Albert Camus



Urodził się w 1913 roku w Algierze,
tam studiował filozofię i historię
kultury antycznej.



Nie zrobił kariery uniwersyteckiej,
ponieważ był chory na gruźlicę.



Przez pewien czas był członkiem
Partii Komunistycznej.



Był założycielem dwóch teatrów.



W 1940 wyjechał do Paryża, po

zdobyciu miasta przez Niemców

przeniósł się do Lyonu, a następnie

do Oranu.



W czasie wojny był redaktorem

podziemnego czasopisma.



Przyjaźnił się z Sartre’em. Wiązany

jest z nurtem egzystencjalizmu.



Zginął 4 stycznia 1960 roku w

wypadku samochodowym.



Powieści: Obcy, Dżuma;



Dramaty: Kaligula, Nieporozumienie,
Stan Oblężenia, Sprawiedliwi;



Eseje: Mit Syzyfa, Człowiek
zbuntowany;



Akcja powieści rozgrywa się w Oranie,

algierskim mieście portowym od 16

kwietnia któregoś roku w latach

czterdziestych (autor nie podaje ostatniej

cyfry daty, w to miejsce stawia kropkę, w

książce jest mowa o roku 194.) do około

połowy lutego następnego roku, obejmuje

więc dziewięć miesięcy. Czas akcji obejmuje

historie rozwoju dżumy . Epidemia

rozpoczęła się na wiosnę, a zakończyła w

zimie – niskie temperatury spowodowały

zanik choroby.



Oran, miasto, w którym rozgrywa się akcja,

jest prefekturą francuską (Algieria była wtedy

kolonią francuską), miastem handlowym.

Mimo że miasto znajduje się tuż nad morzem,

to jest odwrócone od zatoki - jedynie z

jednego miejsca można oglądać fale. Oran to

miejsce brzydkie, bez drzew i ogrodów.

Obywatele miasta to ludzie nudni, bezmyślni,

poddani swoim przyzwyczajeniom. Pracują

cały tydzień, by w weekend oddawać się

przyjemnościom, ale bez większego

entuzjazmu. Jest to miasto, w którym ludzie

kochają i umierają w sposób banalny.



Dżuma jest ciekawie skonstruowana pod względem
narracji. Narratorem jest mieszkaniec miasta, uczestnik
opisywanych wydarzeń, który swoje zapiski ujmuje w
formę kroniki. Mówi on często w pierwszej osobie liczby
mnogiej, identyfikuje się z obywatelami Oranu. Ich
uczucia są także jego uczuciami. Pod koniec powieści
dowiadujemy się, że narratorem jest Rieux. Przez całą
powieść narrator mówi o doktorze Rieux w trzeciej osobie.
W ten sposób w partiach narracyjnych poznajemy
poglądy Rieux, który przeżył już dżumę i spisuje kronikę,
a w wypowiedziach Rieux w toku akcji – poglądy, uczucia i
rozterki Rieux, jakie miał podczas zarazy.



Narrator wielokrotnie ujawnia swoją obecność w
toku powieści. Występują liczne zwroty do
czytelnika, narrator jest osobą o konkretnych
poglądach, nie tylko zdaje sprawę z faktów, ale
także interpretuje je. Często pojawiają się u niego
elementy charakterystyki postaci, gdy mówi
bohaterach swojej kroniki.



Uczynienie narratorem głównego bohatera powieści
to zabieg, który ma na celu dodania realności
opisywanym wydarzeniom. Kolejnym zabiegiem
mającym służyć obiektywizmowi są cytowane przez
Rieux zapiski Tarrou, który jest niejako drugim
narratorem.



Choroba



Kataklizm, który jest nieobliczalny i
nieoczekiwany



Wojna



Zło tkwiące w człowieku i świecie



Absurd życia



Dżuma została okrzyknięta manifestem nowego
humanizmu, który ukazuje zadania stojące przed
ludźmi, w świecie po II wojnie światowej.



Sens, który płynie z powieści jest egzystencjalny,
dotyczy ludzkiego życia.



Dla Camusa podstawowe znaczenie miało
doświadczenie absurdalności ludzkiej kondycji.
Pragnienie świata sprawiedliwego, racjonalnego i
szczęsliwego życia nie mogą zostać zaspokojone.
Czy wobec takiej kondycji jako podstawy egzystencji
jest możliwe życie godne człowieka? Jak ujawnić
zawodność i pozorność nasuwających się rozwiązań?



Wyjściem z sytuacji z pewnością nie jest
samobójstwo. Fizyczne – nie przezwycięża
absurdalności, a jedynie odbiera podstawę
istnienia. Intelektualne polega na pogodzeniu się
z potęgą irracjonalności lub pocieszaniu się
nadzieją na nastanie świata harmonii.
Samopodporządkowanie człowieka jest
równoznaczne z utratą godności. Pocieszanie
skłania (gdy ma związek z religią) do biernej
akceptacji skandalicznych zjawisk lub
usprawiedliwia (gdy ma związek z marskizmem)
wszelkie formy ucisku.



