Pokojowe

współistnienie – geneza

i współczesność

ZIEMIA

ZIEMIA



Obszar 510.072 mln km

Obszar 510.072 mln km

2

2



Ląd 148,94 mln

Ląd 148,94 mln



Wody 361.132 mln

Wody 361.132 mln



Lądy stanowią 29,2%

Lądy stanowią 29,2%



Wody 70,8%

Wody 70,8%



Szlaki kolejowe 1,122 mln km

Szlaki kolejowe 1,122 mln km

ROZKŁAD GĘSTOŚCI ZALUDNIENIA

wysokoś

wysokoś

ć

ć

200

200

500

500

1000

1000

1500

1500

2000

2000

>200

>200

0

0

Ludność

Ludność

km2

km2

48

48

18

18

12

12

9

9

9

9

4

4

Do 500m 82%

W pasie do 200 km od
wybrzeża mieszka 50%
ludności

NARÓD - tendencje

NARÓD - tendencje

Liczebność

Liczebność

mln

mln

Liczba

Liczba

narodów

narodów

% ludn.

% ludn.

świata

świata

> 100

> 100

7

7

41,2

41,2

50 - 100

50 - 100

8

8

12,4

12,4

25 - 50

25 - 50

12

12

11,9

11,9

10 – 25

10 – 25

34

34

12,9

12,9

5 – 10

5 – 10

49

49

8,9

8,9

1 – 5

1 – 5

147

147

8,9

8,9

0,5 – 1

0,5 – 1

95

95

1,6

1,6

0,1 – 0,5

0,1 – 0,5

199

199

1,3

1,3

> 100 tys.

> 100 tys.

~1500

~1500

0,9

0,9

TERYTORIUM PAŃSTWA

TERYTORIUM PAŃSTWA

Powierzchnia

Powierzchnia

(km

(km

2

2

)

)

Liczba

Liczba

państw

państw

Ogólna pow.

Ogólna pow.

(mln km

(mln km

2

2

)

)

Wielkie > 2,5 mln

Wielkie > 2,5 mln

Duże 350.000-2,5

Duże 350.000-2,5

mln

mln

Średnie 150-350.000

Średnie 150-350.000

Małe 30-150.000

Małe 30-150.000

B.małe >30 000

B.małe >30 000

Terytoria zależne

Terytoria zależne

9

9

48

48

28

28

43

43

65

65

----

----

75,8

75,8

45,2

45,2

7,1

7,1

3,5

3,5

1,8

1,8

2,3

2,3

Razem

Razem

193

193

2,3

2,3

Rosja=17,1; Kanada=9,9; Chiny=9,5; USA=9,3;
Da=2,2; Fr=0,54; SP=0,5; GE=0,35; WB= 0,24

Lichtenstein=157 km

2

; San Marino=61, Tuvalu=30,

Nauru=21, Monako=1,6, Watykan 44 ha.

Zbiorniki wodne

Zbiorniki wodne



Zapotrzebowanie dzienne 2,5 l

Zapotrzebowanie dzienne 2,5 l



Czynności bytowe 90-160 l

Czynności bytowe 90-160 l



Fabryka 45-70 t/pracownika

Fabryka 45-70 t/pracownika



Świat zwierzęcy;

Świat zwierzęcy;



1 l mleka = 3,7 l wody

1 l mleka = 3,7 l wody



1 ha pszenicy = 2200 t wody

1 ha pszenicy = 2200 t wody



1 t papieru = 400 t wody;

1 t papieru = 400 t wody;



1 t jedwabiu sztucz. = 750 t wody;

1 t jedwabiu sztucz. = 750 t wody;



1 t surówki = 12 t wody;

1 t surówki = 12 t wody;



1 kg streptomycyny = 2000 t wody

1 kg streptomycyny = 2000 t wody

Problemy społeczne

Problemy społeczne



Jordania - woda przyczyną wojny na

Jordania - woda przyczyną wojny na

Bliskim Wschodzie;

Bliskim Wschodzie;



1967r wojna na W. Golan budowa kanału

1967r wojna na W. Golan budowa kanału

przez Syrię ograniczenie dostępu do wody

przez Syrię ograniczenie dostępu do wody

przez Izrael i Jordanię;

przez Izrael i Jordanię;



Syria – Turcja o wody Eufratu, źródła w

Syria – Turcja o wody Eufratu, źródła w

Turcji;

Turcji;



Australia – przepisy prawne z 1915 i 1967r

Australia – przepisy prawne z 1915 i 1967r

dotyczące liczby zapór i poboru wody

dotyczące liczby zapór i poboru wody

przez 4 sąsiadujące stany.

przez 4 sąsiadujące stany.

