Techniki dokumentacyjne i informacyjne

w badaniach w dziedzinie medycyny

Ocena i analiza piśmiennictwa medycznego

Oczekiwania w stosunku

do źródeł informacji

Wiarygodność

wszystkie dane naukowe
brane są pod uwagę

wszystkie dane wsparte są
na
faktach i dowodach

Dane nie podlegają
deformacji

Adekwatność

Dokument powinien odpowiadać
potrzebom informacyjnym



trafność dotarcia do informacji

posiadać charakter
porównawczy i dobrze
uzasadnioną argumentację

Łatwość użytkowania

(w szybkim i realnym czasie)

Sześć pytań które należy postawić dziełu

1. Kto go finansuje ?

• Rządowe (Ministerstwa,
dotacje ministerialne,
projekty badawcze)

• Ponad rządowe (WHO, UE)

• Instytucja
ubezpieczeniowa (NFZ)

• Przemysł (Firmy
farmaceutyczne)

• Organizacje zawodowe i
pozarządowe (stowarzyszenia)

• Organizacja konsumencka

• Grupa wydawnicza

2. Kto go wypracowuje ?



Pojedynczy autor



Grupa autorów (identyfikacja instytucjonalna: uniwersytet, przemysł, regionalny szpital...)



Grupa ekspertów



Stowarzyszenie naukowe



Grupa mono lub wielodyscyplinarna

3. Według jakiej procedury ?



Precyzyjne wyjaśnienie zabiegów bibliograficzno-

dokumentacyjnych



Argumentacja oparta na referencjach

bibliograficznych



Operowanie typami publikacji przy referencjach



komitet recenzujący

Sześć pytań które należy postawić dziełu

5. Jakie jest

potencjalne jego

użycie w praktyce ?

6. Jaka jest jego

zawartość ?

•

Język, sposób prezentowania myśli, czytelność

•

Stopień wyczerpania argumentów

•

System indeksowania literatury ( udział w obiegu informacyjnym)

•

Częstotliwość ukazywania się

•

Nośnik informacji

•

Komentarze redakcyjne (erraty, listy, dyskusja)

•

Cele zawarte w przedmowach



Pomoc w podejmowaniu uzasadnionych decyzji



Utrwalenie wiedzy i stosowanych działań



Pogłębienie przedmiotu badań



Dialog zawodowy i naukowy



dane oficjalne



dane uzgodnione i rekomendacje



surowe dane eksperymentalne (publikacje pierwotne)



dane pogrupowane i przetworzone



porównania typu korzyść-ryzyko



różne punkty widzenia

 meta-analiza

(

 artykuły syntetyczne i przeglądowe

 przewodniki terapeutyczne,

4. Jakie są jego granice ?

Typy publikacji

medycznych

Artykuły

praca oryginalna
artykuł redakcyjny
praca poglądowa
praca przeglądowa
opis przypadku
list do redakcji
artykuł dydaktyczny
artykuł wstępny

Monografia
Broszura
Praca doktorska
Praca habilitacyjna
Streszczenie
wystąpienia
(abstrakt) z
konferencji
Analiza z
komentarzem
artykuł prasowy
(dziennikarski)

typy publikacji w bazie MEDLINE

Źródła naukowej informacji

medycznej

Dokumenty pierwotne

Druki zwarte:

Monografie
Encyklopedie, słowniki
Sprawozdania z konferencji
Podręczniki

Wydawnictwa periodyczne:

 Serie
 Czasopisma i gazety

Wydawnictwa techniczne

 Standardy (normy)
 Patenty
 Katalogi firmowe i techniczne

Szara literatura

Naukowe i techniczne raporty
Dysertacje habilitacyjne i prace
doktorskie
Przekłady
Materiały konferencyjne
Opisy projektów badawczych

Dokumenty przetworzone

 Bibliograficzne bazy danych

 Faktograficzne bazy danych

 Listy dyskusyjne i portale

 Bazy i serwisy patentowe

 Katalogi biblioteczne

 Kartoteki i indeksy haseł

 Wydawnictwa Multimedialne

Źródła naukowej informacji

 Mnogość źródeł informacji i serwisów (druk, CD, Internet)

