)

9)

prawo

prawo

procesowe

procesowe

– dzieli się na prawo

– dzieli się na prawo

cywilne procesowe i prawo karne procesowe,

cywilne procesowe i prawo karne procesowe,

nie jest jednolitym zespołem norm.

nie jest jednolitym zespołem norm.



Prawo jest nierozerwalnie związane z

Prawo jest nierozerwalnie związane z

państwem.

państwem.

Nie może ono istnieć bez

Nie może ono istnieć bez

państwa, ośrodka najwyższej władzy, która

państwa, ośrodka najwyższej władzy, która

ogarnia wszystkich ludzi na terytorium

ogarnia wszystkich ludzi na terytorium

danego kraju.

danego kraju.



Wynika to z faktu, że przymus jest

Wynika to z faktu, że przymus jest

integralną częścią prawa. Stanowi on

integralną częścią prawa. Stanowi on

zabezpieczenie jego przestrzegania.

zabezpieczenie jego przestrzegania.

Natomiast przymusem dysponuje państwo,

Natomiast przymusem dysponuje państwo,

które stwarza w tym celu specjalny aparat,

które stwarza w tym celu specjalny aparat,

tzw. aparat przymusu. W razie potrzeby

tzw. aparat przymusu. W razie potrzeby

państwo fizycznie zmusza do

państwo fizycznie zmusza do

podporządkowania się woli obywatela

podporządkowania się woli obywatela

poprzez działanie przez odpowiedni w danej

poprzez działanie przez odpowiedni w danej

sytuacji organ.

sytuacji organ.



Sprawiedliwość

Sprawiedliwość

– to jedno z głównych

– to jedno z głównych

zagadnień etyki i filozofii prawa. Starożytni

zagadnień etyki i filozofii prawa. Starożytni

uważali sprawiedliwość za cnotę

uważali sprawiedliwość za cnotę

doskonałości etycznej, która polegała na

doskonałości etycznej, która polegała na

tym, aby żyć uczciwie, nikogo nie

tym, aby żyć uczciwie, nikogo nie

skrzywdzić i każdemu oddawać, co jego.

skrzywdzić i każdemu oddawać, co jego.



Praworządność -

Praworządność -

może być rozważana na dwóch

może być rozważana na dwóch

różnych płaszczyznach: jako zasada prawno-

różnych płaszczyznach: jako zasada prawno-

ustrojowa lub postulat polityczny oraz jako

ustrojowa lub postulat polityczny oraz jako

określony stan faktyczny. Praworządność jest

określony stan faktyczny. Praworządność jest

stanem polegającym na tym, że państwo działa za

stanem polegającym na tym, że państwo działa za

pośrednictwem swoich organów zgodnie z

pośrednictwem swoich organów zgodnie z

zobowiązującym prawem. Oznacza to, że proces

zobowiązującym prawem. Oznacza to, że proces

sprawowania władzy publicznej w państwie opiera

sprawowania władzy publicznej w państwie opiera

się przede wszystkim na prawie. 

się przede wszystkim na prawie. 



Prawo

Prawo

powinno chronić istniejący porządek

powinno chronić istniejący porządek

stworzony przez człowieka, oparty na

stworzony przez człowieka, oparty na

funkcjonowaniu i sprawowaniu władzy, być

funkcjonowaniu i sprawowaniu władzy, być

elementem pozwalającym społeczeństwu na rozwój

elementem pozwalającym społeczeństwu na rozwój

w różnych sferach. Prawo funkcjonuje na podstawie

w różnych sferach. Prawo funkcjonuje na podstawie

przyzwolenia społecznego.

przyzwolenia społecznego.



Prawo

Prawo

pozytywne

pozytywne

jest oparte na założeniu, że

jest oparte na założeniu, że

stosowane procedury państwa wymagały

stosowane procedury państwa wymagały

powstania, utworzenia prawa. Ludzkie pojmowanie

powstania, utworzenia prawa. Ludzkie pojmowanie

sprawiedliwości jest sprzeczne z prawem. W prawie

sprawiedliwości jest sprzeczne z prawem. W prawie

pozytywnym decyduje dobro państwa nawet za

pozytywnym decyduje dobro państwa nawet za

cenę sprzeczności z danymi jednostkami.

cenę sprzeczności z danymi jednostkami.



