Przemoc w rodzinie

Definicja przemocy

To każdy akt godzący w osobistą wolność

człowieka, zmuszanie go do zachowań

niezgodnych z własną wolą

Występuje wszędzie tam, gdzie nie jest

respektowane podstawowe prawo człowieka do

szacunku i prawidłowego rozwoju, oraz gdzie

naruszana jest nietykalność ludzkiej osoby

Jest zachowaniem agresywnym i jednocześnie

niszczącym w stosunku do innej osoby

Pierwotnie za przemoc uważano użycie siły

fizycznej – obecnie przyjmuje się, że to

zachowanie powodujące uszczerbek na ciele

lub w zakresie funkcji psychicznych

 Właściwości przemocy

Jest zawsze intencjonalna
 Polega na naruszeniu praw i dóbr osobistych danej

osoby w sposób, który uniemożliwia jej obronę

 Powoduje szkody w postaci cierpienia i bólu

fizycznego/ psychicznego osoby krzywdzonej

nPowtarza się – podczas gdy pierwszy akt przemocy

często jest dziełem przypadku, poczucie
bezkarności toruje drogę dalszej przemocy

Za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca,

niezależnie od tego, co zrobiła ofiara

Przemoc wiąże się często z zagłuszaniem

poczucia niemocy i bezsilności sprawcy

Grożenie przemocą jest także aktem

przemocy

Przemoc dotyczy takiej relacji, w której

występuje nierówny układ sił

Spoiwem związku jest lęk ofiary i

manipulowanie tym lękiem przez
sprawcę, bez liczenia się z prawami,
potrzebami i pragnieniami ofiary, celem
jej kontrolowania i posiadania władzy
nad nią

Stosowanie przemocy jest

karalne

Artykuł 207, § 1. Kodeksu Karnego: „Kto znęca się fizycznie lub

psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą

pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności

od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze

względu na jej stan psychiczny i fizyczny, podlega karze

pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat”

§ 2. Jeśli czyn określony w § 1. połączony jest ze stosowaniem

szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze

pozbawienia wolności od roku do 10 lat

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1. lub 2. jest

targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 12 lat

Artykuł 72, § 1. Kodeksu Karnego: sąd może zobowiązać

skazanego m.in. Do powstrzymywania się od kontaktowania

się z pokrzywdzonym lub innymi osobami, poddania się

leczeniu, w szczególności odwykowemu, oraz do opuszczenia

lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym

Cykl przemocy w rodzinie

Faza narastania napięcia

Napięcie i poirytowanie sprawcy
Nadużywanie przez niego środków uzależniających
Słowne poniżanie ofiary, poprawiające samopoczucie sprawcy
Prowokowanie kłótni i eskalacja złości

Łagodzące zachowania ze strony ofiary, częste przeprosiny

i koncentracja na działaniach, które mogą powstrzymać
sprawcę przed wyrządzeniem jej krzywdy

U ofiary narastają dolegliwości fizyczne: bóle żołądka,

głowy, bezsenność, utrata apetytu (objawy przewlekłego
stresu)
Narastające napięcie staje się nie do zniesienia – często
ofiara sama prowokuje awanturę, aby w końcu „mieć to za
sobą”

Sprawca wpada w szał i rozładowuje się
Eksplozja wywołana jest zazwyczaj drobiazgiem,

który staje się pretekstem do wyładowania

Ofiara koncentruje wszystkie swoje działania na

uspokojeniu sprawcy i ochronie siebie – jej

działania przynoszą jednak skutek odwrotny

Po zakończeniu wybuchu przemocy ofiara jest w

stanie szoku, zaprzeczając temu, co się stało,

odczuwając wstyd i przerażenie

Oszołomienie przeradza się w apatię,

bezradność i złość, której obawia się wyrazić

Faza gwałtownej przemocy

Faza miodowego miesiąca

Sprawca odzyskuje panowanie nad sobą i świadomość, że

posunął się za daleko

Zaczyna szczerze żałować swojego postępku
Okazuje skruchę, znajduje wiarygodne wytłumaczenie dla

swojego czynu i obiecuje poprawę – podkreśla, że był to
wyjątkowy i jedyny incydent, który nie wydarzy się
ponownie

Okazuje ciepło i miłość, dba o więź, zwierza się ofierze ze

swoich uczuć i myśli, przynosi prezenty – przypomina
to iddyliczne początki znajomości

