Racja stanu
dr hab. Arkady Rzegocki
arkady.rzegocki@uj.edu.pl
Racja stanu
dr hab. Arkady Rzegocki
arkady.rzegocki@uj.edu.pl
Racja stanu w języku
angielskim?
reason of state
raison d’état
ragion di stato
ratio status
razon de estado
Staatsräison
állam rezon
Stan czyli czyja racja?
N. Machiavelli, Książę:
„Wszystkie państwa, wszelkie rządy,
które miały lub mają władzę nad ludźmi,
bywają republikami albo księstwami”
lo stato
Racja stanu
Uzasadnienie działania politycznego o
wyjątkowym, jednorazowym i
tymczasowym charakterze, którego
celem jest zapobieżenie zagrożeniu
istnienia wspólnoty politycznej.
Racja istnienia państwa
Zabezpieczenie żywotnych interesów
państwa (jego przetrwanie i rozwój)
Dla każdego państwa, w każdym
szczególnym momencie istnieje tylko
jeden idealny sposób działania, tylko
jedna idealna racja stanu.
Friedrich von Meinecke
Racja stanu – dzieje pojęcia
Machiavelli
Arcybiskup Giovanni della Casa, około
1525 rok
Francesco Guicciardini,
GovanniBotero, Della region di stato,
1589 rok
Racja stanu – dzieje pojęcia
Monarchie absolutne XVII i XVIII wiek
Kardynał Armand de Richelieu
Wiek XIX (Włochy, Niemcy, Hiszpania,
Polska)
Wiek XX
Okres międzywojenny
Po 1945 roku
Po 1981 roku
Specyfika polskiej racji stanu
Dwie tradycje:
Nowożytna
Klasyczna
Ważniejsze zagadnienia:
Dwie tradycje racji stanu: Machiavelli, Bodin, Hobbes,
Dwie tradycje racji stanu: Arystoteles, Św. Tomasz, I. Kant
Specyfika polskiej tradycji myślenia o racji stanu
ratio oraz status - etymologia pojęcia
geneza racji stanu racja stanu jako
racja istnienia państwa
racja stanu jako żywotne interesy państwa
racja stanu jako zapewnieni bezpieczeństwa państwa i
obywateli
racja stanu jako konieczność użycia środków specjalnych
racja stanu jako działanie według zasad realistycznych
racja stanu jako stosowanie zasady równowagi sił w
stosunkach
międzynarodowych
racja stanu jako poszukiwanie obiektywnych zasad,
wyznaczników polityki
zagranicznej
racja stanu jako uzasadnienie niemoralnych działań
władzy lub ludu
racja stanu jako napięcie pomiędzy etyką a polityką
Racja stanu a interes narodowy
polskie rozumienie racji stanu
racja stanu współcześnie i w przyszłości
racja stanu współczesnej RP
Racja stanu wybranych państw
Literatura:
Meinecke Friedrich, Die Idee der Staatsrason in der heuren
Geschichte, Munchen – Berlin 1924, 1925, 1929. lub
Meinecke Friedrich, Machiavelism: The Doctrine of Raison
D’Etat and It’s Place in Modern History, translated by D.Scott,
Introduction by Dr. W. Stark, Routledge & Kegan Paul, London
1957.
Meinecke Friedrich, Przeszłość i teraźniejszość, „Przegląd
Polityczny” Nr 23, 1994.
Olszewski Edward (red.), Racja stanu. Historia, teoria,
współczesność, Lublin 1989.
Kazimierz Łastawski, Racja stanu a integracja europejska
Śpiewak Paweł, W stronę wspólnego dobra,
Fundacja Aletheia, Warszawa 1998.
Rzegocki Arkady, Idea raison d'état w
przeszłości i w kontekście współczesnej
integracji europejskiej, CEN, Warszawa 2003.
Rzegocki Arkady, Racja stanu a polska tradycja
myśelnia o polityce, OMP, Kraków 2008.
www.omp.org.pl
www.polskietradycje.pl
Racja stanu