W prawie

W prawie

natury

natury

na pierwszy plan wysuwa się

na pierwszy plan wysuwa się

ludzkie poczucie sprawiedliwości.

ludzkie poczucie sprawiedliwości.

Dominującym

Dominującym

prawem jest prawo pozytywne.

prawem jest prawo pozytywne.



Przestrzeganie prawa jest pewnym nośnikiem

Przestrzeganie prawa jest pewnym nośnikiem

społecznej akceptacji państwa i wartości

społecznej akceptacji państwa i wartości

promowanych przez to państwo.

promowanych przez to państwo.



Na prawo składają się normy prawne. Norma

Na prawo składają się normy prawne. Norma

prawna to wynikająca z przepisów reguła

prawna to wynikająca z przepisów reguła

postępowania - wydana lub usankcjonowana przez

postępowania - wydana lub usankcjonowana przez

państwo - która jest zagwarantowana przymusem

państwo - która jest zagwarantowana przymusem

państwowym, czyli stosowanie się do niej nie jest

państwowym, czyli stosowanie się do niej nie jest

zależne od woli obywatela. Z każdej normy wynika

zależne od woli obywatela. Z każdej normy wynika

obowiązek dla jednej osoby, natomiast drugiej

obowiązek dla jednej osoby, natomiast drugiej

osobie przysługuje prawo. Oznacza to, że ma ona

osobie przysługuje prawo. Oznacza to, że ma ona

charakter dwustronny. Ma ona także charakter

charakter dwustronny. Ma ona także charakter

ogólny. Osoba, na której ciąży wynikający z danej

ogólny. Osoba, na której ciąży wynikający z danej

normy obowiązek, nie jest indywidualizowana.

normy obowiązek, nie jest indywidualizowana.

Każdy ma obowiązek zachować się tak, jak nakazuje

Każdy ma obowiązek zachować się tak, jak nakazuje

norma prawna.

norma prawna.



Każda norma prawna składa się z trzech części:

Każda norma prawna składa się z trzech części:

hipotezy, dyspozycji i sankcji.

hipotezy, dyspozycji i sankcji.

Hipoteza

Hipoteza

to sytuacja, w której norma prawna

to sytuacja, w której norma prawna

znajduje zastosowanie.

znajduje zastosowanie.

Dyspozycja

Dyspozycja

to część normy prawnej, która

to część normy prawnej, która

wskazuje obowiązujący sposób zachowania.

wskazuje obowiązujący sposób zachowania.

Sankcja

Sankcja

to część normy prawnej, która mówi, jakie

to część normy prawnej, która mówi, jakie

ujemne skutki pociągnie za sobą niezastosowanie

ujemne skutki pociągnie za sobą niezastosowanie

się do dyspozycji.

się do dyspozycji.



Duża część społeczeństwa nie wie nic o funkcjach,

Duża część społeczeństwa nie wie nic o funkcjach,

jakie są sprawowane przez prawo. Dlatego sądzę,

jakie są sprawowane przez prawo. Dlatego sądzę,

iż temat, który zostanie zrealizowany w tym

iż temat, który zostanie zrealizowany w tym

referacie, a mianowicie: „Prawo i jego funkcje”

referacie, a mianowicie: „Prawo i jego funkcje”

jest bardzo ważny, ciekawy i przydatny dla

jest bardzo ważny, ciekawy i przydatny dla

każdego – nawet przeciętnego – obywatela.

każdego – nawet przeciętnego – obywatela.



Podział funkcji prawa

Podział funkcji prawa

:

:



Funkcja stabilizacyjna

Funkcja stabilizacyjna



Funkcja dynamizująca

Funkcja dynamizująca



Funkcja ochronna

Funkcja ochronna



Funkcja organizacyjna

Funkcja organizacyjna



Funkcja represyjna

Funkcja represyjna



Funkcja wychowawcza

Funkcja wychowawcza



Funkcja kontrolna

Funkcja kontrolna



Funkcja dystrybutywna

Funkcja dystrybutywna



Funkcja: regulator konfliktów

Funkcja: regulator konfliktów



Funkcja kulturotwórcza

Funkcja kulturotwórcza



Funkcja gwarancyjna

Funkcja gwarancyjna



FUNKCJA STABILIZACYJNA

FUNKCJA STABILIZACYJNA



Funkcja stabilizacyjna prawa stabilizuje

Funkcja stabilizacyjna prawa stabilizuje

stosunki między społeczeństwem a

stosunki między społeczeństwem a

państwem. Prawo utrwala układ stosunków

państwem. Prawo utrwala układ stosunków

społeczno – gospodarczo - politycznych.

społeczno – gospodarczo - politycznych.