Problemy społeczne

Problemy społeczne



Czynniki konfliktogenne

Czynniki konfliktogenne

•

Naturalne – ograniczone zasoby i jakość źródeł

Naturalne – ograniczone zasoby i jakość źródeł

zasilania;

zasilania;

•

Demograficzne – rosnąca liczba ludności,

Demograficzne – rosnąca liczba ludności,

zapotrzebowanie na wodę;

zapotrzebowanie na wodę;

•

Techniczne – zapotrzebowanie przemysłu;

Techniczne – zapotrzebowanie przemysłu;

•

Ekonomiczne – obniżanie kosztów wody

Ekonomiczne – obniżanie kosztów wody

(pozyskiwanie, uzdatnianie, dystrybucja,

(pozyskiwanie, uzdatnianie, dystrybucja,

oczyszczanie);

oczyszczanie);

•

Utrata ziemi rolniczej pod zapory, likwidacja

Utrata ziemi rolniczej pod zapory, likwidacja

miast, obszarów leśnych itp..

miast, obszarów leśnych itp..

•

Z. CYMALIŃSKI – 159 miasteczek i wsi;

Z. CYMALIŃSKI – 159 miasteczek i wsi;

•

Czorsztyn, Abu Simbel (Asuan).

Czorsztyn, Abu Simbel (Asuan).

Przewartościowanie

Przewartościowanie



Nowe znaczenie przeszkód terenowych –

Nowe znaczenie przeszkód terenowych –

Niagara, elektrownie wodne, tunel pod k.

Niagara, elektrownie wodne, tunel pod k.

La Manche, poldery;

La Manche, poldery;



Znaczenie węgla dla ludzkości dawniej i

Znaczenie węgla dla ludzkości dawniej i

obecnie;

obecnie;



Ropa naftowa – Podkarpacie poprzednio

Ropa naftowa – Podkarpacie poprzednio

element niechciany;

element niechciany;



Rudy żelaza – a procesy technologiczne;

Rudy żelaza – a procesy technologiczne;



Znaczenie rud uranu, soli potasowych

Znaczenie rud uranu, soli potasowych

itp....

itp....

7 praw rozwoju państwa (Ratzel 1896r);
- przestrzeń państwa poszerza się wraz z

ekspansją ludności o tej samej kulturze;
-wzrost terytorialny następuje za innymi

aspektami rozwoju
państwa;

- państwo rośnie przez wchłanianie mniejszych

jednostek
politycznych;

- granica jest organem państwa, odzwierciedla

siłę i rozwój,
nie jest ona stałą;

- państwa szukają terenów do wchłonięcia;
- kierunek ekspansji jest zgodny z poziomem

cywilizacji.

- 1927r definicja „Geopolityka nauka o
geograficznych ograniczeniach zjawisk
politycznych. Traktuje zjawiska polityczne jako
skutki uwarunkowań geograficznych”.

Teoria A. T.Mahana - rola morza w życiu
państwa, budowa silnej floty wojennej. Na
potęgę morską państwa wpływa:
- położenie geograficzne;
- ukształtowanie wybrzeża;
- rozciągłość terytorialna (długość wybrzeża);
- liczba ludności;
- charakter narodowy;
- sposób rządzenia - polityka rządu.

Teoria Mackinder`a - koniec ery potęgi morskiej,
wpływ rozwoju technologii i transportu
kolejowego.

Teoria Seversky`ego (1894-1974) zmierzch
znaczenia sił morskich i rozbudowa sił
powietrznych.

W erze Zimnej Wojny (1950) -nadrzędność sił
powietrznych nad lądowymi i morskimi.

Poglądy Cohen`a - Równowaga sił USA-ZSRR
jako stabilny układ dwubiegunowy. Dowodem na
nadchodzące przemiany są:
-zmiany w gospodarce światowej;
-przemiany w stosunkach społecznych;
-rozprzestrzenianie się zaawansowanych

technologii (szczególnie militarnych);
-przejście od układu dwubiegunowego do

wielobiegunowego;

Siła główna: USA, ZSRR, WEurop, Japonia,
Chiny;

Siły drugorzędne: siły regionalne;

Siły inne; zasięg ograniczony do części
własnych regionów.

