Formy prawne
organizacji.

Wykład 7
Nauka o organizacji.
Prof. Józef BENDKOWSKI

1

WPROWADZENIE

Część I

2

1. Wprowadzenie.



System prawny każdego państwa
kreuje różne formy prowadzenia
działalności gospodarczej w tym
głównie formy prawno-
organizacyjne organizacji.



O dobroci systemu prawnego
gospodarki świadczą jego cechy.

3

Cechy systemu prawnego.



Stopień różnorodności – wzorce

dopuszczone do stosowania w

praktyce gospodarczej.



Ogólność – możliwość

indywidualizowania rozwiązań

ekonomicznych i organizacyjnych.



Swoboda w wyborze formy przez

podmiot podejmujący działalność

gospodarczą.

4

Podział stosowany w
praktyce.



Organizacje według obszaru
działalności.



Organizacje według formy prawnej.



Organizacje według siedziby.

5

Kategorie organizacji wg. form
prawnych



Przedsiębiorstwa, spółki.



Cechy rzemieślnicze.



Fundacje.



Izby gospodarcze.



Organizacje pracodawców .



Stowarzyszenia.

6

Kategorie organizacji wg. form
prawnych.



Związki jednostek samorządu
terytorialnego.



Związki zawodowe.



Organizacje pożytku publicznego.



Krajowa Rada Spółdzielcza.

7

FORMY PRAWNE ORGANIZACJI –
SAMORZĄDOWE, POZARZĄDOWE.

Część II

8

Krajowa Rada
Spółdzielcza



Krajowa Rada Spółdzielcza - naczelny

organ samorządu

spółdzielczego

, do którego

należy reprezentowanie

polskiego

ruchu

spółdzielczego

w kraju i za granicą,

inicjowanie i opiniowanie aktów prawnych

dotyczących

spółdzielczości

i mających dla

niej istotne znaczenie czy inicjowanie i

rozwijanie współpracy międzyspółdzielczej i

szerzenie idei spółdzielczego

współdziałania.

9

Krajowa Rada
Spółdzielcza(2)



Rada przyznaje odznaczenia dla
aktywistów ruchu spółdzielczego tj:
"odznaka Zasłużony Działacz Ruchu
Spółdzielczego" i "odznaka Zasługi dla
Spółdzielczości".



Prezes zarządu naczelnej Krajowej Rady
Spółdzielczej .



Przewodniczący Zgromadzenia
Ogólnego Krajowej Rady Spółdzielczej .

10

Krajowa Izba Gospodarcza



Krajowa Izba Gospodarcza -

organizacja

samorządu gospodarczego

działająca na podstawie

ustawy

z dnia

30 maja

1989

r. o

izbach gospodarczych

(Dz. U. Nr 35, poz.195)



Krajowa Izba Gospodarcza zrzesza, na zasadzie

dobrowolności,

Izby Gospodarcze

oraz inne organizacje

gospodarcze i społeczne, których przedmiotem działania

jest wspieranie rozwoju gospodarczego. Jej siedziba

mieści się w

Warszawie

.



Zrzesza ponad 130 organizacji gospodarczych, do

których należy około 300 tys. krajowych przedsiębiorstw.



Należy do Stowarzyszenia Europejskich Izb Handlowo-

Przemysłowych EUROCHAMBRES, zrzeszającego

europejskie izby gospodarcze oraz Międzynarodowej

Izby Handlowej (ICC) w Paryżu.

11

Krajowa Izba Gospodarcza
(2)



Dla wykonywania zadań w zakresie promocji

handlu zagranicznego Krajowa Izba Gospodarcza

może:



organizować

wystawy

oraz międzynarodowe

targi

w kraju i za granicą,



współpracować z organizacjami międzynarodowymi

i zagranicznymi oraz należeć do nich, jeżeli nie

narusza to zobowiązań wynikających z umów

międzynarodowych, w których

Państwo Polskie

jest

stroną, a także tworzyć za zgodą

Ministra Spraw Zagranicznych

i

Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą

swoje przedstawicielstwa zagraniczne,

12

Krajowa Izba Gospodarcza
(3).



wykonywać czynności izb przemysłowo-handlowych na

podstawie umów między Polską lub kontrahentem

polskim a obcymi państwami lub kontrahentami albo na

podstawie międzynarodowych zwyczajów handlowych,

a zwłaszcza legalizować dokumenty oraz wydawać

certyfikaty, świadectwa i zaświadczenia,



organizować i stwarzać warunki do rozstrzygania

sporów w drodze postępowania polubownego i

pojednawczego, w tym powołać przy

Polskiej Izbie Handlu Zagranicznego

Kolegium Arbitrów

do rozstrzygania sporów wynikłych w związku ze

współpracą gospodarczą z zagranicą, poddanych

orzecznictwu

Kolegium Arbitrów

, jak również

opracowywać i doskonalić zasady

etyki

obowiązującej

podmioty prowadzące działalność gospodarczą.