Funkcja ta odpowiada funkcji adaptacyjnej

Funkcja ta odpowiada funkcji adaptacyjnej

państwa. Poprzez funkcję stabilizacyjną i

państwa. Poprzez funkcję stabilizacyjną i

dynamizującą prawo umożliwia

dynamizującą prawo umożliwia

wprowadzanie różnego zmian, ale także

wprowadzanie różnego zmian, ale także

utrwala porządek istniejący w

utrwala porządek istniejący w

społeczeństwie.

społeczeństwie.



FUNKCJA DYNAMIZUJĄCA

FUNKCJA DYNAMIZUJĄCA



Inaczej zwana także funkcją innowacyjną. W

Inaczej zwana także funkcją innowacyjną. W

zasadniczy sposób zmienia zastane układy

zasadniczy sposób zmienia zastane układy

stosunków społeczno – gospodarczo –

stosunków społeczno – gospodarczo –

politycznych. Sprzyja rozwojowi form życia

politycznych. Sprzyja rozwojowi form życia

społecznego – form nowych lub takich, które

społecznego – form nowych lub takich, które

dotychczas miały małe znaczenie.

dotychczas miały małe znaczenie.



FUNKCJA OCHRONNA

FUNKCJA OCHRONNA



Tę funkcję można podzielić na

Tę funkcję można podzielić na

dystrybucyjną

dystrybucyjną

,

,

gwarancyjną

gwarancyjną

i

i

opiekuńczą

opiekuńczą

lub

lub

represyjną

represyjną

i

i

motywacyjną

motywacyjną

. Polega na koordynacji działań

. Polega na koordynacji działań

zbiorowych. Prawo powinno chronić pewnych

zbiorowych. Prawo powinno chronić pewnych

wartości, pełni funkcję opiekuńczą. Prawo chroni

wartości, pełni funkcję opiekuńczą. Prawo chroni

obywateli przed nadmierną władzą państwa oraz

obywateli przed nadmierną władzą państwa oraz

wskazuje zachowania akceptowane w

wskazuje zachowania akceptowane w

społeczeństwie. Normy prawa mają zapewnić prawną

społeczeństwie. Normy prawa mają zapewnić prawną

ochronę określonym dobrom, które wymagają takiej

ochronę określonym dobrom, które wymagają takiej

ochrony według oceny ustawodawcy. Ochronie

ochrony według oceny ustawodawcy. Ochronie

środkami prawa karnego podlegają jedynie

środkami prawa karnego podlegają jedynie

najistotniejsze dobra. Dobra te mogą być chronione

najistotniejsze dobra. Dobra te mogą być chronione

za pomocą wprowadzenia sankcji prawno - karnych

za pomocą wprowadzenia sankcji prawno - karnych

za naruszenie lub narażenie tych dóbr. Ważna

za naruszenie lub narażenie tych dóbr. Ważna

funkcja regulująca wymiar i rozkład czasu pracy.

funkcja regulująca wymiar i rozkład czasu pracy.

Prawo chroni funkcjonowanie jednostki, podmiotów

Prawo chroni funkcjonowanie jednostki, podmiotów

gospodarczych i całego państwa.

gospodarczych i całego państwa.



FUNKCJA ORGANIZACYJNA

FUNKCJA ORGANIZACYJNA



Poprzez tę funkcję reguluje się pewne

Poprzez tę funkcję reguluje się pewne

struktury w państwie oraz wyznaczane są

struktury w państwie oraz wyznaczane są

formy życia zbiorowego. Wynika ona z

formy życia zbiorowego. Wynika ona z

normatywnego charakteru prawa. Ważna

normatywnego charakteru prawa. Ważna

funkcja regulująca wymiar i rozkład czasu

funkcja regulująca wymiar i rozkład czasu

pracy. Prawo jako mechanizm organizujący,

pracy. Prawo jako mechanizm organizujący,

jest formą stwarzania warunków życia.

jest formą stwarzania warunków życia.



FUNKCJA REPRESYJNA

FUNKCJA REPRESYJNA



Prawo zawiera katalog kar wymierzanych

Prawo zawiera katalog kar wymierzanych

za popełnienie niedozwolonych czynów.

za popełnienie niedozwolonych czynów.

