Farmakognozja

Farmakognozja

Wstęp

Wstęp

Definicja

Definicja



FARMAKOGNOZJA-

FARMAKOGNOZJA-

pochodzi od s

pochodzi od s

łów

łów

Pharmacon

Pharmacon

- trucizna i

- trucizna i

Gnosis-

Gnosis-

wiedza.

wiedza.



Jest to dzia

Jest to dzia

ł farmacji o substancjach

ł farmacji o substancjach

pochodzenia roślinnego, które są

pochodzenia roślinnego, które są

wykorzystywane jako leki. W szczególności

wykorzystywane jako leki. W szczególności

zajmuje się surowcami roślinnymi, ich budową

zajmuje się surowcami roślinnymi, ich budową

anatomiczną, chemiczną, kierunkiem i

anatomiczną, chemiczną, kierunkiem i

mechanizmem działania składników na

mechanizmem działania składników na

organizm człowieka oraz sposobami ich

organizm człowieka oraz sposobami ich

uzyskiwania, a także produkcją leków z tych

uzyskiwania, a także produkcją leków z tych

surowców oraz praktycznym ich

surowców oraz praktycznym ich

zastosowaniem

zastosowaniem

Farmakognozja

Farmakognozja



Ogólnie mówi

Ogólnie mówi

ąc farmakognozja odnosi

ąc farmakognozja odnosi

się do takich substancji pochodzenia

się do takich substancji pochodzenia

naturalnego, których przetworzenie do

naturalnego, których przetworzenie do

postaci leków polega jedynie na prostym

postaci leków polega jedynie na prostym

odseparowaniu składników czynnych od

odseparowaniu składników czynnych od

substancji balastowych, a nie zajmuje

substancji balastowych, a nie zajmuje

się syntezą leków, a więc nie zajmuje się

się syntezą leków, a więc nie zajmuje się

substancjami chemicznymi w roślinach,

substancjami chemicznymi w roślinach,

które mogą służyć jako surowiec do

które mogą służyć jako surowiec do

produkcji innych związków chemicznych.

produkcji innych związków chemicznych.

Farmakognozja

Farmakognozja

Zadania farmakognozji:

Zadania farmakognozji:

Dawniej farmakognozja to wprowadzenie leku

Dawniej farmakognozja to wprowadzenie leku

syntetycznego, leku ro

syntetycznego, leku ro

ślinnego, zwierzęcego, mineralnego,

ślinnego, zwierzęcego, mineralnego,

głównie nauka opisowa.

głównie nauka opisowa.

Obecnie farmakognozja to leki pochodzenia naturalnego,

Obecnie farmakognozja to leki pochodzenia naturalnego,

nieliczne zwierz

nieliczne zwierz

ęcego.

ęcego.

a.

a.

zakres:

zakres:



morfologia

morfologia



anatomia

anatomia



fitochemia

fitochemia

b.

b.

dzia

dzia

łanie farmakologiczne, zastosowanie surowców i

łanie farmakologiczne, zastosowanie surowców i

preparatów

preparatów

c.

c.

metody standaryzacji

metody standaryzacji



ilo

ilo

ściowe

ściowe



jako

jako

ściowe

ściowe

Nowoczesna farmakognozja

Nowoczesna farmakognozja



Cel

Cel

- poznanie i wprowadzenie nowych

- poznanie i wprowadzenie nowych

surowców roślinnych, pochodzących z

surowców roślinnych, pochodzących z

różnych części świata

różnych części świata

- wykrycie i zbadanie nowych substancji

- wykrycie i zbadanie nowych substancji

leczniczych w roślinach, które są już

leczniczych w roślinach, które są już

stosowane

stosowane



Szerokie perspektywy – olbrzymie

Szerokie perspektywy – olbrzymie

bogactwo gatunków świata roślinnego

bogactwo gatunków świata roślinnego

Surowce zielarskie (roślinne)

Surowce zielarskie (roślinne)

Surowce zielarskie:

Surowce zielarskie:



każda odpowiednio przygotowana

każda odpowiednio przygotowana

część rośliny zawierająca odpowiednie

część rośliny zawierająca odpowiednie

substancje biologicznie czynne

substancje biologicznie czynne



zawartość

zawartość

substancji biologicznie

substancji biologicznie

czynnych

czynnych

– zmienna, w zależności od

– zmienna, w zależności od

klimatu, zbiorów, pory roku, warunków

klimatu, zbiorów, pory roku, warunków

glebowych, sposobu przechowywania i

glebowych, sposobu przechowywania i

obróbki i wielu innych czynników

obróbki i wielu innych czynników

Leki roslinne

Leki roslinne

Leki roślinne - użyteczne w medycynie wyroby,

Leki roślinne - użyteczne w medycynie wyroby,

których składnikami czynnymi są rośliny

których składnikami czynnymi są rośliny

lecznicze, ich części lub substancje z nich

lecznicze, ich części lub substancje z nich

pochodzące, ewentualnie kombinacje

pochodzące, ewentualnie kombinacje

wymienionych w postaci przerobionej.

wymienionych w postaci przerobionej.

W Polsce tytułowe określenia tradycyjnie

W Polsce tytułowe określenia tradycyjnie

odnoszą się do wszelkich preparatów

odnoszą się do wszelkich preparatów

leczniczych zawierającychsurowce

leczniczych zawierającychsurowce

zielarskie lub roślinne przetwory galenowe i to

zielarskie lub roślinne przetwory galenowe i to

bez względu, czy są one składnikiem

bez względu, czy są one składnikiem

decydującym o działaniu, czy

decydującym o działaniu, czy

tylko składnikiem pomocniczym.

tylko składnikiem pomocniczym.

Suplementy diety

Suplementy diety

Suplement diety

Suplement diety

 - produkt, który jest

 - produkt, który jest

złożony z substancji odżywczych i

złożony z substancji odżywczych i

traktowany jako uzupełnienie normalnej

traktowany jako uzupełnienie normalnej

żywności. Jest to skoncentrowane źródło

żywności. Jest to skoncentrowane źródło

witamin, minerałów lub innych substancji,

witamin, minerałów lub innych substancji,

produkt ten jest wytworzony i

produkt ten jest wytworzony i

wprowadzony do obrotu w formie

wprowadzony do obrotu w formie

umożliwiającej dawkowanie (w tabletkach,

umożliwiającej dawkowanie (w tabletkach,

kapsułkach, proszku czy płynie).

kapsułkach, proszku czy płynie).

Suplementy diety

Suplementy diety



Celem stosowania suplementów diety

Celem stosowania suplementów diety

nie jest leczenie chorób, powinni z nich

nie jest leczenie chorób, powinni z nich

korzystać przede wszystkim ludzie

korzystać przede wszystkim ludzie

zdrowi. Suplementy diety pozwalają

zdrowi. Suplementy diety pozwalają

konsumentowi na zmniejszenie skutków

konsumentowi na zmniejszenie skutków

działania takich czynników ryzyka,

działania takich czynników ryzyka,

które wpływają na niego każdego dnia i

które wpływają na niego każdego dnia i

mogą spowodować powstanie choroby.

mogą spowodować powstanie choroby.

Fitoterapia

Fitoterapia



Ziołolecznictwo

Ziołolecznictwo

 (

 (

fitoterapia

fitoterapia

, 

, 

fitofarmakol

fitofarmakol

ogia

ogia

) –

) –

dział medycyny i farmakologii zajmujący się

dział medycyny i farmakologii zajmujący się

wytwarzaniem leków ziołowych z naturalnych

wytwarzaniem leków ziołowych z naturalnych

bądź przetworzonych surowców uzyskiwanych

bądź przetworzonych surowców uzyskiwanych

z roślin leczniczych oraz ich stosowaniem

z roślin leczniczych oraz ich stosowaniem

w profilaktyce i terapii chorób. Pojęcie to jest

w profilaktyce i terapii chorób. Pojęcie to jest

również używane dla określenia

również używane dla określenia

gałęzi medycyny alternatywnej zajmującej się

gałęzi medycyny alternatywnej zajmującej się

leczeniem preparatami roślinnymi.

leczeniem preparatami roślinnymi.

