Judaizm, albo mozaizm, to
najstarsza monoteistyczna religia
narodowa Żydów.

Z judaizmu wywodzi się
chrześcijaństwo.

Judaizm jest zespołem wartości, norm i
postaw etycznych wynikających z
tradycji, obyczaju i religii Żydów.
Za założyciela religii judaistycznej,
uznającej za jedynego Boga Jahwe
uważa się Mojżesza.
Od jego imienia judaizm jest także
nazywany religią mojżeszową lub
"mozaizmem".

•Bóg zawarł przymierze z Abrahamem.
Abraham miał wtedy 99 lat.

•Abrahamowi urodził się syn Izaak.

•Izaak miał dwóch synów: Ezawa i Jakuba.

•Jakubowi Bóg pobłogosławił i miał on 12
synów, z których zaczyna się historia 12-tu
pokoleń Izraela.

•Izraela, gdyż Bóg zmienił imię Jakubowi
na Izrael – zmiana imienia oznaczała
szczególny rodzaj wybraństwa. Tylko
nieliczni w piśmie świętym otrzymali ten
przywilej.

Zaczyna się ok. 2000 lat p.n.Chrystusa

Przez prawie 450 lat Żydzi przebywali w
Egipcie

W połowie XIII w. p.n.Chr., kiedy faraonem
został Ramzes XII, Żydzi utracili wszelkie
prawa i stali się niewolnikami.

Mojżesz, po 40 latach spędzonych na
dworze faraona postanowił wyprowadzić
Żydów z Egiptu do Ziemi Obiecanej
(Kanaanu)

Na górze Synaj Mojżeszowi została objawiona
Tora, której symbolem są dwie tablice z
wyrytym na nich Dziesięciorgiem Przykazań,
czyli Dekalogiem.

Odtąd Jahwe stał się jedynym Bogiem

Żydów, którzy przyjęli na siebie misję

narodu wybranego.

W historii judaizmu wyróżnia się dwa
okresy:

judaizm biblijny,
którego głównym
źródłem wiedzy
jest Biblia

judaizm
talmudyczny
ukształtowany w
okresie działalności
rabinów i opierający
się na własnej
literaturze
rabinicznej, zwanej
również
talmudyczną

Wierzchołki Gwiazdy Dawida leżą na okręgu w
punktach odpowiadających parzystym godzinom na
tarczy zegara. Przez Żydów zwana tarczą Dawida.

Gwiazda Dawida

sześcioramienna gwiazda
(heksagram) złożona z
dwóch zachodzących na
siebie pionowo trójkątów
równoramiennych
(najczęściej
równobocznych)
odwróconych od siebie
wierzchołkami.

Menora

Od przeszło 3.000 lat
menora stanowi symbol
narodu żydowskiego.

Światło tego złotego
świecznika oświetlało
wnętrze Świątyni już w
tułaczce dzieci Izraela po
Pustyni Synaj. Jej światło
rozświetlało I i II
Świątynię w Jerozolimie.
Od tamtych czasów
menora służy jako symbol
spuścizny żydowskiej w
niezliczonych miejscach i
w różnych formach.

 
JEROZOLIMA, po hebrajsku: Yerusalaim,
miasto położone w środkowej części Palestyny,
w Judei, na wysokości 770 m.

Kult

Ofiary:

•Całopalne

- zapewniające pomyślność i urodzaj

•Zwykłe

, miały odnowić lub umocnić więź między człowiekiem

a Bogiem

-na ołtarzu spalano część zabitego zwierzęcia
ofiarnego, resztę przeznaczano dla kapłana oraz
uczestników uroczystości.
Tylko w wyjątkowych sytuacjach na ołtarzu palono całe
zwierzę ofiarne.

•Krwawe

- ze zwierząt

•Bezkrwawe

- z płodów rolnych

Spożywanie krwi było zakazane.

Świątynia Jerozolimska

Powstała w latach 966-959 p.n.Chr. za czasów króla
Salomona, który podobno wzniósł ją w ciągu 7 lat na
miejscu wskazanym uprzednio przez króla Dawida, na
wzgórzu Moria ("święta skała") w północno-wschodniej
części Jerozolimy, gdzie Abraham miał złożyć w ofierze na
żądanie Boga Jahwe swego syna Izaaka.

Do Świątyni,
otoczonej kilkoma
dziedzińcami,
przylegał od
południa zespół
pałacowy. Pierwsza
Świątynia została
zniszczona przez
wojska
babilońskiego króla
Nabuchodonozora II
w 587 roku p.n.Chr.

Ściana Płaczu

Ściana Płaczu
ha-Kotel ha-
Maarawi,
zwana też
Murem
Zachodnim,
jest jedyną
zachowaną do
dnia
dzisiejszego
pozostałością
Świątyni
Jerozolimskiej
. W chwili
obecnej jest
to
najświętsze
miejsce
judaizmu.

Ściana Płaczu, c.d.

Jest

elementem przymierza z Bogiem

.

Arka Przymierza

- Aron HaBrit

•laskę Aarona (która zakwitła)

W Biblii opisana
jest jako skrzynia z
drewna
akacjowego o
wymiarach ok.
140x80x80 cm
obita obustronnie
złotą blachą.
Zamknięcie Arki
Przymierza
stanowiła płyta ze
złota, tzw.
przebłagalnia
(hebr. kaporet).