13

Fundacja - forma prawna

organizacji pozarządowej

,



której istotnym

substratem

jest

kapitał

przeznaczony na określony cel oraz

statut

zawierający reguły dysponowania tym
kapitałem.



Fundacje są po

stowarzyszeniach

w Polsce

drugą co do popularności formą prawną
wśród organizacji pozarządowych.



W Polsce nie jest prawnie dopuszczona forma
fundacji interesu prywatnego, potocznie
zwane Fundacjami rodowymi lub rodzinna.

14

Fundacja (2)



Tego typu fundacje są w USA głównym
organizatorem szkolnictwa wyższego a w
Republice Panamy, Księstwu Lichtenstein i
Bahamas podstawowym elementem
struktur zarządzania aktywami.



Niezależne instytucje wyceniają, iż około
połowy światowego przepływu kapitału
odbywa się właśnie za pośrednictwem
struktur zarządzanych Fundacjami interesu
prywatnego.

15

Fundacja (3)



Fundacja zarządza majątkiem, który
posiada, oraz ewentualnie go
powiększa.



Statut może przewidywać
kumulowanie zysków fundacji aż do
osiągnięcia określonej wartości lub
poziomu pozwalającego na wypłatę
beneficjentom świadczeń o określonej
wysokości.

16

Fundacja (4)



Fundator może samodzielnie szczegółowo

określić zasady działania i inwestowania

fundacji albo pozostawić to do decyzji jej

zarządu.



Inwestycje kapitałowe służące pomnażaniu

majątku fundacji mogą być realizowane

bezpośrednio przez nią bez obciążenia

podatkowego, jeżeli prawo kraju inwestycji

nie przewiduje poboru podatku u źródła lub

opodatkowania fundacji od dochodów

uzyskanych na jego terytorium.

17

Fundacja (5)



Fundacja może też inwestować poprzez
założone przez siebie spółki
holdingowe, nieruchomości, fundusze,
na dobrze wszystko poza działalnością
operatywną.



Inwestycje prowadzone za
pośrednictwem struktury holdingowej
mogą być zwolnione z podatku do czasu
przekazania zysku beneficjentom.

18

Fundacja jako zakład.



Według polskiego prawa Fundacja jest

zakładem

(osobą prawną typu zakładowego), a więc - w

odróżnieniu od np. stowarzyszeń, związków

zawodowych, partii, samorządów zawodowych i

innych

korporacji

- nie ma członków (jest

bezosobowa).



Jest przez to bardziej niezależna niż korporacja od

osób fizycznych, o celu, majątku, zasadach działania

decyduje jej twórca. W związku z tym - zgodnie z

dotychczasowym orzecznictwem NSA - nie zaliczano

fundacji do organizacji społecznych, co uzasadniano

właśnie tym, że fundacja nie jest korporacją

obywateli, ale wyodrębnioną masą majątkową

(Postanowienie NSA w Warszawie z dnia 12 stycznia

1993 r.; I SA 1762/92, ONSA 1993/3/75).

19

Fundacja (6)- jako zakład



W związku z tym odmawiano fundacjom np. prawa uczestnictwa

w postępowaniach administracyjnych na prawach strony (które

to uprawnienie organizacjom społecznym przyznaje art. 31

Kodeksu postępowania administracyjnego), czy też prawa do

składania skarg do sądów administracyjnych w sprawach

dotyczących innych osób (uprawnienie przyznane organizacjom

społecznym na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy - Prawo o

postępowaniu przed sądami administracyjnymi).



Ostatnio jednak pogląd ten został przełamany przez uchwałę

siedmiu sędziów NSA, w której stwierdzono, iż także fundacjom

przysługuje status organizacji społecznych (Uchwała 7 sędziów

NSA z dnia 12 grudnia 2005 r.; II OPS 4/05).



W Polsce podstawowym

aktem prawnym

regulującym

problematykę fundacji, ich zakładania i funkcjonowania jest

ustawa

z dnia

6 kwietnia

1984

r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r.,

nr 46, poz. 203 z późn. zm.).

20

Fundacja zagranicą.



Za granicą można oczekiwać następną strukturę

prawną: Fundacja ma cztery główne organy:



Założyciel: Jest to osoba lub jednostka

gospodarcza, która zakłada Fundację w

publicznym rejestrze. W Panamie można również

posłużyć się bezimiennym fundatorem.



