Patofizjologia ślinianek

2

Podstawy…

• Ślinianki przyuszne –

surowicze

• Podżuchwowe –

śluzowo-surowicze

• Podjęzykowe –

śluzowe

• Drobne -śluzowe

3

Czynność

• Ślina zawiera 99.5% wody; dzienna produkcja 1.0-

1.5 litra

• Zwilżanie, ułatwianie żucia i rozdrabniania

pokarmu, wstępne trawienie (amylaza)

• Lizozym, IgA i inne przeciwciała oraz substancje

antybakteryjne – ochrona przeciwko infekcjom jamy

ustnej i próchnicy

• Nawilżanie błony śluzowej jamy ustnej, warg, języka

– zapobieganie uszkodzeniom, umożliwianie

odbioru bodźców smakowych, ułatwianie mowy

4

Podstawy patologii

• Dwie główne kategorie zmian:

• zapalne
• Niezapalne

– nowotworowe

• Zaburzenia zwykle dotyczą głównych (dużych) ślinianek

5

Niezapalne choroby

ślinianek

• Obstrukcyjne:

– Kamica ślinowa sialolithiasis

– Blokada odpływu śluzu

6

Kamica ślinowa

• Częstość: 1:15-20.000

• Najczęstsza przyczyna resekcji gruczołu

ślinowego (ślinianki podżuchwowej) – kamica

ślinianki przyusznej rzadka

• Przyczyny nieznane

• Początkowo depozyt organiczny
• Odkładanie substancji mineralnych

• Skutek: zablokowanie odpływu śliny z gruczołu 

powiększenie i obrzęk, infekcja  odczyn zapalny

7

Kamica ślinowa

• Przyczyny tworzenia kamieni ślinowych:

• Dna moczanowa
• Hiperkalcemia
• Palenie papierosów
• Twarda woda

• Skład sialolitów (kamieni ślinowych):

• Organiczne wnętrze (mukopolisacharydy,

białka, bakterie, resztki komórek

• Mineralna „skorupa” – hydroksyapatyt, węglan

wapnia

8

Kamica ślinowa -

diagnostyka

• Badanie rtg (uwaga:

część kamieni w

śliniankach

podżuchwowych i

większość w

przyusznych nie

pochłania

promieniowania rtg.)

• Sialografia

• Sialendoskopia

9

Zaburzenia odpływu śluzu -

mukocele

• Patogeneza: przenikanie

śluzu poza przewody
odprowadzające
(uszkodzone - pourazowe) i
gromadzenie w tkance
(podśluzówce)

• Objawy: niewielkie, bolesne

uwypuklenie śluzówki

• Mukocele dna jamy ustnej

– żabka (ranula)

10

Ranula

• Głównie uszkodzenie

ślinianki podjęzykowej,
rzadziej podżuchwowej lub
drobnych gruczołó
śłuzowych dna jamy ustnej

• Może utrudniać

przyjmowanie pokarmu,
mówienie

• Nawracające
• Wskazanie do usunięcia

ślinianki

11

Infekcje ślinianek

• Ostre bakteryjne

(sialadenitis)

• Przewlekłe bakteryjne
• Wirusowe

12

Sialadenitis

• Infekcja wstępująca od

strony przewodów

ślinowych (sprzyja

zmniejszone wydzielanie

[papierosy!] i przepływ

śliny)

• Zapalenie miąższu

gruczołu, w 20%

obustronne, ale

ograniczone do ślinianek

• Może doprowadzić do

zropienia gruczołu

13

Sialadenitis – czynniki

ryzyka

• Odwodnienie organizmu (zmniejszone

wydzielanie śliny)

• Kamica ślinowa

• Niedostateczna higiena jamy ustnej

• Choroby przewlekłe i/lub obniżenie odporności

• Niewydolność wątroby

• Niewydolność nerek

• Cukrzyca

• Niedoczynność tarczycy

• Niedożywienie

• HIV

• Zespół Sjögrena

• Nowotwory

14

Wirusowe infekcje ślinianek

• Wirusowe zapalenie ślinianek – świnka

• Czynnik etiologiczny: paramyksowirus

• Możliwe ostre infekcje innymi wirusami,

np. CMV, Coxsackie A, Echo, Influenza A

• Infekcje wirusowe zawsze mają

charakter uogólniony

15

Świnka

• Ostre, nieropne zapalenie ślinianek

przyusznych

• Wirus wykazuje tropizm do ślinianek,

narządów rozrodczych (obie płcie) i
OUN

• Objawy: ból uszu, okolicy ślinianek,

dysfagia, trismus

• Powikłania:

–

Zapalenie jąder  bezpłodność 20%

–

Zapalenie jajników

–

Aseptyczne zapalenie opon mózgowych

–

Zapalenie trzustki

16

Sialoadenoza (sialoza)

• Niezapalne, nienowotworowe

powiększenie ślinianki, zwykle przyusznej

• Zwykle bezobjawowe
• Mechanizm nieznany, ale wiązane z:

• Zaburzeniami metabolicznymi
• Marskością alkoholową
• AIDS
• Zaburzeniami odżywiania

» Otyłość
» Niedożywienie
» Choroba trzewna
» Przewlekłe zapalenie trzustki

17

Choroby ziarniniakowe

ślinianek

• Gruźlica pierwotna lub wtórna (rzadkie)

• Sarkoidoza (ślinianki zajęte w 6% przypadków)

• Choroba Heerfordtsa: forma sarkoidozy;

współwystępowanie zapalenia naczyniówki
gałki ocznej, powiększenia przyusznicy i
przejściowego porażenia n. twarzowego