SYSTEM ZARZĄDZANIA BHP

według PN-18001

Dr Joanna Ejdys

Podejście do bezpieczeństwa

i higieny pracy



Tradycyjne podejście - do połowy
lat 90-tych XX wieku. Działania
niezbędne do spełnienia wymagań
prawnych z zakresu BHP.



Systemowe podejście do BHP – od
połowy lat 90-tych XX wieku.

Typy strategii zarządzania

bhp



1) strategia proaktywna, zapobiegania,



2) strategia reaktywna.

Strategia proaktywna, zapobiegania



Bezpieczne miejsce pracy/proces,



Bezpieczny człowiek.

Strategia reaktywna



Badania powypadkowe,



Plany ratowniczo-operacyjne na wypadek

awarii,



Działania łagodzące skutki.

Brak jest międzynarodowej normy

dotyczącej bhp opracowanej przez

Międzynarodową Organizację

Standaryzacji ISO

Polskie normy dotyczące

zarządzania bezpieczeństwem



PN-N-18001: 2004 System

zarządzania bezpieczeństwem i

higieną pracy. Wymagania.



PN-N-18002: 2000 System

zarządzania bezpieczeństwem i

higieną pracy. Ogólne wytyczne

oceny ryzyka zawodowego.



PN-N-18004: 2001 System

zarządzania bezpieczeństwem i

higieną pracy. Wytyczne.

System zarządzania

bezpieczeństwem i higiena pracy

jest systemem dobrowolnego

stosowania. Nie istnieje prawny

obowiązek wdrażania systemu w

przedsiębiorstwie.

Wdrożenie i

funkcjonowanie

Planowanie

Struktura systemu zarządzania bhp

według PN-N-18001

Ciągłe

doskonalenie

Zaangażowanie

kierownictwa i

polityki BHP

Przegląd

wykonywany przez

najwyższe

kierownictwo

Sprawdzanie oraz

działania

korygujące i

zapobiegawcze

Podstawowe definicje zawarte w

normie PN-N-18001



Awaria – zdarzenie powstałe w wyniku

niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie

eksploatacji materiałów, urządzeń lub instalacji,

prowadzące do powstania poważnego

zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i/lub

środowiska, natychmiast lub z opóźnieniem, na

terenie organizacji lub poza jej terenem.



Audit systemu zarządzania bhp –

systematyczne i niezależne badania, mające na

celu określenie, czy działania podejmowane w

ramach systemu oraz osiągnięte rezultaty są

zgodne z przyjętymi założeniami i czy te

założenia są odpowiednie w stosunku do

realizowanej polityki bhp.



Bezpieczeństwo i higiena pracy – stan
warunków i organizacji pracy oraz zachowań
pracowników zapewniający wymagany poziom
ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami
występującymi w środowisku pracy;



Cel ogólny zarządzania bhp – cel dotyczący
działań w zakresie bhp, wynikający z polityki
bhp, który organizacja ustaliła do osiągnięcia;



Ciągłe doskonalenia systemu zarządzania
bhp – proces usprawniania systemu, w celu
osiągnięcia poprawy wszystkich działań
związanych z bezpieczeństwem i higieną
pracy, zgodnie z określoną polityką bhp danej
organizacji.



Działania korygujące – działania podjęte w

celu usunięcia przyczyn istniejącej

niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji

oraz podejmowane w celu niedopuszczenia do

ich ponownego wystąpienia;



Działania zapobiegawcze – działania

podjęte w celu usunięcia przyczyn

potencjalnej niezgodności lub innej

niepożądanej sytuacji oraz w celu

niedopuszczenia do ich wystąpienia;



Identyfikacja zagrożenia – proces

rozpoznawania tego, czy zagrożenie istnieje

oraz określenie jego charakterystyk.



Zagrożenie – stan środowiska pracy mogący

spowodować wypadek lub chorobę



Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy – deklaracja

organizacji dotycząca jej intencji i zasad odnoszących się

do ogólnych efektów działalności w zakresie

bezpieczeństwa i higieny pracy, określająca ramy do

działania i ustalania celów organizacji dotyczących bhp.