 Bezpłatne i płatne serwisy, ograniczenia

 Różnorodne techniki dostępu

 Niewydolność użytkowania dostępnej wiedzy

 Zbieranie dowodów naukowych i ich przesiewanie

 Ujawnianie dowodów pozytywnych i negatywnych:

opartych na badaniach randomizowanych
bazujących na teoretycznej wiedzy

CZA

S

Umiejętność

wartościowania

Analiza trendów i

rozpoznanie powiązań

Skutki uboczne

„masowego publikowania doniesień

naukowych”

 krytyczna recenzja i analiza artykułów

THE COCHRANE LIBRARY

 kontrola jakości bibliograficznych baz danych

RETRACTION

 pomiary BIBLIOMETRYCZNE

ISI

 różnorodne standardy oceny wartości naukowej artykułów

CISI

 różnorodne standardy dorobku specjalizacji medycznych

 kompilacja najwartościowszych materiałów źródłowych

Ambiwalencja

rynku mediów

Pomnażanie kosztów

Ochrona praw

autorskich

Komercjalizacja

licencji dostępu

Zmiana preferencji użytkowników

Przykład rekordu w bazie PUBMED

Najważniejsze pola i opcje rekordu bazy

AD

– Afiliacja

(adresy pocztowe, numery i akronimy GRANTÓW)

AU

– Autor

(ścisłe reguły porządkowe)

EDAT

– Data wprowadzenia referencji bibliograficznej do bazy

TA

– Skrót tytułu czasopisma wraz z numerem ISSN

LA

– Język publikacji

PT

– Typ publikacji

SI

– SECONDARY SOURCE ID (

powiązanie z bazą GEN-Bank)

NM

– nazwa substancji chemicznej

TW

– przeszukuje wszystkie słowa z tytułu, abstraktu i MeSH

MAJR

– MeSH Major TOPIC

SH

– Określniki MeSH

MH

– Terminy MeSH

For

- dla

CITATION Status SUBSET

JOURNAL/CITATION SUBSET
AUTOMATIC Term MAPPING

Publikowanie i wyszukiwanie wiarygodnych zasobów internetowych
w obszarze medycyny, farmacji i ochrony zdrowia

Narzędzia wyszukiwania
pełnotekstowego

MEDHUNT

robot MARVIN

Wielojęzyczna metawyszukiwarka

HONSELECT BROWSER

Etyczne przewodniki dla redaktorów

HONCOD

Ręczne adnotowanie serwisów

RZETELNOŚĆ

WIARYGODNOŚĆ

JAKOŚĆ

Międzynarodowa współpraca

REFERENCJE BIBLIOGRAFICZNE

Sposoby opisu i układu

bibliograficznego

Referencje są dowodami
Bibliografia (lista referencji)
jest poradą jak czytać i
rozumieć lekturę
Referencje muszą być
kompletne, precyzyjne i do
odnalezienia
Należy unikać cytowania prac
doktorskich i prac
habilitacyjnych
niepublikowanych. Referencje
te nie są dostępne dla
wszystkich !

System HARVARD (alfabetyczny)

Referencje ułożone są w porządku
alfabetycznym na końcu artykułu (w
sekcji: Bibliografia)

Przywoływane są w tekście przez
nazwisko pierwszego autora i rok
wydania cytowanego artykułu

Wyróżnikiem opisu
bibliograficznego jest pogrubienie
roku wydania z przecinkiem oraz
skrócony tytuł kursywą

System VANCOUVER

(numeryczny)

został przyjęty jako obowiązujący
przez Międzynarodowy Komitet
Redaktorów Czasopism
Medycznych (opracowany przez
NLM)

ICMJE

Referencje są numerowane według
porządku pojawiania się ich w
artykule bez zwracania uwagi na
alfabet
Gdy referencje są cytowane wiele
razy - zachowują swoją
„dotychczasową” numerację bez
względu na to w którym miejscu
artykułu jesteśmy

System mieszany +

INNE STYLE

Referencje są numerowane w porządku
alfabetycznym i przywoływane według
tej numeracji w tekście.
Można często powoływać się na
początku artykułu na ostatnią
referencję
System ten jest często stosowany
przez czasopisma francuskie

System HARVARD jest
bardzo naturalny w procesie
redakcji.

Jest mniej praktyczny w
lekturze tekstu. Referencje
(jeśli są liczne) tną tekst i
czynią zdania mniej
zrozumiałymi.

Gdy wymieniony w referencji
autor dużo pracował na dany
temat jego nazwisko stale
powraca w wielu
powtórzeniach z różnych lat.

Sytuacja się jeszcze bardziej
komplikuje gdy cytujemy
dwa artykuły z tego samego
roku tego samego autora

System HARVARD jest
bardzo naturalny w procesie
redakcji.

Jest mniej praktyczny w
lekturze tekstu. Referencje
(jeśli są liczne) tną tekst i
czynią zdania mniej
zrozumiałymi.

Gdy wymieniony w referencji
autor dużo pracował na dany
temat jego nazwisko stale
powraca w wielu
powtórzeniach z różnych lat.

Sytuacja się jeszcze bardziej
komplikuje gdy cytujemy
dwa artykuły z tego samego
roku tego samego autora

System VANCOUVER jest
praktyczny zarówno w lekturze
tekstu jak i w jego redakcji

System VANCOUVER jest
praktyczny zarówno w lekturze
tekstu jak i w jego redakcji

Użycie danego stylu musi być konsekwentne !!!