Funkcja ta odwołuje się do sankcji

Funkcja ta odwołuje się do sankcji

grożących za nieprzestrzeganie prawa. Jest

grożących za nieprzestrzeganie prawa. Jest

ona bezpośrednio związana z prawem

ona bezpośrednio związana z prawem

karnym. Prawo to także zbiór represji, lęk

karnym. Prawo to także zbiór represji, lęk

przed represją sprawia, że zaniechane są

przed represją sprawia, że zaniechane są

pewne działania.

pewne działania.



FUNKCJA WYCHOWAWCZA

FUNKCJA WYCHOWAWCZA



Polega na wprowadzeniu w życie wzorców

Polega na wprowadzeniu w życie wzorców

postaw, kształtowaniu tych postaw. Ściśle

postaw, kształtowaniu tych postaw. Ściśle

łączy się z nią funkcja stabilizacyjna prawa.

łączy się z nią funkcja stabilizacyjna prawa.



FUNKCJA GWARANCYJNA

FUNKCJA GWARANCYJNA



Prawo gwarantuje, że ci, którzy nie naruszą

Prawo gwarantuje, że ci, którzy nie naruszą

określonych w nim zasad postępowania nie

określonych w nim zasad postępowania nie

poniosą negatywnych konsekwencji ze strony

poniosą negatywnych konsekwencji ze strony

państwa. Szczególne znaczenie funkcja ta ma

państwa. Szczególne znaczenie funkcja ta ma

na gruncie prawa karnego. Wyznacza ona

na gruncie prawa karnego. Wyznacza ona

granicę między zakresem uprawnień państwa

granicę między zakresem uprawnień państwa

a sferą praw i wolności jednostki. Chroni ona

a sferą praw i wolności jednostki. Chroni ona

jednostkę przed arbitralną ingerencją ze

jednostkę przed arbitralną ingerencją ze

strony władzy publicznej. Prawo musi

strony władzy publicznej. Prawo musi

wyraźnie określać zabronione zachowania

wyraźnie określać zabronione zachowania

jednostki. Zachowania, które nie są wyraźnie

jednostki. Zachowania, które nie są wyraźnie

zabronione przez prawo, traktuje się jakby

zabronione przez prawo, traktuje się jakby

były dozwolone.

były dozwolone.



FUNKCJA: REGULATOR KONFLIKTÓW

FUNKCJA: REGULATOR KONFLIKTÓW



Sposoby konfliktów określone są w prawie. Prawo

Sposoby konfliktów określone są w prawie. Prawo

pomaga obywatelom w rozwiązywaniu konfliktów.

pomaga obywatelom w rozwiązywaniu konfliktów.

Pozwala również uniknąć konfliktów, a jeżeli do

Pozwala również uniknąć konfliktów, a jeżeli do

nich dojdzie to wskazuje sposób ich łagodzenia.

nich dojdzie to wskazuje sposób ich łagodzenia.

FUNKCJA KULTUROTWÓRCZA

FUNKCJA KULTUROTWÓRCZA



Prawo bierze udział w tworzeniu kultury państwa,

Prawo bierze udział w tworzeniu kultury państwa,

np. umacniając system wartości.

np. umacniając system wartości.

Rodzaje prawa

Rodzaje prawa

:

:



KC

KC

- Kodeks cywilny

- Kodeks cywilny



KPK

KPK

-Kodeks postępowania karnego

-Kodeks postępowania karnego



KK

KK

-Kodeks karny

-Kodeks karny



KKW

KKW

-Kodeks karny wykonawczy

-Kodeks karny wykonawczy



KSH

KSH

-Kodeks spółek handlowych

-Kodeks spółek handlowych



KP

KP

-Kodeks pracy

-Kodeks pracy



KPA

KPA

-Kodeks postępowania administracyjnego

-Kodeks postępowania administracyjnego



KPC

KPC

-Kodeks postępowania cywilnego

-Kodeks postępowania cywilnego



KRO

KRO

-Kodeks rodzinny i opiekuńczy

-Kodeks rodzinny i opiekuńczy



Prawa człowieka

Prawa człowieka

są prawami podstawowymi.

są prawami podstawowymi.