Przegląd wykonywany przez kierownictwo – formalna

ocena przeprowadzana przez najwyższe kierownictwo

stanu i adekwatności wdrożonego systemu zarządzania

bhp do polityki i celów bezpieczeństwa i higieny pracy;



Ryzyko – kombinacja częstości lub prawdopodobieństwa

wystąpienia określonego zdarzenia wywołującego

zagrożenie i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem.



Ryzyko zawodowe – prawdopodobieństwo wystąpienia

niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą

powodujących straty, w szczególności wystąpienia u

pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych, w

wyniku zagrożeń zawodowych występujących w

środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.



Osobiste zaangażowanie najwyższego

kierownictwa jest niezbędnym warunkiem

osiągnięcia sukcesu w postaci wdrożonego i

skutecznie funkcjonującego SZ BHP.



Norma stanowi, że…

„najwyższe kierownictwo organizacji powinno

wykazywać silne i widoczne przywództwo i

zaangażowanie w działaniach na rzecz

bezpieczeństwa i higieny pracy”

Najwyższe kierownictwo jest odpowiedzialne za:



Określenie polityki bhp;



Udokumentowanie polityki bhp;



Wdrażanie polityki bhp;



Aktualizację polityki bhp;



Ogłoszenie polityki zainteresowanym stronom;



Udostępnienie niezbędnych środków do wdrożenia

i utrzymania system z bhp.

Polityka bezpieczeństwa
i higieny pracy

Deklaracja organizacji dotycząca jej

intencji i zasad odnoszących się do

ogólnych efektów działalności w

zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy, określająca ramy do działania

i ustalania celów organizacji

dotyczących zarządzania bhp.

Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy powinna

wyrażać zobowiązanie do



zapobiegania wypadkom przy pracy, chorobom

zawodowym oraz zdarzeniom potencjalnie

wypadkowym;



dążenia do stałej poprawy stanu bezpieczeństwa i

higieny pracy;



spełniania wymagań przepisów prawnych z zakresu

bhp;



ciągłego doskonalenia działań w zakresie bhp;



zapewniania odpowiednich zasobów i środków do

wdrażania tej polityki;



podnoszenia kwalifikacji oraz uwzględniania roli

pracowników i ich angażowania na rzecz bhp.

Polityka bhp

Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy

powinna być odpowiednia do

charakteru działań organizacji i

związanych z nimi zagrożeń oraz

stanowić ramy do ustalenia i

przeglądu celów ogólnych

i szczegółowych organizacji

dotyczących bhp.

Przy opracowywaniu polityki bhp

można ponadto rozważyć:



Wyniki wstępnego przeglądu zarządzania

bhp;



Koordynację z polityką organizacji;



Misją, wizją organizacji, jej podstawowymi

wartościami (np. etycznymi);



Wymagania i oczekiwania zainteresowanych

stron;



Współdziałanie wszystkich pracowników;



Zobowiązanie do projektowania wyrobów w

sposób minimalizujący zagrożenia;



Zachęcanie partnerów, poddostawców,

wykonawców do stosowania systemowego

podejścia do bhp.

Cechy polityki bhp:



Udokumentowana,



Napisana językiem prostym i
zrozumiały,



Zakomunikowana wszystkim
pracownikom,



Publicznie dostępna,



Polityka stanowi podstawę
wyznaczania celów bhp.

Zaangażowanie pracowników



tworzenie warunków do otwartych konsultacji z

pracownikami i ich przedstawicielami;



informowanie pracowników i ich przedstawicieli o

wszystkich aspektach bhp związanych z

wykonywaną przez nich pracą;



wprowadzanie rozwiązań organizacyjnych,

umożliwiających pracownikom i ich

przedstawicielom na aktywne uczestnictwo w

procesach planowania, wdrażania, utrzymywania,

sprawdzania, działań korygujących i

zapobiegawczych oraz wszelkich innych działaniach

na rzecz ciągłego doskonalenia systemu

zarządzania bhp oraz realizacji polityki w zakresie

bhp.