Podpisany, nie datowany list z rezygnacją z

funkcji fundatora zaraz po uzyskaniu osobowości

prawnej (inkorporacja) przez Fundację pozwala

osobom będącym fundatorem właściwym objąć

kontrolę nad fundacją. Od tego miejsca

założyciel już nie kontroluje fundacją.

21

Rada Fundacji



Rada pełni w Fundacji tę samą rolę, co
Zarząd w przedsiębiorstwie.



Nazwa Rady i numery paszportowe
zarejestrowane zostają w publicznym
rejestrze z chwilą inkorporacji Fundacji.



Dla ochrony prywatności fundatora, zwykle
używana jest bezimienną Radę, oraz
asygnowane, nie datowane listy rezygnacji z
bezimiennej rady. Od tego momentu Rada
już nie kontroluje.

22

Nadzór



Nadzór (Protektor Prywatny jednoosobowo lub

też jako wieloosobowa Rada Nadzorcza) jest

ostatecznym kontrolerem Fundacji.



Bezpośrednio po inkorporacji Fundacji, Rada

Fundacji wyznacza Nadzór, za pośrednictwem

notarialnego aktu ustanawiającego Nadzór

(Private Protectorate Document).



Ponieważ dokument ten jest prywatny, nie

rejestrowany publicznie Nadzór pozostaje

całkowicie anonimowy. Od tego momentu,

Nadzór uzyskuje pełną kontrolę nad Fundacją i

aktywami.

23

Beneficjenci



Beneficjent jest ustanawiany

prywatnym oświadczeniem (Private

Letter of Wishes), wystawionym przez

Nadzór (Protektora).



Oświadczenie jest dokumentem

prywatnym stąd beneficjent pozostaje

całkowicie anonimowy.



Oświadczenie może zostać zmieniane i

modyfikowane każdorazowo tylko przez

Nadzór.

24

Fundacja interesu
prywatnego.



Fundacja interesu prywatnego zakładana jest dla

czterech celów:



1. Służy jako jednostka holdingowa dla

Przedsiębiorstwa: Używając Fundacji można

pominąć zastosowanie akcji na okaziciela. Fundacja

zostanie wymieniona jako udziałowiec na

certyfikacie udziałów przedsiębiorstwa

komercyjnego.



Fundacja jest anonimowo kontrolowana przez

Fundatora wypełniając funkcję Nadzoru jako

Protektor Prywatny (Private Protectorate).



Jako Nadzór, wyznacza on beneficjentów (lub

bardziej formalne sprawy Fundacji w drodze

prawnej) prywatnym oświadczeniem.

25

(2)



Od chwili ustanowienia w drodze nie

publicznej (prywatnie), Nadzór i Beneficjent

zostaną sprawą całkowicie anonimową i

poufną.



Dodatkowo jest spełnione zastrzeżenie

ograniczonego ruchu dewizowego w Polsce,

który bez zezwolenia dewizowego zabrania

wywozu środków pieniężnych do krajów z

którymi nie ma sporządzonego porozumienia

podatkowego (ale nie darowizny na rzecz

założenia fundacji, którą się nie da w Polsce

rozliczyć z podatkami ale jest w pełni legalna).

26

(3)



2. Służy jako właściciel beneficjalny, kiedy

nastąpi otwarcie konta:



Obecnie, w obawie przed globalnym

terroryzmem, etc. w większości jurysdykcji

rajów podatkowych wprowadzono przepisy,

które wymagają od banków uzyskanie

"deklaracji własności beneficjalnej" przy

zakładaniu bankowego konta firmowego.



Warto zauważyć, iż w większości jurysdykcji

rajów podatkowych, banki są zobligowane by

posiadać w ściśle w narzuconym zakresie poufne

informacje i zachować je w tajemnicy bankowej.

27

(4)



Jednakże, jeśli klient z chwilą
ustanowienia konta firmowego nie
życzy sobie podpisywać deklaracji
jako obdarowany właściciel, to dla
celów deklaracyjnych Fundacja może
posłużyć jako właściciel beneficjalny,
natomiast bezimienna Rada Fundacji
może podpisywać deklaracje na rzecz
Fundacji.

28

Fundacja interesu
prywatnego (2)



3. Służy jako "a testamentralny" mechanizm

rozdziału aktywów swoim dziedzicom:



Na mocy przepisów panamskich aktywa

fundacyjne są "nietykalne", i "niesekwestralne",

co oznacza, że nikt i w żadnych okolicznościach

nie może ich zablokować - co czyni z nich

narzędzie krańcowej ochrony aktywów.



Fundacja interesu prywatnego („Private

Interest”) jest narzędziem szczególnie przyjaźnie

skonstruowanym, chroniącym i rozdzielającym

aktywa Fundatora beneficjentom wyznaczonych

przez Fundatora na wypadek nieprzewidzianych

zdarzeń, takich jak jego śmierć lub niezdolność

.