Fitoterapia

Fitoterapia

Ziołolecznictwo zajmuje się poznaniem

Ziołolecznictwo zajmuje się poznaniem

właściwości roślin leczniczych, w tym:

właściwości roślin leczniczych, w tym:



mechanizmów działania leków roślinnych na

mechanizmów działania leków roślinnych na

organizmy żywe,

organizmy żywe,



metabolizmu zawartych w nich substancji

metabolizmu zawartych w nich substancji

czynnych

czynnych



dawkowania sporządzonych z nich

dawkowania sporządzonych z nich

preparatów

preparatów



ewentualnych działań niepożądanych

ewentualnych działań niepożądanych



interakcji zachodzących pomiędzy lekami

interakcji zachodzących pomiędzy lekami

syntetycznymi a produktami ziołowymi

syntetycznymi a produktami ziołowymi

Historia fitoterapii

Historia fitoterapii



Stosowana od zarania dziejów – już kapłani

Stosowana od zarania dziejów – już kapłani

egipscy stosowali wiele ziół w celach

egipscy stosowali wiele ziół w celach

leczniczych.

leczniczych.



Już ok. 5000 lat temu Sunerowie znali już

Już ok. 5000 lat temu Sunerowie znali już

właściwości lecznicze czosnku, mięty,

właściwości lecznicze czosnku, mięty,

rumianku, babki, piołunu, aloesu...

rumianku, babki, piołunu, aloesu...



