Psychologia Zarządzania

Celem psychologii jest

pogłębianie wiedzy o
czynnościach psychicznych,
poprzez które człowiek reguluje
swoje stosunki z otoczeniem,
poznaje je i przekształca
zgodnie ze swoimi potrzebami.

Przedmiotem zainteresowania w Psychologii

Zarządzania są relacje między ludźmi a ich pracą.

Psychologia zarządzania obejmuje mi. in.

komunikację

między pracownikami, uczestnictwo w kulturze

danej

organizacji, postawy wobec pracy, zaangażowanie

oraz

satysfakcję z wykonywanej pracy, jaki i stres,

zniechęcenie oraz szkolenia pracowników.

Przedmiot badań Psychologii Zarządzania



Nauka koncentruje się na zagadnieniach

zarządzania w grupach, których uczestnicy

są jednocześnie członkami określonych

organizacji.



Psychologia zarządzania jest gałęzią

psychologii stosowanej, obszernym

fragmentem nauki o zarządzaniu i

organizacji.



Wiedzę swoja czerpie z dziedzin takich jak

psychologia pracy, socjologia organizacji

jaki i z psychologii społecznej.

Współczesne podejście do psychologii zarządzania

Niegdyś rozpatrywano jednostronne przystosowanie

człowieka do stanowiska pracy i stanowiska pracy do
człowieka. Umożliwiało to rozpatrywanie zachowań
człowieka w sytuacjach zmiennych, brano pod uwagę
wyłącznie cechy sprawnościowe (zdolności). Z czasem
powiększono zakres zainteresowań o analizę zachowań
człowieka w organizacji, przez co pojęcie pracownika
zastąpiono pojęciem członka organizacji

.

Główne zagadnienia psychologii zarządzania



Przygotowanie do pracy – w którego skład wchodzi orientacja

zawodowa oraz kształcenie zawodowe.



Problem doboru zawodowego- obejmuje selekcję oraz

klasyfikację kadr. Założeniem jest maksymalne

wykorzystanie uzdolnień ludzkich oraz zapewnienie

pracownikom jak największego zadowolenia z pracy.



Adaptacja do środowiska pracy-przystosowanie do

społecznego środowiska pracy, wymagań zawodowych oraz

warunków pracy.



Stosunki międzyludzkie- dążenie do stworzenia warunków

powodujących zadowolenie z pracy.



Psychologiczne zarządzanie- ochrona zdrowia
psychicznego pracowników i kadr kierowniczych.
Prezentuje również możliwości skutecznego likwidowania
konfliktów w pracy.



Poznanie swoich mocnych stron- wyobraźni, myślenia
abstrakcyjnego.

Mechanizm uczestnictwa organizacyjnego

Mechanizm uczestnictwa organizacyjnego

określa procesy i zjawiska, które warunkują wystąpienie

określa procesy i zjawiska, które warunkują wystąpienie

pewnego systemu zachowań związanego ze wstąpieniem

pewnego systemu zachowań związanego ze wstąpieniem

jednostki do organizacji i trwaniem w niej aż do momentu

jednostki do organizacji i trwaniem w niej aż do momentu

odejścia.

odejścia.

Podstawowe mechanizmy motywujące uczestnictwo to:



Lęk



Kalkulacja



Lojalność

Typy pobudzania organizacyjnego :



Przymus



Bodźce ekonomiczne



Pochwały, wyróżnienia- gratyfikatory moralne

Modele zachowania organizacyjnego

INDYWIDUALNA (psychologia)- uczenie się, motywowanie,

spostrzeganie , analiza zdolności, poziom zadowolenia
z pracy, zdolności podejmowania indywidualnych
decyzji, stres organizacyjny.

GRUPOWA (socjologia, psychologia społeczna)-

sprawowanie władzy, komunikowanie się między
grupami, konflikty, na ile grupa wpływa na jednostkę,
jaka jest komunikacja interpersonalna.

SYSTEMOWA (antropologia kulturowa)-porównanie

postaw, analiza porównawcza systemów wartości
organizacji.

Trzy najważniejsze style kierowania:

Atokratyczny- najważniejszy w strukturze grupy jest

lider. Styl ten wiąże się często z określonymi

cechami osobowości lidera grupy, czyli tzw.

osobowość autorytarną.

