Wybrane metody

wspomagające wentylację

płuc

Podstawy utrzymania wentylacji

płuc

Układ oddechowy składa się z górnych i dolnych dróg

oddechowych. Górne drogi oddechowe tworzą: jama nosowo-

gardłowa i krtań, natomiast dolne drogi oddechowe obejmują

tchawicę i całe drzewo oskrzelowe oraz pęcherzyki płucne.

Głównym zadaniem górnej części układu oddechowego jest

przewodzenie i ogrzewanie do temperatury ciała powietrza

atmosferycznego wdychanego, nawilżanie go oraz

zatrzymywanie cząsteczek zanieczyszczenia, takich jak kurz,

pyły. Tchawica przewodzi wstępnie oczyszczone powietrze

atmosferyczne i za pomocą nabłonka migawkowego oraz śluzu

oczyszcza drogi oddechowe z pyłu, bakterii, grzybów i innych

zanieczyszczeń. Natomiast wymiana gazowa odbywa się w

płucach na poziomie pęcherzyków płucnych. Jest to możliwe

dzięki ścisłej współpracy układu oddechowego z układem

naczyniowym, skąd przechodzi nadmiar dwutlenku węgla do

powietrza pęcherzyków płucnych i podczas wydechu do

atmosfery. Tlen natomiast z powietrza pęcherzykowego nasyca

hemoglobinę krwinek czerwonych i z krwią jest transportowany

do wszystkich tkanek organizmu.

Człowiek w spoczynku wykonuje rytmiczne ruchy klatki
piersiowej, tzn. wdechy i wydechy, w liczbie 12-20 na minutę,
pobierając podczas jednego wdechu do 0,5 litra powietrza
atmosferycznego. Parametry oddychania (częstotliwość i
głębokość oddechów) regulowane są w organizmie za
pośrednictwem ośrodka oddechowego (ośrodka wdechu i
wydechu) znajdującego się w rdzeniu przedłużonym, który
steruje ważnym mięśniem oddechowym, jakim jest przepona.
To właśnie ten mięsień odpowiada za efektywność fazy
wdechu podczas wentylacji oddechowej, jednocześnie czyniąc
ją fazą czynną w oddychaniu.

Czynniki wpływające na skuteczność procesu

oddychania

Na proces oddychania decydujący wpływ mają następujące

czynniki:

• drożność dróg oddechowych;
• sprawna wymiana gazowa w pęcherzykach płucnych;
• ujemne ciśnienie w jamach opłucnowych;
• praca mięśni wdechowych (głównie przepony), wydechowych

oraz wspomagających oddychanie;

• funkcjonowanie ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym;
• prawidłowe parametry (przepływ krwi, poziom hemoglobiny)

określające funkcjonowanie układu krążenia;

• ok. 21% zawartość tlenu w powietrzu atmosferycznym.

Każdy z przedstawionych czynników razem lub osobno, a
także wpływając na pozostałe, może powodować różnie
nasilone zaburzenia oddychania. Jednym z podstawowych
zaburzeń oddychania jest upośledzony oddech, będący
wynikiem spłycenia oddechu, gdzie mniejsza ilość tlenu wraz
z powietrzem atmosferycznym dociera do pęcherzyków
płucnych. Przyczynami takiego stanu mogą być:

• nadmierna ilość wydzieliny zalegającej w drogach

oddechowych;

• obrzęk błony śluzowej, np. w przebiegu astmy, zapalenia

oskrzeli;

• skurcz oskrzeli, np. w przebiegu astmy;
• dynamiczny ucisk dróg oddechowych, np. w przebiegu

rozedmy płuc;

• obecność ciała obcego w drogach oddechowych;
• zwężenie dróg oddechowych związane np. z obecnością

guza.

Cele wspomagania oddychania

Wspomaganie oddychania ma na celu głównie:
• utrzymanie fizjologicznej wentylacji płuc;
• wzmocnienie siły wydechu;
• ewakuację wydzieliny z dróg oddechowych (efektywny kaszel);
• ułatwienie odkrztuszania;
• zwiększenie ruchomości klatki piersiowej.

Działania wspomagające oddychanie mają zastosowanie w

przypadku:

• pacjentów narażonych na powikłania ze strony układu

oddechowego (np. długo leżących, po zabiegach operacyjnych);

• pacjentów z chorobami układu oddechowego;
• kobiet rodzących;
• osób w wieku geriatrycznym.

Metody wspomagające wentylację płuc – podział

Czynności prezentowane poniżej mają na celu

wspomaganie pacjenta w eliminowaniu utrudnień w
oddychaniu, a w następstwie tego zapobieganie
powikłaniom płucnym (zapalenie płuc), oskrzelowym
(zapalenie, rozstrzenie), które mogą przyczyniać się do
wydłużenia czasu zdrowienia pacjenta, a także jego
sprawności fizycznej.

Należą do nich:

1. Ćwiczenia oddechowe – gimnastyka oddechowa

(kontrolowany wdech i wydech oraz przedłużone
maksymalnie wydechy).

2. Wspomaganie odkrztuszania wydzieliny:

– efektywny kaszel (pokaszliwanie lub wypowiadanie

spółgłoski „r”);

– ręczne – przez oklepywanie i wstrząsanie klatki

piersiowej.

3. Drenaż ułożeniowy w pozycjach ułatwiających ewakuację

zalegającej wydzieliny:

– pozycji poziomej na plecach;
– pozycji poziomej na boku;
– pozycji poziomej na boku z rotacją do przodu;
– pozycji poziomej na boku z rotacją do tyłu;
– pozycji Trendelenburga odnoszącej się do wszystkich

wymienionych pozycji (dodatkowe pochylenie łóżka pod
kątem 15-20 stopni, tak aby głowa znajdowała się
poniżej kończyn dolnych).

Ćwiczenia oddechowe

Ćwiczenia oddechowe mogą mieć charakter:
1.

Leczniczy – stosowane w przewlekłych chorobach układu
oddechowego, jako działania usprawniające ten układ i
kompensujące istniejące zaburzenia;

2.

Zapobiegawczy – stosowane u pacjentów pozostających
w łóżku po zabiegach operacyjnych, urazach czy udarach
mózgu; ich głównym zadaniem jest niedopuszczanie do
powstania zaburzeń układu oddechowego wynikających z
ograniczenia aktywności ruchowej pacjenta;

3.

Rozluźniająco-uspokajający – stosowane są w czasie
wykonywania wszelkich ćwiczeń leczniczych.