29

(5)



Oświadczenie fundacyjne, napisane przez Nadzór,

posłuży jako swoisty "akt woli", wyszczególniający:

aktywa Fundacji, listę beneficjentów, oraz w jaki

sposób i kiedy aktywa zostaną rozdzielone pomiędzy

beneficjentów.



W razie, gdy sukcesja pochodzi spoza rodzimego

kraju beneficjenta, odziedziczone aktywa nie

podlegają żadnym standardowym podatkom i

prawnym procedurom.



Następca fundatora otrzyma swoją sukcesję

bezpośrednio z Fundacji, bez konieczności

udowadniania praw, płacenia podatków od darowizn,

nieruchomości, dziedziczenia lub innych ingerencji

państwowej, oraz z pominięciem zwłoki prawnej.

30

(6).



4.

Służy jako instrument ułatwiający

transfer środków offshore, i odpływ tych

środków z powrotem do wpłacającego:



W przypadku, gdy Fundacja ma charakter

charytatywny, może otrzymywać darowizny i

może obdarowywać / przydzielać granty,

etc. każdemu, kogo wybierze, wobec czego

można swoje środki darować Fundacji, z

których to Fundacja może udzielać wypłat

szkoleniowych, darów, etc. każdemu, kogo

wybierze.

31

ORGANIZACJE PRACODAWCÓW

.

Część III

32

Organizacje
pracodawców.



Business Centre Club



Konfederacja Pracodawców Polskich



Polska Konfederacja Pracodawców

Prywatnych Lewiatan



Polska Organizacja Handlu i Dystryb

ucji

33

Business Centre Club



Business Centre Club - powstały w

1991

roku z

inicjatywy

Marka Goliszewskiego

klub przedsiębiorców

i organizacja indywidualnych pracodawców.



Zrzesza ponad 1200, głównie prywatnych firm

reprezentowanych przez blisko 2000 przedsiębiorców.



BCC koncentruje się na działaniach

lobbingowych

,

których celem jest rozwój polskiej gospodarki,

zwiększenie liczby miejsc pracy i pomoc

przedsiębiorcom.



Coroczne projekty BCC:

Letnia gala BCC
Lider polskiego biznesu - Diamenty
Urząd skarbowy przyjazny przedsiębiorcy

34

Konfederacja Pracodawców
Polskich



Konfederacja Pracodawców Polskich -

największa w Polsce

organizacja

pracodawców

założona jako pierwsza w

1989

roku.



Do KPP należą 32 związki pracodawców oraz

34 przedsiębiorstwa ogólnokrajowe.

Początkowo starała się egzekwować prawa dla

pracodawców państwowych, głównie w

związku z przekształceniami własnościowymi.

Obecnie współdziała w walce o

ustawodawstwo

dotyczące przedsiębiorstw

prywatnych.

35

KPP (2)



Od roku 2002 do konfederacji mogą
należeć przedsiębiorstwa o
ogólnokrajowym zasięgu.



Do KPP należą przedsiębiorstwa
zatrudniające około 12% zatrudnionych
poza sektorem rolniczym.



Od

1990

roku reprezentuje polskich

pracodawców w

Międzynarodowej Organizacji Pracy

.

36

Polska Konfederacja Pracodawców
Prywatnych "Lewiatan

”



organizacja pozarządowa, powołana w

styczniu

1999

, reprezentująca interesy

polskich przedsiębiorców prywatnych.



Funkcję Prezydenta konfederacji od jej
powstania pełni

Henryka Bochniarz

.

Organizacja ogłosiła własny program
gospodarczy, zawierający postulaty
aktywizacji przedsiębiorczości w Polsce, a
także reprezentuje interesy przedsiębiorców
przed instytucjami państwowymi.

37

PKPP Lewiatan (2)



Skupia w 56 związkach regionalnych i
branżowych ok. 3.000 firm z całej

Polski

zatrudniających ponad 600 tys. pracowników.



Jest członkiem

Komisji Trójstronnej

ds.

Społeczno-Gospodarczych.



Należy do organizacji BUSINESSEUROPE -
będącej reprezentantem interesów
przedsiębiorców i pracodawców wobec
Komisji Europejskiej, Europejskiego
Parlamentu i innych instytucji UE.

38

Polska Organizacja Handlu i
Dystrybucji.



Polska Organizacja Handlu i
Dystrybucji jest

związkiem pracodawców

zrzeszającym

duże firmy detaliczne i dystrybucyjne.



POHID zrzesza firmy posiadające
sklepy detaliczne o łącznej
powierzchni sprzedaży minimum
2.000 m².

39

ZWIĄZEK ZAWODOWY
ORGANIZACJA POŻYTKU PUBLICZNEGO
Przedsiębiorstwo.