Struktura publikacji

naukowych

IMRAD fORMAT

Zasady i standardy publikowania

Consolidated Standards of Reporting Trials

- The CONSORT STATEMENT

Wymagania redakcyjne

Instructions to Authors in the Health Science -

MULFORD LIBRARY

LEKARSKI PORADNIK JĘZYKOWY

Jak napisać artykuł naukowy -

MEDICAL LINGUISTIC AID (PL)

Wybrane opisy bibliograficzne

stosowane

w bibliografii załącznikowej

Bibliografia załącznikowa w utworach z dziedzin
ogólnych powinna być opracowana zgodnie z
normami:

 PN-ISO 690: 2002

Dokumentacja - Przypisy bibliograficzne - Zawartość,
forma i struktura.

 PN - ISO-2:1999

Informacja i dokumentacja - Przypisy bibliograficzne
- Dokumenty elektroniczne i ich części.

Bibliografia załącznikowa w pracach biomedycznych powinna
zbliżać się standardów międzynarodowych (styl VANCOUVER)

Zwracaj uwagę na znaki

przestankowe:

; : . , - / ( )

Stosuj je konsekwentnie!!!

Typowy odnośnik do artykułu w
czasopiśmie:

Korabiowska M, Cordon-Cardo C, Jaenckel F, Stachura J, Fischer G, Brinck U.

Application of in situ hybridization probes for MLH-1 and MSH-2 in tissue
microarrays of paraffin-embedded malignant melanomas: correlation with
immunohistochemistry and tumor stage.

Hum Pathol 2004

Dec;35(12):1543-8.
Korabiowska M

.,

Cordon-Cardo C

.,

Jaenckel F

.,

Stachura J

.,

Fischer G

.,

Brinck U

.:

Application of in situ hybridization probes for MLH-1 and MSH-2

in tissue microarrays of paraffin-embedded malignant melanomas:
correlation with immunohistochemistry and tumor stage.

Hum

.

Pathol

.,

2004

;

Dec; 35(12):1543-

1548

Więcej niż sześciu autorów:

Krzanowski M, Bodzon W, Dudek D, Heba G, Rzeszutko M, Nizankowski R

,

et al.

Transthoracic, harmonic mode, contrast enhanced color Doppler

echocardiography in detection of restenosis after percutaneous coronary
interventions. Prospective evaluation verified by coronary angiography.

Eur

J Echocardiogr 2004;5(1):51-4.

Krzanowski M

.,

Bodzon W

.,

Dudek D

.,

Heba G

.,

Rzeszutko M

.,

Nizankowski R

.

i wsp.:

Transthoracic, harmonic mode, contrast enhanced

color Doppler echocardiography in detection of restenosis after
percutaneous coronary interventions. Prospective evaluation verified by
coronary angiography.

Eur

.

J

.

Echocardiogr

.,

2004; 5(1): 51-

64

Organizacja występująca jako autor

National Health and Education Society.

Spontaneously developing

autoantibody to factor VIII in an elderly woman: diagnostic and therapeutic
challenges.

J Assoc Physicians India. 2004;52:72-3

National Health and Education Society

:

Spontaneously developing

autoantibody to factor VIII in an elderly woman: diagnostic and therapeutic
challenges.

J

.

Assoc

.

Physicians

.

India. 2004;52:72-

73

Brak autora

A changing climate for health.

Lancet

2005;365(9458):447-8.

A changing climate for health.

Lancet.

2005;365(9458):447-

448

Artykuł w języku innym niż
angielski

Ryn ZJ.

Melancolia de la civilización.

Educación Medica

1998; (16): 100-104.

Ryn Z

.

J

.

Melancolia de la civilización.

Educación Medica

1998; (16): 100-104.

Suplement do rocznika
(tomu)

Szczeklik A.

Aspirin-induced asthma: new insights into pathogenesis and

clinical presentation of drug intolerance.

Int Arch Allergy Appl Immunol

1989;90

Suppl 1:70-5.

Szczeklik A.

:

Aspirin-induced asthma: new insights into pathogenesis and

clinical presentation of drug intolerance.

Int

.

Arch

.

Allergy Appl

.

Immunol

.

1989;90

, Supl 1:70-75

Suplement do numeru
(zeszytu)

Cohn JN,

Plasma norepinephrine and mortality.

Clin Cardiol 1995;18

(3 Suppl.

1):

9-12.

Cohn J

.

N

.:

Plasma norepinephrine and mortality.

Clin

.

Cardiol

.

