IDIOPATYCZNE BOCZNE
SKRZYWIENIE
KRĘGOSŁUPA

Kamil Sadzikowski
kierunek lekarski, rok VI,
grupa VI

Podstawowe wiadomości

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

Skolioza – skrzywienie kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej.
Boczne skrzywienia kręgosłupa można podzielić na:

Funkcjonalne



Brak zmian w budowie kręgów



Jednołukowe boczne wygięcie kręgosłupa



Nie osiągają dużych rozmiarów



Można je skorygować czynnie (mięśniami kontrolującymi postawę) lub

biernie (w pozycji leżącej po zniesieniu bólu)



U dzieci z osłabionym układem mięśniowym lub więzadłowo-torebkowym



Dobrze rokuje

Strukturalne



Utrwalone zmiany w budowie mięśni, więzadeł, krążków

międzykręgowych oraz kręgów



Towarzyszą zniekształcenia klatki piersiowej oraz zmiany budowy i

ustawienia miednicy

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

W

YGIĘCIE PIERWOTNE:

Pierwsze w przebiegu skoliozy
Identyfikacja ma zasadnicze znaczenie dla

określania postępu choroby
Środkowe
Łuk zwykle regularny
Największe i najbardziej utrwalone zmiany

patologiczne
Przesunięcie boczne tułowia zawsze w stronę

wypukłości

Kątowa wielkość łuku skrzywienia – metoda Cobba

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

ROTACJA KRĘGU:

Obrót w płaszczyźnie poziomej wokół

długiej osi kręgosłupa
W tylnej części klatki piersiowej po stronie

wypukłej skrzywienia powoduje garb

żebrowy, a po stronie wklęsłej – wgłębienie
W przedniej części klatki piersiowej - garb

żebrowy po stronie wklęsłej, a wgłębienie

po wypukłej stronie skrzywienia

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

TORSJA KRĘGÓW:

Zniekształcenie trzonów, łuków oraz wyrostków w

następstwie rotacji i oporów stawianych przez

okoliczne tkanki
Rozpłaszczenie i zmniejszenie wysokości trzonu
Skrócenie nasady łuku po stronie wklęsłej
Ustawienie wyrostka poprzecznego strony wypukłej w

płaszczyźnie zbliżonej do strzałkowej
Skrócenie i przemieszczenie ku stronie wklęsłej

wyrostka kolczystego

Torsja klatki piersiowej – powoduje przemieszczenie

płuc i narządów śródpiersia

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

Obecnie skolioza rozpatrywana jest jako

trójpłaszczyznowa deformacja

kręgosłupa. Zniekształcenie obejmuje:
skrzywienie w płaszczyźnie czołowej

(boczne skrzywienie kręgosłupa)
skrzywienie w płaszczyźnie strzałkowej

(lordo- lub kyfo- skolioza)
skrzywienie w płaszczyźnie poziomej

(rotacja i torsja kręgów)

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

KOMPENSACJA (WYRÓWNANIE) – pomimo wygięcia

pierwotnego głowa jest umieszczona symetrycznie ponad

barkami, barki i klatka piersiowa ponad miednicą, a

miednica ponad czworobokiem podparcia

KOMPENSACJA LINIOWA – pion wyprowadzony z wyrostka

kolczystego VII kręgu szyjnego przechodzi przez szparę

pośladkową i pada na środek czworoboku podparcia (ok.

30% skolioz)

KOMPENSACJA POZALINIOWA – odbywa się w obrębie

miednicy i kończyn dolnych:

Jednostronne przodoskręcenie miednicy umożliwiające zmianę

ustawienia kości krzyżowej przy zachowaniu poziomego i równoległego

do podłoża przebiegu linii międzypanewkowej
Po stronie wypukłej pierwotnego skrzywienia kręgosłupa wysunięcie do

przodu kolca biodrowego przednio-górnego

Podział skolioz

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

W zależności od etiologii:

Funkcjonalne
Strukturalne



Kostnopochodne (osteopatyczne)



Nerwopochodne



Mięśniowopochodne



Idiopatyczne (80-90% wszystkich skolioz,
występuje u 3% populacji, przyczyna
nieznana)

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

Zależnie od kąta skrzywienia

wygięcia pierwotnego:
I° - kąt < 30°
II° - 30° <= kąt < 60°
III° - 60° <= kąt < 90°
IV° - kąt => 90°

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

W zależności od miejsca pierwotnego skrzywienia:

W odcinku szyjno-piersiowym



Th1-Th5 (szczyt Th3)



Wypukłość w lewo

W odcinku piersiowym



Th6-Th12 (szczyt Th9)



Wypukłość w prawo

W odcinku piersiowo-lędźwiowym



Th7,8-L1,2



Wypukłość w lewo

W odcinku lędźwiowym



Th11,12-L3,4



Wypukłość w lewo



Brak znacznego zniekształcenia sylwetki

Z podwójnym pierwotnym skrzywieniem w odcinku piersiowym i lędźwiowym



Th5,6-Th11,12 – skierowana w prawo



Th11,12-L3,4 – skierowana w lewo



Brak znacznego zniekształcenia sylwetki

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

W zależności od wieku:

Niemowlęce - < 3 roku życia
Dziecięce - =>3 rok życia i < 10
roku życia
Młodocianych - => 10 rok życia i <
14 rok życia

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

Klasyfikacja skolioz według Menera:

Złośliwa – roczna progresja skrzywienia wynosi

średnio 30° i w 2 roku życia osiąga ono 80°
Ostra - roczna progresja skrzywienia wynosi

