Badania nad bezpieczeństwem Teoria poznania

background image

Paradygmaty

w teorii bezpieczeństwa

Dr hab. Jarosław Gryz

background image

Układ wystąpienia

• Paradygmat bezpieczeństwa

– Funkcje

• Pojęcie bezpieczeństwa

• Definiowanie bezpieczeństwa

• Stosowanie paradygmatu

– Zarządzanie strategiczne bezpieczeństwem

• Podsumowanie

background image

Paradygmat bezpieczeństwa

Thomas Khun:
• paradygmat rozumiany jest jako

obowiązujący w danym okresie rozwoju
nauki wzorzec badań. Do jego zmiany
dochodzi wówczas, gdy w oparciu o
istniejący paradygmat nie jest możliwe
rozwiązywanie stawianych problemów oraz,
gdy pojawia się coraz więcej anomalii, tj.
faktów, które zdają się przeczyć
obowiązującym w ramach paradygmatu lub
wyprowadzanym z niego teoriom.

background image

Paradygmat bezpieczeństwa

• paradygmat bezpieczeństwa podmiotu

budowany był i jest na wielu teoriach które

w zależności od perspektywy poznawczej

(badawczej) dobierane były i są pod kątem

konfirmacji bądź falsyfikacji określonych

tez, towarzyszących im założeń

• w każdym przypadku występują cztery

elementy, które tworzą paradygmat

bezpieczeństwa: podmiot bezpieczeństwa,

przedmiot bezpieczeństwa, środowisko w

którym bezpieczeństwo to jest zapewniane

lub realizowane oraz interakcje między

wymienionymi.

background image

Paradygmat bezpieczeństwa

Paradygmat bezpieczeństwa - zawierając w

sobie podmiot bezpieczeństwa, przedmiot

bezpieczeństwa, środowisko w którym

bezpieczeństwo to jest zapewniane lub

realizowane oraz interakcje między wymienionymi

- odnosi się do trzech domen, które

nakładając się i przenikając tworzą kontekst

poznania oraz koncepcję tegoż poznania.

– Pierwszą domeną jest człowiek oraz otaczający go świat

– świat działań człowieka, jego wytworów w świecie

przyrody z ich wzajemnym przenikaniem.

– Drugą, otoczenie w którym przebywa – społeczne jak i

przyrodnicze.

– Trzecią, świat idei dzięki którym ów człowiek rozpoznaje

się w otaczającej go rzeczywistości (idee i budowane na

ich kanwie ideologie można wyróżnić z uwagi na ich

specyfikę i właściwości, które określają działania

człowieka, społeczności, społeczeństw, narodów)

background image

Paradygmat bezpieczeństwa

Funkcje eksplanacyjne w postaci:
• tworzenia przestrzennego, wielokryterialnego

obrazu środowiska bezpieczeństwa
międzynarodowego

• określenia istoty, zakresu, charakteru, specyfiki

bezpieczeństwa podmiotu w wymiarze globalnym,
regionalnym, subregionalnym, lokalnym

• racjonalizacji i ukierunkowania działań podmiotów

poprzez politykę i strategię w środowisku
międzynarodowym na rzecz przezwyciężania
zagrożeń, sprostania wyzwaniom, wykorzystania
szans

background image

Paradygmat bezpieczeństwa

Badania prowadzone na paradygmacie prowadzą do:
• przyjmowania stałych, wynikających z paradygmatu cech

rzeczywistości, środowiska bezpieczeństwa podmiotu

(anarchiczności środowiska bezpieczeństwa, wrażliwości i

podatności podmiotów, ewolucji zagrożeń, normatywności

oraz instytucjonalizacji bezpieczeństwa podmiotów);

• określania kierunków działań określających bezpieczeństwo

podmiotu (np. delegalizacji wojny napastniczej i kontroli

zbrojeń, terroryzmu międzynarodowego oraz wielu innych);

• łącznego bądź rozłącznego badania płaszczyzn (sfer,

wymiarów) bezpieczeństwa: politycznego, ekonomicznego,

społeczno – kulturowego, militarnego.

• Rezultatem tych badań jest:

– określenie istoty, zakresu, charakteru, a także specyfiki

bezpieczeństwa podmiotu zarówno w jego wymiarze zewnętrznym,

jak i wewnętrznym w stosunku do uwarunkowań

(determinantów) występujących w środowisku

podmiotu.

background image

Pojęcie bezpieczeństwa

• Pojęcie bezpieczeństwa w znaczeniu politologicznym,

występujące w naukach społecznych, cechuje
różnorodność i dowolność wykładni.

• Współcześnie mamy do czynienia z nieustającym

rozszerzaniem jego znaczenia, co sprawia że nie ma
spójnej uzgodnionej definicji bezpieczeństwa w
stosunkach międzynarodowych.