Celem ćwiczeń oddechowych jest poprawa czynności

układu oddechowego poprzez:

• utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc lub jej poprawienie;
• zwiększenie ruchomości klatki piersiowej i przepony,

zwiększenie siły mięśni oddechowych;

• pobudzenie do efektywnego kaszlu;
• zapobieganie powikłaniom (niedodma, zapalenie płuc).

Przeciwwskazania do wykonywania ćwiczeń

oddechowych:

• ostra niewydolność oddechowa;
• niewydolność krążeniowa;
• krwotok płucny i stan po krwotoku;
• inne, ustalone przez lekarza, np. utrzymujący się wysięk w

opłucnej.

Niebezpieczeństwa mogące wystąpić podczas

gimnastyki oddechowej:

• hiperwentylacja – jest następstwem zwiększania przepływu

objętości gazów wentylujących płuca w krótkim czasie.
Objawia się zawrotami głowy, szumem w uszach, spadkiem
ciśnienia tętniczego krwi, przyspieszeniem tętna.

Zasady obowiązujące podczas wykonywania ćwiczeń

oddechowych:

1. Przyjęcie przez pacjenta optymalnej pozycji podczas

ćwiczeń (na plecach, brzuchu lub siedzącej), dostosowanej
do rodzaju stosowanego ćwiczenia;

2. Zależnie od potrzeb, stosowanie dodatkowo pozycji

drenażowych, oklepywania klatki piersiowej i masażu
wibracyjnego, które ułatwiają odkrztuszanie zalegającej
wydzieliny, poprawiając drożność oskrzeli;

3. Nauka ćwiczeń oddechowych przed ich wykonywaniem

4. Nauka prawidłowego oddychania (stosunek czasu wdechu do

wydechu powinien wynosić 2:3);

5. Należy dążyć do maksymalnego wydłużenia czasu wydechu ,

aż do uczucia „braku powietrza”;

6. Podczas ćwiczeń oddechowych należy stosować różnego

rodzaju urządzenia pomocnicze, zarówno specjalistyczne, jak
i nieprofesjonalne (dzieci postrzegają je jako zabawę);

7. Liczba powtórzeń ćwiczeń nie powinna przekraczać 3-4 w

jednej serii;

8. Nie należy zbyt intensywnie wykonywać ćwiczeń, gdyż może

to prowadzić do hiperwentylacji, której następstwem może
być zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu;

9. Ćwiczenia najkorzystniej jest wykonywać przed śniadaniem,

kolacją lub 2godz po niej. Powinny one odbywać się
minimum 3 razy dziennie – częstotliwość, ze względu na
wskazania, może zostać zwiększona nawet 3-krotnie, co 1-
2godz przez 5-10min;

10. Jeśli są takie wskazania, przed ćwiczeniami należy podać

pacjentowi leki, np. przeciwbólowe, rozszerzające oskrzela,
rozrzedzające wydzielinę i odczekać 15-20min;

11. Podanie szklanki gorącego napoju przed wykonywaniem

ćwiczeń ułatwi upłynnienie wydzieliny;

12. Każdorazowo przygotować salę chorych do ćwiczeń

oddechowych (wywietrzenie sali, nawilżenie powietrza)
najlepsze wyniki można osiągnąć, prowadząc ćwiczenia w
pomieszczeniu o temperaturze 18-20stopni, przy wilgotności
50-70%;

13. Pacjent powinien być ubrany w luźny strój, niekrępujący

ruchów, z przewiewnej tkaniny;

14. Przed ćwiczeniami powinna być przeprowadzona ocena

sprawności układu oddechowego i badanie fizykalne pacjenta
w celu dostosowania zakresu i intensywności ćwiczeń;

15. Do poprawnego wykonywania ćwiczeń istotna jest

współpraca między pacjentem, a pielęgniarką;

16. Ćwiczenia oddechowe zaczyna się od relaksacji

Rodzaje sprzętu stosowanego do ćwiczeń oddechowych:
a)

profesjonalne:
- aparat Triflo;
- aparat Spiroflo, dwie butelki połączone do
przedmuchiwania

wody;

- butelka z wodą i drenem;
- aparat z piłeczką styropianową „ Magic Ball”;
- woreczek z piaskiem ( 3-4kg);

b) nieprofesjonalne:

- waciki;
- nitki;
- piórko;
- gwizdek;
- świeca;
- pasy płócienne długości 2m, szerokości 15 – 20cm.

Ćwiczenia oddychania torem brzusznym

1. Pacjent znajduje się w pozycji poziomej na plecach z poduszeczką

pod głową, kończynami dolnymi ugiętymi w stawie biodrowym i
kolanowym;

2. Wykonanie ćwiczeń zgodnie z instruktażem słownym rehabilitanta:

a) wykonanie swobodnego oddechu;
b) ułożenie na klatce piersiowej w okolicy mostka pacjenta jego

prawej dłoni;

c) ułożenie na podżebrzu lewej dłoni pacjenta, przytrzymanie prawą

dłonią przez osobę prowadzącą ćwiczenia (ułożenie dłoni przez
pielęgniarkę ma na celu sprawdzenie poprawności wykonywania
czynności przez pacjenta;

d) polecenie pacjentowi wykonania normalnego wdechu w ten

sposób, aby dłoń ułożona na brzuchu wyraźnie uniosła się do
góry, natomiast podczas wydechu opadała;

3. Polecenie pacjentowi wykonania wdechu przez nos i

wydechu przez usta tak, aby uniosła się dłoń znajdująca się
na podżebrzu, a następnie wydechu przez usta tak, aby ta
sama dłoń podczas wydechu opadała w dół.

wdech

wydech

odpoczyne
k

Ćwiczenia wspomagające fazę wydechu i wdechu

Czynność tę można wykonywać z użyciem sprzętu, np:

- aparat Spiroflo;
- aparat z piłeczką pingpongową;
- woreczki z piaskiem;
- pasy płócienne.

Woreczki z piaskiem o ciężarze 3-4kg na brzuchu lub boku

pacjenta, a także pasy płócienne są używane jako obciążenie

wspomagające wydech podczas oddychania przeponowego.

W fazie wydechu pacjent samodzielnie, kontrolując siłę ucisku,

zaciska pasy w okolicy podżebrza. W sytuacji braku

profesjonalnego sprzętu ćwiczenia z tego zakresu można

wykonywać z użyciem piórka, płomienia świecy, zwykłej

butelki ze słomką napełnione wodą. Ćwiczenia polegają na

długim, jednostajnym wydmuchiwaniu powietrza przez usta.

Zastosowane do ćwiczeń przybory znajdują się w odległości

ok. 15cm w linii prostej na wysokości wydmuchu pacjenta.