Rośliny takie jak kminek, pieprz,

Rośliny takie jak kminek, pieprz,

kardanom, goździki, imbir, zawdzięczamy

kardanom, goździki, imbir, zawdzięczamy

Indianom, gdzie były od dawna stosowane

Indianom, gdzie były od dawna stosowane

Historia fitoterapii

Historia fitoterapii



W XIX w zaczęto izolować z roślin wiele

W XIX w zaczęto izolować z roślin wiele

substancji odpowiedzialnych za ich

substancji odpowiedzialnych za ich

działanie

działanie



Zsyntezowanie sulfonamidów w roku

Zsyntezowanie sulfonamidów w roku

1935 spowodowało zastąpienie

1935 spowodowało zastąpienie

substancji pochodzenia naturalnego

substancji pochodzenia naturalnego

antybiotykami i innymi lekami

antybiotykami i innymi lekami

pochodzenia syntetycznego

pochodzenia syntetycznego



Obecnie – powrót do związków,

Obecnie – powrót do związków,

mieszanin naturalnych

mieszanin naturalnych

Pierwsze badanie

Pierwsze badanie

fitochemiczne

fitochemiczne



Początek XIX w

Początek XIX w



1805r. Wyizolowanie morfiny z

1805r. Wyizolowanie morfiny z

makowca

makowca



1818r – wyodrębnienie strychniny z

1818r – wyodrębnienie strychniny z

nasion lucerny

nasion lucerny



Wyodrębnienie chininy z kory

Wyodrębnienie chininy z kory

chininowej

chininowej

Budowa rośliny

Budowa rośliny

Surowce roślinne

Surowce roślinne



ziele

ziele

(herba) – pęd rośliny pokryty liśćmi i zaczynającymi się

(herba) – pęd rośliny pokryty liśćmi i zaczynającymi się

rozwijać kwiatkami np. Visci herba

rozwijać kwiatkami np. Visci herba



liść

liść

(folium) – boczny organ pędu, różnie zbudowany i

(folium) – boczny organ pędu, różnie zbudowany i

ukształtowany w zależności od gatunku rośliny jej fazy rozwoju,

ukształtowany w zależności od gatunku rośliny jej fazy rozwoju,

położenia na łodydze i pełnionych funcji np. Sennae folium

położenia na łodydze i pełnionych funcji np. Sennae folium



kwiat

kwiat

(flos) – zawiera organy rozrodcze: słupki, pręciki, oraz

(flos) – zawiera organy rozrodcze: słupki, pręciki, oraz

części okrywające i powabniowe (kielich, koronę) np. Verbasci flos

części okrywające i powabniowe (kielich, koronę) np. Verbasci flos



w zielarstwie – pojedyncze kwiaty lub kwiatostany

w zielarstwie – pojedyncze kwiaty lub kwiatostany



owoc

owoc

(fructus) – występuje u roślin nagonasiennych i

(fructus) – występuje u roślin nagonasiennych i

okrytonasiennych. Zawiera owocnie i nasiona np. Capsici fructus

okrytonasiennych. Zawiera owocnie i nasiona np. Capsici fructus



kłącze

kłącze

(rhizoma) - to przekształcony, podzielony pęd, złożony z

(rhizoma) - to przekształcony, podzielony pęd, złożony z

łodygi i uwstecznionych liści. Służy do magazynowania substancji

łodygi i uwstecznionych liści. Służy do magazynowania substancji

zapasowych i rozmnażania wegetatywnego np. Calami rhizoma

zapasowych i rozmnażania wegetatywnego np. Calami rhizoma



korzeń

korzeń

(radix) - podziemna część rośliny utrzymująca ją w

(radix) - podziemna część rośliny utrzymująca ją w

podłożu oraz pobierająca z gleby wodę i sole mineralne, potrzebne

podłożu oraz pobierająca z gleby wodę i sole mineralne, potrzebne

do rozwoju rośliny np. Rhei radix

do rozwoju rośliny np. Rhei radix

Surowce roslinne

Surowce roslinne

Surowce pochodz

Surowce pochodz

ące z roślin

ące z roślin

niższych:

niższych:



plechy krasnorostów, np. agar

plechy krasnorostów, np. agar



plechy brunatnic, np.

plechy brunatnic, np.

Fucus

Fucus



porosty

porosty



dro

dro

żdże lecznicze

żdże lecznicze



sporysz

sporysz

Surowce roślinne

Surowce roślinne

Surowce bezpostaciowe o charakterze

Surowce bezpostaciowe o charakterze

wydzielin:

wydzielin:



Succus-

Succus-

wycieka po uszkodzeniu tkanek, nie

wycieka po uszkodzeniu tkanek, nie

zastyga

zastyga



Succus lacticus-

Succus lacticus-

sok mleczny, zastyga na

sok mleczny, zastyga na

powietrzu, np. opium

powietrzu, np. opium



Gummi-

Gummi-

wydzielina z naci

wydzielina z naci

ęć pni i gałęzi,

ęć pni i gałęzi,

twardniejąca na powietrzu, np.

twardniejąca na powietrzu, np.

Gummi

Gummi

arabicum

arabicum



Resina-

Resina-

wydzielina krzepn

wydzielina krzepn

ąca na powietrzu

ąca na powietrzu



Balsamum- rodzaj

Balsamum- rodzaj

żywicy, wycieka po

żywicy, wycieka po

nabrzmieniu tkanek

nabrzmieniu tkanek

Surowce roślinne

Surowce roślinne

Surowce otrzymywane z przeróbki tkanki

Surowce otrzymywane z przeróbki tkanki

ro

ro

ślinnej lub produktów o charakterze wydzielin:

ślinnej lub produktów o charakterze wydzielin:



Aetherolum

Aetherolum

-

-

olejek eteryczny; lotna, wonna

olejek eteryczny; lotna, wonna

mieszanka zwi

mieszanka zwi

ązków organicznych, głównie terpenów,

ązków organicznych, głównie terpenów,

otrzymywana przez destylację w tkankach układu

otrzymywana przez destylację w tkankach układu

wydzielniczego

wydzielniczego



Oleum

Oleum

- olej ro

- olej ro

ślinny; materiał zapasowy,

ślinny; materiał zapasowy,

otrzymywany przez wytłoczenie nasion, owoców, np.

otrzymywany przez wytłoczenie nasion, owoców, np.

lecytyna sojowa

lecytyna sojowa



Amylum-

Amylum-

skrobia; otrzymywana przez rozdrobnienie i

skrobia; otrzymywana przez rozdrobnienie i

wyszlamowanie wod

wyszlamowanie wod

ą bulw ziemniaków i ziarniaków:

ą bulw ziemniaków i ziarniaków:

pszenicy, żyta, kukurydzy.

pszenicy, żyta, kukurydzy.



