Geneza edukacji dorosłych a współczesne zainteresowanie andragogiką.

Andragogika – teoria, refleksja nad procesem uczenia się ludzi dorosłych, nad ich uczestnictwem edukacyjnym, oraz ich rozwojem.

Edukacja dorosłych – praktyka społeczna wskazująca na środowisko uczenia isę ludzi dorosłych, stąd możemy mówić o

• Uczeniu się formalnych [edukacja formalna] jest zorientowane na kształtowanie umiejętności, nabywanie wiary, zdobywanie kwalifikacji, utożsamianie z procesem kształcenia [stąd odwoływanie się do zasad dydaktyki szkolnej]

• Uczenie się poza formalne zorientowane na kształtowanie postaw, dzieje się również w instytucjach, które nie zostały celowo powołane do tego, by kształcić [np. szkoły ludowe w Skandynawii, towarzystwa oświatowe, org. Pozarządowe

• Nieformalne uczenie się; uczenie się przez kopiowanie, z codzienności „przy okazji”, często związane z rozwojem technologii [np. obsługa telefonu komórkowego, komputerowa itp.]

We współczesnych badaniach andagogicznych wyraźnie widać przejście od zainteresowania budowy procesami nauczania na ……………. hermeneutyki uczenia się [Malewski]

• Edukacja dorosłych; HISTORIA cztery ważne etapy w jej kształtowaniu

1. Okres filantropijny; mieliśmy do czynienia z pomocą grup uprzywilejowanych. Społ. Grupom niewykształconym o niskim kapitale kulturowym [okres powstawania fabryk silnego rozwoju przemysłowego, migracji ludności z obszarów wiejskich do miast.

2. Początek XXw. Lata 20. Społeczny ruch edukacyjny (pierwsze kobiety walczące o prawo do głosowania, kursy dla analfabetów-robotników, akcja uświadamiająca człowiekowi jego prawa, budowanie świadomości) Edukacja dorosłych posiada(…..); studia feministyczne.

3. Po II wojnie światowej. Nowy porządek geopolityczny w Europie, częścią tego nowego porządku jest zjawiskiem – demokratyzacja oświaty, tzn., że dostęp do edukacji mają wszyscy bez względu na kapitał kulturowy, status, czy pochodzenie.

Instytucja szkoły dla dorosłych została wyodrębniona w systemie oświaty pod nazwą centra kształcenia ustawicznego. Liceum dla dorosłych, studia dla studentów nietradycyjnych (kilka ról jednocześnie np. jestem żoną, matką, pracowniczką i studentkom. Edukacja ma być instrumentem awansu ekonomicznego i społecznego.

1. Lata 70-te XXw. Wyraźny wzrost uczenia się poza formalnego i nieformalnego widoczny w społeczeństwie zachodnioeuropejskim. Silna orientacja na realizacji potrzeb jednostki i jej zainteresowań, je realizuje się w sposób instytucjonalny (np. kluby fitness, fotograficzne). Zmiana w obrębie stylu życia i kultywowania tego życia.

Skąd współczesne zainteresowanie andragogiką w Polsce?

1. Z faktu upowszechnienia kształcenia i możliwości dostępu do oświaty; szkoła przestała być miejscem uprzywilejowanym (dla wybranych) jednak dalej selekcjonuje. W Polsce dodatkowo, po II wojnie światowej potrzebowaliśmy bardzo szybko nadrobić braki kadrowe; proste zawody, kształcenie przyzakładowe. Praca nad procesem alfabetyzacji, zwłaszcza dla emigrujących mieszkańców ze wsi do miast.

2. Z faktu starzenia się społeczeństwa

- zaawansowana demograficzna starość (próg starości 65 rok życia (demograficzny). Jeżeli społ. Posiada:

Mniej ni ż 4% osób w wieku 65+ społeczeństwo młode

Od 4% do 7% społeczeństwo dojrzałe

Powyżej 7% społeczeństwo stare

Powyżej 10 % zaawansowana demograficzna starość

Np. Włochy – 18%

Niemcy – 15,9%

Irlandia – 11,3%

Belgia, Hiszpania – 16%

Polska – 12,9%

Meksyk – 4,3%

1. Zmienne struktury szkolnictwa wyższego, proces boloński (3+2). Studia doktoranckie to trzeci poziom kształcenia, są trwałym elementem kształcenia uniwersyteckiego.

