Aberracje
chromosomowe



Liczbowe



Aneuploidia
-dodanie lub
utrata jednego z
dwóch
chromosomów



Poliploidia –
dodanie całego
haploidalnego
garnituru
chromosomów



Strukturalne –
przyczyna:
przemieszczenie
materiału genet.
W obrębie
chromosomu lub
między
chromosomami

Nieprawidłowości chromosomów
podejrzewamy gdy:



Pary małżeńskie z bezpłodnością



Poronienia samoistne i martwe
urodzenia



Żywe urodzenia z wadami
wrodzonymi

Aberracje liczbowe



Trisomia:



Trisomia 21- Zespół Downa



Trisomia 13 – Zespół Pataua



Trisomia 18 – Zespół Edwardsa



Zespół Klinefertera 47, XXY



Trisomia 47, XYY



Trisomia 47, XXX

Trisomia 21- Zespół
Downa



1: 680 na żywo
urodzonych



Cechy:



Płaska nasada nosa



Plamki Brushfielda



Płaska potylica



Wrodzone wady serca



Opóźniony rozwój umysłowy



Niski wzrost



Przedstarcza demencja typu
Alzheimera



50-60 lat przeżywają



Bruzda poprzeczna na dłoni

Trisomia 21 – Zespół
Downa

Trisomia 18 – Zespół
Edwardsa



1: 3500 na żywo urodzonych



Większość ciąż to spontaniczne
poronienia



Na USG płodu widzimy: wady serca i
przepuklinę przeponową



Cechy:



Mała twarz



Wydatna kość potylicy



Palce zachodzą na siebie



Wady narządów wewnętrznych



Upośledzenie umysłowe

Trisomia 13 – Zespól Pataua



1: 5000



Cechy:



Nieprawidłowość w linii
środkowej mózgu np.
ubytki skóry na czaszce



Dodatkowe palce



Letalne wrodzone wady
serca



Upośledzenie głębokie



Przepuklina pępowinowa

Czynniki patogenne:



Nondysjunkcja- nierozdzielenie
chromosomów lub chromatyd
siostrzanych podczas podziału
komórkowego



Wiek matki

Zespół Klinefertera
47,XXY



1:800 chłopców



Cechy:



Łagodne opóźnienie



Małe, miękkie jądra



Przerost sutków



Większe ryzyko
schizofrenii



Bezpłodność



Zwłóknienie kanalików
nasiennych



Zmniejszona produkcja
testosteronu

Trisomia 47, XYY



1:800 chłopców



Cechy:



Wysoki



Problemy z dojrzałością społeczną



Szybki wzrost ciała



Powikłania trądziku



Płodni, zdrowe potomstwo



Bark tendencji do zachowań agresywnych i
kryminalnych

Trisomia 47, XXX



1:800 dziewczynek



Cechy:



Brak objawów klinicznych



Płodne, zdrowe potomstwo



Kościozrost kości łokciowej i promieniowej



Skąpe miesiączkowanie



Wczesna menopauza



Większe ryzyko zaburzeń psychicznych

Aberracje liczbowe



Monosomia-

obecność jednego z dwóch

chromosomów danej pary w kariotypie



Monosomia autosomalna – letalna



Monosomia chromosomu X, 45X

Monosomia chromosomu X – Zespół
Turnera 45, X



1:2500 dziewczynek



Cechy:



Niski wzrost



Krępa budowa, puklerzowa
klatka piersiowa



Płetwiasta szyja



Wady narządów
wewnętrznych np. objaw
Archibala,objaw Kosowicza



Bark miesiączki, niepłodność



Trudności w nauce
zwłaszcza matematyki



Wady nerek



Obrzęki limfatyczne
grzbietu, rąk, stóp u
noworodka

Aberracje liczbowe:
Aneuploidia mozaikowa



Przykłady:



Mozaikowata trisomia chromosomu 8



Mozaikowa trisomia chromosomów 13, 18, 21



Mozaikowatość chromosomu płci



Nierozpoznawalna mozaikowatość niewielkiego
stopnia -mikromozaikowatość



Mozaikowatość występująca wyłącznie w kosmówce

Aberracje liczbowe



Disomia
jednorodzicielska
– UPD -

w diploidalnej

linii komórkowej oba
chromosomy danej
pary pochodzą tylko od
jednego z rodziców



Poliploidia



Triploidia -

obecność

w komórce 69
chromosomów z
chromosomami płci
XXX, XXY, XYY



Tetraploidia – obecności
w komórce 92
chromosomów z
chromosomami płci
XXXX, XXYY

Aberracje strukturalne



Delecje:



5p Cri du chat
(5p15)



4p Zespół Wolfa –
Hrischhorna
(4p16)



Pierścieniowy
chromosom 14
(14p11, 14q32)



Mikrodelecje:



Zespół Pradera –
Willego (15q11-
13)



Zespół Millera-
Diekera (17p13.3)



Zespół
Angelmana
(15q11-q13)



Zespół DiGeorge

Cri du chat – Zespół kociego
krzyku



5p



Cechy:



Okrągła twarz



Płacz przypomina
miauczenie kota



Wady serca



Upośledzenie
umysłowe



Powstaje de novo



Punkt krytyczny 5p15

Zespół Wolfa -
Hirschhorna



4p (4p16)



Cechy:



Wypukłe czoło, szeroka
nasada oczu tj. hełm
greckiego wojownika



Upośledzenie
umysłowe i rozwoju
fizycznego

Zespół Pradera - Willego



1:50000 żywo
urodzonych



Cechy:



Zmniejszone napięcie
mięśniowe



Otyłość



Upośledzenie umysłowe



Zaburzenia zachowania
i okresy napadów złości



Twarz o wąskim
wymiarze
dwuskroniowym

Mikrodelecje



Zespół Millera-
Diekera



1:10000-1:50000
żywo urodzonych



Brak bruzd i
zakrętów mózgu



Gładkomózgowie i
małomózgowie



Zespół DiGeorge



Rozszczepienie
podniebienia



Rybie usta



Wady serca



Brak grasicy



Hipokalcemia

Zespół Angelmana – Zespół
szczęśliwej kukiełki



Cechy:



Charakterystyczny chód na szerokiej
podstawie z odwiedzionymi i zgiętymi w
stawach łokciowych kończynami górnymi



Brak mowy



Krótkogłowie



Napady padaczkowe



Delecja długiego ramienia chromosomu 15
(15q11-q13)

Aberracje strukturalne



Duplikacje



Obecność dodatkowego
materiału
chromosomowego.



To jest obecność dwóch
kopii danego fragmentu
chromosomu
powstających
najczęściej w wyniku
translokacji, inwersji i
powstawania
izochromosomu.



Izochromosomy –

jedno z ramion p lub q
jest podwojone
powodując brak całego
materiału drugiego
ramienia chromosomu.



W większości letalne



Do powstania dochodzi
w wyniku
nieprawidłowego
poprzecznego podziału
chromosomu w obrębie
centromeru.

Inwersja -odwrócenie odcinka
chromatyny pomiędzy dwoma
miejscami załamań w chromosomie



Pericentryczna



Złamanie i
przemieszczenie
fragmentu
chromosomu po
obu stronach
centromeru



Paracentryczna



Złamanie i
przemieszczenie
po tej samej
stronie
centromeru

Aberracje strukturalne



Miejsca łamliwe

chromosomów



Opisano 100 miejsc



Wyróżniamy

pospolite i rzadko

występujące



Miejsca łamliwe

zlokalizowane w

chromosomie X

powodują

opóźnienie rozwoju

umysłowego.



Chromosomy

markerowe



Powstają w wyniku

przegrupowań

strukturalnych

materiału

chromosomowego



To są chromosomy

dodatkowe



Pochodzenie i

mechanizm

powstawania jest

nieznany

Translokacja
robertsonowska



Powstaje w wyniku połaczenia całych ramion
długich chromosomów akrocentrycznych
tzn. chromosomów 13-14, 21-22

.



Przykłady kliniczne: 45,XX lub XY



U nosicieli translokacji chromosomu 21, 14
brak zmian



Po zapłodnieniu niezrównoważone produkty
translacji wywołują trisomię i monosomię
14, 21 powodując wczesne poronienia

Zespoły dysgenzji gonad



Dysgenzja gonad-

nieprawidłowa

budowa i czynność gonad
spowodowana aberracjami
chromosomowymi lub mutacjami
genowymi



Cechy:



Fenotyp żeński



Brak pierwotnie miesiączki



Brak II i III rzędowych cech płci

Czysta dysgenzja gonad z
kariotypem 46,XY – Zespół
Swyera



Cechy:



Fenotyp żeński



Szerokie barki, wąskie biodro



Macica mała



Wirylizacja – przerost łechtaczki



Brak miesiączki, bezpłodność



Narządy typowo żeńskie



Skąpe owłosienie pachowe i łonowe.

Dysgenzja



Czysta dysgenzja

gonad z

kariotypem 46,

XX



Fenotyp męski



Zaburzenia w budowie

ciała i gruczołów płci



Nieprawidłowa budowa

narządów płci



Bark miesiączki,

bezpłodność



Brak zahamowań

wzrostu kości



Mieszana dysgenzja

gonad z kariotypem

45X, 46XY



Obojnacze narządy płci



Przerost łechtaczki



Asymetryczny rozwój

gonad



Bark miesiączki



Macica, pochwa w różnym

stopniu rozwinięte



Bezpłodność



Słaby rozwój II i III

rzędowych cech płci