Akropol ateński

Formy

zabudowy

akropol

•

akropol (gr. akropolis, od akros - "najwyższy" i polis - "miasto") – w starożytnej
Grecji osiedle, miasto lub jego część znajdująca się na wysokim wzgórzu,
cytadela z pałacami i świątyniami. Pierwsze akropole pojawiły się w drugiej
połowie II tysiąclecia p.n.e. w miastach kultury mykeńskiej. W późniejszych
założeniach z okresu klasycznego funkcja obronna zanikła i akropol służył
głównie celom kultowym. W okresie hellenistycznym nastąpiło zróżnicowanie
funkcji - jedne miasta budowały akropol włączony w system obronny miasta,
podczas gdy w innych przeznaczano go na budowle służące wyłącznie celom
reprezentacyjnym.

•

Najsłynniejszym akropolem jest akropol ateński. Inne znane akropole znajdują

się m.in. W Mykenach, Tebach, Koryncie i Pergamonie.

Akropol ateński

•

Akropol ateński to położone w Atenach wapienne wzgórze o wysokości
względnej 95 m. Był on ufortyfikowanym wzgórzem, na którym już w czasach
mykeńskich zbudowano cytadelę. W okresie późniejszym Akropol stał się
miejscem kultu. Świątynie zbudowane w okresie archaicznym zostały
zniszczone podczas wojen perskich. Początkowo Ateńczycy postanowili nie
odbudowywać sanktuarium, by dawało świadectwo barbarzyństwa
najeźdźców.Wiele lat upłynęło zanim zdecydowano się na odnowienie świętego
wzgórza Aten. Odbudowę sanktuarium rozpoczęto po podpisaniu pokoju z
Persami w Suzie(449/448p.n.e.). Podczas odbudowy zainicjowanej przez
Peryklesa powstał tu kompleks świątyń: Partenon, Erechtejon, świątynia Ateny
Nike(Apteros), sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje. Zniszczone rzeźby,
elementy starszych budowli zostały użyte przy poszerzaniu tarasu w kierunku
południowym (odnaleziono je podczas prac archeologicznych rozpoczętych w
latach siedemdziesiątych XVIII wieku, w tzw. "gruzowisku perskim"). Perykles
odbudowę Akropolu powierzył Fidiaszowi. W pracach uczestniczyli także inni

wielcy architekci greccy: Iktinos, Mnesikles i Kallikrates.

Akropol ateński

świątynia Ateny Nike

• twórca: Kallikrates (449 r. p.n.e.)
• tetrastylos amfiprostylos (8,27 x 5,44 m)
• porządek joński
• z marmuru pentelickiego
• akroteriony przedstawiające Bellerofonta i

Chimerę oraz Nike

świątynia Ateny Nike

Propyleje

• monumentalna brama wejściowa (skrzydło północne to

słynna Pinakoteka)

• twórca: Mnesikles (438 r. p. n. e.)
• porządek dorycki (elementy jońskie : 2 rzędy kolumn)
• z marmuru pentelickiego, kamienia z Eleuzis
• Główny korpus na osi wsch. – zach., 2 skrzydła(pn. i

pd.), prostokątna brama (18 x 25 m), portyk wsch. i
zach., skrzydło pn. (Pinakoteka) i pd.