1

PRZEDMIOT, CEL I ZADANIA BIOMECHANIKI

WPROWADZENIE

Biomechanika istnieje w naukach o kulturze fizycznej od
powstania w 1929 w Warszawie CIWF-u. W latach 50-tych
„wuefiacy” założyli Towarzystwo Biomechaniki. Obecnie
biomechanika leży w zainteresowaniach inżynierów, lekarzy i
to zrzutuje na jej treść. Coraz częściej razem pracują całe
zespoły techniczne i przyrodnicze, tak jest we Wrocławiu,
Warszawie. W byłym ZSRR dominował kierunek anatomiczny
(Bernstein), w dawnym NRD mechaniczny.

Bios (grec.) – życie, mechane (grec.) – narzędzie

BIOS-MECHANE – życie mechanizmu, mechanika systemów

żywych. W krajach anglosaskich – kinezjologia

2

Biomechanika (Doński, 1963) – nauka o ruchach

organizmów ludzkich i zwierzęcych.

Ale nie tylko – bada ona zarówno aktywne ruchy żywego

organizmu, jak i położenie oraz pozę całego ciała wraz z
jego poszczególnymi częściami, co jest uwarunkowane
funkcją układu podporowego i ruchowego.

Biomechanika (Bober, 1986) – nauka badająca ruch

mechaniczny

człowieka oraz jego przyczyny i skutki.

Przyczyny ruchu – siły zewnętrzne (np. siły grawitacji) i

wewnętrzne (mięśnie jako siłowniki).

Skutki ruchu – zewnętrzna praca mechaniczna części

ciała (pewna

masa posiada określoną prędkość),

produkcja ciepła (w

analizie ruch uznawana jako

strata), skutki treningowe

(większa objętość mięśni,

zdolność do pobudzania

większej liczby włókien

mięśniowych.

3

Najbardziej ogólne zadanie biomechaniki – badanie

zasad i warunków w jakich siły powodują wykonania

ruchu w żywym organizmie.

Znając zasady ruchu (np. Hochmutha, 1981) można

w różnych warunkach przewidzieć:

–

rezultat ruchu,

–

znaleźć źródło błędów,

–

prawidłowo ocenić efektywność ruchu,

–

znaleźć sposoby jego doskonalenia i w końcowym

efekcie,

–

opanować takie ruchy, które najbardziej

odpowiadały postawionym zadaniom ruchowym.

Duże błędy w przebiegu ruchu są wykroczeniem

przeciwko zasadom biomechanicznym.

Łańcuch biomechaniczny powinno się tak obciążać

aby jego słabe ogniwa odciążać.

4

Przedmiot badań w biomechanice – struktura ruchu,

czyli wzajemny związek elementów (wewnętrzna
budowa, swego rodzaju opis ruchu), „...organizacja
ważnych elementów, faz lub części w ramach całości
czynności ruchowej” (Król i Mynarski, 2005).
Stanowi ona elastyczną całość, w której
poszczególne elementy (człony) wpływają na siebie
nawzajem. W każdym ruchu można wyróżnić jego
fazową strukturę zewnętrzną lub wewnętrzną.

„Zmiana jednej fazy w ramach całości struktury nie

odnosi się tylko do tej fazy, lecz działa także na
inne” (Meinel, 1960).

„...niekiedy wystarczy zmienić choć jeden element, a

to odbije się na innych i na całym systemie. W
jednym przypadku powoduje to serię błędów a w
innym odwrotnie – udoskonalenie struktury” (Żekow,
1976).

5

Jeżeli za kryterium przyjmiemy prędkość to ruch

można podzielić na; fazę początkową
(przygotowawczą, wstępną, zamach) fazę
główną (np. odbicie, uderzenie piłki) i końcową
(lądowanie, amortyzacja). W fazie zamachowej siła
jest zwrócona przeciwnie niż w głównej, w fazie
końcowej jest „wygaszanie” ruchu.

Każda z faz ma określony cel:

–

rozciągnięcie mięśni,

–

rozwinięcie maksymalnej siły,

–

ochrona przed kontuzją.

Charakterystyczne właściwości (wspomniane cechy)

ruchu są najczęściej fizycznymi (ruch jest szybki,
powolny, obszerny).