Agar-

Agar-

galaretka z glonów

galaretka z glonów

Surowce c.d.

Surowce c.d.



Surowce pochodzenia zwierz

Surowce pochodzenia zwierz

ęcego:

ęcego:



t

t

łuszcze

łuszcze

- tran leczniczy, smalec

- tran leczniczy, smalec

wieprzowy

wieprzowy



woski

woski

- wosk

- wosk

żółty, wosk biały, lanolina

żółty, wosk biały, lanolina



produkty z rekina-

produkty z rekina-

chrz

chrz

ąstka rekina,

ąstka rekina,

olej z wątroby rekina

olej z wątroby rekina



enzymy pochodzenia zwierz

enzymy pochodzenia zwierz

ęcego-

ęcego-

jad żmii, jad pszczeli

jad żmii, jad pszczeli

Substancje czynne

Substancje czynne

Substancje czynne wyst

Substancje czynne wyst

ępujące w

ępujące w

rośłinach:

rośłinach:

a.

a.

metabolity

metabolity

pierwotne

pierwotne



t

t

łuszcze

łuszcze



bia

bia

łka

łka



w

w

ęglowodany

ęglowodany

b.

b.

metabolity

metabolity

wtórne-

wtórne-

zwi

zwi

ązki o

ązki o

różnorodnej budowie charakterystyczne

różnorodnej budowie charakterystyczne

dla rodzin i gatunku

dla rodzin i gatunku

Metabolity

Metabolity



Rola metabolitów pierwotnych-

Rola metabolitów pierwotnych-

spe

spe

łniają

łniają

podstawowe funkcje fizjologiczne roślin: materiał

podstawowe funkcje fizjologiczne roślin: materiał

zapa- sowy, budulcowy i odżywczy

zapa- sowy, budulcowy i odżywczy



Rola metabolitów wtórnych-

Rola metabolitów wtórnych-

substancje

substancje

balastowe, odpadowe, produkty detoksykacji

balastowe, odpadowe, produkty detoksykacji

odk

odk

ładane w wakuolach, ścianach komórkowych,

ładane w wakuolach, ścianach komórkowych,

gruczołach, zbiornikach, przewodach. Przywabiają

gruczołach, zbiornikach, przewodach. Przywabiają

owady, umożliwiają rozmnażanie, odstraszają przed

owady, umożliwiają rozmnażanie, odstraszają przed

zjadaniem, chronią przed promieniami UV,

zjadaniem, chronią przed promieniami UV,

grzybami i infekcjami. Są miarą przystosowania się

grzybami i infekcjami. Są miarą przystosowania się

roślin do środowiska, co umożliwia im przeżycie i

roślin do środowiska, co umożliwia im przeżycie i

rozmnażanie. Wtórny metabolizm jest porównywany

rozmnażanie. Wtórny metabolizm jest porównywany

do układu immunologicznego u kręgowców.

do układu immunologicznego u kręgowców.

