Rośliny zielarskie

Rośliny zielarskie

Jolanta Wysocka

Jolanta Wysocka

Iwona Świąder

Iwona Świąder

Zioła, rośliny zielarskie

Zioła, rośliny zielarskie

- wszystkie rośliny, które

- wszystkie rośliny, które

zawierają substancje wpływające na metabolizm

zawierają substancje wpływające na metabolizm

człowieka (np. olejki eteryczne) i dostarczające

człowieka (np. olejki eteryczne) i dostarczające

surowców zielarskich. Są to gatunki lecznicze,

surowców zielarskich. Są to gatunki lecznicze,

przyprawowe, także trujące. Grupa ta obejmuje

przyprawowe, także trujące. Grupa ta obejmuje

przede wszystkim jednoroczne i dwuletnie rośliny

przede wszystkim jednoroczne i dwuletnie rośliny

zielne, ale także drzewa, krzewy, warzywa i byliny.

zielne, ale także drzewa, krzewy, warzywa i byliny.

Zalicza się do nich także niektóre grzyby. Zioła

Zalicza się do nich także niektóre grzyby. Zioła

stosowane są m.in. w ziołolecznictwie, aromaterapii i

stosowane są m.in. w ziołolecznictwie, aromaterapii i

jako przyprawy

jako przyprawy

Rośliny zielarskie ze względu

Rośliny zielarskie ze względu

na sposób użytkowania

na sposób użytkowania

dzielimy na:

dzielimy na:

•

rośliny lecznicze

rośliny lecznicze

•

rośliny przyprawowe

rośliny przyprawowe

•

rośliny olejkodajne

rośliny olejkodajne

16-20% produkcji światowej

16-20% produkcji światowej

ziół należy do Polski. Z czego

ziół należy do Polski. Z czego

ok. 80% to zioła pochodzące z

ok. 80% to zioła pochodzące z

upraw (ok. 60 gatunków), a

upraw (ok. 60 gatunków), a

20% - ze stanowisk

20% - ze stanowisk

naturalnych

naturalnych

Zielarstwo

Zielarstwo

zajmuje się

zajmuje się

zagadnieniami dotyczącymi

zagadnieniami dotyczącymi

hodowli, uprawy, zbioru i

hodowli, uprawy, zbioru i

zastosowania roślin

zastosowania roślin

przyprawowych i leczniczych -

przyprawowych i leczniczych -

ziół. Stanowi jedną z gałęzi

ziół. Stanowi jedną z gałęzi

ogrodnictwa. Zielarstwo jest to

ogrodnictwa. Zielarstwo jest to

nauka o roślinach, ich

nauka o roślinach, ich

pielegnacji i hodowli.

pielegnacji i hodowli.

Mięta pieprzowa, mięta

Mięta pieprzowa, mięta

lekarska

lekarska

Charakterystyka

Charakterystyka

Pokrój

Pokrój

 

 

Zielna roślina o pokroju

Zielna roślina o pokroju

krzewiastym do 90 cm wysokości,

krzewiastym do 90 cm wysokości,

wytwarzająca poziome kłącza tuż

wytwarzająca poziome kłącza tuż

pod poziomem gruntu (białe) lub

pod poziomem gruntu (białe) lub

powierzchniowe (zielone) (w

powierzchniowe (zielone) (w

zależności od wilgotności

zależności od wilgotności

podłoża).

podłoża).

Działanie:

Działanie:

Liście zwiększają wydzielanie soku

Liście zwiększają wydzielanie soku

żołądkowego, pobudzają wytwarzanie żółci,

żołądkowego, pobudzają wytwarzanie żółci,

usprawniają pracę jelit. Stosowane są jako

usprawniają pracę jelit. Stosowane są jako

środek wiatropędny, przy zaburzeniach

środek wiatropędny, przy zaburzeniach

trawienia, w schorzeniach wątroby i dróg

trawienia, w schorzeniach wątroby i dróg

żółciowych. Mają także właściwości

żółciowych. Mają także właściwości

przeciwbakteryjne i nieznacznie uspokajające.

przeciwbakteryjne i nieznacznie uspokajające.