Miary do określenia miejsca państwa w
hierarchii:

- zasoby ludzkie i materialne (poziom

technologii i kultury);
- zaawansowana technologia jądrowa;
- zwartość narodowa;
- zasoby polityczno-militarne (armia,

gospodarka, dyplomacja)
- ranga geograficzna - położenie w stosunku do

innych państw
- powiązania międzynarodowe;
- otwartość systemu narodowego;
- możliwości oddziaływania na sąsiadów;
- strategia rozszerzania wpływów;
- sprawy międzynarodowe realizowane

jednocześnie;
-

wyobrażenie o swoim miejscu w świecie.

wyobrażenie o swoim miejscu w świecie.

(wizy i incydent- Kwaśniewski w Kanadzie 28.01.04)

(wizy i incydent- Kwaśniewski w Kanadzie 28.01.04)

-współistnienie wielkich międzynarodowych
ugrupowań gospodarczo-politycznych;

-zgrupowania państw i napięcia wewnętrzne;

- obszary napięć i konfliktów na świecie;
- parametry przestrzenne państw w stosunku
do grup mniejszości, określenie dynamiki
zjawisk;

- stosunek ludzi do wielkich ideologii,
przenikających się w krajach i w skali świata;

-ochrona środowiska w polityce
międzynarodowej;

- geografia karty praw człowieka.

Stałe przemiany współczesnego świata.

Rozpad starych form państwowych,
powstawanie nowych;

Zmiana granic politycznych świata.

Nowe sojusze i układy polityczne;
Organizacje ponadnarodowe i
ponadpaństwowe.

Przemiany wewnętrzne państwa: polityczne,
społeczne, gospodarcze

Migracje ekonomiczne i polityczne - siła
robocza.

Problemy mniejszości narodowych -
asymilacja z krajem osiedlenia.

Siły I Rangi
II Rangi
II Rangi w przyszłości

Status polityczny głównych rejonów świata wg
Cohen`a 1973r

Konferencja w Cannes 1922

•Główną zasadą konferencji pokojowej, rozpoczętej 18 stycznia 1919r., było

postanowienie, iż traktaty pokojowe będą formułowane wyłącznie przez

zwycięzców. Państwa pokonane uzyskały tylko możliwość wypowiadania swych

opinii, które do niczego nie zobowiązywały zwycięzców. Mimo formalnej

równości państw, organizacja i przebieg konferencji odzwierciedlały ówczesny

układ sił. Decydujące znaczenie podczas toczących się tam obrad miało 5

mocarstw: Wlk. Brytania, Francja, Stany Zjednoczone, Włochy i Japonia.

Oficjalnie nazywały się one „głównymi mocarstwami i sprzymierzonymi.”

Jednym z głównych problemów paryskiej konferencji pokojowej było uzgodnienie

formuły Ligi Narodów i jej miejsca w powojennej strukturze stosunków

międzynarodowych. Idea Ligi Narodów stała się głośna w okresie wojny

światowej, a różne jej koncepcje pojawiły się w wielu krajach.

•24 kwietnia 1954 roku Indie i ChRL zawarły traktat o przyjaźni. W czasie

podpisywania układu w ogóle nie poruszono kwestii granic. Natomiast w

traktacie po raz pierwszy sformułowano pięć zasad pokojowego współistnienia,

znanych pod indyjską nazwą

Pańcza Sila

. Przewidywały one:

•Wzajemne poszanowanie integralności terytorialnej i suwerenności.

•Niemieszanie się wzajemne w sprawy wewnętrzne.

•Nieagresję.

•Równość i zasada wzajemnych korzyści.

•Pokojowe współistnienie.

•Pierwsze oznaki zaniepokojenia związane były z opublikowaniem map

kartograficznych przez Pekin, na których granice nie zgadzały się z wersją

indyjską. Natomiast w 1955 roku podczas konferencji w Bandungu delegacja

ChRL po raz kolejny zapewniała sąsiadów o respektowaniu tradycyjnych granic.

Później tłumaczył, że Chiny nigdy nie zaakceptowały brytyjskich ustaleń

granicznych, stąd granice nigdy nie zostały jasno określone.

Ruch państw niezaangażowanych

W czasie zimnej wojny państwa te szukały

pośredniej drogi między blokiem komunistycznym
a blokiem państw związanych z NATO. Inicjatywę
na przełomie lat 40. i 50. zapoczątkował premier
Indii. Przekonał on do swojej koncepcji
prezydenta Egiptu, Indonezji i Jugosławii.