1995;18

(3,

Supl. 1):

9-12

Część tomu

Dauterman K.W., Massie B.M., Gheorghiade M.:

Heart failure associated

with preserved systolic function: a common and costly clinical entity.

Am

Heart J 1998;135

(Pt 2):

310-9.

Dauterman K.W., Massie B.M., Gheorghiade M.:

Heart failure associated

with preserved systolic function: a common and costly clinical entity.

Am

.

Heart J

.

1998;135

( Cz. 6):

310-

319

Część numeru

(zeszytu)

Guo N, Shaw C.

Characterization and localization of glutathione

binding sites on cultured astrocytes.

Brain Res Mol Brain Res.

1992;15

(42 Pt 1):

207-15.

Guo N

.,

Shaw C

.:

Characterization and localization of glutathione

binding sites on cultured astrocytes. Brain Res

.

Mol

.

Brain Res

.

1992;15

(42, Cz 1):

207-

215

Brak oznaczenia tomu (rocznika)
publikacji

Sporer SM, Rosenberg AG.

Decision analysis in

orthopaedics.

Clin Orthop 2005;(431):250-6.

Sporer S

.

M

.,

Rosenberg A

.

G

.:

Decision analysis in

orthopaedics.

Clin

.

Orthop

.

2005;(431):250-

256

Brak oznaczenia wydania i tomu (rocznika)
publikacji

Browell DA, Lennard TW.

Immunologic status of the cancer

patient and the effects of blood transfusion on antitumor
responses.

Curr Opin Gen Surg 1993:325-33.

Browell D

.

A

.,

Lennard T

.

W

.:

Immunologic status of the cancer

patient and the effects of blood transfusion on antitumor responses.

Curr

.

Opin

.

Gen

.

Surg

.

1993:325-

333.

Numeracja stron cyframi
rzymskimi

Frenkel EP, Shen YM, Haley BB.

The direct thrombin

inhibitors: their role and use for rational anticoagulation.

Hematol Oncol Clin North Am

2005 Feb;

19(1):119-45,

vi-

vii.

Frenkel E

.

P

.,

Shen Y

.

M

.,

Haley B

.

B

.:

The direct thrombin

inhibitors: their role and use for rational anticoagulation.

Hematol. Oncol. Clin. North Am.,

luty 2005;

19(1):119-

145

,

VI-VII

Jeśli konieczne jest oznaczenie rodzaju
tekstu (typu publikacji)

Adhisivam B, Gowtham R.

Branding treatment of children in rural

India should be banned

[letter].

BMJ 2005 26;330(7489):481

.

Adhisivam B

.,

Gowtham R

.:

Branding treatment of children in rural

India should be banned

[letter].

B

.

M

.

J

.

2005 26;330(7489):481

Artykuł opisujący wycofanie pracy

Garey CE, Schwarzman AL, Rise ML, Seyfried TN.

Ceruloplasmin gene

defect associated with epilepsy in EL mice

[retraction of Garey CE,

Schwarzman AL, Rise ML, Seyfried TN. In: Nat Genet 1994;6:426-31].

Nat Genet 1995;11:104.

Garey C

.

E

.,

Schwarzman A

.

L

.,

Rise M

.

L

.,

Seyfried T

.

N

.:

Ceruloplasmin

gene defect associated with epilepsy in EL mice

[wycofanie pracy:

Garey C.E., Schwarzman A.L., Rise M.L., Seyfried T.N. W: Nat. Genet.
1994;6:426-431].

Nat

.

Genet

.

1995;11:104

Artykuł wycofany

Liou GI, Wang M. Matragoon S.:

Precocious IRBP gene expression during

mouse development

[retracted in Invest Ophthalmol Vis Sci

1994;35:3127].

Invest Ophthalmol Vis Sci 1994;35:1083-8

Liou G

.

I

.,

Wang M

.

Matragoon S

.:

Precocious IRBP gene expression during

mouse development

[wycofany z Invest. Ophthalmol. Vis. Sci.

1994;35:3127].

Invest

.

Ophthalmol

.

Vis

.

Sci

.

1994;35:1083-

1088

Artykuł do którego opublikowano
poprawki

Beijneveld WJ, van Asten WN, Rutten WE.

How accurate are high

thigh narrow cuff pressure measurements in the assessment of
aorto-iliac obstructive disease?

[published erratum appears in Eur J

Vasc Surg 1989 3(6):523-7]

Eur J Vasc Surg 1989 3(6):24-8.

Beijneveld W

.

J

.,

van Asten W

.

N

.,

Rutten W

.

E

.:

How accurate are high

thigh narrow cuff pressure measurements in the assessment of aorto-
iliac obstructive disease?

[z poprawkami w Eur J Vasc Surg 1989

3(6):523-537]

Eur

.

J

.

Vasc

.

Surg

.

1989 3(6):24-

28