W arce przechowywano:

•dzban z manną

•dwie kamienne tablice z tekstem Dekalogu

(gr., miejsce zgromadzenia) — najważniejsza
instytucja w życiu religijnym i społecznym
Żydów.

Synagoga

W j. hebrajskim określano ją jako bet ha-kneset (dom
zgromadzeń) oraz bet ha-midrasz (dom studiów religijnych),
w j. polskim natomiast jako bóżnicę.
Po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej, synagoga stała się
miejscem modłów i ośrodkiem życia społecznego Żydów poza
Palestyną. Tam odbywają się różne uroczystości, śluby i
rocznice. Synagoga, oprócz pełnienia funkcji ściśle
religijnych, była również miejscem nauczania i ośrodkiem
władz administracyjnych gminy. Pełniła funkcję centrum
społecznego, integrującego skupisko żydowskie. Znajdując
się często pośrodku żydowskiego rynku, była także
ośrodkiem życia gospodarczego gminy.
Wzorując się na architekturze Świątyni, w synagogach
wydzielano osobną część z przeznaczeniem dla kobiet
(babiniec). Synagogi bardzo różniły się między sobą stylem,
gdyż dostosowywano je do sposobów budowania w
rozmaitych krajach. Zawsze jednak ich położenie wskazuje
kierunek Jerozolimy, a naprzeciw wejścia znajduje się szafa
ołtarzowa, czyli miejsce na Torę (aron ha-kodesz).

Synagoga Stara w

Krakowie

- synagoga

znajdująca się na Kazimierzu

w Krakowie. Jest jedną z

najstarszych zachowanych

synagog w Polsce oraz jednym

z najcenniejszych zabytków

żydowskiej architektury

sakralnej w Europie.

Wielka Synagoga

w Pilznie

Synagoga w Lesku

Biała Synagoga w Sejnach

Wielka
Synagoga
w Łodzi

Judaizm uznaje przede wszystkim
świętość Tory (Pięcioksięgu
Mojżeszowego, gr. Pentateuch),
którą Żydzi dostali od samego Boga
pod górą Synaj podczas ucieczki z
Egiptu.
Tora zawiera wszystkie wskazówki
prawa niezbędne do wypełnienia
Przymierza Izraela z Bogiem.

Tora

Dobre zrozumienie Tory wymaga jednak komentarzy,
przypowieści i przykładów z historii Izraela. Stąd wysoka
ranga nadawana innym, późniejszym księgom:

Nebiim

(Prorocy) dzielona na "Proroków starszych" (Księgi: Jozuego,

Sędziów, Samuela i Królewskie) i "Proroków młodszych", a wśród nich
(ze względu na objętość ksiąg) trzech Proroków "większych" (Izajasz,
Jeremiasz, Ezechiel) i Dwunastu "mniejszych".

Ketubim

(Pisma), a wśród nich trzy pisma poetyckie (Psalmy,

Księga Hioba i Ksiega Przysłów), pięć zwojów (Księgi: Rut, Pieśń
nad pieśniami, Koheleta, Lamentacje i Estery) oraz pozostałe
(Księgi: Daniela, Kronik, Ezdrasza i Nehemiasza).

I. Czcić tylko jednego Boga

DEKALOG

II. Nie modlić się do żadnych
wizerunków

III. Nie używać imienia Jahwe
nadaremnie

IV. Przestrzegać szabatu

V. Czcić rodziców

VII. Nie dopuszczać się cudzołóstwa

VIII. Nie kraść

IX. Nie dawać fałszywego świadectwa

X. Nie pożądać cudzej własności

VI. Nie zabijać

Micwa

Przykazanie - pierwotnie określano tak
boskie nakazy z Biblii.

W Torze zawartych jest 613
przykazań:

248
nakazów

Bar micwa

- chłopiec żydowski staje się pełnoletni

wobec prawa.

365 zakazów.

- staje się to pierwszego dnia po 13 jego
urodzinach

- chłopcy są wtedy zdolni do przestrzegania
przykazań Prawa Mojżeszowego.

- od tego czasu są odpowiedzialni przed Bogiem
za swe czyny.

- mogą brać pełny udział w uroczystościach
religijnych, odbywających się w synagodze.

Bat micwa

- odpowiednik bar micwy

- dla dziewczynki, która kończy 12 lat.

- dziewczynka dojrzewa i spadają na nią liczne
obowiązki.

W judaizmie obrzezanie jest nakazem
religijnym i każdy wyznawca płci męskiej
musi być poddany obrzezaniu, z reguły
ósmego dnia po urodzeniu.

Rodzinny zestaw do
obrzezania wraz ze
skrzynką z około XVIII
wieku. Drewniana
skrzynka pokryta
byczą skórą ze
srebrnymi
przyrządami.

Obrzezanie jest praktykowane nie tylko w judaizmie, także
w innych religiach, np. w islamie i w religiach
animistycznych i kulturach północnej Afryki i Dalekiego
Wschodu; na Jawie i Borneo