Część IV

40

Związek zawodowy



masowa

organizacja społeczna

zrzeszająca na

zasadzie dobrowolności ludzi pracy najemnej.



Podstawowym zadaniem związków

zawodowych jest obrona interesów

pracowników i działanie na rzecz poprawy ich

sytuacji ekonomicznej i społecznej.



Związki próbują więc przeciwdziałać

zwolnieniom, kontrolują przestrzeganie

kodeksu pracy

przez pracodawców, zabiegają

o wyższe pensje i lepsze warunki pracy dla

pracowników.

41

Związek zawodowy (2)



Często prowadzą również działalność

samopomocową (np. fundusze strajkowe),

edukacyjną (np. kursy przekwalifikowujące) i

oświatową (np. kampanie informacyjne o

prawach przysługujących pracownikom).



Związki zawodowe nie muszą się kierować

dobrem firmy w której pracują przez co czasem

firma z powodu negatywnych działań może

upaść lub ponieść dotkliwe straty zarówno

finansowe ale też wizerunkowi.



Związki zawodowe powstały w Wielkiej Brytanii

w roku 1824.

42

Związki zawodowe w
Polsce.



W Polsce, zgodnie z ustawą z dnia 23 maja 1991 r.

o związkach zawodowych, związek zawodowy jest

dobrowolną i

samorządną

organizacją

ludzi pracy

,

powołaną do reprezentowania i obrony ich praw,

interesów zawodowych i socjalnych.



Jest on niezależny w swojej działalności statutowej

od

pracodawców

,

administracji państwowej

i

samorządu terytorialnego

oraz od innych

organizacji, a organy państwowe, samorządu

terytorialnego i pracodawcy obowiązani są

traktować jednakowo wszystkie związki

zawodowe.

43

Organizacja pożytku
publicznego



Organizacja pożytku publicznego (OPP) - termin

wprowadzony w Polsce

1 stycznia

2004

przepisami

ustawy

o działalności

pożytku publicznego

i o

wolontariacie

.



Status OPP może uzyskać

organizacja pozarządowa

(z wyjątkiem

partii politycznych

,

związków zawodowych

,

organizacji pracodawców

oraz

samorządów zawodowych

), prowadząca

działalność w obszarach tzw. pożytku publicznego,

które zostały określone ustawą o działalności pożytku

publicznego i wolontariacie. Ponadto organizacja

musi spełniać dodatkowe kryteria dotyczące m.in.

jawności działania, kontroli w organizacji.

44

(2).



Posiadanie przez organizację statusu

organizacji pożytku publicznego nakłada

na nią obowiązki sprawozdawczości,



aby wszyscy zainteresowani mogli uzyskać

informacje, na co wydane zostały pieniądze

przekazywane przez darczyńców.



Status ten umożliwia przekazanie na rzecz

organizacji pożytku publicznego 1%

podatku dochodowego przez osoby

fizyczne.

Formy prawne
przedsiębiorstw



Formy prawne przedsiębiorstw (również formy

organizacyjno-prawne przedsiębiorstw) –

formy, jakie przyjmują przedsiębiorstwa w

momencie rejestracji. Można je podzielić na:



formy krajowe, które przewidziane są w

ustawodawstwie danego kraju oraz



formy paneuropejskie

, które są uregulowane w

ustawodawstwie wspólnotowym i obowiązują we

wszystkich krajach członkowskich Unii

Europejskiej.



Wybór formy determinuje m.in. sposób rejestracji

przedsiębiorstwa

lub

spółki

oraz zasady

organizacji, czyli jego strukturę organizacyjną.

46

Formy prawne
przedsiębiorstw w Polsce



Każda forma prawna przedsiębiorstwa

uregulowana jest w innym akcie prawnym.



Spółki prawa handlowego uregulowane w

kodeksie spółek handlowych

obejmują:



spółki osobowe



spółka jawna



spółka partnerska



spółka komandytowa



spółka komandytowo-akcyjna



spółki kapitałowe



spółka z ograniczoną odpowiedzialnością



spółka akcyjna

47

Oficjalnie używane skróty polskich
form prawnych według krajowego
ustawodawstwa

 

48

Nazwa spółki

Skrót dopuszczalny

Podstawa prawna

spółka akcyjna

S.A.

Kodeks spółek handlowych

,

art. 305 § 2

spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością

sp. z o.o. lub spółka z o.o.

Kodeks spółek handlowych

,

art. 160 § 2

spółka jawna

sp.j.

Kodeks spółek handlowych

,

art. 24 § 2

spółka partnerska

sp.p. lub zwrot po nazwie spółki: "i
partner" bądź "i partnerzy"

Kodeks spółek handlowych

,

art. 90 §§ 2 i 3

spółka komandytowa

sp.k.