Olejek miętowy ma podobne, ale silniejsze

Olejek miętowy ma podobne, ale silniejsze

działanie, szczególnie jako środek odkażający i

działanie, szczególnie jako środek odkażający i

uspokajający. Stosowany zewnętrznie w

uspokajający. Stosowany zewnętrznie w

nieżycie nosa, do inhalacji przy nieżytach

nieżycie nosa, do inhalacji przy nieżytach

gardła i oskrzeli. Stanowi także składnik

gardła i oskrzeli. Stanowi także składnik

preparatów do użytku wewnętrznego przy

preparatów do użytku wewnętrznego przy

zapaleniu dróg żółciowych i w schorzeniach

zapaleniu dróg żółciowych i w schorzeniach

wątroby lub jelit.

wątroby lub jelit.

Rumianek pospolity

Rumianek pospolity

•

Pokrój

Pokrój

•

Łodyga naga, silnie rozgałęziona, na

Łodyga naga, silnie rozgałęziona, na

końcach poszczególnych rozgałęzień

końcach poszczególnych rozgałęzień

zawiązują się koszyczki, wewnątrz

zawiązują się koszyczki, wewnątrz

pusta, dorastająca do 50 cm

pusta, dorastająca do 50 cm

wysokości (poliploidy do 80 cm).

wysokości (poliploidy do 80 cm).

•

Korzeń palowy, cienki, mocno

Korzeń palowy, cienki, mocno

rozgałęziony

rozgałęziony

Działanie:

Działanie:

w medycynie i kosmetyce używa się

w medycynie i kosmetyce używa się

olejku. Najczęściej jest stosowany doustnie

olejku. Najczęściej jest stosowany doustnie

jako środek przeciwzapalny i

jako środek przeciwzapalny i

przeciwskurczowy układu pokarmowego,

przeciwskurczowy układu pokarmowego,

ma też działanie przeciwalergiczne. Użyty

ma też działanie przeciwalergiczne. Użyty

zewnętrznie przeciwdziała stanom

zewnętrznie przeciwdziała stanom

zapalnym skóry. Stosowany wewnętrznie w

zapalnym skóry. Stosowany wewnętrznie w

nieżycie jelit i żołądka, zewnętrznie na

nieżycie jelit i żołądka, zewnętrznie na

owrzodzenia skóry, żylaki odbytu, rumień,

owrzodzenia skóry, żylaki odbytu, rumień,

oparzenia słoneczne i termiczne I i II

oparzenia słoneczne i termiczne I i II

stopnia.

stopnia.

Szałwia lekarska

Szałwia lekarska

•

Pokrój

Pokrój

 

 

•

Bylina lub półkrzew, osiąga wysokość

Bylina lub półkrzew, osiąga wysokość

50-70 cm. Ma skłonność do

50-70 cm. Ma skłonność do

pokładania się

pokładania się

Zastosowanie

Zastosowanie

Działanie : Poprawia pracę układu

trawiennego, obniża poziom cukru we

krwi, a napary z szałwii łagodzą

zapalenia gardła i skóry. Ponadto działa

kojąco na depresję, zmęczenie,

wyczerpania. Napar z szałwii stosuje się

przy nadmiernym poceniu nocnym,

zwłaszcza u gruźlików i neurotyków.

Dzięki bakteriobójczym właściwościom

stosuje się szałwię także zewnętrznie

do płukania jamy ustnej, gardła, przy

ropnym zapaleniu dziąseł, pleśniawce i

przy anginie. Napar szałwii stosuje się

także do okładów na trudno gojące się

rany, owrzodzenia żylakowate nóg a

także jako dolewkę do kąpieli w

chorobach reumatycznych, wysypkach i

innych schorzeniach skórnych.

Bez czarny (bez lekarski, bez

Bez czarny (bez lekarski, bez

apteczny, bez biały, bez pospolity,

apteczny, bez biały, bez pospolity,

holunder, bzowina

holunder, bzowina

Pokrój

Pokrój

Zazwyczaj wysoki krzew, rzadko o

Zazwyczaj wysoki krzew, rzadko o

pokroju drzewiastym do wysokości 6

pokroju drzewiastym do wysokości 6

m.

m.

Działanie: kwiaty działają moczopędnie,

Działanie: kwiaty działają moczopędnie,

napotnie, przeciwgorączkowo, wzmacniająco

napotnie, przeciwgorączkowo, wzmacniająco

na naczynia krwionośne (zmniejsza kruchość

na naczynia krwionośne (zmniejsza kruchość

naczyń włosowatych). Zewnętrznie ma

naczyń włosowatych). Zewnętrznie ma

zastosowanie do przemywań w stanach

zastosowanie do przemywań w stanach

zapalnych oczu i gardła. Owoce działają

zapalnych oczu i gardła. Owoce działają

łagodnie przeczyszczająco, moczopędnie,

łagodnie przeczyszczająco, moczopędnie,

napotnie, przeciwbólowo, odtruwająco. W

napotnie, przeciwbólowo, odtruwająco. W

medycynie ludowej stosowany jako środek

medycynie ludowej stosowany jako środek

przeciw przeziębieniom, np. w postaci soku z

przeciw przeziębieniom, np. w postaci soku z

owoców lub nalewki.

owoców lub nalewki.

