1

Wyciski i materiały

wyciskowe. Rodzaje prac

protetycznych

cracked by fazi
created by sobxxx

Materiałoznawstwo i sprzęt stomatologiczny
2006/2007

2

Podstawowe pojęcia

• Podłoże protetyczne

– zespół tkanek jamy

ustnej (miękkich i twardych) zwanych
podłożem protetycznym, na które za
pomocą protezy przenoszone są siły żucia

• Tkanki twarde

, np.. kość, ząb

• Tkanki miękkie

np.. Dziąsła, podniebienie

miękkie

3

Proteza

Uzupełnienie protetyczne

– zastępujące

zęby lub inne tkanki jamy ustnej, mające

na celu przywrócenie funkcji utraconego

lub uszkodzonego narządy

4

Protezy ze względu na osadzenie

w jamie ustnej dzielimy na:

• Stałe

– nie przekraczają swoim zasięgiem łuku

zębowego, zacementowane, usuwa je lekarz
niszcząc np. wkłady koronowo-korzeniowe,
koronowe, korony, mosty

• Ruchome

– wyjmowane przez pacjenta np. w celu

utrzymania prawidłowej higieny uzupełnienia
(protezy częściowe, całkowite, szkieletowe)

5

Główne cele współczesnej

protetyki stomatologicznej

 Rehabilitacja poprzez morfologiczną rekonstrukcję

utraconych tkanek z równoczesnym
przywróceniem uszkodzonych funkcji jak żucie ,
artykulacja

 Poprawa estetyki twarzy

 Profilaktyka w odniesieniu do tkanek układu

stomatognatycznego i całego organizmu

 Pozytywny wpływ na psychikę pacjenta

6

Większość uzupełnień protetycznych

wykonywana jest poza jamą ustną pacjenta,

przez technika dentystycznego, w laboratorium

protetycznym

Do wykonania uzupełnień protetycznych
potrzebne są materiały:

podstawowe

(

z których

wykonywane są uzupełnienia

protetyczne) oraz

pomocnicze

(

za pomocą których

wykonywane są prace

protetyczne)

7

Przykłady prac protetycznych

8

Przykłady prac protetycznych

9

Przykłady prac protetycznych

10

Przykłady prac protetycznych

11

Przykłady prac protetycznych

12

Przykłady prac protetycznych

13

Przykłady prac protetycznych

14

Przykłady prac protetycznych

15

Przykłady prac protetycznych

16

Przykłady prac protetycznych

17

Przykłady prac protetycznych

18

Przykłady prac protetycznych

19

Przykłady prac protetycznych

20

Przykłady prac protetycznych

21

Większość wykonywanych prac

protetycznych odbywa się według

poniższego schematu

Podłoże protetyczne (pacjent)

Odwzorowanie podłoża – WYCISK
(negatyw podłoża)

Wykonanie modelu – POZYTYW
(kopia podłoża)

Wykonanie pracy protetycznej na
modelu w pracowni protetycznej

Oddanie pracy protetycznej
pacjentowi przez lekarza

Oddanie pracy protetycznej pacjentowi przez
lekarza

22

Większość wykonywanych prac

protetycznych odbywa się według

poniższego schematu

Podłoże protetyczne (pacjent)

Odwzorowanie podłoża – WYCISK
(negatyw podłoża)

Wykonanie modelu – POZYTYW
(kopia podłoża)

Wykonanie pracy protetycznej na
modelu w pracowni protetycznej

Oddanie pracy protetycznej
pacjentowi przez lekarza

Oddanie pracy protetycznej pacjentowi przez
lekarza

23

Większość wykonywanych prac

protetycznych odbywa się według

poniższego schematu

Podłoże protetyczne (pacjent)

Odwzorowanie podłoża – WYCISK
(negatyw podłoża)

Wykonanie modelu – POZYTYW
(kopia podłoża)

Wykonanie pracy protetycznej na
modelu w pracowni protetycznej

Oddanie pracy protetycznej
pacjentowi przez lekarza

Oddanie pracy protetycznej pacjentowi przez
lekarza

24

Większość wykonywanych prac

protetycznych odbywa się według

poniższego schematu

Podłoże protetyczne (pacjent)

Odwzorowanie podłoża – WYCISK
(negatyw podłoża)

Wykonanie modelu – POZYTYW
(kopia podłoża)

Wykonanie pracy protetycznej na
modelu w pracowni protetycznej

Oddanie pracy protetycznej
pacjentowi przez lekarza

Oddanie pracy protetycznej pacjentowi przez
lekarza

25

Wykonanie wycisku polega na wprowadzeniu do
jamy ustnej plastycznej masy wyciskowej na łyżce
wyciskowej i utrzymanie jej tam do czasu związania.