Wskaźnik scholaryzacji w Polsce 47%

Kolejnym etapem adaptacji systemu bolońskiego jest wprowadzenie kolejnych ram kwalifikacji, a w tym procesie to właśnie uniwersytet miałby wprowadzać kompetencje dorosłego zdobyte poza uniwersytetem.

1. Po 89 roku wzrosło zainteresowanie organizacjami pozarządowymi i wolontariatem, tzn. przestrzenią publiczną. Zainteresowanie edukacją poza formalną.

24.02.2011r.

T: Współczesne nurty myślenia o andragogice – konsekwencje metodologiczne

Jak badać proces uczenia się ludzi dorosłych?

- Co oznacza, że jest ktoś dorosły?

- O jakim dorosłym mówimy?

- Co będzie przedmiotem naszego zainteresowania, jako badaczy?

# trzy nurty:

1. Pierwszy; andragogika zorientowana na identyfikację instytucjonalnych procesów kształcenia. Dorosły jako uczeń w „klasie” szkolnej (przedmiot). Celem kształcenia jest wdrażanie dorosłego do roli ucznia, znającego podstawy kanonu kulturowego. Stąd badacze zajmują się skutecznością procesu kształcenia, utożsamianego z transmisją kultury i co ważniejsze, z dyscyplinami naukowymi. Mamy do czynienia z wyraźnym podziałem w systemie kształcenia na szkolnictwo dla młodszych i na szkolnictwo dla ludzi dorosłych.

Np. liceum – i – liceum dla dorosłych

Gimnazjum – i – gimnazjum dla dorosłych

Dydaktyka pozostaje bez zmian; np. lektury SA te same, porozumiewanie się nauczycieli też „przeniesione” (np. w szkole dla dorosłych, nauczyciel chce rozmawiać z rodzicem).

System kształcenia dla dorosłych ma swoje uzasadnienie w przekonaniu, że liczy się społeczna i ekonomiczna wartość człowieka w społeczeństwie.

Po co kształcimy? Chcemy być przydatni (np. teoria dobrego ucznia, przyszły dobry pracownik, „ja w roli…” np. pracownika, kandydata na pracownika).

Badacze zorientowani na badanie konstytucjonalne procesu kształcenia, są zainteresowani pomiarem społeczności i skuteczności procesu kształcenia w kontekście przygotowania dorosłego do życia w społecznym funkcjonowaniu jako przyszłego pracownika i jako studenta (ucznia) realizującego poprawnie zadania, które zostały mu przedstawione zgodnie z katalogiem wymagań.

Drugi kanon uzasadnień dotyczył sensowności systemu kształcenia, dotyczy teorii kapitału ludzkiego. {wiedza i wykształcenie = kapitał ludzki}

- na ile wiedza i wykształcenie przyczyniają się do tego, że jestem bardziej produktywna w sferze pracy? (wymiar jednostkowy)

- na ile wiedza z punktu widzenia całego społeczeństwa przyczynia się do tego, że jestem producentem? Efektywność ekonomiczna (makro społeczny) PKB? Wymiar społeczny i ekonomiczny

# Półżycki Józef, współcześnie Ewa Przybylska, Ewa Solarczyk-Amrozik i Kazimierz Przyszczypkowski

Trzy podstawowe funkcje

1. Rekonstrukcja – opiera się na przekazywaniu takich treści kulturowych abyśmy później jako pewna struktura kulturowa byli w stanie porozmawiać; czytamy takie a nie inne lektury

2. Socjalizacja – odnosi się do pełnienia ról, czyli do adaptacji w roli. Przygotowane do pełnienia przyszłych ról również zawodowych

3. Emancypacyjna – z jednej strony ma wymiar statusowy, a z drugiej merytoryczny(dotyczy budowania świadomości krytycznej)

1. Drugi nurt; humanistyczna andragogika

W edukacji dorosłych dokonuje badań o dwóch zakresach

Pierwszy odłam dotyczy aktywizowania procesu kształcenia, badanie zależności, relacji pomiędzy aktywizowaniem procesów kształcenia, a kształtowaniem do twórczego funkcjonowania w świecie. Czy będziemy twórczy? Zhumanizowana wersja edukacji formalnej. Badany jest dorosły jako uczeń aktywny (M. Knownes) „Od pedagogiki do andragogiki” - nowoczesna praktyka edukacji dorosłych –

- na ile, człowiek jest w stanie funkcjonować twórczy, ciekawy świata, samodzielny itp.