• W literaturze przedmiotu możemy wyodrębnić trzy

podejścia, na podstawie których podejmowane są
próby zdefiniowania tego pojęcia. Są to: sposób
odczuwania bezpieczeństwa, sposób rozumienia
bezpieczeństwa, sposób określania bezpieczeństwa.

background image

Pojęcie bezpieczeństwa

Stan bezpieczeństwa: subiektywny, obiektywny, B. Buzan,

People, States and Fear: An Agenda for International Security Studies

in the Post-Cold War Era, Hemel Hempstead: Harvester Wheatsheaf

1991 (second edition), s. 19;

Zakresu podmiotowego bezpieczeństwa: J. Kukułka,

Bezpieczeństwo a współpraca europejska: współzależności i

sprzeczności interesów, Sprawy Międzynarodowe 1982, nr 7;

Zakresu przedmiotowego bezpieczeństwa; R. Zięba, Wpływ

procesów internacjonalizacji na ewolucję bezpieczeństwa państw, w

J. Kukułka (red.), Internacjonalizacja życia narodów i państw,

Warszawa 1991, s. 78-92;

Dynamiki (oraz towarzyszącej jej ewolucji) bezpieczeństwa: J.

Stańczyk, Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa, Warszawa

1996;

Procesu bezpieczeństwa: R. Zięba, Instytucjonalizacja

bezpieczeństwa europejskiego – koncepcje – struktury –

funkcjonowanie, Warszawa 2004 (wyd. IV), s. 47-54;

Przestrzennego układu bezpieczeństwa: O. Waever,Western

Europe: structure and strategy at the national and regional levels. In:

International Relations Scholarship Around the World. Eds. Arlene B.

Tickner, London: Routledge, 2009, s. 261-286.

background image

Pojęcie bezpieczeństwa

• Bezpieczeństwo – w wymiarze

podmiotowym, przedmiotowym,
funkcjonalnym / procesualnym – można
definiować w odmienny sposób, przy
wykorzystaniu różnorodnych teorii oraz
podejść badawczych.

• Dotyczy ono jednak zawsze podmiotów

występujących w stosunkach społecznych
w postaci:

– państw oraz społeczeństw, tworzonych z

ich udziałem instytucji i organizacji,
rządowych i pozarządowych.

background image

Pojęcie bezpieczeństwa

• Dążąc do określenia paradygmatu

bezpieczeństwa, odnosimy się do:

– Interakcji między ww. podmiotami
– Uwarunkowań w których mają one

miejsce, tj. wymiarów bezpieczeństwa:

globalnego, regionalnego,

subregionalnego

• Bezpieczeństwo przyjmuje inną postać w

zależności od rozpatrywanego kontekstu, a

wymiary bezpieczeństwa – pomimo

wzajemnego przenikania – pozostają

odrębne tak w poszczególnych regionach,

subregionach, czy wreszcie lokalnie.

background image

Definiowanie

bezpieczeństwa

Paradygmat bezpieczeństwa
składa się z różnorodnych
odmian bezpieczeństwa
definiowanych w
stosunku do:

poszczególnych podmiotów

bezpieczeństwa,

ich interakcji,
różnych wymiarów / obszarów

w których mają one miejsce.

background image

PŁASZCZYZNA

BEZPIECZEŃSTW

A

WYMIAR BEZPIECZEŃSTWA

GLOBALNY

REGIONALNY

SUBREGIONALN

Y

LOKALNY

POLITYCZNA

GOSPODARCZA

SPOŁECZNA

KULTUROWA

INFORMACYJNA

EKOLOGICZNA

MILITARNA

BEZPIECZEŃSTWO

ZEWNĘTRZNE

BEZPIECZEŃSTWO

WEWNĘTRZNE

background image

CECHY ŚRODOWISKA

BEZPIECZEŃSTWA

(PROCESY, ZJAWISKA,

ZDARZENIA)

CECHY WŁASNE PODMIOTU

BEZPIECZEŃSTWA

(MISJA, WIZJA, CEL)

WYZWANIA -

RYZYKA

ZAGROŻENIA

SZANSE

WYMIARY
BEZPIECZEŃSTWA:

GLOBALNE,
REGIONALNE,
SUBREGIONALNE,
LOKALNE

background image

PODMIOT

BEZPIECZEŃSTWA

CECHY

ŚRODOWISKA

BEZPIECZEŃSTWA

DZIAŁANIA

OKREŚLAJĄCE

BEZPIECZEŃSTWO

PODMIOTU

PŁASZCZYZNY

BEZPIECZEŃSTWA

PODMIOTU

background image

W

z

S

LEGENDA:

W – WYZWANIA

Z – ZAGROŻENIA

S – SZANSE

W

M

C

LEGENDA:

W – WIZJA

M – MISJA

C – CEL

„Awers”


„Rewers”

R

R

R

R - RYZYKA

background image

Definiowanie

bezpieczeństwa

wyzwania (rozumiane jako zespół czynników,

których wybór określa negatywny lub pozytywny

stan bytu i rozwoju podmiotu);

ryzyka (miara/ocena niebezpieczeństwa

wynikającego albo z prawdopodobnych zdarzeń od

nas niezależnych, albo z możliwych konsekwencji

podjęcia decyzji. Ryzyko jest wskaźnikiem stanu,

zjawiska, procesu, trendu który może prowadzić do

strat)

zagrożenia (rozumiane jako zespół czynników

negatywnie oddziałujących na byt i rozwój

podmiotu);

jak i szanse (rozumiane jako zespół czynników

pozytywnie oddziałujących na byt i rozwój

podmiotu).

background image

Definiowanie

bezpieczeństwa

wizja bezpieczeństwa podmiotu wyraża

konceptualną gotowość do sprostania wyzwaniom,
zagrożeniom, szansom, zwykle określającym jego
działania na rzecz zapewnienia bytu i rozwoju w
średnio – i długoterminowej perspektywie czasu;

misja bezpieczeństwa podmiotu określa sposób

jego bieżącego działania na rzecz zapewnienia
bytu i rozwoju w stosunku do istniejących
(rozpoznanych) wyzwań zagrożeń, szans;

cele bezpieczeństwa podmiotu wyznaczają

kierunek działań (realizowanych bądź
podejmowanych) w stosunku do
istniejących (rozpoznanych) oraz prognozowanych
wyzwań zagrożeń, szans.

background image

W

M

C

POLITYKA

STRATEGIA

Rewers

W

Z

S

STRATEGIA

POLITYKA

Awers

background image

W

M

C

POLITYKA

STRATEGI

A

Awers

background image

W

Z

S

STRATEGI

A

POLITYKA

Rewers

background image

Definiowanie

bezpieczeństwa

Działania podmiotu:
• są pochodną wartości, potrzeb i interesów

określających jego byt i rozwój

• misja podmiotu jest ściśle związana z jego wizją oraz

formułowanymi w tym zakresie celami.

• działania podmiotu są długofalowe, obliczone na

uzyskanie określonych efektów w czasie.

• działania podmiotu uwzględniają istniejące i

potencjalne wyzwania, zagrożenia i szanse, które są

lub mogą być podstawą modyfikacji zarówno polityki

jak i strategii.

• cele podmiotu są realizowane zarówno w sposób

koncepcyjny – odpowiadający strategii jako koncepcji

działania, jak i w sposób praktyczny – odpowiadający

strategii jako metodzie lub wielu metodom działania.

background image

Polityka państwa / Strategia państwa

Polityka i strategia ogólna

Polityka społeczno – kulturowa / Strategia społeczno -

kulturowa

Polityka ekonomiczna / Strategia ekonomiczna

Polityka bezpieczeństwa / Strategia bezpieczeństwa

Polityki i strategie dziedzinowe

Polityka
makroekonomiczna /
Strategia
makroekonomiczna

Polityka
mikroekonomiczna /
Strategia
mikroekonomiczna

Polityka społeczna /
Strategia społeczna
Polityka kulturowa /
Strategia kulturowa

Polityka
obronności /
Strategia
obronności

Polityka
wojskowa /
Strategia

wojskowa

Polityki i strategie sektorowe

background image

TEORIA BEZPIECZEŃSTWA

TEORIE

BEZPIECZEŃSTWA

TEORIE

BEZPIECZEŃSTWA

TEORIE

SPOŁECZNE

INNE

RODZAJE

TEORII

SPOŁECZNYCH

TEORIE

ORGANIZACJI

I ZARZĄDZANIA

TEORIE

POLITYKI

STOSUNKÓW

M.NARODOWYCH

background image

STRATEGIA

ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM

STRATEGIA

ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM

Osobowe

źródła

informacji

Osobowe

źródła

informacji

ZASOBY Z ZAKRESU STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA

ZASOBY Z ZAKRESU STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA

pracownicy naukowi

pracownicy nauk.-dyd.,

etatowi i nieetatowi pracownicy
uczelnianych ośrodków
(placówek) informacji,

pracownicy jednostek
organizacyjnych, zabezpieczających
merytorycznie proces kształcenia

pracownicy naukowi

pracownicy nauk.-dyd.,

etatowi i nieetatowi pracownicy
uczelnianych ośrodków
(placówek) informacji,

pracownicy jednostek
organizacyjnych, zabezpieczających
merytorycznie proces kształcenia