Etap planowania obejmuje:

1. Identyfikację zagrożeń i ocenę ryzyka zawodowego.
Zagrożenia występujące na stanowisku pracy oraz

zagrożenia związane z działaniami organizacji, wyrobami i

usługami, które może nadzorować i na które może wpływać

2. Identyfikacja wymagań prawnych i innych dotyczących bhp
w odniesieniu do stanowisk pracy oraz wyrobów i usług.

3. Określenie celów ogólnych i szczegółowych
Cele powinny być wyrażone ilościowo. Przy ustalaniu celów

należy uwzględniać wymagania prawne oraz

zidentyfikowane zagrożenia i wyniki oceny ryzyka. Cele

powinny być spójne z polityką. Cele powinny uwzględniać

możliwości techniczne i finansowe organizacji.

4. Opracowanie planów osiągnięcia celów bhp
Plany powinny obejmować: określenie odpowiedzialności za

osiągnięcie celów, określenie niezbędnych środków,

wyznaczenie terminów osiągania celów.

Przy ustalaniu celów należy
wziąć pod uwagę:



wymagania prawne i inne,



zidentyfikowane zagrożenia,



wyniki oceny ryzyka zawodowego,



własne możliwości techniczne i
finansowe,



opinie, sugestie oraz interesy
wszystkich zainteresowanych stron.

Cele ogólne i szczegółowe

Etap wdrażania i funkcjonowania

obejmuje:

1. Określenie struktury, odpowiedzialności i

uprawnień

Kierownictwo powinno wyznaczyć przedstawiciela

odpowiedzialnego za wdrożenie i utrzymywanie
systemu zarządzania bhp.

2. Zapewnienie środków niezbędnych do wdrożenia,

funkcjonowania i nadzorowania systemu
zarządzania bhp. Środki te obejmują zasoby
finansowe, rzeczowe, ludzkie oraz wiedze i
umiejętności.

3. Szkolenia, świadomość.
Określić należy potrzeby szkoleniowe, opracować

programy szkoleniowe. Należy uświadomić
pracowników o zagrożeniach na stanowisku pracy,
ryzyku zawodowym, ich zadaniach, kompetencjach
i obowiązkach, konsekwencjach nieprzestrzegania
ustalonych procedur.

4. Opracowanie systemu komunikowania się.
System komunikacji wewnętrznej, system

komunikacji zewnętrznej,

5. Opracowanie dokumentacji.

Dokumenty powinny być:
- możliwe do zlokalizowania;
- poddawane okresowym przeglądom;
- dostępne w aktualnej wersji;
- nieaktualne bezzwłocznie usuwane lub
przechowywane.

Dokumenty powinny być czytelne, datowane,

łatwe do identyfikacji. Należy opracować
procedurę nadzorowania dokumentacji.

Etap wdrażania i

funkcjonowania obejmuje

c.d.:

SYSTEM KOMUNIKACJI

Wewnętrzny system komunikowania się:

przekazywanie informacji pomiędzy różnymi szczeblami zarządzania w

danej jednostce, różnymi działami, wydziałami itp.; informację
wewnętrzną można udostępniać w formie biuletynów, gazetek,
spotkań, komunikatów itp.

Zewnętrzny system komunikowania się:

przekazywanie, otrzymywanie informacji od zainteresowanych stron:

okoliczni mieszkańcy, dostawcy, klienci, państwowe instytucje ochrony
środowiska, urzędy gmin i miast i inne; informację zewnętrzną można
udostępniać w formie raportów o stanie bezpieczeństwa, informacji w
środkach masowego przekazu, w folderach, na plakatach itp.

W ramach systemu zarządzania
bhp organizacja powinna
ustanowić i utrzymywać procedury
dotyczące:



wewnętrznego komunikowania się różnych szczebli i

komórek organizacji oraz pracowników i ich

przedstawicieli;



otrzymywania i przekazywania informacji dotyczących

bezpieczeństwa i higieny pracy, ich dokumentowania i

reagowania w procesie komunikowania się z

zainteresowanymi zewnętrznymi stronami;



przekazywania odpowiednich informacji o zagrożeniach

związanych z działaniami organizacji oraz wynikających z

nich wymaganiach bhp i sposobach postępowania

wszystkim podwykonawcom, klientom i innym osobom,

które mogą być na nie narażone;



przyjmowania i analizowania uwag, pomysłów i informacji

związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy

pochodzących od pracowników i ich przedstawicieli oraz

udzielania im stosownych odpowiedzi.