Kodeks spółek handlowych

,

art. 104 § 2

spółka komandytowo-
akcyjna

S.K.A.

Kodeks spółek handlowych

,

art. 127 § 2

spółka cywilna

s.c.

Kodeks cywilny

Oficjalnie używane skróty polskich form prawnych według krajowego ustawodawstwa [

edytuj

]

 

 

Szczególne rodzaje spółek.



Kodeks cywilny

z kolei reguluje działalność

następujących form prawnych przedsiębiorstw:

spółka cywilna
przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej.



Pozostałe formy prawne uregulowane są w

poszczególnych

aktach prawnych

-

ustawach

.



Inne spotykane

podmioty gospodarcze

w polskim

ustawodawstwie to:

przedsiębiorstwa państwowe
stowarzyszenia
spółdzielnie
fundacje

49

Spółki paneuropejskie.



Od 1 maja 2004 roku w Polsce można również

zawiązywać tzw. spółki paneuropejskie, które są

uregulowane zarówno w ustawodawstwie

wspólnotowym, jak i krajowym. Obejmują one

takie formy prawne jak:



spółka europejska



europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych



spółdzielnia europejska



europejska spółka prywatna



europejska spółka wzajemna



stowarzyszenie europejskie



przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w zbyw

alne papiery wartościowe

50

SPÓŁDZIELNIA

Część V

51

Spółdzielnia



Spółdzielnia –

podmiot gospodarczy

czyli

osoba prawna

prowadząca

przedsiębiorstwo

, ustanowiona na

zasadach

prawa spółdzielczego

,



odmiennego nieco od

prawa spółek handlowych

52

Krajowa Rada Spółdzielcza



Krajowa Rada Spółdzielcza - naczelny organ

samorządu

spółdzielczego

, do którego należy

reprezentowanie

polskiego

ruchu

spółdzielczego

w kraju i za granicą,

inicjowanie i opiniowanie aktów prawnych

dotyczących

spółdzielczości

i mających dla

niej istotne znaczenie czy inicjowanie i

rozwijanie współpracy międzyspółdzielczej i

szerzenie idei spółdzielczego współdziałania.



Rada przyznaje odznaczenia dla aktywistów

ruchu spółdzielczego tj: "odznaka Zasłużony

Działacz Ruchu Spółdzielczego" i "odznaka

Zasługi dla Spółdzielczości".

53

Spółdzielnia (2)



Jest to zgodnie z obowiązującą w

Polsce

ustawą, "dobrowolne zrzeszenie

nieograniczonej liczby osób" (nie mniejszej

niż dziesięciu

osób fizycznych

lub nie mniej

niż trzech

osób prawnych

), zwanych

"członkami spółdzielni".



Liczba członków może być zmienna (nie może

jednak spaść poniżej ustawowych 10 (lub 3)

osób fizycznych (lub prawnych).



Jednakże do istnienia spółdzielni produkcji

rolnej wystarczy, że zrzeszonych jest 5 osób.

Spółdzielnia powstaje z chwilą wpisu do

KRS

.

54

Statut spółdzielni



Każdy członek spółdzielni musi zadeklarować w

niej co najmniej jeden udział, chyba, że

statut

spółdzielni przewiduje większą ich ilość; na

podstawie postanowień statutu może też być

zastrzeżona potrzeba wniesienia wkładu, np.

rzeczowego (maszyny, grunt, zwierzęta) do

spółdzielni.



W odróżnieniu od

spółek prawa handlowego

(

"kapitałowych"

) członkowie zakładający

spółdzielnię nie muszą dysponować żadnym

określonym przez prawo minimalnym kapitałem

założycielskim (dla spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością począwszy od roku

2001

jest

to 50.000 złotych).

55

Członkowie.



Istotną różnicą charakteryzującą spółdzielnię

jest fakt, że zmiana liczby członków i zmiana

funduszu udziałowego jest wewnętrzną

sprawą spółdzielni, realizowaną na poziomie

jej

zarządu

lub

rady nadzorczej

,



Podwyższenie kapitału zakładowego spółki

akcyjnej wymaga skomplikowanej procedury

publicznej emisji akcji, a w spółkach z o.o.

dodatkowo nawet sprzedaż udziałów innej

osobie musi - dla swej skuteczności - zostać

każdorazowo zgłoszona do

Krajowego Rejestru Sądowego

.

56

Różnica kolejna.



Kolejnym czynnikiem odróżniającym

spółdzielnię od kapitałowych spółek

handlowych jest "zasada otwartych drzwi".