Nalewka z owoców bzu czarnego:

Nalewka z owoców bzu czarnego:

•

500g owoców bzu

500g owoców bzu

czarnego zalewamy 1

czarnego zalewamy 1

szklanką wódki i

szklanką wódki i

odstawiamy na 7 dni.

odstawiamy na 7 dni.

Następnie wyciskamy

Następnie wyciskamy

przez płótno. Zażywa

przez płótno. Zażywa

się po 40-50 kropli na

się po 40-50 kropli na

szklankę herbaty, trzy

szklankę herbaty, trzy

razy dziennie jako

razy dziennie jako

środek w chorobach

środek w chorobach

przeziębieniowych

przeziębieniowych

(napotny i

(napotny i

wzmacniający).

wzmacniający).

Borówka czarna, jagoda,

Borówka czarna, jagoda,

czernica, czarna jagoda, czarna

czernica, czarna jagoda, czarna

borówka

borówka

•

Pokrój

Pokrój

 

 

Krzewinka dorastająca do 20 - 35 cm wysokości

Krzewinka dorastająca do 20 - 35 cm wysokości

•

Skład

Skład

 :

 :

Owoce zawierają garbniki (do 15%), kwasy

Owoce zawierają garbniki (do 15%), kwasy

(bursztynowy, jabłkowy i cytrynowy),

(bursztynowy, jabłkowy i cytrynowy),

pektyny, antocyjany, witaminy C i B1,

pektyny, antocyjany, witaminy C i B1,

karotenoidy. Liście zawierają glikozydy

karotenoidy. Liście zawierają glikozydy

flawonowe, glikozydy fenolowe (gł. arbutynę),

flawonowe, glikozydy fenolowe (gł. arbutynę),

garbniki, antocjany, olejek eteryczny.

garbniki, antocjany, olejek eteryczny.

Działanie

Działanie

 :

 :

Świeże owoce mają działanie rozluźniające

Świeże owoce mają działanie rozluźniające

przy zaparciach i jednocześnie

przy zaparciach i jednocześnie

przeciwbiegunkowe. Owoce suszone

przeciwbiegunkowe. Owoce suszone

działają tylko przeciwbiegunkowo,

działają tylko przeciwbiegunkowo,

antyseptycznie, przeciwgorączkowo,

antyseptycznie, przeciwgorączkowo,

dawniej używane również jako środek

dawniej używane również jako środek

antyrobaczycowy. Liście stosuje się w

antyrobaczycowy. Liście stosuje się w

stanach zapalnych układu moczowego i

stanach zapalnych układu moczowego i

przewodu pokarmowego oraz jako środek

przewodu pokarmowego oraz jako środek

pomocniczy przy cukrzycy.

pomocniczy przy cukrzycy.

Głóg dwuszyjkowy

Głóg dwuszyjkowy

Surowiec zielarski: kwiatostany, zwykle

Surowiec zielarski: kwiatostany, zwykle

z najbliższymi liśćmi

z najbliższymi liśćmi

(Inflorescentia

(Inflorescentia

Crataegi-Flos Crataegi)

Crataegi-Flos Crataegi)

. Owoce też

. Owoce też

mają działanie lecznicze, ale

mają działanie lecznicze, ale

dwukrotnie słabsze. Głóg zawiera:

dwukrotnie słabsze. Głóg zawiera:

saponiny, flawonoidy, związki

saponiny, flawonoidy, związki

purynowe (adenina, guanina),

purynowe (adenina, guanina),

nukleozydy (adenozyna, guanozyna),

nukleozydy (adenozyna, guanozyna),

garbniki, witaminy, związki

garbniki, witaminy, związki

kumarynowe (eskulina, fitosterole).

kumarynowe (eskulina, fitosterole).