Liberalny- zakład, ze najważniejsi są zwolennicy

lidera. Charakteryzuje się zupełną biernością

lidera w stosunku do poczynań grupy, jest w ten

sposób zaprzeczeniem kierowania.

 
Demokratyczny- zakałda, że najważniejsza jest

grupa jako całość. Lider demokratyczny liczy się z

sugestiami członków grupy.

SOCJOLOGIA ORGANIZACJI

Podstawowe pojęcia

Jesteśmy „ludźmi organizacji” w

Jesteśmy „ludźmi organizacji” w

tym sensie, że bez nich nie

tym sensie, że bez nich nie

potrafilibyśmy już przeżyć, a

potrafilibyśmy już przeżyć, a

nawet nie potrafimy bez nich

nawet nie potrafimy bez nich

umrzeć.

umrzeć.

(P.

(P.

Sztompka)

Sztompka)

Powszechność organizacji



„Każdy z nas ma z nimi do czynienia na każdym kroku od
rana do wieczora. Kiedy zaczynając dzień, włączamy radio,
odkręcamy kran, by wziąć poranny prysznic, otwieramy gaz,
przygotowując śniadanie, a następnie wsiadamy do
tramwaju czy autobusu, aby udać się do pracy bądź na
uczelnię, słuchamy wykładów, załatwiamy zakupy w
supermarkecie, zamawiamy pizzę, oglądamy telewizję,
zapalamy światło, pobieramy pieniądze w banku, wysyłamy
list na poczcie, telefonujemy - to przy okazji każdej z tych
czynności mamy do czynienia z jakąś organizacją formalną
powstałą dla zaspokojenia danej potrzeby.”



B. Szacka

Społeczeństwo współczesne to
„społeczeństwo organizacji”

Życie społeczne polega na przemieszczaniu się ludzi

pomiędzy organizacjami:

-

Pobudka w domu

-

Jazda autobusem do pracy

-

Praca na komputerze

-

Poranna kawa

-

Dentysta

-

Zakupy w markecie

-

Telefon do mamy

-

Basen

-

Telewizor

-

Internet

Socjologia

(J. Szczepański)

bada zjawiska i procesy tworzenia się

różnych form życia zbiorowego ludzi,
struktury tych zbiorowości, zjawiska i
procesy w nich zachodzące a wynikające z
wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie,
siły skupiające i rozbijające te zbiorowości
oraz zmiany i przekształcenia w nich
zachodzące.

Socjologia – poziomy
zainteresowania

SOCJOLOGIA

SOCJOLOGIA

Poziom mikrospołeczny

Bada bezpośrednie

relacje

międzyludzkie

Poziom mezospołeczny

Analizuje organizacje

formalne

Poziom makrospołeczny

Analizuje funkcjonowanie

całych społeczeństw,

związki między

społeczeństwami

Przedmiot badań socjologii organizacji

Socjologia organizacji to socjologia struktur,

procesów i ról organizacyjnych

(W. Morawski)

Socjologia organizacji:
- poszukuje reguł i mechanizmów porządku społecznego,

czyli zajmuje się badaniem zachowań ludzkich
realizujących z założenia wspólne cele;

-

pomaga nam zrozumieć złożoność życia
organizacyjnego;

-

pomaga nam ustanowić porządek orientujący energię
ludzka na realizacje zaplanowanych zadań społecznych.

Przedmiot badań socjologii organizacji

Przedmiotem badań socjologii organizacji i nauk jej

pokrewnych są role i stosunki wynikające ze
strukturalnego podziału organizacji i jej relacji z
otoczeniem, a zwłaszcza z jego wymiarem kulturowym.

Przyjmuje się, że organizacja od innych systemów różni

się:

-

celami

-

świadomą i ciągłą współrealizacja, do czego niezbędne
są mechanizmy koordynacji i kooperacji. Organizacja
tworzy w tym celu system społeczny, którego elementy
są powiązane stosunkami społecznymi.

Przedmiot badań socjologii organizacji

Przedmiotem badań są różnego rodzaju

organizacje:

•

przedsiębiorstwa przemysłowe,

•

firmy handlowe,

•

stowarzyszenia,

•

partie polityczne,

•

związki zawodowe,

•

agencje rządowe,

•

szpitale,

•

więzienia, etc.