Przejawia się ona w tym, iż każda osoba po

spełnieniu odpowiednich przesłanek ujętych

w statucie bądź przepisie prawa, może do

spółdzielni przystąpić.



Zasada otwartych drzwi nie rodzi jednak

cywilnoprawnego

roszczenia

o przystąpienie

w poczet członków spółdzielni.

57

Dobrowolność.



Zasada dobrowolności zrzeszania się ma

także istotne znaczenie przy występowaniu

ze spółdzielni.



Polega na tym, że spółdzielca może w każdej

chwili (po upływie niewygórowanego, np.

jednomiesięcznego, okresu wypowiedzenia)

wystąpić ze spółdzielni i nie musi w tym

celu - tak jak w spółkach - szukać nabywcy

na swoje udziały, co niekiedy, w firmach o

kiepskiej kondycji ekonomicznej, może nie

być łatwe.

58

Odpowiedzialność członka.



Odmiennie od spółek handlowych
uregulowane są także zasady
odpowiedzialności członka za zobowiązania
spółdzielni.



Członek spółdzielni nie odpowiada za
wspomniane zobowiązania.



W odróżnieniu jednak od spółek
kapitałowych, partycypuje on w stratach
spółdzielni, jednak tylko do wysokości
wniesionego udziału.

59

Majątek spółdzielni



można podzielić na:



fundusz udziałowy - powstaje z wpłat udziałów

członkowskich. W razie likwidacji spółdzielni, bądź ustania

członkostwa, podlega on zwrotowi byłemu członkowi,

chyba że został przeznaczony na pokrycie strat spółdzielni,



fundusz zasobowy - powstaje z wpisowego, części

nadwyżki bilansowej i z innych źródeł. Jest niepodzielny i

bezzwrotny



fundusz wkładów - istnieje tylko w niektórych

spółdzielniach, które wymagają wniesienia wkładu

(budowlanego, ziemi). Podlega zwrotowi i w odróżnieniu

od poprzednich funduszy, nie uczestniczy w pokryciu

straty

.

60

Zarząd i Rada Nadzorcza.



Spółdzielnię na zewnątrz
reprezentuje jej

zarząd

,



a prace zarządu kontroluje

rada nadzorcza

.

61

Działalność gospodarcza.



Celem istnienia spółdzielni jest prowadzenie

wspólnej działalności gospodarczej w interesie

zrzeszonych członków.



Członkowie spółdzielni uczestniczą w

pokrywaniu jej strat do wysokości

zadeklarowanych udziałów i nie odpowiadają

wobec wierzycieli spółdzielni za jej zobowiązania.



Zysk z działalności spółdzielni nazywany jest

nadwyżką bilansową i na koniec roku

obrachunkowego wypłacany jest członkom

spółdzielni proporcjonalnie do posiadanych przez

nich udziałów.

62

Spółdzielnia jako wspólnik



Spółdzielnia może stać się
wspólnikiem prawa handlowego
przez nabycie udziałów.



Decyzję w tej sprawie podejmują
członkowie spółdzielni na walnym
zgromadzeniu (jest to bowiem
decyzja strategiczna).

63

Odmiany spółdzielni.



Najpowszechniejszą obecnie odmianą

spółdzielni są spółdzielnie mieszkaniowe,

także rolne, mleczarskie, inwalidzkie.



Rzadsze są tzw. "spółdzielnie pracy",

powszechne jeszcze przed rokiem

1989

.



Spółdzielnie mieszkaniowe zazwyczaj mają

zapisane jako cel nie tyle wypracowywanie

nadwyżki bilansowej do podziału między

członków, tylko budowę i administrowanie

posiadanymi zasobami mieszkalnymi w

interesie mieszkańców - członków

spółdzielni.

64

Historia spółdzielczości

Historia spółdzielczości na świecie



Kolebką ruchu spółdzielczego była pod koniec XIX

wieku

Anglia

. Tu w roku

1843

w miejscowości

Rochdale

powstała jedna z pierwszych spółdzielni. Była to

spółdzielnia o profilu spożywczym.



W tym samym czasie równolegle ze spółdzielniami

produkcyjnymi czy rolniczymi w całej

Europie

rozwijały

się spółdzielnie kredytowe, między innymi

Kasy

Raiffaisena

.



Animatorami wczesnych form spółdzielczości byli w

wielu krajach (

Wielka Brytania

,

Belgia

,

Skandynawia

)

socjaliści, którzy budowanie gospodarki spółdzielczej

uważali za metodę zbudowania alternatywy dla

kapitalizmu.

65

Historia spółdzielczości na
terenach Polski



Jednym z prekursorów spółdzielczości na terenach

Polski był

Stanisław Staszic

, który w

1816

roku założył

w swoich dobrach

Hrubieszowiskie

Towarzystwo Rolnicze

.