Działanie:

Działanie:

rozkurczające naczynia wieńcowe serca i uspokajające. W

rozkurczające naczynia wieńcowe serca i uspokajające. W

postaci naparu lub nalewki spirytusowej stosuje się przy

postaci naparu lub nalewki spirytusowej stosuje się przy

nadciśnieniu, przy nerwicach, bezsenności,

nadciśnieniu, przy nerwicach, bezsenności,

dolegliwościach wieku starczego oraz w leczeniu po

dolegliwościach wieku starczego oraz w leczeniu po

zawale mięśnia sercowego. Wykazuje działanie podobne

zawale mięśnia sercowego. Wykazuje działanie podobne

do substancji czynnych naparstnicy purpurowej, ale w

do substancji czynnych naparstnicy purpurowej, ale w

odróżnieniu od niej działa łagodnie i nie wykazuje

odróżnieniu od niej działa łagodnie i nie wykazuje

oddziaływań ubocznych. Wskazane jest używanie obu

oddziaływań ubocznych. Wskazane jest używanie obu

tych ziół równocześnie, ze względu na ich korzystny

tych ziół równocześnie, ze względu na ich korzystny

synergizm.

synergizm.

Zbiór i suszenie:

Zbiór i suszenie:

kwiatostany zbiera się na początku kwitnięcia, owoce

kwiatostany zbiera się na początku kwitnięcia, owoce

jesienią. Suszyć należy w temp. do 40 ° C, możliwie

jesienią. Suszyć należy w temp. do 40 ° C, możliwie

szybko.

szybko.

Z owoców głogu można robić wino i różnego rodzaju

Z owoców głogu można robić wino i różnego rodzaju

przetwory spożywcze, np. dżem, herbatki owocowe.

przetwory spożywcze, np. dżem, herbatki owocowe.

Drewno głogu jest twarde – bywa wykorzystywane do

Drewno głogu jest twarde – bywa wykorzystywane do

wyrobów tokarskich.

wyrobów tokarskich.

Głóg jeadnoszyjkowy

Głóg jeadnoszyjkowy

•

Pokrój

Pokrój

Dorasta do 6-8 m wysokości, ma silnie zdrewniałe

Dorasta do 6-8 m wysokości, ma silnie zdrewniałe

cierniste gałęzie.

cierniste gałęzie.

•

Liście

Liście

Są 3-7 klapowe wyposażone w przylistki, głęboko

Są 3-7 klapowe wyposażone w przylistki, głęboko

wcięte. Kwitnie w okresie od maja do czerwca,

wcięte. Kwitnie w okresie od maja do czerwca,

kwiaty

kwiaty

koloru biało kremowego, o jednym słupku.

koloru biało kremowego, o jednym słupku.

•

Owoce

Owoce

Kuliste o średnicy 7-10 mm z jedną pestką, o barwie

Kuliste o średnicy 7-10 mm z jedną pestką, o barwie

od jasnokoralowej do ciemnobrunatnej, dojrzewają

od jasnokoralowej do ciemnobrunatnej, dojrzewają

w okresie sierpień - październik.

w okresie sierpień - październik.

Zastosowanie

Zastosowanie



zarówno kwiaty jak

zarówno kwiaty jak

i owoce głogu

i owoce głogu

wykazują działanie

wykazują działanie

lecznicze przy

lecznicze przy

schorzeniach

schorzeniach

układu krążenia.

układu krążenia.

Jałowiec pospolity

Jałowiec pospolity

Pokrój

Pokrój

 

 

Zawsze zielony, powoli rosnący, prosty, od

Zawsze zielony, powoli rosnący, prosty, od

nasady rozgałęziony krzew o kolumnowej,

nasady rozgałęziony krzew o kolumnowej,

niekiedy także płasko rozpostartej formie

niekiedy także płasko rozpostartej formie

wzrostu; występuje również jako małe drzewo

wzrostu; występuje również jako małe drzewo

o wielu pniach z wąsko piramidalną (tylko

o wielu pniach z wąsko piramidalną (tylko

rzadko spłaszczoną) koroną, osiąga wysokość

rzadko spłaszczoną) koroną, osiąga wysokość

0,5 – 6 m (w uprawie- do 12 metrów). Młode

0,5 – 6 m (w uprawie- do 12 metrów). Młode

pędy 3m- kanciaste z wąskimi podłużnymi

pędy 3m- kanciaste z wąskimi podłużnymi

listewkami.

listewkami.