26

Wycisk po związaniu masy wyjmujemy z jamy
ustnej, oceniamy jego jakość, następnie
wykonujemy z niego replikę tkanek jamy ustnej
(pozytyw warunków jamy ustnej)

27

Wyciski mogą obejmować pojedynczy ząb, szereg
kilku zębów, połowę łuku zębowego, cały łuk
zębowy zarówno uzębiony jak i nieuzębiony

28

Podział wycisków

częściowe

Obejmujące kilka zębów, połowę łuku
zębowego, < niż połowę łuku zębowego

całkowite

Obejmujące cały łuk zębowy

29

Podział wycisków

•

Robocze

a) Anatomiczne
b) Czynnościowe

•

Pomocnicze

a) Zębów przeciwstawnych
b) Orientacyjny
c) Pod łyżkę indywidualną

•

Specjalne

a) dwuwarstwowe
b) w pierścieniu
c) np., czynnościowe dopełniające

30

Wyciski anatomiczne

(Częściowe i całkowite)

Celem ich jest przede wszystkim odzwierciedlenie

szczegółów anatomicznych i twardych tkanek jamy ustnej:

zębów i podłoża śluzówkwo-kostnego podniebienia i

bezzębnych odcinków wyrostka zębodołowego (grzbiet

wyrostka, stok przedsionkowy i stok językowy wyrostka)

Teoretycznie powinien to być negatyw tkanek podłoża w

spoczynku, faktycznie dochodzi do przemieszczenia tkanek

miękkich podłoża, rozciągnięcia ich i powiększenia odbitej

powierzchni poza obszar nieruchomej błony śluzowej.

31

Wyciski czynnościowe

(wyciski całkowite)

Wycisk stanowi negatyw tkanek jamy ustnej,

w stanie

dynamicznym

ruchomej błony śluzowej, uwzględniający

przemieszczenie się błony śluzowej w czasie czynności
fizjologicznych wykonywanych podczas pobierania wycisku.
Twarde podłoże (grzbiet wyrostka i stoki wyrostka do
granicy ruchomości błony śluzowej) odzwierciedlane w
sposób statyczny (jak w wyciskach anatomicznych)

wykonuje się przede wszystkim przy całkowitym braku
uzębienia (bezzębie) ale również i przy brakach
częściowych uzębienia

32

Wyciski czynnościowe

(wyciski całkowite)

Wykonuje się je na łyżkach indywidualnych
wykonanych z szelaku lub durakrolu

33

Wyciski pomocnicze

Wycisk zębów przeciwstawnych

Wykonywany w celu odwzorowania sytuacji
zgryzowej zębów łuku przeciwstawnego, np.:
uzupełniamy brak zęba dolnego przy pełnym łuku
zębowym w zębach górnych

Wycisk zębów szczęki będzie wyciskiem
pomocniczym zębów przeciwstawnych

34

Wyciski pomocnicze

Wyciski orientacyjne

Wyciski anatomiczne pozwalające na ocenę
warunków protetycznych u pacjenta (kształt,
rozmieszczenie zębów, wzajemne relacje obu
łuków zębowych , rodzaj zgryzu) oraz wstępne
zaplanowanie toku leczenia protetycznego

Dzięki temu jest również możliwość
przedstawienia warunków u pacjenta innym
lekarzom celem konsultacji.

35

Wyciski pomocnicze

Wyciski pod łyżkę czynnościową

Są to wyciski anatomiczne pobierane na

standardowych łyżkach wyciskowych. Ze względu
na indywidualne warunki protetyczne u każdego
pacjenta bezzębnego nie istnieje możliwość
produkcji tak dużej liczby rodzajów łyżek.

Po odlaniu modeli z tak wykonanego wycisku

wykonywane są na modelach łyżki indywidualne.

36

Wyciski specjalne

Wyciski dwuwarstwowe (anatomiczne)

Wykonywane w celu dokładnego odwzorowania okolicy

przydziąsłowej w trakcie wykonywania koron protetycznych

Są to wyciski anatomiczne, pierwsza warstwa (gęsta) stanowi

tłok do wciśnięcia drugiej warstwy (rzadkiej) w okolicę

poddziąsłową

37

Masy wyciskowe muszą charakteryzować

się

• Łatwym uplastycznieniem
• Odpowiednio szybkim tężeniem w jamie ustnej
• Wiernym odwzorowaniem podłoża protetycznego
• Łatwym wyjmowaniem z jamy ustnej
• Zachowaniem kształtu po związaniu
• Przyjemnym smakiem i zapachem
• Nie drażnieniem tkanek jamy ustnej
• Łatwością w przygotowaniu
• Doskonałym odwzorowaniem pola protetycznego
• Wytrzymałością mechaniczną
• Łatwością oddzielenia od modelu
• Długim okresem trwałości