•Wywieranie wpływu na decyzje ONZ,
•utrzymywanie niepodległości państw,
•uchronienie się od satelizacji,
•opór przeciwko przemocy i sile,
•demokratyczne decydowanie (porozumienie w

stosunkach międzynarodowych).

Deklaracja z Bandungu (

18-24 kwietnia 1955 r.)

10 zasad stosunków międzypaństwowych uchwalonych podczas

spotkania państw niezaangażowanych w Bandungu:

•

Poszanowanie podstawowych praw człowieka oraz celów i

zasad Karty Narodów Zjednoczonych,

•

Poszanowanie suwerenności i integralności wszystkich

narodów,

•

Uznanie równości wszystkich ras i wszystkich narodów,

•

Wstrzymanie się od interwencji w sprawy wewnętrzne

innego kraju,

•

Poszanowanie prawa każdego kraju do obrony indywidualnej

lub zbiorowej zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych,

•

Wstrzymanie się od wykorzystywania układów o obronie

zbiorowej w imię egoistycznych interesów któregoś z

wielkich mocarstw oraz wstrzymanie się każdego kraju i

wywierania nacisków na inne kraje.

•

Wstrzymanie się od aktów groźby i agresji oraz stosowania

siły przeciwko integralności terytorialnej lub niezależności

politycznej któregokolwiek kraju.

•

Regulowanie wszystkich międzynarodowych sporów

środkami pokojowymi.

•

Rozwijanie wspólnych interesów i współpracy.

•

Poszanowanie sprawiedliwości i zobowiązań

międzynarodowych.

Dużo miejsca poświęcono sprawie rozbrojenia. Tak więc

niezaangażowanie sprowadzało się tylko do

nieuczestniczenia w blokach wojskowych, natomiast

państwa skupione w ruchu mocno angażowały się we

wszystkie problemy świata, dlatego aby decyzje światowe

nie zapadały wyłącznie w gronie mocarstw z pominięciem

państw małych i średnich, zwłaszcza kontynentów

azjatyckiego i afrykańskiego. Niezmiennie podnoszono hasła

walki z kolonializmem, neokolonializmem, współistnienia i

rozbrojenia. Na sprawy rozbrojenia ruch

niezaangażowanych nie miał znaczącego wpływu, zwłaszcza

że niektóre z państw o charakterze totalitarnym zbroiły się

intensywnie, a nieliczne chciały broni jądrowej. O postępie

rozbrojenia i ograniczeniu zasięgu broni jądrowej

decydowały prawie wyłącznie supermocarstwa.
Po upadku komunizmu i ZSRR, kiedy przestał istnieć blok

komunistyczny i Układ Warszawski, niezaangażowanie

straciło rację bytu.
Pozostają do rozwiązania problemy gospodarcze, wobec

których państwa Afryki i Azji pozostają bezradne, oczekując

na gesty dobrej woli ze strony krajów wysoko rozwiniętych.

Karta ONZ

Artykuł 1

•

Cele Organizacji Narodów Zjednoczonych są następujące:

•

Utrzymać międzynarodowy pokój bezpieczeństwo, stosując

w tym celu skuteczne środki zbiorowe dla zapobiegania

zagrożeniom pokoju i ich usuwania, tłumienia wszelkich aktów

agresji i innych naruszeń pokoju, łagodzić lub załatwiać

pokojowymi sposobami, zgodnie z zasadami sprawiedliwości

i prawa międzynarodowego, spory albo sytuacje

międzynarodowe, które mogą prowadzić do naruszenia

pokoju.

•

Rozwijać pomiędzy narodami przyjazne stosunki oparte na

poszanowaniu zasady równouprawnienia i samostanowienia

narodów oraz stosować inne odpowiednie środki dla

umocnienia powszechnego pokoju.

•

Rozwiązywać w drodze współpracy międzynarodowej

problemy międzynarodowe o charakterze gospodarczym,

społecznym, kulturalnym lub humanitarnym, jak również

popierać prawa człowieka i zachęcać do poszanowania tych

praw i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na

różnice rasy, płci, języka lub wyznania.

•

Stanowić ośrodek uzgadniania działalności narodów,

zmierzającej do osiągnięcia tych wspólnych celów.