Codziennie ta odległość jest zwiększana o kolejne 10cm, aż do

100cm. Ćwiczenia takie wykonuje się każdorazowo przez

około 3min.Przeciwwskazaniem jest używanie balonów do

dmuchania ze względu na powstające zwiększone parcie w

jamie brzusznej, uruchomienie tłoczni brzusznej.

Ćwiczenia wspomagania wydechu za pomocą aparatu

Spiroflo

1. Wykonanie głębokiego wdechu;
2. Ujęcie wargami ustnika połączonego z butelką napełnioną

wodą;

3. Przedmuchiwanie stopniowe, miarowe wody do pustej butelki,

np. po 100ml;

4. Wykonanie u pacjenta pomiarów tętna i ciśnienia tętniczego;
5. Poproszenie pacjenta o wykonanie jednego normalnego

wydechu do aparatu;

6. Pomiar ilości płynu przedmuchanego i zapisanie wyniku;
7. Poproszenie pacjenta o wykonanie głębokiego wdechu i

wydechu do aparatu;

8. Pomiar ilości płynu przedmuchanego, zapisanie wyniku;
9. Pomiar ilości wydechów potrzebnych do przemieszczenia

wody i odnotowanie wyników;

10. Wykonanie pomiaru tętna i ciśnienia tętniczego pacjenta.

Ćwiczenia wspomagania wydechu przy użyciu

aparatu „Magic Ball”

1. Poproszenie o wykonanie wdechu;
2. Przyłożenie aparatu do ust, dokonanie powolnego wydechu

tak, aby piłeczka utrzymywała się na równomiernym
poziomie nad aparatem i nie opadała;

3. Trzykrotne powtórzenie czynności

Ćwiczenia z użyciem aparatu Triflo

Celem wykonywania tych ćwiczeń jest zwiększenie siły

wdechu. Miarą osiągania tego celu jest ilość kulek
podnoszonych w aparacie: podniesienie jednej kulki w
przybliżeniu pobranie 600cm /s;
2 kulek – 900cm /s;
3 kulek – 1200cm /s powietrza.

1. Wykonanie 2-3 oddechów torem przeponowym;
2. Szczelne otoczenie wargami pacjenta ustnika;
3. Wykonanie szybkiego i głębokiego wdechu – kulki powinny

unieść się do góry;

4. Zaobserwowanie wyniku i odnotowanie;
5. Wykonanie wydechu poza ustnik;
6. Przeprowadzenie trzech kolejnych prób;
7. Przerwa relaksacyjna (10-15min);
8. Powtórzenie ćwiczenia 3-krotnie.

3

3

3

Wspomaganie odkrztuszania

wydzieliny z dróg oddechowych

Do metod wspomagania odkrztuszania wydzieliny dróg
oddechowych zaliczamy:

1. Oklepywanie i opukiwanie klatki piersiowej;
2. Efektywny kaszel (pokasływanie lub wypowiadanie na

wydechu spółgłoski „r”).

Cel wspomagania odkrztuszania wydzieliny:
• mechaniczne rozluźnienie wydzieliny w drogach

oddechowych;

• ułatwienie jej przemieszczania i wydalania z drzewa

oskrzelowego.

Wskazania: tak jak w przypadku ćwiczeń oddechowych.

Przeciwwskazania:
• zawał mięśnia sercowego w ostrym okresie;
• urazy czaszkowo-mózgowe;
• krwotok mózgowy;
• urazy klatki piersiowej;
• podejrzenie o zator naczyń krwionośnych;
• założony rozrusznik serca.

Oklepywanie i opukiwanie klatki piersiowej

Oklepywanie jest jedną z technik masażu klasycznego o

mocnym działaniu bodźcowym, powodującym przekrwienie

tkanek. Dłoń podczas oklepywania jest lekko zgięta, ze

złączonymi palcami i kciukiem, kształtem przypominając

„łódkę”, „łyżeczkę”. Między klatką piersiową pacjenta a

dłonią znajduje się przestrzeń wypełniona powietrzem, która

przeniesiona podczas uderzenia na klatkę piersiową

powoduje jej drganie. Ruch dłoni wychodzi z nadgarstka.

Czynność wykonuje się przez kilka minut – liczba powtórzeń

i serii zależy od stanu zdrowia pacjenta. Oklepuje się obie

połowy płuc od podstawy do szczytu, pomijając okolice

nerek i kręgosłupa.

Czynność tę może wykonywać sam pacjent w

miejscach znajdujących się w zasięgu jego ruchów, a także
po krótkim instruktażu osoba bliska z otoczenia chorego.

W przypadku wstrząsania dłoń jest zgięta w ten sam

sposób jak przy opukiwaniu, ale palce dłoni nie są złączone,
lecz rozstawione. Miejsce przyłożenia opuszków palców do
klatki piersiowej to przestrzenie międzyżebrowe. Podczas
wstrząsania ruchy drgania są przenoszone na klatkę
piersiową i narządy wewnątrz niej.

Czynności właściwe

1. Założenie rękawiczek jednorazowego użytku;
2. Polecenie pacjentowi wykonania 3-4 oddechów torem

przeponowym;

3. Naniesienie na dłonie lotionu;
4. Nacieranie lotionem pleców pacjenta, w kierunku od dołu do

góry i powrót ruchem owalnym do dołu, bez odrywania
dłoni od ciała pacjenta;

5. Złożenie dłoni, kształt jej przypomina „łódke”, „budkę” lub „miseczkę”;

6. Wykonanie oklepywania pleców od podstawy klatki piersiowej,

wzdłuż przebiegu żeber, do szczytu płuc, naprzemiennie po

obu stronach kręgosłupa, z ominięciem łopatek, kręgosłupa.

Uderzenia powinny rozpoczynać się w momencie wydechu i

przebiegać najpierw łagodnie, następnie ze zwiększoną siłą, a

końcowe powinny być szybkie, powierzchowne, dość mocne,

niebolesne, wykonywane dłonią poruszającą się tylko w

stawach nadgarstkowych – w celu doprowadzenia dróg

oddechowych do drżeń, wibracji;

7. Wykonanie oklepywania klatki piersiowej od przodu,

zaczynając od łuku żebrowego do obojczyka, omijając okolice

serca i piersi u kobiety. W początkowej fazie dłonią złożoną w

„łódkę”, następnie płaską pięścią lub krawędzią dłoni;

8. Uciskanie w czasie wydechu przyłożonymi dłońmi klatki

piersiowej nad zajętym polem płucnym i rozluźnienie podczas

wdechu;

9. Uciskanie płasko ułożonymi dłońmi dolnych bocznych części

klatki piersiowej w czasie wydechu;

10. Mobilizowanie pacjenta do odkrztuszania wydzieliny do

chusteczki higienicznej podczas uciskanie klatki piersiowej;

11. Obserwowanie charakteru ewakuowanej wydzieliny (ilość,

gęstość, zabarwienie).