Ciekawostki

Ciekawostki

•

Podobno w czasie upału hektar jałowców wydziela do

Podobno w czasie upału hektar jałowców wydziela do

30 kg lotnych substancji o działaniu antyseptycznym

30 kg lotnych substancji o działaniu antyseptycznym

i bakteriobójczym co stanowi swoisty rekord wśród

i bakteriobójczym co stanowi swoisty rekord wśród

drzew i krzewów iglastych. Lecznicze właściwości

drzew i krzewów iglastych. Lecznicze właściwości

jałowca cenione były już w starożytności. W tym celu

jałowca cenione były już w starożytności. W tym celu

wykorzystywano szyszkojagody, liście i samo

wykorzystywano szyszkojagody, liście i samo

drewno. Medycyna naturalna zaleca stosowanie

drewno. Medycyna naturalna zaleca stosowanie

jałowca w takich chorobach jak: artretyzm, cukrzyca

jałowca w takich chorobach jak: artretyzm, cukrzyca

i nadczynność tarczycy. Leki z jałowca można

i nadczynność tarczycy. Leki z jałowca można

przyrządzać na wiele sposobów jako napary, wyciągi

przyrządzać na wiele sposobów jako napary, wyciągi

wodne i alkoholowe, nalewki, syropy, wino i piwo

wodne i alkoholowe, nalewki, syropy, wino i piwo

jałowcowe czy nawet powidła.

jałowcowe czy nawet powidła.

Kasztanowiec zwyczajny

Kasztanowiec zwyczajny

(kasztanowiec biały)

(kasztanowiec biały)



- Zawarte w niedojrzałych owocach

- Zawarte w niedojrzałych owocach

(Semen

(Semen

Hippocastani)

Hippocastani)

glikozydy służą do produkcji

glikozydy służą do produkcji

środków pobudzających krążenie krwi, oraz

środków pobudzających krążenie krwi, oraz

wzmacniają ściany naczyń krwionośnych.

wzmacniają ściany naczyń krwionośnych.

Zapobiegają również skurczom i stanom

Zapobiegają również skurczom i stanom

zapalnym. Stosuje się je również do produkcji

zapalnym. Stosuje się je również do produkcji

środków wykrztuśnych (w Imperium

środków wykrztuśnych (w Imperium

Osmańskim leczono nim astmę oskrzelową i

Osmańskim leczono nim astmę oskrzelową i

kaszel u koni - stąd łacińska nazwa gatunku

kaszel u koni - stąd łacińska nazwa gatunku

hippocastanum

hippocastanum

co oznacza "koński kasztan").

co oznacza "koński kasztan").

Wskazania lecznicze na

Wskazania lecznicze na

użytek wewnętrzny

użytek wewnętrzny

Uszczelnia ściany naczyń włosowatych i zwiększa

Uszczelnia ściany naczyń włosowatych i zwiększa

ich przepuszczalność do stanu normalnego dzięki

ich przepuszczalność do stanu normalnego dzięki

zmniejszeniu kruchości naczyń. Usprawnia się

zmniejszeniu kruchości naczyń. Usprawnia się

przepływ krwi w naczyniach żylnych, co hamuje

przepływ krwi w naczyniach żylnych, co hamuje

krzepliwość krwi i przeciwdziała powstawaniu

krzepliwość krwi i przeciwdziała powstawaniu

zakrzepów wewnątrznaczyniowych. Działa

zakrzepów wewnątrznaczyniowych. Działa

przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i łagodnie

przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i łagodnie

ściągająco. Garbniki zawarte w kasztanowcu

ściągająco. Garbniki zawarte w kasztanowcu

wywierają na przewód pokarmowy działanie

wywierają na przewód pokarmowy działanie

rozkurczowe, przeciwzapalne i łagodnie

rozkurczowe, przeciwzapalne i łagodnie

zapierające. Ułatwia wydalanie moczu przy

zapierające. Ułatwia wydalanie moczu przy

przeroście prostaty.

przeroście prostaty.

Zawartość

Zawartość

:

:

W kwiatach występują flawonoidy,

W kwiatach występują flawonoidy,

kumaryny, cukry, kwasy wielofenolowe,

kumaryny, cukry, kwasy wielofenolowe,

escyna i garbniki. Kora zawiera flawonoidy,

escyna i garbniki. Kora zawiera flawonoidy,

trójterpeny, garbniki i związki kumarynowe.

trójterpeny, garbniki i związki kumarynowe.

Natomiast w nasionach znajdują się związki

Natomiast w nasionach znajdują się związki

kumarynowe, escyna i flawonoidy.

kumarynowe, escyna i flawonoidy.