Podporządkowanie się i szukanie pociechy
zakłada istnienie prawomocnej potęgi, którą
człowiek powinien respoektować. Dla Camusa
człowiek jest samotną istotą. Choćby Bóg
istniał, nie należy się po Nim spodziewać
zniesienia absurdalności, skoro pozwala On na
dręczenie niewinnych dzieci. Przypisana Bogu
bezsilność jest cechą form boskości zastępczej
(narodu, dziejów). Człowiekowi pozostaje
przyroda, której jest obojętny, lecz w której się
zadomowił, oraz międzyludzkie partnerstwo.



Wolność pozwala na to, aby człowiek
zawłaszczał swoją krótką i niepełną
egzystencję jako coś pięknego. Człowiek
powinien protestować przeciwko
absurdalności życia i jednocześnie wzbraniać
się przed rezygnacją z wolności i walki o
sprawiedliwość i realizację marzeń o ideałach.



 Rieux i Tarrou buntują się wobec absurdalnej
rzeczywistości, jednak wzorem
mitologicznego Syzyfa wciąż na nowo
podejmują wyzwanie walki z dżumą.



Przedstawione w niej wydarzenia są

pretekstem do ukazania uniwersalnych

prawd o ludzkiej egzystencji.



W Dżumie znajdujemy następujące cechy

wskazujące na to, że jest ona powieścią

paraboliczną:

o

Obecność motta, które mówi o wadze

metaforycznego sensu utworu: „Jest rzeczą

równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia

przez inny, jak ukazać coś, co istnieje

rzeczywiście, przez coś innego, co nie istnieje”

o

Przenośne znaczenie tytułu utworu

o

Brak konkretyzacji czasowej

o

Ograniczenie przestrzeni

o

Pokazanie archetypicznych postaci i ich

motywacji

o

Dydaktyczny aspekt utworu

o

Podporządkowanie wszystkich wątków

głównemu tematowi utworu

o

Liczne fragmenty filozoficzno-refleksyjne



Jest lekarzem w Oranie, głównym bohaterem
oraz narratorem powieści. Jest człowiekiem o
twardym charakterze i dużej sile fizycznej.
Został doświadczony przez cierpienie. Umiera
jego ukochana żona, oraz najlepszy
przyjaciel. W obliczu katastrofy, jaką jest
dżuma, nie zmienił swojej postawy. Można ją
porównać do tej opisanej w „Micie Syzyfa”.
Rieux wie, że poniesie klęskę w walce z
zarazą, a i tak podejmuje wyzwanie ratowania
ludzkiego życia. Nie wierzy w Boga.



Losy i charakter tej postaci poznajemy
stopniowo. Tarrou przyjechał do miasta na
kilka tygodni przed wybuchem epidemii.
Jest drugim, po Rieux, kronikarzem w
powieści. Jest organizatorem oddziałów
sanitarnych. Bezinteresownie niesie
pomoc mieszkańcom. Chce walczyć ze
śmiercią. Jest pacyfistą. Uważa, że dżuma
jest bakcylem zła. Umiera zarażony.



Grand to skromny i pracowity urzędnik
merostwa. Planuje napisanie powieści, która
wszystkich zachwyci. Nie pozwala Cottardowi
popełnić samobójstwa. Jest sekretarzem
oddziałów sanitarnych. Kocha swoją żonę,
która odeszła do innego. Jest idealistą –
wierzy w miłość i rolę twórczości
artystycznej. Dla Rieux jest bohaterem –
człowiekiem skromnym, o dobrym sercu,
który wierzy w śmieszne ideały. Grand
zapada na dżumę i zdrowieje.



Jest dziennikarzem, który znalazł się w Oranie tuż
przed wybuchem epidemii i został tu przymusowo
zatrzymany. Jest po trosze egoistą, czuje się
wyobcowany. Tęskni za ukochaną i Paryżem. Chce
wydostać się z miasta. Decyduje się nawet na
korzystanie z nielegalnych środków. Na początku
nie chce wstąpić do oddziałów sanitarnych. Jednak
dowiedziawszy się o żonie doktora Rieux, która
czeka na niego w odległym sanatorium, decyduje
się pomagać chorym. Rezygnuje z ucieczki.
Przeżywa zarazę i spotyka się z ukochaną.



Ojciec Paneloux to jezuita. Na początku
uważał, że dżuma to rodzaj kary boskiej,
która spadła na Oran i ma oczyścić miasto
z grzechu. Widząc jednak cierpienie i
śmierć niewinnego dziecka, zmienia swoje
poglądy. W kazaniach zaczął nawoływać
do walki z zarazą, mówił o cierpieniu,
którego nie da się zrozumieć, o wyzbyciu
się egoizmu oraz o trudnej miłości Boga.
Umarł chory prawdopodobnie na dżumę.



Złamał w przeszłości prawo.Chciał popełnić
samobójstwo. Uświadomiwszy sobie, że
okres zarazy to nie czas na ściganie
przestępców, zaczyna żyć pełnią życia.
Podczas epidemii strach staje się przecież
udziałem wszystkich. Gdy choroba się
kończy, Cottard popada w szaleństwo.
Barykaduje się w domu i strzela do ludzi.
Ostatecznie wpada w ręce policji. Jest
człowiekiem, którego pokonała dżuma.
Zwyciężył go strach przed karą.