Wstrząsanie (opukiwanie) klatki piersiowej

Struktura czynności:
1. Założenie rękawiczek jednorazowego użytku;
2. Polecenie pacjentowi wykonywania 2-3 oddechów torem

przeponowym;

3. Opukiwanie pleców pacjenta od podstawy klatki piersiowej

do szczytu płuc opuszkami palców wzdłuż przebiegu żeber;

4. Opukiwanie przedniej części klatki piersiowej. Najpierw

czynność wykonuje pielęgniarka, następnie sam pacjent.

5. Uciskanie płasko ułożonymi dłońmi dolnych bocznych części

klatki piersiowej w czasie wydechu;

6. Mobilizowanie pacjenta do odkrztuszania wydzieliny do

chusteczki higienicznej podczas uciskanie klatki piersiowej;

7. Obserwowanie charakteru ewakuowanej wydzieliny (ilość,

gęstość, zabarwienie).

Ćwiczenie efektywnego kaszlu

Pokasływanie i wypowiadanie na wydechu litery „r” jest

nazywane skutecznym, czy też efektywnym kaszlem.
Powoduje on szybkie zmiany ciśnienia powietrza w
oskrzelach i w rezultacie ich drgania oraz przesuwanie się
wydzieliny w górę dróg oddechowych (tchawica, jama
ustna).

Nauka efektywnego kaszlu – struktura czynności:
1. Oklepywanie klatki piersiowej pacjenta;
2. Wykonanie przez pacjenta głębokiego wdechu nosem;
3. Wykonanie długiego przerywanego wydechu przez otwarte

usta. W czasie wydechu pacjent dokonuje kilku krótkich

kaszlnięć według schematu:

Ad.3. Zamiast kaszlu można zastosować wypowiadanie litery

„r r r r” zgodnie ze schematem: (nie „er er er er”)

4. Wykonanie przerwy relaksacyjnej (5-
10min);

5. Powtarzanie czynności 10 razy

Ewakuacja wydzieliny za pomocą aparatu Flutter –

struktura czynności:

1. Wykonanie przez pacjenta głębokiego wdechu i wydechu przy

rozluźnionych mięśniach brzucha;

2. Poproszenie pacjenta o wykonanie głębokiego wdechu i szczelne

objęcie ustnika Fluttera ustami;

3. Poproszenie pacjenta o wykonanie głębokiego, długotrwałego,

powolnego wydechu. W czasie wydechu policzki powinny być
usztywnione w celu zapewnienie efektywnego wydechu;

4. Ponowne wykonanie wdechu przez nos, przy jednoczesnym

przetrzymaniu ustnika w ustach;

5. Poproszenie pacjenta o powtórzenie wydechu jeszcze 4-5-krotnie;
6. Przerwa relaksacyjna 1-2-minutowa;
7. Powtórzenie cyklu czynności 4-5-krotnie z przerwami

relaksacyjnymi (oczekiwany rezultat ćwiczenia – odkrztuszenie
wydzieliny);

8. Odkrztuszenie nadmiaru wydzieliny do miski nerkowej i/lub

ligniny

Drenaż ułożeniowy (bierny)

Drenaż ułożeniowy (bierny) to zespół czynności

wykonywanych przez pielęgniarkę po badaniu lekarskim i

analizie zdjęć radiologicznych, polegający na układaniu

pacjenta w różnych pozycjach ciała. Stosowanie pozycji

drenażowych ułatwia ewakuację zalegającej wydzieliny,

powoduje zmniejszenie procesów zapalnych, umożliwia

antybiotykom dotarcie do obszarów tkanek objętych

zapaleniem, poprawę wentylacji płuc i przygotowanie

pacjenta do zabiegów diagnostycznych oraz leczniczych.

Podczas prowadzenia drenażu biernego zastosowanie mają

następujące pozycje:

• pozioma na plecach;
• pozioma na boku;
• pozioma na boku z rotacją do przodu;
• pozioma na boku z rotacją do tyłu;
• Trendelenburga odnosząca się do wszystkich wymienionych

pozycji (dodatkowe pochylenie łóżka pod kątem 15-20st, tak

aby głowa pacjenta znajdowała się poniżej kończyn dolnych;

• wysoka na plecach.

Cel drenażu ułożeniowego: Ułatwienie odpływu wydzieliny z
dróg oddechowych i „osuszenie” oskrzeli.

Wskazania do stosowania drenażu ułożeniowego:

• procesy chorobowe w układzie oddechowym powodujące

utrudnienia w ewakuacji wydzieliny;

• procesy zapalne w obrębie płuc;
• przygotowanie pacjenta do bronchografii;
• przygotowanie pacjenta do zabiegu operacyjnego w obrębie

klatki piersiowej.

Przeciwwskazania do stosowania drenażu ułożeniowego:

• podeszły wiek;
• nadciśnienie tętnicze krwi;
• wzmożone ciśnienie śródczaszkowe;
• objawy niewydolności krążenia lub niewydolności oddechowej;
• przebyty udar mózgu;
• ostry okres zawału mięśnia sercowego.

Drenaż ułożeniowy (bierny) – struktura czynności:

1. Dobranie pozycji drenażowych w zależności od lokalizacji

zmian w płucach:
a) segmenty szczytowe górnych płatów płuc

- przy zmianach obustronnych – pacjent siedzi na łóżku
lub krześle (pozycja wysoka);
- przy zmianach w części tylnej płata – pacjent siedzi
nieco pochylony do przodu (pozycja wysoka z
pochyleniem do

przodu);

- przy zmianach w części przedniej – pacjent siedzi
pochylony

do tyłu (pozycja wysoka z pochyleniem do

tyłu);

b) segmenty przednie górnych płatów płuc

- przy zmianach obustronnych – pacjent leży na wznak z

wałkiem

pod kolanami;

- przy zmianach lewostronnych – pacjent ułożony jest na

wznak z

niewielką rotacją tułowia w prawo;