6. Sterowanie operacyjne pracami i działaniami

Należy zidentyfikować te prace i obszary
działań związane ze znaczącymi
zagrożeniami. Należy opracować procedury
sposobów pracy i postępowania
zapewniających z wymogami bhp.

7. Gotowość i reagowanie na wypadek awarii.

Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać
procedury gotowości i reagowania na wypadek
awarii.

Etap wdrażania i

funkcjonowania obejmuje

c.d.:

Sterowanie operacyjne



Wszelkie działania organizacji

powinny być w pierwszej kolejności

ukierunkowane na te prace i obszary

działań, które są związane ze

znaczącymi zagrożeniami. Prace i

działania związane ze znaczącymi

zagrożeniami powinny zostać

zaplanowane. Narzędziem

wykorzystywanym do planowania są:



udokumentowane procedury i instrukcje;



określone w tych procedurach lub

instrukcjach sposoby pracy, postępowania

i nadzorowania zapewniające zgodność z

wymaganiami bezpieczeństwa i higieny

pracy.

Etap sprawdzanie oraz

działania korygujące i

zapobiegawcze

1. Monitorowanie.

monitorowanie stanu bezpieczeństwa pracy oraz

podejmowanych działań. Zidentyfikowane niezgodności

powinny inicjować wykonanie odpowiednich działań

korygujących lub zapobiegawczych.

2. Auditowanie.

Organizacja powinna zaplanować i prowadzić okresowe

audity systemu zarządzania bhp mające na celu:

określenie czy system jest zgodny z zaplanowanymi

działaniami i właściwie wdrożony i utrzymany. Celem

auditów jest dostarczenie kierownictwu informacji

dotyczących funkcjonowania systemu.

3. Zapisy.

Zapisy wynikające z przepisów prawnych, z

monitorowania, z auditów, przeglądów powinny być

czytelne, zrozumiałe, możliwe do zidentyfikowania,

dostępne, przechowywane.

Monitorowanie bezpieczeństwa i
higieny pracy powinno:



być wykorzystywane do oceny stopnia

wdrożenia polityki i realizacji celów w

zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;



obejmować monitorowanie aktywne, jak i

reaktywne, nie opierając się wyłącznie

na statystykach dotyczących wypadków

przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń

potencjalnie wypadkowych;



być udokumentowane poprzez

odpowiednie zapisy.

Wyniki audytu powinny określić, czy
poszczególne elementy wdrożonego
systemu zarządzania bhp:



zapewniają skuteczną realizację polityki i celów

organizacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy;



gwarantują pełny współudział pracowników;



uwzględniają wyniki monitorowania

bezpieczeństwa i higieny pracy i poprzednich

audytów;



stwarzają możliwość przestrzeganie krajowych

przepisów prawnych;



uwzględniają zasadę ciągłego doskonalenia i

stosowania najlepszych praktyk w zakresie

bezpieczeństwa i higieny pracy.

Etap Przegląd wykonywany

przez kierownictwo



Najwyższe kierownictwo powinno w określonych
odstępach czasowych przeprowadzać przegląd
systemu w celu oceny i zapewnienia jego stałej
przydatności i skuteczności w zakresie spełniania
wymagań normy PN-N-18001. Przegląd
wykonywany przez kierownictwo powinien
uwzględniać: wyniki auditów wewnętrznych, wyniki
działań korygujących i zapobiegawczych, ocenę
realizacji celów bhp, zmieniające się
uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne.



Przegląd powinien być udokumentowany

Perspektywy dalszego rozwoju

systemów zarządzania



Integracja systemu PN 18001 z
systemami zarządzania jakości ISO
9001 oraz zarządzania
środowiskowego ISO 14001.