PRZYGOTOWANIE

ZAWODOWE

NAUCZYCIELA DO

SPROSTANIA

WYZWANIOM

WSPÓŁCZESNOŚCI

W obliczu zmian zachodzących w Polsce

i współczesnym świecie zachodzi

pilna potrzeba eksponowania w

systemie kształcenia, doskonalenia i

samokształcenia zawodowego

nauczyciela umiejętności

pozwalających mu na sprawne

funkcjonowanie w zmieniającej się

szkole i nowych relacjach

społecznych.

Obserwowana ewolucja funkcji i zadań

nauczyciela w kierunku wielostronnej

aktywności i samodzielności, wspomagania

młodych w kształtowaniu ich planów

edukacyjnych i życiowych stawia

problematykę kompetencji nauczycielskich

na istotnym miejscu.

Powinna stanowić ona podstawę refleksji

dotyczącej profesjonalnego rozwoju

nauczyciela. Tylko kompetentny pedagog

jest bowiem w stanie tworzyć dojrzałą wizję

procesu dydaktyczno- wychowawczego i

budować rzeczywistość szkolną wokół

wartości humanistycznych.

Przemiany zadań i

kompetencji nauczycieli

wskazują na 3 tendencję:

1. Indywidualizację i personalizację,
2. Przechodzenie od postawy pewności

naukowej do poszukiwania i tworzenia

wiedzy,

3. Zastępowanie postawy dominacji

postawą empatii, negocjacji, dialogu,

otwierania się na zmiany społeczne i

edukacyjne oraz potrzeby ludzi.

KOMPETENCJE

NAUCZYCIELA

Do podstawowych

kompetencji nauczyciela

zalicza się:

•

Kompetencje interpretacyjno-
komunikacyjne, które wyrażają się
umiejętnością rozumienia i definiowania
sytuacji edukacyjnych oraz skutecznością
zachowań komunikacyjnych,

•

Kompetencje kreatywności, które wyrażają
się innowacyjnością w działaniu nauczyciela,

•

Kompetencje współdziałania, rozumiane jako
skuteczność zachowań prospołecznych
nauczyciela oraz ich sprawność w
integrowaniu zespołów uczniowskich,

• Kompetencje pragmatyczne, które wyrażają

się skutecznością nauczyciela w

planowaniu, organizowaniu, realizacji i

ewaluacji procesów edukacyjnych,

• Kompetencje informacyjno- medialne, które

wyrażają się w umiejętności wykorzystania

technologii informacyjnej i komunikacyjnej

w doskonaleniu procesów edukacyjnych.

Badania kompetencji

zawodowych.

Badania kompetencji zawodowych
prowadzone w grupie studentów
pedagogiki pod koniec edukacji
nauczycielskiej wykazały silne
zróżnicowanie kompetencji,
uwarunkowane, jak się wydaje,
charakterem i stopniem złożoności
poszczególnych kompetencji oraz
słabością koncepcji i realizacji
kształcenia nauczycieli w uczelniach
wyższych.

W grupie 1450 badanych studentów sześciu

szkół wyższych:

- bardzo wysoki poziom kompetencji

zawodowych osiągnęło 6,3% badanych(91

osób). Można sądzić, że są oni bardzo dobrze

przygotowani do podjęcia pracy

nauczycielskiej.

- wysoki poziom kompetencji zawodowych

stwierdzono u 13,6% badanych

(198 studentów), u których można

stwierdzić dobre przygotowanie do pełnienia

funkcji kształcących, wychowawczych i

opiekuńczych w instytucjach oświatowych.

- przeciętny poziom kompetencji przejawiało

40,5% (587 osób), co oznacza

wystarczające przygotowanie.

- zatem 39,6% badanych studentów (574

osób) może mieć trudności na starcie w

pracy pedagogicznej spowodowane

niewystarczającym przygotowaniem w

szkole wyższej w zakresie kompetencji

zawodowych.

Uważa się, że nauczyciele nie są wystarczająco

przygotowani do pełnienia funkcji opiekuńczych

i wychowawczych. Zwłaszcza w sytuacji

społecznej, w której występuje wiele patologii,

dlatego funkcje te trzeba szkole przywrócić, a

zatem przygotować nauczycieli do ich

wypełniania.

Szukając przyczyn konstatowanego stanu

przygotowania studentów w sferze

kompetencji,stwierdzono związki z

niewłaściwymi proporcjami treści w

programach kształcenia pedagogicznego,

nastawionych przede wszystkim na

przyswajanie gotowych informacji, słabo

zintegrowanych, w małym stopniu inspirujących

samodzielny rozwój kompetencji studentów.

Również metody i formy pracy na
zajęciach rzadko sprzyjały kreatywności i
twórczej aktywności, stąd też studentom
jawi się nauczyciel częściej jako realizator
procesu dydaktyczno-wychowawczego,
rzadziej zaś jako osoba,która rozpoznaje
warunki, planuje działanie i w fazie
wykonawstwa kontroluje jego przebieg,
usprawnia i modyfikuje.

Międzynarodowe prognozy pokazują, że
zawody nauczycielskie będą cenne na
rynku pracy. Dotyczy to nie tylko
nauczycieli pracujących w szkole.
Rozwijać będzie się poradnictwo, opieka
społeczna, praca socjalna, organizacja
czasu wolnego, działania środowiskowe.
Tak rozumiany zawód pracownika oświaty,
pedagoga, będzie potrzebny z powodów
ogólnorozwojowych, społecznych oraz
zabiegów socjotechnicznych, które mogą
sprzyjać zapobieganiu i przezwyciężaniu
konfliktów społecznych.

W związku z przedstawionymi wyzwaniami
edukacyjnymi i zmianami społecznymi
celowym jest zbudowanie spójnego i
racjonalnego systemu kształcenia,
dokształcania i doskonalenia nauczycieli, w
którym będzie zachowana spójność i logika,
pojawi się większa dbałość o wiązanie
awansu zawodowego z nabywaniem
autentycznej wiedzy i sprawności, a mało
znajdzie się biurokracji i formalizacji.