- przy zmianach prawostronnych – ciało pacjenta z rotacją

w lewą

stronę;

c) segment tylny górnego płata płuca lewego

- pacjent ułożony jest na prawym boku z rotacją

tułowia do

przodu pod kątem 45stopni. Tułów ułożony

skośnie do

przodu (staw ramienny ok. 30cm nad

podłożem), prawa

kończyna wyprostowana poza

plecami;

d) płat środkowy płuca prawego

- pacjent ułożony na wznak z rotacją tułowia pod

kątem

45stopni, łóżko ustawione w pozycji

Trendelenburga pod kątem 12stopni (przy łóżkach
nieruchomych pod nogi łóżka

podkłada się drewniane

klocki o wysokości 30cm);

e) języczek płuca

- pacjent ułożony jest na wznak z rotacją tułowia w

prawo pod

kątem 45stopni, łóżko ustawione w pozycji

Trendelenburga

pod kątem 12stopni (przy łóżkach

nieruchomych pod nogi

łóżka podkłada się drewniane

klocki o wysokości 30cm);

f) segmenty szczytowe obu płatów dolnych płuc

- przy zmianach obustronnych – pacjent ułożony jest na

brzuchu z poduszką umieszczoną pod

miednicą i brzuchem;

- przy zmianach lewostronnych – pacjent ułożony jest

jak wyżej

z nieznaczną rotacją tułowia w prawo;

- przy zmianach prawostronnych – rotacja w lewo;

g) segmenty podstawowe dolnych płatów płuc

- przy zmianach obustronnych – pacjent ułożony na

wznak,

łóżko ustawione jest w pozycji Trendelenburga

pod

kątem 12stopni (przy łóżkach nieruchomych

pod nogi łóżka

podkłada się drewniane klocki o

wysokości 30cm);

- przy zmianach lewostronnych – pacjent ułożony jest

jak

wyżej z nieznaczną rotacją tułowia w prawo;

- przy zmianach lewostronnych – rotacja w lewo;

h) segment podstawowy boczny płata dolnego lewego płuca

- pacjent ułożony jest na boku prawym, z poduszką

umieszczoną nad miednicą i sięgającą pod

dolną część klatki

piersiowej, łóżko ustawione w pozycji

Trendelenburga pod kątem 12stopni (przy łóżkach
nieruchomych pod nogi łóżka

podkłada się drewniane

klocki o wysokości 30cm);

i) segment podstawowy boczny płata dolnego prawego płuca

j) segmenty podstawowe tylne obu dolnych płatów płuc

- przy zmianach obustronnych – pacjent leży na

brzuchu, mając

poduszkę umieszczoną pod miednicą i

brzuchem, łóżko

ustawione jest w pozycji Trendelenburga

pod kątem 12stopni

(przy łóżkach nieruchomych pod

nogi łóżka podkłada się

drewniane klocki o wysokości

30cm);

- przy zmianach lewostronnych – pacjent ułożony jest

jak wyżej

z nieznaczną rotacją tułowia w prawo;

- przy zmianach lewostronnych – rotacja w lewo;

k) segmenty podstawowe tylne obu dolnych płatów płuc:
- pacjent ułożony jest w poprzek łóżka, tułów poza jego

brzegiem, przedramiona spoczywają na poduszkach
leżących na podłodze, czoło oparte na rękach, pod usta
umieszcza się

miskę nerkowatą na odkrztuszoną

wydzielinę.

2. Oklepywanie, opukiwanie klatki piersiowej pacjenta

znajdującego się w pozycji drenażowej;

3. Stosowanie techniki skutecznego kaszlu w czasie pozycji

drenażowej i po jej zakończeniu;

4. Pozostawianie pacjenta w pozycji drenażowej przez okres

zgodny ze wskazaniami zależnymi od jego stanu zdrowia;

5. Sprawdzanie stanu samopoczucia pacjenta podczas

pozostawania w pozycji drenażowej.

Toaleta drzewa oskrzelowego

Toaleta drzewa oskrzelowego – czynność wykonywana

z zachowaniem zasad aseptyki i antyseptyki, polegająca na
usuwaniu (odsysaniu) mechanicznym wydzieliny, śluzu,
krwi z tchawicy i oskrzeli przez jamę ustną, rurkę
intubacyjną lub tracheostomijną za pomocą ssaka
elektrycznego, zapewniająca utrzymanie drożności dróg
oddechowych oraz optymalnych warunków wymiany
gazowej. najczęściej stosowana u pacjentów
nieprzytomnych, z założoną rurką intubacyjną lub
tracheostomijną, przy trudnościach z ewakuowaniem
zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych.

Cel wykonania toalety drzewa oskrzelowego:

• utrzymanie drożności dróg oddechowych;
• zapewnienie optymalnych warunków wymiany gazowej;
• przeciwdziałanie powstawaniu infekcji i ognisk niedodmy.

Wskazania do wykonania zabiegu:

• zaleganie wydzieliny w drzewie oskrzelowym;
• duszność z towarzyszącym zaleganiem;
• niedrożność dróg oddechowych.

Niebezpieczeństwa:

• wprowadzenie i rozproszenie zakażenia;
• uszkodzenie dróg oddechowych;
• ogniska niedodmy.

Zasady obowiązujące podczas toalety drzewa

oskrzelowego:

1. Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki podczas

wykonywania zabiegu;

2. Cykl jednorazowego odsysania nie powinien przekraczać 15-20

sekund;

3. Cewnik do odsysania wydzieliny z drzewa oskrzelowego (rurki

intubacyjnej, tracheostomijnej) wprowadza się przy włączonym

ssaniu, aby zapobiec niedodmie i urazowi, w przypadku

wystąpienia bradykardii, desaturacji przerywa się zabieg.

4. Cewnik podczas odsysania wydzieliny wyjmuje się ruchem

jednostajnym, w górę, z jednoczesną rotacją wokół własnej osi,
nie należy poruszać cewnikiem w dół i w górę;

5. Siła ssania regulowana jest ręcznie za pomocą łącznika Y lub T i

nie powinna przekraczać 40cm H O;

6. Bardzo lepką wydzielinę można upłynnić, podając przed

odsysaniem do rurki jałowy roztwór soli fizjologicznej w ilości
10ml;

7. Przed i po wykonaniu czynności należy pacjenta wentylować

100% tlenem przez 1-2min – zapobiega to desaturacji –
obniżeniu wysycenia tlenem hemoglobiny w krwi tętniczej;

8. U pacjenta nieprzytomnego wykonuje się kilka wdechów z tlenem

przez aparat Ambu, w celu rozprężenia pęcherzyków płucnych.
Pacjent przytomny wykonuje kilka oddechów torem brzusznym;

9. Przed, w trakcie i po zabiegu pielęgniarka dokonuje oceny pracy

układu krążenia i oddychania (tętno, ciśnienie tętnicze,
saturacja, zabarwienie powłok skórnych).