Przysługują one każdemu człowiekowi od momentu

Przysługują one każdemu człowiekowi od momentu

urodzenia się. Są niezbywalne – nie można się ich

urodzenia się. Są niezbywalne – nie można się ich

zrzec, oraz nienaruszalne – istnieją niezależnie od

zrzec, oraz nienaruszalne – istnieją niezależnie od

władzy i nie mogą być przez nią regulowane.

władzy i nie mogą być przez nią regulowane.



Język prawa

Język prawa

należy podzielić na język

należy podzielić na język

prawny i

prawny i

prawniczy:

prawniczy:



Język

Język

prawny

prawny

-> różni się od języka naturalnego

-> różni się od języka naturalnego

(słownictwem i zasadami stylistyki, osobliwościami

(słownictwem i zasadami stylistyki, osobliwościami

gramatycznymi), służy do formułowania tekstów

gramatycznymi), służy do formułowania tekstów

prawnych zawierających wypowiedzi normatywne

prawnych zawierających wypowiedzi normatywne



Język

Język

prawniczy

prawniczy

-> używany jest do formułowania

-> używany jest do formułowania

wypowiedzi o prawie obowiązującym i zjawiskach

wypowiedzi o prawie obowiązującym i zjawiskach

prawnych.

prawnych.



System prawa

System prawa

pozytywnego składa się tylko i wyłącznie z

pozytywnego składa się tylko i wyłącznie z

norm prawnych. Przepisy i akty normatywne to jedynie

norm prawnych. Przepisy i akty normatywne to jedynie

materiał do budowy norm prawnych.

materiał do budowy norm prawnych.



Fundamentalnymi wartościami, których wymaga się od

Fundamentalnymi wartościami, których wymaga się od

prawa są

prawa są

sprawiedliwość

sprawiedliwość

i

i

praworządność

praworządność

. W rozwoju

. W rozwoju

historycznym dopracowano się różnych materialnych

historycznym dopracowano się różnych materialnych

koncepcji sprawiedliwości. Oto najczęściej spotykane:

koncepcji sprawiedliwości. Oto najczęściej spotykane:



'każdemu wg jego dzieł'

'każdemu wg jego dzieł'

- oceniany jest tylko ostateczny

- oceniany jest tylko ostateczny

efekt, a nie np. ilość włożonej pracy (np. egzamin

efekt, a nie np. ilość włożonej pracy (np. egzamin

maturalny);

maturalny);



'każdemu wg jego zasług'

'każdemu wg jego zasług'

- ocenie podlega głównie wysiłek

- ocenie podlega głównie wysiłek

włożony w coś, a nie skutek (np. poświęcenie żołnierza w

włożony w coś, a nie skutek (np. poświęcenie żołnierza w

przegranej bitwie);

przegranej bitwie);



'każdemu wg jego pozycji'

'każdemu wg jego pozycji'

- różne traktowanie ludzi ze

- różne traktowanie ludzi ze

względu na pozycję w społeczeństwie, współcześnie

względu na pozycję w społeczeństwie, współcześnie

dotyczy np. sprawnych fizycznie i kalekich;

dotyczy np. sprawnych fizycznie i kalekich;



'każdemu wg jego

'każdemu wg jego

potrzeb'

potrzeb'

- na podstawie tej zasady

- na podstawie tej zasady

formułuje się np. tzw. minimum socjalne w państwie;

formułuje się np. tzw. minimum socjalne w państwie;



'każdemu

'każdemu

to

to

samo'

samo'

- ponieważ każdy człowiek jest

- ponieważ każdy człowiek jest

równy, ma równy żołądek, to rozdział wszystkiego

równy, ma równy żołądek, to rozdział wszystkiego

po równo uznaje się z sprawiedliwy; ten rodzaj

po równo uznaje się z sprawiedliwy; ten rodzaj

sprawiedliwości stosuje się np. w Polsce przy

sprawiedliwości stosuje się np. w Polsce przy

nadawaniu praw wyborczych wśród dorosłych ludzi;

nadawaniu praw wyborczych wśród dorosłych ludzi;



'każdemu wg tego, co przyznaje mu prawo'

'każdemu wg tego, co przyznaje mu prawo'

-

-

formuła odsyłająca do prawa, a prawo zazwyczaj

formuła odsyłająca do prawa, a prawo zazwyczaj

wykorzystuje którąś z wyżej wymienionych zasad;

wykorzystuje którąś z wyżej wymienionych zasad;