Artykuł 2
Dla osiągnięcia celów ustalonych w artykule 1, Organizacja i jej członkowie

postępować będą według następujących zasad:

1. Organizacja opiera się na zasadzie suwerennej równości wszystkich jej

członków.

2. W celu zapewnienia wszystkim członkom praw i korzyści, wynikających

z przynależności do Organizacji, wszyscy oni wykonywać będą w dobrej wierze

zobowiązania przyjęte zgodnie z niniejszą Kartą.

3. Wszyscy członkowie załatwiać będą swe spory międzynarodowe środkami

pokojowymi w taki sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia międzynarodowego

pokoju i bezpieczeństwa oraz sprawiedliwości.

4. Wszyscy członkowie powstrzymają się w swych stosunkach międzynarodowych

od groźby użycia siły lub użycia jej przeciwko integralności terytorialnej lub

niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa bądź w jakikolwiek inny

sposób niezgodny z celami Organizacji Narodów Zjednoczonych.

5. Wszyscy członkowie Organizacji okażą jej wszelką pomoc w każdej akcji

podjętej zgodnie z niniejszą Kartą i powstrzymają się od udzielenia pomocy

jakiemukolwiek państwu, przeciwko któremu Organizacja zastosowała środki

zapobiegawcze lub środki przymusu.

6. Organizacja zapewni, by państwa, które nie są jej członkami, postępowały

zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu koniecznym dla utrzymania

międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.

7. Żadne postanowienie niniejszej Karty nie upoważnia Narodów Zjednoczonych

do ingerencji w sprawy, które z istoty swej należą do kompetencji wewnętrznej

któregokolwiek państwa i nie zobowiązuje członków, aby przekazywali takie

sprawy do załatwienia w trybie przewidzianym niniejszą Kartą. Jednakże

zasada ta nie będzie stała na przeszkodzie zastosowaniu środków przymusu

przewidzianych w rozdziale VII.

ROZDZIAŁ VII - AKCJA W RAZIE ZAGROŻENIA POKOJU,

NARUSZENIA POKOJU I AKTÓW AGRESJI

Artykuł 39 RB stwierdza istnienie zagrożenia lub naruszenia pokoju, bądź aktu agresji, oraz udziela

zaleceń lub decyduje, jakie środki należy zastosować w myśl artykułów 41 i 42 w celu utrzymania albo

przywrócenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Artykuł 40 Aby zapobiec zaostrzeniu się sytuacji, RB może, przed udzieleniem zaleceń lub wydaniem

decyzji o zastosowaniu środków przewidzianych w artykule 39, wezwać zainteresowane strony, aby

zastosowały się do zarządzeń tymczasowych, jakie Rada uzna za konieczne lub pożądane. Takie

zarządzenia tymczasowe nie przesądzają praw, roszczeń lub położenia zainteresowanych stron. RB

wyciągnie odpowiednie wnioski z niezastosowania się do takich środków.
Artykuł 41 RB może zadecydować, jakie środki, nie pociągające za sobą użycia siły zbrojnej, należy

zastosować dla wykonania jej decyzji, oraz może zażądać od członków ONZ zastosowania takich środków.

środki te mogą obejmować całkowite lub częściowe zerwanie stosunków gospodarczych oraz

komunikacji: kolejowej, morskiej, lotniczej, pocztowej, telegraficznej, radiowej i innej, jak również

zerwanie stosunków dyplomatycznych.
Artykuł 42 Jeśli RB uzna, że środki przewidziane w artykule 41 będą niedostateczne, lub się takimi

okazały, może ona przeprowadzić siłami powietrznymi, morskimi lub lądowymi taką akcję, jaką uzna za

konieczną dla utrzymania albo przywrócenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Akcja ta może

obejmować demonstrację, blokadę i inne operacje sił zbrojnych, powietrznych, morskich lub lądowych

członków ONZ.
Artykuł 43 Aby przyczynić się do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, wszyscy

członkowie ONZ zobowiązują się postawić do dyspozycji RB, na jej żądanie i stosownie do specjalnego

układu lub specjalnych układów, konieczne dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa

siły zbrojne, pomoc i ułatwienia, włączając w to prawo przemarszu. Taki układ lub układy określą

liczebność i rodzaj sił zbrojnych, stopień ich pogotowia i ogólne rozmieszczenie oraz rodzaj pomocy

i ułatwień, jakich należy udzielić. Rokowania o zawarcie układu lub układów zostaną podjęte możliwie

najprędzej z inicjatywy RB. Będą one zawarte między RB a członkami Organizacji lub między RB