2

Toaleta drzewa oskrzelowego – struktura czynności

1. Założenie rękawiczek;
2. Odessanie wydzieliny z jamy ustnej i nosowej (zapobiega to

spływaniu wydzieliny do dolnych dróg oddechowych);

3. Odrzucenie cewnika do miski nerkowatej;
4. Założenie przez pielęgniarkę maski na twarz i jałowych

rękawiczek;

5. Założenie jałowego cewnika na końcówkę ssaka elektrycznego;
6. Sprawdzenie drożności cewnika jałowego przez przepłukanie go

roztworem 0,9% NaCl;

7. Wprowadzenie cewnika do dróg oddechowych:

a) do jamy ustno-gardłowej przy odsysaniu z niej wydzieliny
(pacjent przytomny może mieć założoną rurkę ustnogardłową),
przy wyłączonym ssaku i na głębokość 10-12cm;
b) do drzewa oskrzelowego przy odsysaniu wydzieliny z rurki
intubacyjnej/tracheostomijnej, przy włączonym ssaku i do
momentu wyczucia oporu, na głębokość ok. 30cm.

8. Włączenie ssaka i ruchem obrotowym wokół własnej osi

cewnika wyciągnięcie go z rurki (w ciągu 10-20 sekund);

9. Wykonanie pomiaru tętna u pacjenta lub obserwowanie

przebiegu krzywej EKG;

10. Przepłukanie cewnika;
11. Ponowne wykonanie odsysania po uprzednio wykonanej

rotacji głowy w stronę lewą i prawą (umożliwienie odessania
każdego z głównych oskrzeli);

12. Powtórzenie czynności do momentu poprawy wentylacji

mechanicznej;

13. Wentylowanie pacjenta czystym tlenem przez 1min;
14. Poinstruowanie pacjenta o konieczności wykonania

głębokiego wdechu

15. Osłuchanie szczytów i podstaw obu płuc pacjenta (szmery

oddechowe – oskrzelikowe, oskrzelikowo-pęcherzykowe,
pęcherzykowe), kontrola skuteczności odsysania.

Profilaktyka powikłań u pacjentów

długotrwale unieruchomionych

Do najgroźniejszych powikłań, które mogą wystąpić u
pacjentów długotrwale unieruchomionych, można zaliczyć
między innymi: - zapalenie płuc;
- chorobę zakrzepowo – zatorową żył;
- powstanie odleżyn.

Profilaktyka odleżyn

DEF.: Odleżyna to miejscowa martwica skóry, tkanki podskórnej,

a także mięśniowej, jest to rodzaj owrzodzenia o charakterze
zgorzeli wilgotnej, powstałego na skutek ucisku tkanek,
spowodowanego zbyt długim pozostawaniem pacjenta w tej
samej pozycji ciała.

W patomechanizmie rozwoju odleżyn znaczące są dwa rodzaje

ucisku: kompresja i siły ścinające. Trzecim elementem, nie

będącym formą ucisku, lecz raczej formą odkształcenia skóry,

jest tworzenie się fałdów skóry.
W wyniku miejscowego ucisku tkanek powstaje siła równa

wartości ucisku, ale działająca w kierunku przeciwnym. Obszar

powierzchni ciała kontaktującego się z podłożem zależy od jego

plastyczności. Ciało leżące na podłożu nieodkształcającym się

styka się z nim jedynie w pewnych punktach i tylko przez te

punkty ciężar ciała przenoszony jest na podłoże, w związku z tym

siła ucisku na te miejsca ulega akumulacji.
W odmiennej sytuacji znajduje się ciało leżące na podłożu

odkształcającym się, gdzie cała jego powierzchnia styka się z

materacem. Ciężar ciała rozkłada się równomiernie na

powierzchni, siła wywierana na podłoże jest mniejsza, stąd

kompresja jest również mniejsza.
Czynnikiem decydującym o powstawaniu odleżyn jest stosunek

kompresji do ciśnienia krwi w tętniczkach i naczyniach

włosowatych. Ciśnienie krwi w naczyniach włosowatych wynosi

33mmHg w ich tętniczym zakończeniu i 16mmHg w zakończeniu

żylnym. Jeżeli siła kompresji jest mniejsza od podanych wartości,

to u pacjenta pomimo długotrwałego unieruchomienia nie

dochodzi do powstania odleżyn.

Czynniki usposabiające do powstawania odleżyn:

1.Masa ciała pacjenta ( nadwaga powoduje zwiększenie ucisku w

tych miejscach, gdzie tkanka kostna jest położona pod cienką
warstwą tkanki podskórnej, niedowaga – brak odpowiedniej
ilości tkanki podskórnej, prowadzi do wzmożonego nacisku
powierzchniowego);

2. Dieta - niedożywienie dieta uboga w białko;
3. Nietrzymanie moczu i stolca ( środowisko wilgotne, kwaśny

odczyn moczu i kału wywołuje zmianę pH skóry, prowadząc w
wielu sytuacjach do maceracji naskórka);

4. Rodzaje skóry ( sucha, „bibułkowata”- podatne na

uszkodzenia);

5. Unieruchomienie;
6. Płeć – kobiety narażenie dwukrotnie częstsze z powodu

cieńszej i delikatniejszej skóry;

7. Wiek – zagrożenie wzrasta wraz z wiekiem ;
8. Choroby – cukrzyca, miażdżyca, anemia, choroby

przebiegające z wyniszczeniem organizmu (tj.: nowotworowe,
stwardnienie rozsiane).

9. Stosowane leczenie – leczenie sterydami, chemioterapia.

Postępowania profilaktyczne stosowane w pielęgnowaniu pacjentów długotrwale unieruchomionych narażonych na powstanie
odleżyn można pogrupować w następujące działania:

1. Ocena narażenia pacjenta na powstanie odleżyn. Mają tu

zastosowanie następujące skale:

Skala Norton

2. Odciążenie ucisku. Zastosowanie materacy p/odleżynowych.
Można je podzielić na:

a) materace statystyczne – rozkładają ciężar ciała na rozległą

powierzchnię i rozpraszają ucisk pod wyniosłościami

kostnymi.

Badania naukowe wykazały, że kiedy ucisk wywierany na

ciało

wynosi 54 mmHg w miejscu zetknięcia skóry z

materacem, to

w głębi ciała ucisk ten może przekraczać 100

mmHg. Łączna

wysokość materaca statystycznego powinna

wynosić ponad
12 cm. Pomimo ograniczonych właściwości p/odleżynowych
materace statystyczne są zalecane u pacjentów z niestabilnymi
złamaniami kręgosłupa lub u chorych z zastoinową
niewydolnością krążenia.
b) Materace dynamiczne zmiennociśnieniowe – zasilane za
pomocą kompresora ( kompresor wtłacza powietrze do komór
materaca i co pewien czas przemieszcza je pomiędzy
poszczególnymi komorami).
Innym rodzajem materacy z tej grupy są materace z
automatyczną kontrolą ciśnienia – reagują na zmianę pozycji
pacjenta i zapewniają ciśnienie poniżej 20 mmHg.