Substancje czynne

Substancje czynne

Substancje czynne pochodzenia

Substancje czynne pochodzenia

roślinnego:

roślinnego:



rośliny zawierają ogromną ilość substancji,

rośliny zawierają ogromną ilość substancji,

które wpływają na ich działanie (tj. alkaloidy,

które wpływają na ich działanie (tj. alkaloidy,

antrazwiązki, fenole, flawonoidy, antocyjany,

antrazwiązki, fenole, flawonoidy, antocyjany,

garbniki, kumaryny, irydoidy, saponiny, olejki

garbniki, kumaryny, irydoidy, saponiny, olejki

eteryczne, śluzy, tłuszcze, pektyny i inne)

eteryczne, śluzy, tłuszcze, pektyny i inne)



substancje pochodzenia roślinnego były

substancje pochodzenia roślinnego były

składnikami kosmetyków od zarania dziejów

składnikami kosmetyków od zarania dziejów



stosowane kosmetyki do pielęgnacji ciała

stosowane kosmetyki do pielęgnacji ciała

zawierają wyciągi z różnych roślin np. aloes,

zawierają wyciągi z różnych roślin np. aloes,

macierzanka, cynamon chiński itd.

macierzanka, cynamon chiński itd.

Leki roślinne

Leki roślinne

Niew

Niew

ątpliwą zaletą

ątpliwą zaletą

leków roślinnych,

leków roślinnych,

odpowiednio dobranych do

odpowiednio dobranych do

schorzenia, jest ich łagodniejsze

schorzenia, jest ich łagodniejsze

działanie związane z mniejszymi, niż

działanie związane z mniejszymi, niż

w przypadku leków syntetycznych,

w przypadku leków syntetycznych,

działaniami ubocznymi.

działaniami ubocznymi.

Leki roslinne

Leki roslinne

Leki ro

Leki ro

ślinne mają też kilka wad, w

ślinne mają też kilka wad, w

porównaniu z lekami chemicznymi. W ziołach

porównaniu z lekami chemicznymi. W ziołach

mamy do czynienia z mieszanką substancji,

mamy do czynienia z mieszanką substancji,

tylko niektóre z nich są czynne, a inne mogą

tylko niektóre z nich są czynne, a inne mogą

powodować efekty uboczne. Zioła zwykle

powodować efekty uboczne. Zioła zwykle

wykazują większy zakres działania niż

wykazują większy zakres działania niż

większość leków syntetycznych. Co więcej,

większość leków syntetycznych. Co więcej,

nie mamy pewności jaką dokładnie dawkę

nie mamy pewności jaką dokładnie dawkę

substancji czynnej

substancji czynnej

zawierają zioła, zwłaszcza

zawierają zioła, zwłaszcza

w postaci naturalnej.

w postaci naturalnej.

Leki roślinne

Leki roślinne

Ta sama ilość surowca roślinnego może zawierać

Ta sama ilość surowca roślinnego może zawierać

mniej lub więcej substancji czynnej, co uzależnione

mniej lub więcej substancji czynnej, co uzależnione

jest od:

jest od:



warunków, w jakich ro

warunków, w jakich ro

ślina rosła

ślina rosła



pory zbioru

pory zbioru



sposobu konserwacji i przechowywania

sposobu konserwacji i przechowywania

Podstawowym sposobem konserwacji zió

Podstawowym sposobem konserwacji zió

ł jest

ł jest

suszenie. Jednak przechowywanie w takiej postaci

suszenie. Jednak przechowywanie w takiej postaci

wymaga specjalnych warunków, czyli ochrony przed

wymaga specjalnych warunków, czyli ochrony przed

wilgocią lub światłem. A tak suszone surowce roślinne

wilgocią lub światłem. A tak suszone surowce roślinne

zachowują lecznicze właściwości tylko przez okres

zachowują lecznicze właściwości tylko przez okres

jednego roku.

jednego roku.

Claudius Galen

Claudius Galen



130 – 200 r n.e.

130 – 200 r n.e.