Działanie i zastosowanie

Działanie i zastosowanie

:

:

Wyciągi z kory i kwiatów kasztanowca

Wyciągi z kory i kwiatów kasztanowca

zalecane są w niewydolności krążenia,

zalecane są w niewydolności krążenia,

żylakach (przede wszystkim w żylakach

żylakach (przede wszystkim w żylakach

odbytu) i jako środki przeciwzapalne.

odbytu) i jako środki przeciwzapalne.

Ciekawostki

Ciekawostki

Owoce cenione są wśród radiestetów za

Owoce cenione są wśród radiestetów za

swoje "właściwości magiczne". Położone pod

swoje "właściwości magiczne". Położone pod

łóżkiem bądź biurkiem wpływać mają na

łóżkiem bądź biurkiem wpływać mają na

polepszenie samopoczucia i przyrost sił

polepszenie samopoczucia i przyrost sił

witalnych, zmniejszać natomiast szkodliwe

witalnych, zmniejszać natomiast szkodliwe

oddziaływania żył wodnych.

oddziaływania żył wodnych.

Kwitnienie kasztanowców zazwyczaj wiąże się

Kwitnienie kasztanowców zazwyczaj wiąże się

z okresem zdawania matur.

z okresem zdawania matur.

Dzieci używają kasztanów, zapałek oraz

Dzieci używają kasztanów, zapałek oraz

żołędzi do wyrobu figurek.

żołędzi do wyrobu figurek.

Lipa

Lipa

•

Rodzaj długowiecznych drzew

Rodzaj długowiecznych drzew

należący do rodziny lipowe. Rosną w

należący do rodziny lipowe. Rosną w

umiarkowanej strefie półkuli

umiarkowanej strefie półkuli

północnej. Zalicza się do niego ok. 30

północnej. Zalicza się do niego ok. 30

gatunków.

gatunków.

Zastosowanie

Zastosowanie

•

Rośliny ozdobne - często sadzone w parkach, jako drzewa

Rośliny ozdobne - często sadzone w parkach, jako drzewa

alejowe, przy kościołach.

alejowe, przy kościołach.

•

Drewno cenne, miękkie, łatwe w obróbce, stosowane w

Drewno cenne, miękkie, łatwe w obróbce, stosowane w

rzeźbiarstwie, snycerstwie, do wyrobu instrumentów

rzeźbiarstwie, snycerstwie, do wyrobu instrumentów

muzycznych.

muzycznych.

•

Cenna roślina miododajna.

Cenna roślina miododajna.

•

Roślina lecznicza

Roślina lecznicza

:

:

–

Surowiec zielarski : Kwiatostan (lipa drobnolistna i lipa

Surowiec zielarski : Kwiatostan (lipa drobnolistna i lipa

szerokolistna), do leczenia dawniej używano nie tylko kwiatów

szerokolistna), do leczenia dawniej używano nie tylko kwiatów

lecz również kory i liści. Kwiatostan zawiera ponad 20

lecz również kory i liści. Kwiatostan zawiera ponad 20

flawonoidów, fitosterole, terpeny, garbniki, pektyny, olejek

flawonoidów, fitosterole, terpeny, garbniki, pektyny, olejek

eteryczny, kwasy organiczne, sole mineralne, witaminę C i PP.

eteryczny, kwasy organiczne, sole mineralne, witaminę C i PP.

–

Działanie: Napar z kwiatów lipy działa napotnie i

Działanie: Napar z kwiatów lipy działa napotnie i

przeciwgorączkowo, moczopędnie, sokopędnie, uspokajająco

przeciwgorączkowo, moczopędnie, sokopędnie, uspokajająco

oraz przeciwskurczowo. Łagodzi także kaszel.

oraz przeciwskurczowo. Łagodzi także kaszel.

Przesądy

Przesądy

•

Kiedy Bóg dał dziecię, sadzono koło domu młodą lipkę,

Kiedy Bóg dał dziecię, sadzono koło domu młodą lipkę,

wierząc w tajemniczy związek między siłą życiową a

wierząc w tajemniczy związek między siłą życiową a

przydatnością tego drzewa. Sadzono lipę w dniu urodzin, ale

przydatnością tego drzewa. Sadzono lipę w dniu urodzin, ale

nie wolno było nawet wykopać dołka pod drzewko, zanim nie

nie wolno było nawet wykopać dołka pod drzewko, zanim nie

rozbrzmiał pierwszy krzyk dziecka, bo dołek mógł okazać się

rozbrzmiał pierwszy krzyk dziecka, bo dołek mógł okazać się

złowróżbny.

złowróżbny.