ORGANIZACJA

ORGANIZACJA

definicje

definicje

(A. Kamiński)



Odnosi się do względnie trwałego, celowego

uporządkowania działań i zachowań ludzkich.



Uporządkowanie działań polega na

wprowadzeniu względnie trwałych zasad

postępowania w określonych sytuacjach.



Organizacja rozumiana jako uporządkowanie

działań związana jest z podziałem pracy i

występuje we wszystkich ludzkich

zbiorowościach, w których taki podział istnieje

ORGANIZACJA

ORGANIZACJA

definicje

definicje

(P. Sztompka)

Organizacja społeczna –

zintegrowany, zorganizowany zbiór
pozycji społecznych i stosunków
społecznych realizujący wspólnie
jakieś istotne społecznie funkcje,
tworzący swoistą całość
odróżnialną od innych podobnych
całości.

ORGANIZACJA

ORGANIZACJA

definicje

definicje

(J. Szczepański)

1

) grupa celowa, zrzeszenie zmierzające do realizacji

pewnych celów w sposób zorganizowany;

2) sposoby zarządzania ludźmi i różnymi środkami działania,

sposoby koordynowania czynności, harmonizowania

wysiłków, sprawdzania ich wyników dla osiągnięcia

określonego celu przez zespół ludzi wykonujących zadania

cząstkowe;

3) układ wzorów działania jednostek, podgrup i instytucji,

środków kontroli społecznej, ról społecznych i systemów

wartości, które zapewniają współżycie członków

zbiorowości, harmonizują ich dążenia i działania, ustalają

dopuszczalne sposoby zaspokajania potrzeb, rozwiązują

problemy i konflikty (…) – zapewniają porządek życia

społecznego.

ORGANIZACJA

ORGANIZACJA

definicje

definicje

(A. Giddens)

Organizacja to duży zespół ludzi

Organizacja to duży zespół ludzi

związanych bezosobowymi

związanych bezosobowymi

zależnościami, stworzony dla

zależnościami, stworzony dla

realizacji określonych celów

realizacji określonych celów

Cechy organizacji



Są powoływane do realizacji określonych celów w sposób zaplanowany i za
pomocą procedur określonych przez przepisy. Aby powołać do życia
przedsiębiorstwo czy fundację, założyć szkołę czy związek zawodowy, należy
spełnić odpowiednie warunki, dokonać zgłoszeń w takich lub innych urzędach i
spełnić wymagania określone w kodeksach, ustawach i rozporządzeniach.



Mają sformalizowaną strukturę, którą bez trudu można przedstawić w postaci
diagramu.



Występuje w nich wyraźny, przejrzysty podział pracy w przeciwieństwie do grup
pierwotnych, w których kontakty między członkami mają charakter
niewyspecjalizowany, a podział pracy jest płynny. W organizacji raz na zawsze
wiadomo, że sprzątaczka ma pastować podłogę, a bibliotekarka wydawać książki
czytelnikom. Wypełniania tych właśnie czynności, a nie żadnych innych oczekuje
się od każdej z nich.



Mają wyraźnie wyodrębnione ośrodki władzy. Wiadomo, kto komu podlega i w
jakim zakresie.



Istnieje w nich wymiana personelu. Zmiana ludzi wypełniających poszczególne
funkcje nie wpływa na zmianę charakteru organizacji.



W organizacjach formalnych dominują stosunki rzeczowe. Organizacje są
zbiorami ról, a nie zbiorowościami osób.

Atrybuty organizacji jako przedmiotu
badań socjologii organizacji



Celowy, świadomy, planowy i programowy charakter

instytucji zwanej organizacją;



Wewnętrzny układ, ład, porządek organizacyjny zwany

struktura organizacji, której podstawowym elementem

są pozycje i role grup społecznych;



Wartości, normy, zasady, kodeksy regulujące

zachowania członków organizacji w procesach

wstępowania, uczestnictwa i opuszczania organizacji;



Relatywne wyodrębnienie organizacji jako określonego

podsystemu społeczeństwa globalnego z otoczenia

zewnętrznego, przejawiające się w identyfikacji

członków z organizacja i oficjalnych ‘granicach”

między organizacją a otoczeniem.