Jedną z najstarszych w

Polsce

Spółdzielni

Mieszkaniowych jest

Spółdzielnia Mieszkaniowa Kopernik w Toruniu

.

Została założona

4 października

1902

jako

Stowarzyszenie Urzędników dla Budowy Domów i

Mieszkań w Toruniu.



Pierwszym domem, który wybudowała, była

kamienica

przy ul. Konopnickiej na

Bydgoskim Przedmieściu

.

Działa do dzisiaj. Łącznie wybudowała już ponad 17

tysięcy mieszkań w

Toruniu

.

66

Ruch spółdzielczy,



Ruch spółdzielczy wywodzi się z okresu

zaborów

.

Był wtedy formą zrzeszania się i edukacji

chłopów

przez

ziemiaństwo

.



Pozwalał na potrzebną konsolidację poziomą

produkcji rolnej będą zaczątkiem

zrzeszeń

producentów oraz na polepszenia lokalnego

zaopatrzenia przez tworzenie prostego

przetwórstwa rolnego i rzemiosła.



Ruch spółdzielczy wspierał się na wydawanych

gazetkach edukacyjnych i politycznych -

działalność ta wiązała się z pozytywistyczną ideą

pracy u podstaw prowadzonej przez wyżej

wykształcone warstwy społeczne ówczesnej

Polski.

67

Kasy Stefczyka.



Ponadto powstałe na terenie

Wielkopolski

Kasy Stefczyka

ułatwiają finansowanie

rzemiosła, rolnictwa i drobnego przemysłu.



Ocenia się że w okresie międzywojennym w

Polsce działało do 16 tys. spółdzielni. W okresie

międzywojennym w Polsce zwolennikiem

koncepcji spółdzielczości jako alternatywy dla

kapitalizmu był m.in. Edward Abramowski.



W dwudziestoleciu międzywojennym ruch

spółdzielczy blisko współpracował z Polską

Partią Socjalistyczną, tworząc m.in. Warszawską
Spółdzielnię Mieszkaniową

.

68

Spółdzielnia europejska



Spółdzielnia europejska - jedna z paneuropejskich form

prowadzenia działalności gospodarczej przewidziana w prawie

wspólnotowym.



Zasadniczym celem jej działalności jest zaspokojenie potrzeb jej

członków lub wspieranie ich działalności gospodarczej lub

społecznej.



podstawa prawna



Rozporządzenie Rady 1435/2003 z 22 lipca w sprawie statutu

spółdzielni europejskiej (Dz. Urz. UE L 207 z 18 sierpnia 2003

roku)



Dyrektywa Rady 2003/72/WE z 22 lipca 2003 roku

uzupełniająca statut spółdzielni europejskiej w odniesieniu do

uczestnictwa pracowników (Dz. Urz. UE L 201 z 18 sierpnia

2003 roku)

69

Charakterystyka spółdzielni
europejskiej.



założyciele: co najmniej 5 osób fizycznych
lub co najmniej 2 osoby prawne



minimalny kapitał zakładowy: 30 000 euro



rejestracja: kraj członkowski, w którym
znajduje się główna siedziba (w Polsce
KRS)



opodatkowanie: według zasad kraju, gdzie
jest jej główna siedziba

70

Spółdzielnia socjalna



Spółdzielnia socjalna - forma prawna

przedsiębiorstwa mająca umożliwić jej

członkom, którymi mogą być zasadniczo

tylko osoby wykluczone społecznie i

dotknięte przez los (bezrobotni,

niepełnosprawni, alkoholicy, narkomani

itp.), powrót do uregulowanego życia

społecznego i rynku pracy.



Spółdzielnia socjalna, jako rodzaj spółdzielni

pracy, opiera się na zasadzie osobistego

świadczenia pracy przez jej członków.

71

Podstawa prawna.



Instytucja spółdzielni socjalnej została w Polsce

wprowadzona Ustawą z dnia 20 kwietnia 2004

r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku

pracy (Dz.U. Nr 99, poz. 1001), odpowiednio

nowelizującą ustawę z 16 września 1982 r.

Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz.

1848 ze zmianami).



Aktualną podstawą prawną dla funkcjonowania

tychże spółdzielni jest Ustawa z dnia 27

kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych

(Dz. U. Nr 94, poz. 651), która zaczęła

obowiązywać 6 lipca tegoż roku.

72

Spółdzielnia mieszkaniowa



spółdzielnia mieszkaniowa (SM)
Podmiot aktualnie działający na podstawie:



ustawy Prawo spółdzielcze,



ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych,



Podstawowym zadaniem spółdzielni
mieszkaniowych jest zaspakajanie potrzeb
mieszkaniowych członków spółdzielni.

73

Dziękuję za uwagę!