- sposoby uczenia się ludzi dorosłych

-produkowanie edukacyjne

Drugi odłam, „terapeutyzacja” moc edukacji meta formalnej i poza formalnej dla funkcjonowania człowieka i dla rozwoju jego osobowości

Psychologia humanistyczna, piramida potrzeb Maslowa, duża ilość logiki w badaniach i rozprawach (jak to jest, że człowiek się rozwija?)

Instrumentalizacja dyskursu osobowości (np. nie masz pewnej cechy, powiem ci jak ją mieć)

Uprawomocnienie andragogiki humanistycznej. Dorosły to osoba czująca i emocjonalna, mająca swoje potrzeby i zainteresowania. Zadaniem edukacji dorosłych jest poszukiwanie tych przestrzeni dzięki którym potrzeby i zainteresowania człowieka mogą być realizowane. Z przedmiotu badań zanika społeczeństwo, nie bada się systemu edukacyjnego.

c)trzeci nurt; andragogika krytyczna i emancypacyjna. Celem uczenia się ludzi dorosłych, również kształcenie jest doprowadzane do zmiany społecznej i do zmiany zbiorowej.

Dorosły jako promotor zmian społecznych, ma on wpływ na życie społeczne, na jego warunki, rewolucyjne nastawienie.

#Trzy kwestie w badania

- znaczenie edukacji formalnej, nie formalnej i poza formalnej w przestrzeni publicznej

- badania dotyczące mechanizmów wykluczenia społecznego ( nie tylko ludzi o niższym statusie, a także odmienni, inni.) Budowanie więzi społecznych, dlaczego wykluczamy.

- znaczeni edukacji formalnej. Badanie sensu i znaczenia tzw. Edukacji obywatelskiej.

Edukacja ma służyć wejściu poza instrumentalne uczenie się, ma także służyć wzięciu spraw w swoje ręce.

Autorzy: Gerard Biesta, John Fild, R. Illens “Trzy wymiary uczenia się”

Konsekwencje metodologiczne;

Trzy zasady zainteresowań:

Dwie orientacje metodologiczne ze względu na przedmiot poznania, przedmiot zainteresowań.

• Orientacja przedmiotowa; przedmiot badań andragogicznych tworzą poszczególne dziedziny rzeczywistości oświatowej tzn. konkretna szkoła, konkretna instytucja. Zadaniem andragogików jako badaczy jest te dziedziny odzwierciedlać i przypisywać im status obiektywnej realności (szkoła istnieje obiektywnie). Problemy badawcze w tej orientacji wynikają z konkretnej dysfunkcji instytucji, a kryterium ich ważności jest znaczenie tych badań dla praktyki edukacyjnej dorosłych, natomiast cele poznawcze są celami drugoplanowymi.

• Orientacja problemowa; obszar badawczy andragogiki tworzą pytania badawcze, które mają charakter konceptualny. Badania mają doprowadzić do kumulowania wiedzy w jak najbardziej zaawansowanej formie, a wytwarzana wiedza andragogiczna może, ale nie musi być wykorzystana do doskonalenia rzeczywistości oświatowej (Nie musi być to wiedza natychmiastowa do użycia)

03.03.2011r. Przedmiot badania i przedmiot poznania w andragogice. Identyfikacja metodologiczna dyscypliny.

Przedmiot badania w andragogice: podejście do rozumienia dorosłości, dorosłość jest przedmiotem, obszarem badawczym są te problemy, które zostały zakreślone pojęciami człowiek dorosły – uczestnictwo edukacyjne – rozwój.

Linie graniczne, określające obszar badawczy w andragogice (co to znaczy, że człowiek jest dorosły).

Pewne schematy badawcze racjonalności:

1. Pierwsza logika rozumienia dorosłości jest statyczność, gdzie dokładnie zostały określone kryteria tej dorosłości to jest zarówno wiek życia, kryteria rozwoju biologicznego (dojrzewania, dorastania i starzenia się organizmu) oraz kryteria społeczne (np. posiadanie pracy, odpowiedzialność wobec prawa)

2. Dorosłość rozumiana jako proces rozwoju psychicznego, dojrzewania struktur psychicznych, opisywana w kontekście całego życia, nie chodzi o spełnione kryteriów celu o przybieranie określonego rodzaju postaw

Cztery rodzaje postaw w kryterium:

1. Postawa wobec siebie ( samodzielność w podejmowaniu decyzji, adekwatność samooceny, koncentracja na samorozwoju)

2. Postawa wobec innych (rozumienie innych ludzi, poczucie współzależności z innymi, ale też od innych)

3. Postawa wobec życia (przygotowanie na ryzyko niepowodzeń, orientacja na to, co będzie w przyszłości)

4. Postawa wobec wiedzy i procesu jej zdobywania (umiejętność identyfikowania problemów i ich rozwiązywania)

Rozumienie dorosłości jako procesu społeczno – kulturowego. Dorosłym się jest na tyle, na ile sami możemy rozwiązywać swoje problemy Opisuje się w kat. Zadań rozwojowych

Zadania rozwojowe (dwa okresy)

1. Wczesna dorosłość (od 23 do 34 r. ż.

2. Średnia dorosłość (od 35 do 6 roku życia)

Ad a) – wybór partnera życiowego i uczenia się z nim wspólnego życia

- start w rolach rodzinnych i opieka nad dziećmi

- zarządzanie domem

- start w karierze zawodowej

- rzeczywista odpowiedzialność obywatelska

- znalezienie odpowiedniej grupy towarzyskiej

Ad b)- ustalenie i utrzymanie odpowiedniego standardu życia

- towarzyszenie dorastającym dzieciom i wspomaganie ich rozwoju

- rozwijanie różnych form spędzania wolnego czasu

- przystosowanie do starzejących się rodziców

- przystosowanie się do zmian fizjologicznych wieku średniego

Rodzaje zadań mają charakter weryfikacyjny, statystyczny.

Przedmiot poznania czym jest proces wychowania; jak ten proces rozumiemy?

1)wychowanie jako intencjonalny proces kształcenia osobowości, gdzie wychowanie ma być instrumentem do ściśle ukierunkowanej stymulacji, mającym na celu osiąganie coraz wyższych stadiów dorosłości; rozwój jest czymś zupełnie naturalnym, a zabiegi związane z kształceniem mają nas doprowadzić do osiągania coraz bardziej zaawansowanej dorosłości.

2) wychowanie jako proces wzmacniania efektów socjalizacyjnych (tzn., że pomyślnie zakończona socjalizacja wtórna jest wstępem do dorosłości, a to oznacza, że rozwój osobowościowy polega na interakcji człowieka ze światem społecznym, dlatego kształcenie/wychowanie może się dziać wtedy, gdy zmieniamy warunki otoczenia i uczenia się.

3) jako wspieranie indywidualnego rozwoju człowieka. Realizacja potrzeb (również poznawczych człowieka) „w” czy „poza” instytucją (nie jest to zdeterminowane istnieniem instytucji edukacyjnych). Instytucje nie mają decydującej roli – inkulturyzacja (wychowanie jest tożsame z wejściem w kulturę, ale nie jest procesem kształcenia).

Te trzy sposoby funkcjonują we współczesnej andragogice.

Jak łączyć proces nauczania z procesem uczenia się ludzi dorosłych, jak dokonywać przekładu indywidualnych doświadczeń osoby uczącej się na instrumenty interpretacji związane z przekazem kulturowym.

M. Knowles

Założenia: (dotyczą procesu nauczania dorosłych)

1. W odróżnieniu do roli dziecka jako osoby zależnej, dorośli są wewnątrz sterowni, dążą do uniezależnienia się, w związku z tym rolą nauczyciela jest wyznaczanie takich zadań, dzięki którym mogą kształtować własną samodzielność.

2. W odróżnieniu od uczenia się dzieci, który jest zorientowany na realizację programu nauczania, uczeniu się osób dorosłych ma wyraźnie kompetencyjny charakter tzn. jest tym bardziej efektywne im bardziej program ukierunkowany jest na to, co ”przydatne w życiu” (gotowość do uczenia się jest wyznaczona przez cele pragmatyczne z punktu widzenia indywidualnego uczącego się)

3. W przypadku ludzi dorosłych doświadczenie życiowe (osobiste, odnoszące się do kapitału kulturowego i biografii jest cennym źródłem konstruowania wiedzy, dlatego należy się nieustannie do niego odwoływać w procesie nauczania.

4. Skuteczne uczenie się musi być procesem aktywizowanym tzn., opartym na doświadczeniu, rozwiązywaniu problemów tzw., projektowanie edukacyjne. Aktywizowanie procesów uczenia się, ,a polegać na stawianiu ważnych problemów poznawczych.

M. Knowles; praktykował, był nauczycielem ludzi dorosłych. Jego konstrukcje dotyczą uczenia się wywodzą się z filozofii pragmatycznej (USA; sednem sprawy jest uczenie się poprzez doświadczenie)

- Myśli o pedagogice wyłącznie w kategoriach wyłącznie w ujęciu pedagogiki instrumentalnej.