Źródła prawa w polskim porządku prawnym

Źródła prawa w polskim porządku prawnym



- Konstytucja

- Konstytucja



- orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego

- orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego



- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- ratyfikowane umowy międzynarodowe



- ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy

- ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy



- rozporządzenia

- rozporządzenia



- akty prawa miejscowego

- akty prawa miejscowego



Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

– ustawa

– ustawa

zasadnicza, najważniejszy akt prawny Rzeczypospolitej

zasadnicza, najważniejszy akt prawny Rzeczypospolitej

Polskiej, została uchwalona 2.04.1997 r. przez

Polskiej, została uchwalona 2.04.1997 r. przez

Zgromadzenie Narodowe i zatwierdzona w

Zgromadzenie Narodowe i zatwierdzona w

ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 r.

ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 r.



Ustawa –

Ustawa –

jest aktem prawnym o charakterze

jest aktem prawnym o charakterze

powszechnie obowiązującym, najczęściej uchwalana

powszechnie obowiązującym, najczęściej uchwalana

jest przez parlament.

jest przez parlament.



Zakazy lub nakazy określonego postępowania są

Zakazy lub nakazy określonego postępowania są

formułowane przez

formułowane przez

dyrektywę.

dyrektywę.

Nie można orzec o jej

Nie można orzec o jej

prawdziwości, ponieważ nie jest ona twierdzeniem o

prawdziwości, ponieważ nie jest ona twierdzeniem o

rzeczywistości. Można orzec o jej obowiązywaniu.

rzeczywistości. Można orzec o jej obowiązywaniu.



Prawo wspólnotowe to prawo składające się na system

Prawo wspólnotowe to prawo składające się na system

prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej.

prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej.



Rozporządzenia

Rozporządzenia

zbliżone są swoim charakterem do

zbliżone są swoim charakterem do

ustaw polskiego porządku prawnego. Ujednolicają

ustaw polskiego porządku prawnego. Ujednolicają

przepisy w krajach wspólnotowych UE. Mają charakter

przepisy w krajach wspólnotowych UE. Mają charakter

wiążący, zasięg ogólny i abstrakcyjny.

wiążący, zasięg ogólny i abstrakcyjny.



Źródłem prawa jest także orzeczenie Trybunału

Źródłem prawa jest także orzeczenie Trybunału

Konstytucyjnego. Trybunał konstytucyjny jest

Konstytucyjnego. Trybunał konstytucyjny jest

organem sądownictwa konstytucyjnego.

organem sądownictwa konstytucyjnego.

Podstawowe zadanie trybunału to kontrolowanie

Podstawowe zadanie trybunału to kontrolowanie

zgodności norm prawnych niższego rzędu z

zgodności norm prawnych niższego rzędu z

normami prawnymi rzędu wyższego

normami prawnymi rzędu wyższego

(Konstytucja, umowy międzynarodowe).

(Konstytucja, umowy międzynarodowe).



Uchwały

Uchwały

organizacji

organizacji

międzynarodowych

międzynarodowych

stanowią źródło prawa międzynarodowego, jeżeli

stanowią źródło prawa międzynarodowego, jeżeli

są wydawane na podstawie niewątpliwego

są wydawane na podstawie niewątpliwego

upoważnienia udzielonego tym organizacjom

upoważnienia udzielonego tym organizacjom

przez państwa członkowskie w odpowiednim

przez państwa członkowskie w odpowiednim

akcie i zawierają normy generalne oraz

akcie i zawierają normy generalne oraz

wyznaczają adresatom obowiązki określonego

wyznaczają adresatom obowiązki określonego

postępowania. Wśród uchwał są regulujące

postępowania. Wśród uchwał są regulujące

strukturę i sposób funkcjonowania danej

strukturę i sposób funkcjonowania danej

organizacji oraz takie, które są adresowane do

organizacji oraz takie, które są adresowane do

państw.

państw.



Zwyczaj

Zwyczaj

międzynarodowy

międzynarodowy

to norma

to norma

ukształtowana zwyczajowo. Istnieje przekonanie,

ukształtowana zwyczajowo. Istnieje przekonanie,

że takie normy powinny być przestrzegane jako

że takie normy powinny być przestrzegane jako

normy prawa międzynarodowego.

normy prawa międzynarodowego.



Ogólne zasady prawa uznane przez wszystkie

Ogólne zasady prawa uznane przez wszystkie

narody są wspólnymi zasadami dla wszystkich

narody są wspólnymi zasadami dla wszystkich

systemów prawnych (prawo wewnętrzne i

systemów prawnych (prawo wewnętrzne i

międzynarodowe).

międzynarodowe).