średnio 13° i w 2 roku życia osiąga ono 50°
Średnia - największa progresja skrzywienia na

rok wynosi 7,5° i w wieku 11 lat osiąga wartość

100°
Umiarkowana - roczna progresja skrzywienia

wynosi średnio 5° i w 2 roku życia osiąga ono

25°

Przebieg kliniczny

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

Skolioza pojawia się najczęściej w okresach

przyspieszonego wzrostu dziecka
Postęp choroby znaczniejszy w skrzywieniach

piersiowych i piersiowo-lędźwiowych
Czynny postęp ustaje po zakończeniu wzrostu (duże

skrzywienie może się pogłębiać przez całe życie na

skutek machanicznego zapadania się krzywizn

kręgosłupa)

Test Rissera – pojawienie się jądra kostnienia chrząstki

na grzebieniu biodrowym obok kolca biodrowego

przedniego górnego, następnie przesunięcie w

kierunku kolca biodrowego tylnego i połączenie jądra

z talerzem miednicy.

Objawy

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

Garb żebrowy i wgłębienie żebrowe
Wygięcie kręgosłupa pierwotne i wyrównawcze
Uniesienie łopatki i barku
Przesunięcie boczne tułowia względem miednicy
Uwypuklenie jednego biodra
Pogłębienie trójkąta talii po stronie wklęsłości skrzywienia
Pozorne skrócenie kończyny dolnej z powodu

jednostronnego uniesienia miednicy

Objawy można podzielić na:

I rzędu – dotyczą samego kręgosłupa
II rzędu – dotyczą klatki piersiowej i miednicy
III rzędu – dotyczą kończyn

Powikłania

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

Niezdolność do wykonywania pracy
fizycznej w wieku około 50 lat
Zmiany zwyrodnieniowe wyrostków
stawowych po stronie wklęsłej
Uwypuklenie krążka międzykręgowego i
uciśnięcie korzeni nerwowych po stronie
wypukłej
Znaczna niewydolność krążenia i
oddychania

Badania dodatkowe

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

Zdjęcie RTG w projekcji A-P w pozycji
stojącej i leżącej oraz boczne w pozycji
leżącej (gdy operacja – zdjęcie A-P w
pozycji leżącej z maksymalnym
pochyleniem w stronę wypukłości
skrzywienia pierwotnego oraz na
wyciągu)
TK
MRI

Leczenie

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

Nieoperacyjne:

Zachowanie dobrego stanu zdrowia i wydolności fizycznej (rehabilitacja, unikanie

czynników szkodliwych)
Eliminacja czynników osłabiających mięśnie (ćwiczenia kondycyjne i korekcyjne)
Eliminacja sytuacji zwiększających krzywizny kręgosłupa (zakaz noszenia

ciężarów)
Postępowanie antygrawitacyjne (unikanie pozycji stojącej i siedzącej)
Układanie na boku wypukłym
Stosowanie wyciągów i autowyciągów (wyciąg za głowę z przeciwwyciągiem za

miednicę; wyciąg Cotrela – samoczynna regulacja siły wyciągu kończynami

dolnymi)
Odpowiednio prowadzona gimnastyka lecznicza
Stosowanie gorsetów ortopedycznych (Milwaukee, Boston) w leczeniu

pogłębiających się skolioz (noszone stale, dobrze dopasowane, kontrola co 6

tygodni) + gimnastyka lecznicza
Stosowanie gorsetów gipsowych (Cotrela) podczas przygotowania do operacji
Stosowanie wyciągów czaszkowo-udowych, czaszkowo-gorsetowych, czaszkowo-

piszczelowych i czaszkowo-miednicznych podczas przygotowania do operacji

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

Operacyjne:

Wskazania:



Znaczne skrzywienie (30-40° w odcinku piersiowym i piersiowo-

lędźwiowym i 50° w odcinku lędźwiowym oraz brak korekcji o 30%

w odcinku piersiowym i o 40-50% w odcinku lędźwiowym i

piersiowo-lędźwiowym po leczeniu gorsetem ortopedycznym)



Progresja skrzywienia



Ból



Względy kosmetyczne

Zasada – rozciągnięcie, wydłużenie i derotacja

wypaczonego odcinka przez założenie stalowych prętów po

stronie wklęsłej lub po obu stronach (sposób Harringtona i

jego pochodne: rozwórki Tylmana, sposób Luque’a, VDS-

Zielkego, DERO) oraz wykonanie przedniej i tylnej

spondylodezy

Idiopatyczne boczne
skrzywienie kręgosłupa

W niektórych wybranych przypadkach pacjenci ze skoliozą

wymagają leczenia etapowego. Dotyczy to dużych, sztywnych i

niewłaściwie leczonych deformacji lub dzieci ze skoliozą zagrożonych

ryzykiem wystąpienia "crankshaft phenomenon"-zespołu

przełamania (u dzieci z dużym potencjałem wzrostowym np. pacjenci

8-10 letni ze skoliozą, po izolowanym tylnym usztywnieniu

kręgosłupa nadal zagrożeni są narastaniem skrzywienia w związku z

możliwością wzrostu przedniej kolumny kręgosłupa).
W tych sytuacjach metodą z wyboru bywa połączenie dostępu

przedniego i tylnego. Pacjenci z "zaniedbanymi" zniekształceniami,

które w naszym kraju stanowią nadal liczną grupę, w pierwszym

etapie mają wykonywane przednie uwolnienie i usztywnienie

kręgosłupa z/bez stabilizacji, następnie w niektórych przypadkach

zakładany jest bezpośredni wyciąg czaszkowo-udowy i dopiero w

trzecim etapie wykonuje się definitywne tylne usztywnienie

kręgosłupa. Tego typu leczenie operacyjne określa się mianem

usztywnienia 360°.