38

Podział mas wyciskowych ze względu na

konsystencje gotowego wycisku (wg Wajsa)

•

Masy sztywne:

a) gips wyciskowy
b) masy Stensa
c) pasty tlenkowo-cynkowo-eugenolowe
d) woski wyciskowe
e) masy wyciskowe na podłożu tworzyw sztucznych
f)

gutaperka

•

Masy elastyczne:

a) alginatowe
b) agarowe
c) elastomery (elastyczne masy wyciskowe): silikonowe,

polisulfidowe, polieterowe

39

Podział mas ze względu na czynniki

powodujące tężenie (wg Spiechowicza)

•

Tężejące pod wpływem reakcji chemicznej:

a) gips wyciskowy
b) masy alginatowe
c) pasty wyciskowe
d) elastomery

•

Masy tężejące pod wpływem temperatury:

a) gutaperka
b) masy Stensa
c) masy agarowe
d) woski wyciskowe

40

Masy wyciskowe sztywne

 Gips wyciskowy – półwodzian siarczanu wapnia
 Masy stensowe (materiał złożony termoplastyczny)



Żywice 40%



Woski 7%



Kwasy organiczne 3%



Wypełniacze 50% (masy żywiczno woskowe)

 Masy tlenkowo-cynkowo-eugenolowe (oleisto-

żywicze)

a) Tlenek cynku, oleje, inne dodatki

b) Eugenol, oleje, żywice, inne dodatki

41

Masy wyciskowe elastyczne

 Masy hydrokoloidalne nieodwracalne
 Masy hydrokoloidalne odwracalne
 Masy elastomerowe (kauczukopodobne)

Polisulfidowe
Silikonowe
Polieterowe

42

Hydrokoloidy nieodwracalne

 Masy alginatowe

– Sól sodowa lub potasowa kwasu algowego
– Siarczan wapnia
– Fosforan sodu
– Ziemia okrzemkowa
– Siarczan potasu
– chlorheksydyna

43

Hydrokoloidy odwracalne

 Masy agarowe

12-15% agar
0,2% boraks (wytrzymałość masy, utrudnia

wiązanie gipsu)

80-85% woda
0,1% środki konserwujące, kontrolujące płynność

i smak

1-2% siarczan potasu (wiązanie gipsu w wycisku)

44

Masy elastomerowe

 Masy polisulfidowe = tiokolowe lub merkaptonowe

 80% polimer polisulfidowy z grupą reaktywną –SH

(merkaptonową)

 20% składniki wzmacniające masę, dwutlenek tytanu

 Tlenek cynku, węglan miedzi i krzemionka + katalizator –

(dwutlenek ołowiu + dwutlenek magnezu zawieszony we

ftalanie dwubutylu lub octanu) lub inny katalizator –

wodorotlenek miedzi

wymagana bezwzględna suchość pola

45

Masy elastomerowe

 Silikony

Typ kondensacyjny:

a) Dwumetylosiloksan (grupa reaktywna OH) + krzemionka (35%

płynna, 75% gęsta)

b) Katalizator – estry organiczne

Metanol – produkt uboczny polimeryzacji

Typ addycyjny:

a) Niskoczęsteczkowy silikon z reaktywna grupą winylową +

katalizator kwas chloroplatynowy

b) Niskocząsteczkowy silikon + silany z grupą wodorową

Polimeryzacja bez produktu ubocznego

46

Masy elastomerowe

 Masy polieterowe

Baza – niskocząsteczkowy polimer – reszta

iminowo-etylenowa

Katalizator – ester kwasu sulfonowego

– Duża sztywność
– Najmniejsze zmiany objętościowe
– Przechowywać na sucho

47

Masy alginatowe

(Alginian sodu lub potasu, siarczan wapnia,

fosforan sodu)
siarczan potasu, fluoran cynku lub potasu
Zalety i wady
Zastosowanie
Proporcje wody do proszku

– Czas wiązania

+

gęstość

<

– Deformacja

+

gęstość

<

– Elastyczność

-

gęstość

>

– wytrzymałość

-

gęstość

>

Dokładność i zmiany objętości
Dezynfekcja
podchloryn sodu, glutaraldehyd, jodoform