Umowa

Umowa

międzynarodowa

międzynarodowa

to

to

porozumienie

porozumienie

zawarte przez dwa lub więcej podmioty prawa

zawarte przez dwa lub więcej podmioty prawa

międzynarodowego. W wyniku tego

międzynarodowego. W wyniku tego

porozumienia podmioty tworzą wiążące je normy

porozumienia podmioty tworzą wiążące je normy

postępowania. Umowy międzynarodowe mogą

postępowania. Umowy międzynarodowe mogą

mieć różne nazwy, m.in.: traktat, konwencja,

mieć różne nazwy, m.in.: traktat, konwencja,

układ, porozumienie, statut, protokół, pakt,

układ, porozumienie, statut, protokół, pakt,

konkordat, konstytucja. Można podzielić umowy

konkordat, konstytucja. Można podzielić umowy

na dwustronne i wielostronne oraz otwarte i

na dwustronne i wielostronne oraz otwarte i

zamknięte.

zamknięte.



Ratyfikacja

Ratyfikacja

to ostateczne wyrażenie woli

to ostateczne wyrażenie woli

związania się daną umową międzynarodową,

związania się daną umową międzynarodową,

przez kompetentny organ państwa. Tym

przez kompetentny organ państwa. Tym

organem może być głowa państwa lub

organem może być głowa państwa lub

parlament. W Rzeczypospolitej Polsce umowy

parlament. W Rzeczypospolitej Polsce umowy

międzynarodowe ma prawo ratyfikować

międzynarodowe ma prawo ratyfikować

Prezydent RP.

Prezydent RP.



Wg prawa polskiego umowy:

Wg prawa polskiego umowy:



- dotyczące granic państwa

- dotyczące granic państwa

- dotyczące sojuszów obronnych państwa

- dotyczące sojuszów obronnych państwa



- pociągające za sobą obciążenie finansowe

- pociągające za sobą obciążenie finansowe

państwa

państwa



- pociągające za sobą konieczność zmian w

- pociągające za sobą konieczność zmian w

ustawodawstwie

ustawodawstwie



nie mogą być ratyfikowane dopóki nie zostanie

nie mogą być ratyfikowane dopóki nie zostanie

wprowadzona ustawa będąca udzieleniem

wprowadzona ustawa będąca udzieleniem

upoważnienia.

upoważnienia.



Prawo międzynarodowe reguluje stosunki:

Prawo międzynarodowe reguluje stosunki:



- między państwami

- między państwami



- między państwami a organizacjami

- między państwami a organizacjami

międzynarodowymi

międzynarodowymi



- między organizacjami międzynarodowymi.

- między organizacjami międzynarodowymi.



Regulacje mogą dotyczyć różnych dziedzin

Regulacje mogą dotyczyć różnych dziedzin

(gospodarka, ochrona środowiska, kultura,

(gospodarka, ochrona środowiska, kultura,

ochrona zdrowia, obronność, sposoby

ochrona zdrowia, obronność, sposoby

rozstrzygania konfliktów)

rozstrzygania konfliktów)



Źródła prawa międzynarodowego to: zwyczaj

Źródła prawa międzynarodowego to: zwyczaj

międzynarodowy, umowy międzynarodowe,

międzynarodowy, umowy międzynarodowe,

ogólne zasady prawa uznane przez wszystkie

ogólne zasady prawa uznane przez wszystkie

narody, uchwały prawotwórcze organizacji

narody, uchwały prawotwórcze organizacji

międzynarodowych.

międzynarodowych.



Społeczność

Społeczność

międzynarodowa

międzynarodowa

to wszystkie

to wszystkie

państwa, które utrzymują między sobą stosunki

państwa, które utrzymują między sobą stosunki

regulowane przez prawo międzynarodowe. Wg

regulowane przez prawo międzynarodowe. Wg

prawa międzynarodowego ta społeczność opiera się

prawa międzynarodowego ta społeczność opiera się

na zasadzie równości wszystkich państw

na zasadzie równości wszystkich państw

(niezależnie od wielkości terytorium państwa i liczby

(niezależnie od wielkości terytorium państwa i liczby

jego ludności), które ją tworzą. Każde państwo może

jego ludności), które ją tworzą. Każde państwo może

dobrowolnie przyjąć jakieś obowiązki, lecz żadne nie

dobrowolnie przyjąć jakieś obowiązki, lecz żadne nie

może narzucić ich innemu państwu.

może narzucić ich innemu państwu.