Rzymski lekarz twórca wiedzy o

Rzymski lekarz twórca wiedzy o

postaciach leku

postaciach leku

- stwierdził że duży wpływ ma

- stwierdził że duży wpływ ma

działanie leku na jego postać

działanie leku na jego postać

- powinien zawierać lecznicze

- powinien zawierać lecznicze

składniki

składniki

Leki roślinne – preparaty

Leki roślinne – preparaty

galenowe

galenowe



Postaci leków zio

Postaci leków zio

łowych:

łowych:



napary (herbatki zio

napary (herbatki zio

łowe)

łowe)

- przyrządza

- przyrządza

się po zalaniu suszonych ziół wrzątkiem

się po zalaniu suszonych ziół wrzątkiem



odwary-

odwary-

powstaj

powstaj

ą w wyniku gotowania ziół

ą w wyniku gotowania ziół

w wodzie

w wodzie



maceraty-

maceraty-

powstaj

powstaj

ą po zalaniu zimną wodą

ą po zalaniu zimną wodą



Te postaci leków zio

Te postaci leków zio

łowych są nietrwałe i

łowych są nietrwałe i

muszę zostać spożyte niedługo po

muszę zostać spożyte niedługo po

przyrządzeniu.

przyrządzeniu.

Leki roślinne – preparaty

Leki roślinne – preparaty

galenowe

galenowe



Trwalszymi i

Trwalszymi i

łatwiejszymi do

łatwiejszymi do

przechowywania, a dodatkowo

przechowywania, a dodatkowo

bardziej skoncentrowanymi formami

bardziej skoncentrowanymi formami

ziół są:

ziół są:



nalewki (wyci

nalewki (wyci

ągi alkoholowe)

ągi alkoholowe)



syropy (zio

syropy (zio

ła w roztworze cukru)

ła w roztworze cukru)



soki

soki



olejki

olejki

Leki roślinne

Leki roślinne

Obróbka surowców – suszenie

Obróbka surowców – suszenie



proces technologiczny, istotny dla wartości

proces technologiczny, istotny dla wartości

surowca

surowca



czynniki odgrywające ważną rolę

czynniki odgrywające ważną rolę



temperatura

temperatura



grubość warstwy surowca

grubość warstwy surowca



cyrkulacja powietrza

cyrkulacja powietrza



suszenie roślin

suszenie roślin



na powietrzu (w cieniu)

na powietrzu (w cieniu)



w ogrzewanych suszarniach

w ogrzewanych suszarniach



suszenie w próżni

suszenie w próżni



traktowanie promieniowaniem podczerwonym

traktowanie promieniowaniem podczerwonym

Leki roślinne

Leki roślinne

Przechowywanie

Przechowywanie



właściwe przechowywanie zapobiega

właściwe przechowywanie zapobiega

rozkładowi składników czynnych

rozkładowi składników czynnych



suche pomieszczenie

suche pomieszczenie



niska temperatura

niska temperatura



istotne opakowanie, np. opakowania

istotne opakowanie, np. opakowania

polietylenowe i z polichlorku winylu

polietylenowe i z polichlorku winylu

chłoną olejki (po kilku miesiącach

chłoną olejki (po kilku miesiącach

ubytek nawet do 50%)

ubytek nawet do 50%)

Leki roślinne

Leki roślinne



Standaryzacja surowców roślinnych

Standaryzacja surowców roślinnych



niezbędna w farmacji, coraz częściej wymagana w

niezbędna w farmacji, coraz częściej wymagana w

kosmetyce

kosmetyce



określenie zawartości wybranych substancji czynnych

określenie zawartości wybranych substancji czynnych



rodzaj i skład rozpuszczalników

rodzaj i skład rozpuszczalników



barwa, zapach

barwa, zapach



pH

pH



zanieczyszczenia takie jak metale ciężkie, pestycydy

zanieczyszczenia takie jak metale ciężkie, pestycydy



Standaryzacja

Standaryzacja



oparta na badaniu cech makroskopowych, mikroskopowych,

oparta na badaniu cech makroskopowych, mikroskopowych,

ocenie czystości zawartości składników czynnych

ocenie czystości zawartości składników czynnych



swoje zadanie spełnia tylko do pewnego stopnia – nie

swoje zadanie spełnia tylko do pewnego stopnia – nie

gwarantuje identyczności

gwarantuje identyczności



różnice klimatyczne, glebowe

różnice klimatyczne, glebowe



nie zawsze adekwatne metody badań.

nie zawsze adekwatne metody badań.