3. Czas działania ucisku. Ryzyko powstania odleżyn można

zmniejszyć przez skrócenie czasu działania ucisku. Im częściej

pacjenta odwraca się w łóżku, tym krótszy jest czas działania

ucisku. Jeżeli chory ma zmienianą pozycję 6 razy to czas

działania ucisku trwa 4 godz. Dobrze tolerowany przez

pacjentów czas trwania nacisku i zalecany jako optymalny odstęp

pomiędzy zmianą pozycji ciała to 2h. Należy pamiętać, że

zastosowanie specjalnych materacy, które redukują siłę nacisku,

sprawia że większość pacjentów dobrze toleruje ucisk wynoszący

6h (bez zaczerwienienia skóry). Oznacza to, że przy

wykorzystaniu materaca wystarczy zmieniać pozycję chorego 4-6

razy na dobę;

4. Ułatwienie przepływu krwi – wczesne uruchamianie,

wykonywanie ćwiczeń biernych, czynnych oraz klasyczny masaż

obszaru skóry szczególnego narażenia;

5. Pielęgnacja skóry. Wszystkie przedstawione sposoby odciążania

są skuteczne pod warunkiem, że jednocześnie prawidłowo

pielęgnuje się skórę, zwłaszcza w miejscach przylegania do

podłoża.
Codzienna toaleta, dokładne osuszanie skóry, z zastosowaniem

środków pielęgnacyjnych (nie łączyć pudrów i środków

natłuszczających).

6. Odżywianie. Dieta bogata w białko wzbogacona witaminami,

szczególnie A i C.

Profilaktyka żylnej choroby

zakrzepowo-zatorowej

Za najważniejsze czynniki sprzyjające powstawaniu

zakrzepów i zatorów uważa się tzw. triadę Virchowa:

1. Zmiany w ścianie naczynia żylnego ( zapalenia, urazy oraz

odkładanie się złogów, które mogą prowadzić do zmiany w
błonie wewnętrznej ściany naczynia żylnego);

2. Zwiększoną skłonność do tworzenia się skrzepów ( niektóre

leki, np.: środki antykoncepcyjne i choroby hematologiczne
zwiększające zdolność do krzepnięcia krwi, spowodowane
zaburzeniami w układzie krzepnięcia, sprzyjają tworzeniu
się skrzepów);

3. Zwolnienie przepływu krwi żylnej, np.: w pozycji leżącej

następuje wyraźne zwolnienie przepływu krwi żylnej.

Czynniki predysponujące do powstania zmian
charakterystycznych dla triady Virchowa:

1.

Wiek, powyżej 40 lat – ryzyko zachorowania wzrasta o 25%,

przekroczenie 60 lat – ryzyko zachorowania wzrasta o 50%;
2.

Otyłość;

3.

Palenie tytoniu;

4.

Przewlekła niewydolność żylna ;

5.

Przyjmowanie leków, np.: tabletek antykoncepcyjnych;

6.

Operacje ( zwłaszcza pęcherzyka żółciowego, stawu
kolanowego lub biodrowego);

7.

Ułożenie na brzuchu w czasie zabiegu operacyjnego
(zabiegi w obrębie kręgosłupa);

8.

Ciąża;

9.

Unieruchomienie w opatrunku gipsowym;

10. Choroba nowotworowa;
11. Choroby układu krążenia ;
12. Dieta bogatotłuszczowa.

Bardzo istotnym elementem podejmowanych działań
profilaktycznych jest codzienna obserwacja wyglądu
kończyn dolnych pod kątem ewentualnych wczesnych
objawów rozpoczynającej się zakrzepicy:
- zwiększone ocieplenie, zaczerwienienie i obrzęk kończyny;
- ból ( w przebiegu chorobowo zmienionej żyły);
- uczucie ciężkości i mrowienie w kończynach.

Czynności podejmowane w ramach profilaktyki:

1. Wczesne uruchamianie po zabiegach operacyjnych – już w

pierwszej dobie wykonywanie ruchów kończyn dolnych,
siadanie
i wstawanie jeżeli nie ma przeciwwskazań;

2.

Systematyczne ćwiczenia oddechowe ( głębokie wdechy i
wydechy – wentylacja wszystkich obszarów płuc);

3.

Pobudzanie pompy mięśniowej przez specjalne ćwiczenia
kończyn dolnych polegających na: obracaniu stopami,
podnoszeniu i obniżaniu stopy, skurczu i rozkurczu mięśni
podudzi oraz masażu ruchami kolistymi stóp i podudzi przy
pomocy szczotki (zawsze w kierunku do serca);

4.

Wytwarzanie zewnętrznego ucisku żył kończyn dolnych
poprzez zakładanie opasek elastycznych ( dzięki uciskowi żył
powierzchownych przez opaski przywrócone są w krążeniu
żylnym warunki zbliżone do prawidłowych oraz zwiększa się
szybkość przepływu krwi w żyłach głębokich).
Rozróżniamy 4 stopnie ucisku przez opaski:
a) klasa 1 ucisku – lekki (20 mmHg) stosowany u pacjentów

leżących – profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył;

b) klasa 2 ucisku – średniego stopnia (30 mmHg) – przy lekkich

obrzękach, umiarkowanych żylakach, zakrzepicy żył
powierzchownych oraz po zabiegach operacyjnych żylaków;

c) klasa 3 ucisku – silny (40 mmHg) – przy występowaniu
dużych
żylaków i zespołu pozakrzepowego;
d) klasa 4 ucisku – bardzo silny (60 mmHg)- w szczególnie
ciężkich przypadkach obrzęku limfatycznego.

5. Stosowanie pończoch p/zakrzepowych – odpowiadają

pierwszej klasie ucisku. Użycie pończoch powoduje dwukrotne
przyspieszenie przepływu krwi w żyłach podudzi.

Przy zakładaniu opaski należy pamiętać o

następujących

zasadach:

1.

Opaskę zakłada się tyko w pozycji leżącej, kończyna
dolna powinna być tak ustawiona aby stopa znajdowała
się pod kątem prostym w stosunku do podudzia;

2.

Opaskę zakłada się spiralnie od podstawy paliczków stopy
do pachwiny, stosując obwoje spiralne lub kłosowe
zaginane wstępujące, a w okolicy stawu kolanowego i
skokowego – opatrunek żółwiowy rozbieżny;

3.

Opaska powinna przylegać ściśle do kończyny;

4.