•

Dziwne, że trumny nie odstraszały zabobonnych od

Dziwne, że trumny nie odstraszały zabobonnych od

wytwarzania z lipowego drewna kołysek dla niemowląt.

wytwarzania z lipowego drewna kołysek dla niemowląt.

Nigdzie nie ma śladu złowróżbnego skojarzenia lipowej kołyski

Nigdzie nie ma śladu złowróżbnego skojarzenia lipowej kołyski

ze zgonem dziecka. Przeciwnie – w żadnej innej kolebce

ze zgonem dziecka. Przeciwnie – w żadnej innej kolebce

dziecko nie spało tak dobrze i nie chowało się tak zdrowo, jak

dziecko nie spało tak dobrze i nie chowało się tak zdrowo, jak

właśnie w lipowej.

właśnie w lipowej.

•

Kropidło do święconej wody osadzano lipowych trzonkach, bo

Kropidło do święconej wody osadzano lipowych trzonkach, bo

podobno w drzewo to rzadko uderzał piorun, który jest ponoć

podobno w drzewo to rzadko uderzał piorun, który jest ponoć

wyładowaniem nie żadnej elektryczności, ale gniewu Bożego.

wyładowaniem nie żadnej elektryczności, ale gniewu Bożego.

Mniszek lekarski

Mniszek lekarski

•

Inne nazwy mniszka: mlecz (ze

Inne nazwy mniszka: mlecz (ze

względu na mleczny sok - nazwa

względu na mleczny sok - nazwa

myląca - istnieje inny rodzaj mlecz),

myląca - istnieje inny rodzaj mlecz),

brodawnik (Podlasie), pępawa

brodawnik (Podlasie), pępawa

(okolice Sandomierza), wole oczy

(okolice Sandomierza), wole oczy

(Pomorze), mlyc (gwara śląska),

(Pomorze), mlyc (gwara śląska),

męska stałość.

męska stałość.

Zastosowanie

Zastosowanie

•

Roślina lecznicza

Roślina lecznicza

–

Surowiec zielarski

Surowiec zielarski

: kwiat -

: kwiat -

Flos Taraxaci

Flos Taraxaci

, korzeń -

, korzeń -

Radix

Radix

Taraxaci

Taraxaci

. Korzeń mniszka do celów leczniczych należy

. Korzeń mniszka do celów leczniczych należy

zbierać jesienią.

zbierać jesienią.

–

Skład

Skład

: sok mleczny znajdujący się we wszystkich częściach

: sok mleczny znajdujący się we wszystkich częściach

mniszka zawiera inulinę, kwas krzemowy i lakton

mniszka zawiera inulinę, kwas krzemowy i lakton

(laktukopikryna) , witaminy z grup A, B, C, D.

(laktukopikryna) , witaminy z grup A, B, C, D.

–

Działanie

Działanie

: kwiat działa moczopędnie. Jego korzeń zawiera

: kwiat działa moczopędnie. Jego korzeń zawiera

sporo soli mineralnych, zwłaszcza potasu, kwasy organiczne,

sporo soli mineralnych, zwłaszcza potasu, kwasy organiczne,

sterole, różne związki cukrowe, na przykład inulinę,

sterole, różne związki cukrowe, na przykład inulinę,

substancje goryczowe (taraksacyna), cholinę. Odwar z

substancje goryczowe (taraksacyna), cholinę. Odwar z

korzen lub nalewka pomagają w schorzeniach dróg

korzen lub nalewka pomagają w schorzeniach dróg

żółciowych i kamicy żółciowej oraz przy wszystkich

żółciowych i kamicy żółciowej oraz przy wszystkich

problemach wątrobowych. Pomaga przy kłopotach

problemach wątrobowych. Pomaga przy kłopotach

trawiennych. Dzięki interferonowi podnosi odporność

trawiennych. Dzięki interferonowi podnosi odporność

organizmu, powinni więc go spożywać anemicy. Obniża

organizmu, powinni więc go spożywać anemicy. Obniża

poziom cholesterolu, pomaga w leczeniu miażdżycy,

poziom cholesterolu, pomaga w leczeniu miażdżycy,

początków cukrzycy, otyłości, reumatyzmu i gośćca.

początków cukrzycy, otyłości, reumatyzmu i gośćca.