Poziomy interpretacji



Poziom jednostek i małych grup (układy

i grupy nieformalne w ramach struktur

organizacyjnych)



Poziom pojedynczych organizacji

(decyzje i proces podejmowania decyzji,

decyzje personalne, określenie celów

organizacji oraz wdrażanie innowacji,

formy działań zbiorowych)



Poziom makrospołeczny (problemy

porządku, problemy kontroli, problemy

regulacji)

Metodologia badań - konfrontacje



Nurt empiryczny (neopozytywistyczny) – lata
30. XXw. – to tzw. unaukowienie socjologii,
porównanie podobieństwa nauk społecznych do
nauk przyrodniczych i postulowanie tej samej
metody;



Nurt humanistyczny – socjologa interesuje
człowiek jako taki, funkcjonujący w kontekście
pewnych zbiorowości. Socjolog musi wiec
zrozumieć rzeczywistość społeczną.
Metodologia ta opiera się na koncepcji
„współczynnika humanistycznego”;

Metodologia badań – ujęcie
humanistyczne



Socjologia organizacji prezentuje nurt
humanistyczny w studiach nad instytucjami.



Celem jest „docierania badacza do strony
subiektywnej, psychologicznej ludzkich działań,
motywów zachowań, bądź też lokowanie tych
zachowań w kontekście praw, wyobrażeń i
działań innych ludzi, chwytanie
psychologicznych następstw określonych aktów
społecznych dla osób działających i dla osób, z
jakimi wchodzą one w bezpośrednie lub
pośrednie kontakty społeczne” (S. Nowak)

Socjologia organizacji a inne subdyscypliny

Socjologia organizacji a inne subdyscypliny

socjologiczne

socjologiczne



socjologia pracy (zajmująca się opisem i wyjaśnianiem form zachowań
ludzi w procesie pracy, produkcji dóbr i ich dystrybucji, tj. społeczne
uwarunkowania pracy, system grup i stosunków społecznych w firmie,
konflikty społeczne związane z pracą, opisuje motywy i skutki pracy,
identyfikację z zakładem i dezorganizacje, etc. )



socjologia przemysłu (obejmuje takie zagadnienia, jak: wpływ
uprzemysłowienia na strukturę zawodową i poziom życia społeczeństwa,
zmiana aspiracji zawodowych młodzieży, zjawiska patologii społecznej w
regionach uprzemysłowionych, czy urbanizacja)



socjologia zarządzania (zajmuje się między innymi kwestiami
związanymi z przywództwem i efektywnością zarządzania, koncepcjami
motywacji, rolą konfliktów w zmianach w organizacjach i zarządzaniu).

Funkcje socjologii organizacji



Wyjaśniająco - teoretyczna



Wychowawczo - społeczna



Socjotechniczna



Diagnostyczna i prognostyczna



Humanistyczna

Geneza socjologii organizacji

Społeczeństwo zawsze wytwarzało instytucje

umożliwiające życie zbiorowe. Funkcjonowanie

organizacji i tzw. „organizacyjność” jako rys rodzącej się

cywilizacji przemysłowej stały się przedmiotem analiz

socjologicznych już w XIX w.

Początkowo koncentrowano uwagę na związkach

organizacji z typem społeczeństwa, które je kreuje.

Etapy rozwoju struktur organizacyjnych:



Społeczeństwa pierwotne



Społeczeństwa rolnicze (niewolnicze i feudalne)



Społeczeństwa przemysłowe

Początki socjologii organizacji w
Polsce

Rozwój tej dyscypliny obserwuje się w latach

70. XXw. Wówczas socjologowie pracy i

przemysłu zwrócili uwagę na atrybuty

organizacji i relacje organizacji z otoczeniem.

Zainteresowanie socjologów przemysłu

ewoluowało od opisów monograficznych

społeczności zakładów pracy, przez problemy

wyspecjalizowane (biurokracje,

samorządność pracowniczą) aż do

zainteresowań społecznymi procesami

towarzyszącymi uprzemysłowieniu. Badano

również zjawiska patologiczne.