Ofiara wierzy w jego słowa, czuje się atrakcyjna

seksualnie i kochana

Sprawca i ofiara zachowują się jak zakochana para aż do

następnej fazy narastania napięcia

Przemoc w następnym cyklu zazwyczaj eskaluje

Przyczyny pozostawania w

przemocowym związku

Technika „prania mózgu”

Izolacja – stopniowe pozbawianie ofiary wsparcia z zewnątrz;

zniechęcanie jej do kontaktów towarzyskich i nagradzanie

za izolowanie się; nasilanie zachowań kontrolujących;

stosowanie tortur psychicznych celem zdyscyplinowania i

upokorzenia ofiary

Osłabianie przez pozbawianie jedzenia i snu
Groźby pod adresem jej rodziny i bliskich osób
Pomniejszanie przez wyzwiska, werbalną agresję,

upokarzanie i kontrolowanie umysłu poprzez leki i alkohol

Doprowadzenie do wyczerpania celem pozbawienia poczucia

godności

Wywoływanie lęku i depresji poprzez obniżanie poczucia

sprawstwa: „Do niczego się nie nadajesz”, „Sama nie dasz

sobie rady”

Manipulowanie naprzemiennie karami i nagrodami
Demonstrowanie wszechmocy i wszechwładzy poprzez liczne

koneksje i znajomości

 Model „wyuczonej

bezradności”

U ofiary następuje całkowite poddanie się i zaprzestanie działania,

które wynika z przekonania, że jakiekolwiek działanie nie

zmieni sytuacji i nie będzie miało żadnego znaczenia

Wyuczona bezradność narasta stopniowo; z czasem kobiety

dostrzegają i używają coraz mniejszej liczby rozwiązań sytuacji,

ponieważ większość sposobów zawiodła

Deficyty poznawcze: posiadanie dysfunkcyjnych przekonań

dotyczących niemożności zmiany sytuacji i brak osób, które

mogłyby udzielić pomocy

Deficyty motywacyjne: bierność, rezygnacja, zaprzestanie

działania

Deficyty emocjonalne: apatia, lęk, depresja, uczucie zmęczenia,

niekompetencji i wrogości

Czynniki wysokiego ryzyka: doświadczenie wyniesione z

dzieciństwa (przemoc, molestowanie, alkoholizm rodzica,

śmierć lub rozwód rodziców, własne problemy zdrowotne) lub z

dorosłego życia (wieloletni dysfunkcyjny związek, gwałt i

przymuszanie do nieakceptowanych form współżycia, groźby

pozbawienia życia)

Model „pułapki

psychicznej”

Odpowiedzialność za związek

odczuwana przez ofiarę prowadzi
do usprawiedliwiania przez nią
czasu i wysiłku włożonego w
przeszłości w jego podtrzymanie;
poczynione „inwestycje
psychiczne” zmarnowałyby się w
razie podjęcia decyzji o odejściu

Model „pułapki sytuacyjnej”
Korzyść pozostawania w związku wydaje

się być większa, niż korzyść z odejścia

Daje to poczucie sytuacji bez wyjścia i

obawy przed odwetem

 
Model „pułapki lęku” 
Ofiara ma nierealne bądź przesadne

wyobrażenie tego, co mogłoby się stać

po jej odejściu

Lęk przed nieznanym jest większy, niż

cierpienie wynikające z relacji ze sprawcą

i powstrzymuje ją przed działaniem

Reakcje społeczne na przemoc w

rodzinie – mity i przekłamania

Przemoc zdarza się tylko w rodzinach z marginesu

społecznego

Przemoc ma miejsce tylko wtedy, gdy na ciele ofiary

widoczne są ślady

Jeśli ktoś jest bity, to znaczy, że sam sobie na to zasłużył
To sprawa rodziny, co dzieje się w jej obrębie; interwencja to

„wtrącanie się” i można oberwać samemu

Ofiary przemocy akceptują tę przemoc
Gdyby faktycznie przemoc była aż tak nasilona, to ofiara na

pewno odeszłaby od sprawcy

Przyczyną przemocy w rodzinie jest zawsze alkohol
Gwałt w małżeństwie nie ma miejsca
Sprawcy przemocy są chorzy psychicznie
Ofiary wyolbrzymiają problem, często po to, aby się zemścić
Ofiary przemocy to masochistki
Mąż ma swoje patriarchalne prawa
Kobiety w ciąży są nadwrażliwe

Przemoc i miłość nie mogą istnieć jednocześnie