Zalecany jest również przy chorobach skóry. Podnosi

Zalecany jest również przy chorobach skóry. Podnosi

sprawność seksualną kobiet i mężczyzn.

sprawność seksualną kobiet i mężczyzn.

Podbiał pospolity

Podbiał pospolity



Roślina lecznicza

Roślina lecznicza

- naparem z podbiału leczyli już

- naparem z podbiału leczyli już

starożytni medycy - Hipokrates, Galen i Pliniusz.

starożytni medycy - Hipokrates, Galen i Pliniusz.

Święta Hildegarda stosowała go przy wszystkich

Święta Hildegarda stosowała go przy wszystkich

chorobach piersiowych i jako środek wykrztuśny. Przy

chorobach piersiowych i jako środek wykrztuśny. Przy

astmie i przewlekłym kaszlu, a także podczas

astmie i przewlekłym kaszlu, a także podczas

zapalenia oskrzeli wdychano przez rurkę dym z

zapalenia oskrzeli wdychano przez rurkę dym z

korzeni tej rośliny spalanych na węglu z drzew

korzeni tej rośliny spalanych na węglu z drzew

cytrusowych. Palono też - tak jak papierosy - jej

cytrusowych. Palono też - tak jak papierosy - jej

specjalnie wysuszone i zwinięte liście.

specjalnie wysuszone i zwinięte liście.

Wykorzystywano podbiał do leczenia schorzeń

Wykorzystywano podbiał do leczenia schorzeń

skórnych: ran, czyraków, wrzodów, ropni, odcisków,

skórnych: ran, czyraków, wrzodów, ropni, odcisków,

oparzeń, pękających brodawek u kobiet karmiących

oparzeń, pękających brodawek u kobiet karmiących

oraz przy tzw. róży i uporczywych bólach głowy.

oraz przy tzw. róży i uporczywych bólach głowy.

Surowiec zielarski

Surowiec zielarski

 : Zarówno kwiaty, jak i liście są cennym

 : Zarówno kwiaty, jak i liście są cennym

surowcem lekarskim - zawierają dużo śluzów, związki

surowcem lekarskim - zawierają dużo śluzów, związki

flawonowe (m.in. rutynę, cholinę, gorycze, sporo cynku, potasu

flawonowe (m.in. rutynę, cholinę, gorycze, sporo cynku, potasu

i manganu, cukry, karotenoidy, trójterpeny).

i manganu, cukry, karotenoidy, trójterpeny).

Działanie

Działanie

 : współczesna medycyna potwierdziła dobroczynne

 : współczesna medycyna potwierdziła dobroczynne

działanie ziela, zwłaszcza jako środka wykrztuśnego i

działanie ziela, zwłaszcza jako środka wykrztuśnego i

łagodzącego wszelkie dolegliwości układu oddechowego,

łagodzącego wszelkie dolegliwości układu oddechowego,

przeciwzapalnego, chroniącego śluzówkę gardła i krtani. Zaleca

przeciwzapalnego, chroniącego śluzówkę gardła i krtani. Zaleca

się go w początkowych stadiach gruźlicy, rozedmie płuc, przy

się go w początkowych stadiach gruźlicy, rozedmie płuc, przy

kłopotach z prostatą, w schorzeniach nerek i pęcherza. W

kłopotach z prostatą, w schorzeniach nerek i pęcherza. W

takich przypadkach stosuje się sok z kwiatów i liści podbiału.

takich przypadkach stosuje się sok z kwiatów i liści podbiału.

Dla dzieci sok miesza się pół na pół z miodem, a potem

Dla dzieci sok miesza się pół na pół z miodem, a potem

przelewa do ciemnej butelki. Dorosłym można do soku dodać

przelewa do ciemnej butelki. Dorosłym można do soku dodać

wódkę w proporcji 1:1 i podawać po 20-30 kropli na kieliszek

wódkę w proporcji 1:1 i podawać po 20-30 kropli na kieliszek

wody 3-4 razy dziennie po jedzeniu.

wody 3-4 razy dziennie po jedzeniu.

Nalewką rozpuszczoną w wodzie w proporcji 1:20 płucze się

Nalewką rozpuszczoną w wodzie w proporcji 1:20 płucze się

gardło i jamę ustną, natomiast miksturą w czystej postaci

gardło i jamę ustną, natomiast miksturą w czystej postaci

przemywa wrzody i wypryski.

przemywa wrzody i wypryski.