Piśmiennictwo – ogół wypowiedzi językowych utrwalonych w piśmie, pełniących określone funkcje w różnych dziedzinach życia społecznego; obejmuje m.in. literaturę piękną, publicystykę, dzieła naukowe i popularnonaukowe, dokumenty życia zbiorowego.

Piśmiennictwo – w publikacjach naukowych, to umieszczane na końcu pracy zestawienie bibliograficzne cytowanych publikacji. Czasami zapisywane jako „literatura” lub „bibliografia”.

Literatura piękna – typ piśmiennictwa (także dzieł ustnych), do którego zalicza się wszystkie teksty o dominującej funkcji estetycznej języka, a więc dzieła literackie, w odróżnieniu od tekstów o charakterze informacyjnym, publicystycznym, naukowym etc. (literatura użytkowa)^[1]. Zakres literatury pięknej jest zależny od kryteriów obowiązujących w danej epoce historycznej. Granice między taką literaturą a innym typem piśmiennictwa (i tekstów ustnych), np. użytkowym, nie są łatwe do wyznaczenia przez badaczy, ze względu na występujące licznie gatunki pograniczne.

Pojęcie literatura piękna (fr. belles lettres) zostało sformułowane w pierwszej połowie XVIII wieku (w okresie systematyzowania różnych form piśmiennictwa), analogicznie do terminu sztuki piękne (fr. beaux arts)^[2]. Wówczas termin ten oznaczał gatunki poetyckie, oratorskie, retoryczne, prozę epistolarną i historiograficzną. Termin literatura piękna spopularyzował się dzięki traktatom Napoleońskim Rollina De la manière d'étudier des Belles Lettres (1726) i Charlesa Batteux Cours de Belles-Lettres (1747)^[2].

► literackość

1. ogół cech pozwalających na zaliczenie danej wypowiedzi do literatury pięknej; poetyckość;
2. pejoratywnie: brak naturalności, posiadanie cech sztucznych, odbiegających od prawdy o życiu; sztuczność, nienaturalność, papierowość

Teoria literatury – nauka, której przedmiotem badań jest literatura, ale która w odróżnieniu od historii literatury nie skupia się na periodyzacji zjawisk literackich, a w odróżnieniu od poetyki nie zajmuje się samą budową dzieła literackiego. Teoria literatury badając konkretne utwory i fakty literackie próbuje wykryć pewne ogólne prawidłowości nimi rządzące oraz określające ich charakter. Pojęcie pojawiło się w latach sześćdziesiątych XX wieku w pracach badaczy angielskich. We współczesnej teorii literatury daje się zauważyć następujące tendencje:

• Powiązania z dziedzinami takimi jak epistemologia, ontologia, psychologia

• Analiza własnej historii

• Próba zawężenia przedmiotu badań

• Próba ustalenia jednej obowiązującej teorii

Teoria literatury bada z jednej strony pewne konkretne wytwory ludzkie, z drugiej zaś prawidłowości rządzące procesem rozwojowym danej ich dziedziny. Stąd też można wyróżnić dwa podstawowe nurty badań teoretyczno-literackich:

• teoria dzieła literackiego (inaczej "poetyka"), badająca składniki dzieł literackich in statu nascendi,

• teoria procesu historycznoliterackiego (inaczej "poetyka historyczna"), badająca głównie przekształcenia zjawisk z zakresu teorii literatury w historii literatury.

• Historia literatury to jeden z podstawowych działów literaturoznawstwa zajmujący się przekształceniami w literaturze określonego kręgu językowego dokonywanymi na tle historycznym. Historia literatury zajmuje się periodyzacją procesu historycznoliterackiego, badaniem rozwoju ewolucji i różnych zjawisk w dziedzinie literatury, komparatystyką, ewolucją postaw czytelniczych, form literackich, związkami literatury z życiem danej społeczności a także ewolucją idei, problemów i motywów, będących pożywką dla literatury poszczególnych okresów literackich.

• Jako odrębna dziedzina nauki pojawiła się w XVIII w. Wiąże się ona z innymi dziedzinami literaturoznawstwa, m.in. z teorią literatury, a także z innymi dziedzinami nauki, takimi jak: historia czy socjologia.

• Często jest przedstawiana w opozycji do drugiej, głównej dziedziny badań literaturoznawczych – poetyki.

Krytyka literacka – działalność intelektualna polegająca na dyskusji, ocenianiu i interpretacji dzieł literackich i ogólnie literatury. Krytyka literacka z założenia nie jest wyrazem metody naukowo-badawczej, lecz przekonań ideowo-artystycznych. Za prekursora krytyki literackiej uważa się Arystarcha z Samotraki^[1].

W Polsce o początkach krytyki literackiej można mówić po roku 1811, kiedy Stanisław Kostka Potocki wydał Rozprawę o zasadach krytyki i o potrzebie