Państwo jest zasadniczym podmiotem prawa

Państwo jest zasadniczym podmiotem prawa

międzynarodowego. Powinno ono posiadać

międzynarodowego. Powinno ono posiadać

następujące cechy:

następujące cechy:



1) stałą ludność,

1) stałą ludność,



2) określone terytorium,

2) określone terytorium,



3) władzę, która ma charakter władzy najwyższej –

3) władzę, która ma charakter władzy najwyższej –

suwerennej.

suwerennej.



Państwo przez sam fakt swojego powstania staje się

Państwo przez sam fakt swojego powstania staje się

pełnym podmiotem prawa międzynarodowego

pełnym podmiotem prawa międzynarodowego

(podmiot suwerenny, pełny, pierwotny). Wszystkie

(podmiot suwerenny, pełny, pierwotny). Wszystkie

inne podmioty prawa międzynarodowego są

inne podmioty prawa międzynarodowego są

podmiotami niesuwerennymi.

podmiotami niesuwerennymi.



Sądzę, że wszyscy powinni znać prawo i funkcje, które

Sądzę, że wszyscy powinni znać prawo i funkcje, które

ono sprawuje. Z prawem spotykamy się na co dzień,

ono sprawuje. Z prawem spotykamy się na co dzień,

każdego dnia w mniejszym lub większym stopniu nas

każdego dnia w mniejszym lub większym stopniu nas

dosięga. Każdego z nas dotyczy jednakowo. Jego

dosięga. Każdego z nas dotyczy jednakowo. Jego

zadaniem jest wypełniać określone funkcje, które zostały

zadaniem jest wypełniać określone funkcje, które zostały

wymienione i krótko opisane we wcześniejszej części

wymienione i krótko opisane we wcześniejszej części

referatu. Prawo zostało stworzone po to, aby określić

referatu. Prawo zostało stworzone po to, aby określić

pewne normy mające obowiązywać w społeczeństwie.

pewne normy mające obowiązywać w społeczeństwie.



Gdyby nie istniało prawo, dużo częściej miałyby miejsce

Gdyby nie istniało prawo, dużo częściej miałyby miejsce

spory i konflikty międzyludzkie. Dzięki normom

spory i konflikty międzyludzkie. Dzięki normom

określonym przy pomocy prawa nasze życie staje się

określonym przy pomocy prawa nasze życie staje się

łatwiejsze, wyraźnie wytyczone zostały zasady, które są

łatwiejsze, wyraźnie wytyczone zostały zasady, które są

prawidłowe, moralne i których powinno się przestrzegać,

prawidłowe, moralne i których powinno się przestrzegać,

aby żyć w zgodzie i harmonii z otaczającym nas

aby żyć w zgodzie i harmonii z otaczającym nas

społeczeństwem. Każdy obywatel powinien zapoznać się

społeczeństwem. Każdy obywatel powinien zapoznać się

z prawem, aby móc je przestrzegać.

z prawem, aby móc je przestrzegać.

BIBLIOGRAFIA

BIBLIOGRAFIA



Kompendium wiedzy o społeczeństwie,

Kompendium wiedzy o społeczeństwie,

państwie i prawie

państwie i prawie

pod redakcją Marii

pod redakcją Marii

Zmierczak i Sławomiry Wronkowskiej.

Zmierczak i Sławomiry Wronkowskiej.

Wydawnictwo naukowe PWN. Warszawa-

Wydawnictwo naukowe PWN. Warszawa-

Poznań 1993. ISBN 83-01-11411-8

Poznań 1993. ISBN 83-01-11411-8



Podstawy wiedzy o prawie.

Podstawy wiedzy o prawie.

Praca zbiorowa

Praca zbiorowa

pod redakcją Wojciecha Sokolewicza.

pod redakcją Wojciecha Sokolewicza.

Wydanie pierwsze. Wydawnictwa Szkolne i

Wydanie pierwsze. Wydawnictwa Szkolne i

Pedagogiczne. Warszawa 1985. ISBN 83-02-

Pedagogiczne. Warszawa 1985. ISBN 83-02-

02297-7

02297-7



Internet

Internet