48

Masy polieterowe

 Deformacja – mniejsza niż m. polisulfidowe



– większa niż m silikonowych

 Znacznie twardsze od silikonów i m. polisulfidowych

 Mniejsza elastyczność 3% w porównaniu do 5% i 7%

 Zmiany objętości – najmniejsze z wyjątkiem mas

addycyjnych

49

Masy alginatowe (hydrokoloidy

niedwracalne)

Kromopan, Zelga, Hydrogum, Trialgin

Zalety

– Łatwe w użyciu
– Dobrze dobrany czas rozrabiania
– Dokładne w odwzorowaniu podłoża
– Łatwo oddzielające się od modelu
– Przyjemne dla lekarza i pacjenta

Wady

– Krótki czas do odlania modelu (ulegają odkształceniu)
– Mała wytrzymałość mechaniczna
– Krótki okres plastyczności
– Wymagane zablokowanie dużych podcieni

50

Masy agarowe (hydrokoloidy odwracalne)

Virodouble, Dublaga, LAW-Dubliermase

Zalety

– Bardzo dokładne
– Niebrudzące, o przyjemnym zapachu
– Łatwe do odlewania
– Tanie
– Długi okres trwałości

Wady

– Wyklucza się wyciski w kamie ustnej ze względu na duże

różnice temperatur

– Muszą byś natychmiast odlewane
– Słabe w głębokich szczelinach dziąsłowych

51

Masy tlenkowo-cynkoowo-eugenolowe

Bucoform, Ash, Repin

Zalety

– Bardzo dokładne
– Po związaniu posiadają gładką powierzchnię
– Nie muszą byś od razu odlane
– Posiadają pewną podatność elastyczną
– Masy te można dokładać do gotowego wycisku w przypadku jego

niewielkiego uszkodzenia

Wady

– Mogą się kruszyć
– Ogranicza wydzielanie śliny
– Może powodować podrażnienie i uczulenie
– Masa przykleja się do skóry (trzeba posmarować okolice ust pacjenta

wazeliną)

52

Gips wyciskowy

Zalety

– Niewielka rozszerzalność

– Łamliwość

– Ostrokonturowość
– Niezmienność kształtu i objętości
– W czasie odlewania nie ulega odkształceniu

Wady

– Nie możemy wyjąć w całości
– Trudno oddzielić go od modelu
– Wycisk musi zostać pokryty izolatorem, aby nie połączył

się z gipsowym modelem)

– Podczas wiązania uwalnia się ciepło (reakcja

egzotermiczna)

– Trudny w użytkowaniu

53

Wosk wyciskowy

Adhezal

Wady

– Mała odporność mechaniczna
– Skomplikowane wykonanie
– Trzeba natychmiast odlewać
– Trudne uwolnieni wycisku w modelu

54

Elastomery: silikonowe

Xantopren, Elasticon, SIR

Zalety

– Nie wymagają specjalnego oprzyrządowania
– Miły zapach i wygląd
– Duży stopień elastyczności
– Możliwość odlania kilku modeli
– Duża wytrzymałość mechaniczna
– Mała deformacja
– Bardzo dokładne

Wady

– Wysoki współczynnik rozszerzalności termicznej
– Hydrofobowość
– Łatwo ulegają odkształceniu
– Wymagają dużej uwagi podczas odlewania modeli

55

Elastomery: polisulfidowe

Permalastic, Coe-flex, Omniflex

Zalety

– Nie wymagają żadnego oprzyrządowania
– Znaczna wytrzymałość mechaniczna
– Możliwość odlania kilku modeli
– Nie trzeba od razu odlewać modelu
– Ostrokonturowe
– Dokładne

Wady

– Hydrofobowe
– Wrażliwe na podwyższoną temperaturę i wilgotność
– Podcienie muszą być zablokowane
– Niezbyt przyjemny zapach
– Brudzące
– Mała elastyczność

56

Elastomery: polisiloksanowe

Reflect, Permagum, Citricon

Zalety

– Nie wymagają specjalnego oprzyrządowania
– Dokładne
– Przyjemny zapach i wygląd
– Mogą byś kilkakrotnie odlewane
– Nie muszą być od razu odlewane

Wady

– Hydrofobowe
– Trudne do odlania
– Drogie

57

Elastomery: polieterowe

Impregum, Polygel, Express

Zalety

– Nie wymagają specjalnego oprzyrządowania
– Dokładne
– Mogą byś kilkakrotnie odlewane
– Nie muszą być od razu odlewane
– Krótki czas wiązania
– Przyjemny zapach i wygląd

Wady

– Sztywne, co może stwarzać trudności w wyjmowaniu

wycisku z jamy ustnej

– Trzeba zablokować podcienie
– Trzeba szybko rozrabiać
– Drogie