Opaskę należy zmieniać 2 razy dziennie, kontrolując przy
tym tan skóry w miejscu ucisku, zwracając szczególną
uwagę na ewentualne zaczerwienienia, obrzęki oraz stan
ukrwienia palców kończyny dolnej.

Przeciwwskazania do stosowania opasek uciskowych:

- zaburzenia ukrwienia tętniczego;
- zakażenia skóry;
- świeża zakrzepica żylna.

Masaż w profilaktyce powikłań z długotrwałego

unieruchomienia pacjenta

Masaż jest zespołem złożonych bodźców działających na
skórę, mięśnie, torebki stawowe, powoduje zmiany
odruchowe i ogólne:
w układzie nerwowym, krążenia i wewnątrzwydzielniczym.

Klasyczny masaż polega na odpowiednim ułożeniu chorego
oraz stosowaniu technik masażu tj.: głaskanie, rozcieranie,
ugniatanie oklepywanie, wałkowanie i wibracja.

Masaż klasyczny
Głaskanie.
Technika głaskania – polega na ruchach : „głaszczących”,
obejmujących dużą płaszczyznę skóry. Wykonuje się je zawsze
od obwodu dośrodkowo, a więc zgodnie z kierunkiem
przepływu chłonki i krwi żylnej do serca. Głaskanie można
wykonywać stroną dłoniową lub grzbietową ręki, a także
opuszkami palców.
Ważne jest, aby w czasie głaskania cała powierzchnia
masująca ręki ściśle przylegała do tkanek, a siła nacisku była
równomiernie rozłożona.
Głaszcząc zyskujemy:
- oczyszczenie skóry z rogowaciejących łusek naskórka;
- lepsze działanie gruczołów łojowych i potowych;
- lepsze oddychanie skóry;
- pobudzenie obiegu krwi w naczyniach;
- lepsze i szybsze odżywienie tkanek;
- kojący wpływ na ból oraz uspokajający na system nerwowy;
- pogłaskaniu skóra staje się elastyczna i gładka

Technika rozcierania

Polega wykonywaniu ruchów kolisto – posuwistych po masowanej
tkance. Rozcieranie wykonuje się opuszkami palców, brzegami
łokciowymi ręki i grzbietową częścią zgiętych stawów
międzypaliczkowych. Kierunek rozcierania określa się na podstawie
anatomicznej struktury stawów, więzadeł ścięgien i mięśni.
Rozcieranie wykonuje się wolno, krótkotrwale na jednym i tym
samym odcinku. Nie zalecane jest używanie środków poślizgowych,
należy utrzymać ścisły kontakt ręki z tkanką masowaną, co jest
niezbędne do przemieszczania tej tkanki w różnych kierunkach.
Rozcierania zawsze jest poprzedzone i zakończone głaskaniem.

Rozcierając zyskujemy:
- elastyczność aparatu więzadłowego;
- wzrost ruchomości aparatu więzadłowego i większa

zdolność do pracy;

- usuwanie czynników chorobotwórczych tj.: krwiaki

pourazowe,

obrzęki, wysięki pozapalne;

- zmniejszenie pobudliwości nerwowej;
- rozluźnienie mięśni.

Technika ugniatania
Polega na wykonywaniu ruchów unoszenia, uciskania i wyciskania

tkanki masowanej. Istotne w technice ugniatania jest to, aby ręce

miękko uchwyciły tkankę i aby był spełniony warunek bezbolesnego

uniesienia i uciśnięcia tkanek. Ręce muszą płynnie przesuwać się po

całym masowanym mięśniu.

Ugniatając zyskujemy:

- regenerację funkcjonalną niewydolności mięśni;
- stymulację procesów wymiany tlenu i dwutlenku węgla;
- zwiększenie elastyczności ścięgien za czym idzie rozciąganie

przykurczonych powięzi;

- przyspieszenie procesów regeneracyjnych uszkodzonych mięśni

i naczyń;

- pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego;
- ugniatanie traktowane jest jako bierna gimnastyka dla mięśni i

naczyń.

Technika wałkowania

Stanowi odmianę ugniatania, jest używana jedynie do

masowania mięśni ramion i ud.

Technika oklepywania
Polega na uderzaniu tkanki masowanej dłoniową częścią
paliczków lub opuszkami palców. Najczęściej stosuje się
„oklepywanie łyżeczkowe”, wykonywane dłoniową powierzchnią
ręki przy lekko zgiętych palcach tworzących wraz z kciukiem
„łyżeczkę”. Uderzanie powinno być sprężyste, krótkie,
wykonywane tak aby nie wywoływało bólu i nie powodowało
krwawych wybroczyn na skórze.
Oklepując zyskujemy:
- przekrwienie masowanej części ciała:
- pobudzenie obniżonej pobudliwości zakończeń nerwowych;
- zwiększenie napięcia mięśniowego;
- rozszerzenie naczyń krwionośnych;
- miejscowe podniesienie temperatury ciała.

Technika wibracji

Polega na przekazywaniu masowanym tkankom za pomocą
ręki lub aparatu drgań mechanicznych o małej amplitudzie
(do 1cm.) i znacznej częstotliwości ( powyżej 500 drgań na
minutę). Poprawne wykonanie wibracji wymaga dużego
wysiłku, dlatego coraz częściej stosuje się aparaty
wibracyjne.

Stosując wibrację zyskujemy:

- słaba wibracja działa uspokajająco na mięśnie:
- silna wibracja pobudza OUN oraz powoduje wzmożone
napięcie
mięśniowe.

Ogólne zasady wykonywania masażu:

1. Przed rozpoczęciem sprawdzić stan higieniczny i ocenić skórę pod

kątem zmian patologicznych;

2. Wykonanie zabiegu wymaga indywidualizacji postępowania,

odpowiedniego do wieku, stanu i warunków fizjologicznych
chorego;

3. Masaż należy wykonywać 2-3 godz. po posiłku;
4. Masowana część ciała powinna być odsłonięta, należy pamiętać

aby zapewnić swobodny przepływ krwi i chłonki w obrębie obszaru
masowanego;

5. Należy poinformować pacjenta o odczuciach, jakie mogą pojawić

się podczas zabiegu i o sposobie zachowania się podczas masażu;

6. Masaż nie powinien sprawiać pacjentowi bólu.

Przeciwwskazania do wykonywania masażu:

• Stany zapalne i alergiczne skóry;
• Zakrzepy;
• Zapalenie żył;
• Zaawansowana miażdżyca naczyń obwodowych;
• Chorzy gorączkujący (powyżej 38 st);
• Chorzy zagrożeni krwotokiem;
• Wczesny okres po złamaniu, skręceniu i zwichnięciu

kończyn.