Instytucjonalne

źródła

informacji

Instytucjonalne

źródła

informacji

Dokumentalne

źródła

informacji

Dokumentalne

źródła

informacji

Akademicki Ośrodek
Informacji Naukowej,

Wydziały

Instytuty Wraz ze swoimi OIN

Katedry

Zakłady

Akademicki Ośrodek
Informacji Naukowej,

Wydziały

Instytuty Wraz ze swoimi OIN

Katedry

Zakłady

naukowe biblioteki akademickie
(wypożyczalnie, czytelnie, archiwa)

wydziałowe i instytutowe
biblioteki i czytelnie

akademickie, wydziałowe
i instytutowe komórki
dokumentalistyczne i inne

naukowe biblioteki akademickie
(wypożyczalnie, czytelnie, archiwa)

wydziałowe i instytutowe
biblioteki i czytelnie

akademickie, wydziałowe
i instytutowe komórki
dokumentalistyczne i inne

TEORIE ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM

N

A
R

O

D

O

W

E

P

O
N

A

D
N

A
R

O
D
O

W

E

background image

D y p l o m a t y c z n e

E k o n o m i c z n e

I n f o r m a c y j n e

Narodowa

Strategia

Wojskowa

NARODOWA STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA

Narodowa

Strategia

Obronna

Działania Wojenne na
Głównych Teatrach
Major Theater Wars (MTWs)

Operacje o mniejszej skali
wynikające z Planów
Wariantowych

Smaller Scale Contingencies

Obecność i
Zaangażowanie
Wojskowe

Rozwój i transformacja
dla przyszłości

E l e m e n t y n a r o d o w e j p o t ę g i:

M i l i t a r n e

TEORIA STRATEGICZNEGO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM

background image

Wnioski

• mamy do czynienia z pewnymi

wyabstrahowanymi paradygmatami
bezpieczeństwa podmiotu, które są wyrazem
konkretnych cech z nim związanych, niż z
paradygmatem jako takim, opisującym jego
bezpieczeństwo w sposób całościowy.

• dwa istotne elementy określające paradygmat

bezpieczeństwa podmiotu.:

– uniwersalny „rdzeń” teorii poznania i eksplanacji

rzeczywistości.

– „rdzeń” podlega różnorodnym interpretacjom – w

zależności od intencji, przekonań, lub stawianych tez,
co sprawia, iż paradygmat bezpieczeństwa podmiotu
nie posiada jednej postaci, lecz wiele.

background image

Wnioski

• teoria bezpieczeństwa podmiotu jest

uniwersalna na poziomie poznania zdarzeń,
zjawisk, procesów, trendów i megatrendów,
lecz nie eksplanacji z której biorą się
podstawowe różnice w pojmowaniu
rzeczywistości

• podstawą teorii bezpieczeństwa podmiotu

są różnorodne elementy teorii w tym:
komunikacja, idee, narzędzia, które służą
zapewnieniu istnienia, rozwoju oraz
zaspakajaniu pragnień, a także uczucia,
namiętności

background image

Wnioski

• O cechach własnych teorii

bezpieczeństwa decydują:

– charakter założeń;

– przyjęta wielokryterialność;

– kontekst bezpieczeństwa podmiotu.

background image

Podsumowanie

• Rola paradygmatu

• Istota badań nad bezpieczeństwem

• Zakres poznania


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Badania nad bezpieczeństwem
Badania nad bezpieczeństwem
Badania nad odbiorem liryki
polskie badania nad społ. inf, Przydatne Studentom, konferencja agh
Zajecia cw 3, BN, Metodologia badań nad bezpieczeństwem, ćwiczenia, temat 2 06.03.13
Badania nad efektywnością psychoterapii
Badania nad reklam student id 7 Nieznany (2)
IFiS UP syllabus epistemologia filozofia, Filozofia, II rok, Teoria poznania
metodologia bezpieczenstwa syllabus i rok, BN, Metodologia badań nad bezpieczeństwem, ćwiczenia
badania nad gotowością do zerówki, materiały do pracy z autyzmem, Pomoce naukowe, gotowość szkolna
Badania rynkowe i marketingowe [ teoria], BADANIA RYNKOWE I MARKETINGOWE, BADANIA RYNKOWE I MARKETIN
badania marketingowe- testy i teoria, Badania-marketingowe, CZYM SĄ BADANIA MARKETINGOWE
badania marketingowe- testy i teoria, badania marketingowe ćwiczenia, Podstawowe obszary badań marke
MARKSISTOWSKA TEORIA POZNANIA
Teoria poznania(1), FILOZOFIA, TEORIA POZNANIA
Metodologia badan, bezpieczeństwo, Metody i techniki badań nad bezpieczeństwem
Jadczak R Badania operacyjne, wyklad teoria podejmowania decyzji

więcej podobnych podstron