Leki roślinne

Leki roślinne



Wykorzystanie leczenia zio

Wykorzystanie leczenia zio

łami:

łami:



przezi

przezi

ębienie

ębienie



oparzenie

oparzenie



ból g

ból g

łowy

łowy



alergie

alergie



wysypki

wysypki



bezsenno

bezsenno

ść

ść



zespó

zespó

ł napięcia przedmiesiączkowego

ł napięcia przedmiesiączkowego



depresja

depresja



biegunka

biegunka



menopauza

menopauza

Leki roślinne

Leki roślinne



Pod wzgl

Pod wzgl

ędem działania zioła dzielimy na:

ędem działania zioła dzielimy na:



bakteriobójcze-

bakteriobójcze-

czosnek, cebula, mi

czosnek, cebula, mi

ęta, szałwia, liść

ęta, szałwia, liść

czarnej jagody

czarnej jagody



odka

odka

żające-

żające-

kwiat rumianku, ziele szałwii, majeranku, iść

kwiat rumianku, ziele szałwii, majeranku, iść

babki, kłącze pięciornika

babki, kłącze pięciornika



goj

goj

ące rany-

ące rany-

kwiat nagietka, rumianku, liść orzecha, ziele

kwiat nagietka, rumianku, liść orzecha, ziele

szałwii

szałwii



hamuj

hamuj

ące krwawienie-

ące krwawienie-

ziele krwawnika,skrzypu, tasznika,

ziele krwawnika,skrzypu, tasznika,

rdestu

rdestu



moczop

moczop

ędne-

ędne-

ziele skrzypu, poziomki, piołunu, nawłoci,

ziele skrzypu, poziomki, piołunu, nawłoci,

rdestu ptasiego

rdestu ptasiego



napotne-

napotne-

kwiat lipy, bzu czarnego, wrzosu, li

kwiat lipy, bzu czarnego, wrzosu, li

ść brzozy,

ść brzozy,

owoc maliny

owoc maliny



uspokajaj

uspokajaj

ące i nasenne-

ące i nasenne-

liść melisy, korzeń kozłka,

liść melisy, korzeń kozłka,

szyszki chmielu

szyszki chmielu

Leki roślinne

Leki roślinne



obni

obni

żające ciśnienie-

żające ciśnienie-

cebula, czosnek, żurawina

cebula, czosnek, żurawina



przeciwgor

przeciwgor

ączkowe-

ączkowe-

liść mięty, kwiat lipy, bzu czarnego,

liść mięty, kwiat lipy, bzu czarnego,

rumianku, kor wierzby, owoc czarnej jagody

rumianku, kor wierzby, owoc czarnej jagody



przeciwzapalne-

przeciwzapalne-

kwiat rumianku, nagietka, b

kwiat rumianku, nagietka, b

ławatka, ziele

ławatka, ziele

świetlika

świetlika



rozkurczowe-

rozkurczowe-

ziele nostrzyka, bazylii, majeranku, sza

ziele nostrzyka, bazylii, majeranku, sza

łwii,

łwii,

tymianku, kolendry, anyżu, kminku, kopru włoskiego

tymianku, kolendry, anyżu, kminku, kopru włoskiego



przeczyszczaj

przeczyszczaj

ące-

ące-

kora kruszyny, kłącze rzewienia, owoc

kora kruszyny, kłącze rzewienia, owoc

bzu czarnego, ziele tysiącznika

bzu czarnego, ziele tysiącznika



przeciwbiegunkowe-

przeciwbiegunkowe-

kora d

kora d

ębu, kłącze pięciornika, ziele

ębu, kłącze pięciornika, ziele

świetlika, dziurawca, rdestu ptasiego, szałwii, nawłoci,

świetlika, dziurawca, rdestu ptasiego, szałwii, nawłoci,

tymianku

tymianku



wykrztu

wykrztu

śne-

śne-

cebula, kłącze tataraku, korzeń lukrecji,

cebula, kłącze tataraku, korzeń lukrecji,

anyżu, koper włoski, liść podbiału

anyżu, koper włoski, liść podbiału