a grupami członków i będą podlegały ratyfikacji przez państwa - sygnatariuszy w trybie przewidzianym

przez ich konstytucje.
Artykuł 44 Gdy RB postanowiła użyć siły, to przed zażądaniem od członka nie reprezentowanego

w Radzie dostarczenia sił zbrojnych w celu wykonania zobowiązań zaciągniętych przez niego na

podstawie artykułu 43 zaprosi tego członka, jeżeli on będzie sobie tego życzyć, do wzięcia udziału

w decyzjach Rady, dotyczących użycia kontyngentów jego sił zbrojnych.
Artykuł 45 W celu umożliwienia ONZ podejmowania nie cierpiących zwłoki środków wojskowych

członkowie Organizacji utrzymywać będą w stanie gotowości do natychmiastowego użycia kontyngenty

swoich sił lotniczych przeznaczone do zastosowania zbiorowych międzynarodowych środków przymusu.

Liczebność i stopień gotowości tych kontyngentów oraz plany ich wspólnej akcji określa RB przy pomocy

Wojskowego Komitetu Sztabowego w granicach przewidzianych w układzie lub układach specjalnych,

wymienionych w artykule 43.

W deklaracji zasad aktu końcowego KBWE z

3.07.1973 i 1.08.1975 znalazły się zasady:

- suwerenna równość;
- poszanowanie praw nieodłącznych od

suwerenności;

- powstrzymywanie się od groźby użycia siły, lub

jej użycia;

- nienaruszalność granic;
- nieingerencja w sprawy państwowe;
- pokojowe załatwianie sporów;
- poszanowanie praw człowieka i podstawowych

wolności;

- równouprawnienie i prawo narodów do

samostanowienia;

- współpraca między państwami;
- wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań

wynikających z prawa międzynarodowego.

Zimna wojna (1946-1991)

• Zimna wojna (umownie od 1946 – rozpadu koalicji

antyhitlerowskiej i ustanowienia w Europie Środkowej wyłącznej

strefy wpływów ZSRR – do rozpadu systemu państw satelitarnych

ZSRR (Jesień Ludów) w 1989 i rozpadu samego ZSRR w 1991

roku) stan napięcia oraz rywalizacji ideologicznej i politycznej

pomiędzy Związkiem Radzieckim i autorytarnymi państwami

socjalistycznymi uzależnionymi od ZSRR, a demokratycznymi

państwami kapitalistycznymi pod przywództwem USA. Zimnej

wojnie towarzyszył intensywny wyścig zbrojeń spowodowany

permanentnym stanem wzajemnej nieufności oraz ideologicznymi

założeniami komunizmu dążącego do rozszerzania zasięgu

światowej rewolucji proletariackiej z jednej strony, z drugiej zaś,

dążeniami krajów zachodnich do powstrzymywania rozszerzania

się wpływów ZSRR na świecie. Rozpad bloku sowieckiego

wyeliminował układ dwubiegunowy w polityce międzynarodowej i

zakończył epokę zimnej wojny.

• W całym tym okresie konfrontacja między dwoma

supermocarstwami toczyła się na wielu płaszczyznach:

wojskowej, ideologicznej, psychologicznej, gospodarczej.

Najistotniejszym elementem był technologiczny wyścig zbrojeń

(w tym zbrojenia kosmiczne i rozwój technologii kosmicznych).

• w listopadzie 1990 r. na konferencji w Paryżu przyjęto "Paryską

Kartę dla Nowej Europy", deklarującą koniec zimnej wojny;

Deklaracja zasad prawa międzynarodowego - dokument

przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 24 października

1970 roku pod nazwą "deklaracja zasad prawa

międzynarodowego dotyczących przyjaznych stosunków i

współdziałania państw zgodnie z Kartą Narodów

Zjednoczonych." Wymienia 7 podstawowych zasad

obowiązujących państwa w działaniach międzynarodowych:

1) powstrzymywanie się od groźby użycia siły lub jej użycia,

2) załatwianie sporów międzynarodowych środkami pokojowymi,

3)  nieingerencja w sprawy wewnętrzne innych państw,

4) obowiązek współdziałania państw w różnych dziedzinach bez

względu na różnice ustrojów politycznych, gospodarczych i

społecznych,

5) równouprawnienie i samostanowienie narodów,

6) suwerenna równość państw,

7) obowiązek wypełniania zobowiązań w dobrej wierze.