Analiza techniczna

Pojęcie analizy technicznej

Analiza techniczna zawiera zbór zaleceń i zasad

dotyczących wyboru momentu kupna lub sprzedaży

papieru wartościowego.

Podstawą analizy technicznej są dane historyczne dotyczące

kursów i obrotów oraz dające się na ich bazie obliczyć

wskaźniki, przedstawione na wykresach. Z wykresów

odczytuje się sygnały, będące podstawą kupna bądź

sprzedaży.

Istnieją metody:

- klasycznej analizy technicznej: analiza trendu, analiza

formacji, analiza wartości obrotów, teoria fal i cykli (zostały

one opracowane do lat 30-tych XX wieku);

- nowoczesnej analizy technicznej - są to: wskaźniki

oparte na cenie, oparte na wartości obrotów oraz łączące

elementy ceny i obrotów. Rozwinęły się one w wyniku

postępu w informatyce – w celu ich zastosowania należy

przetwarzać ogromną liczbę ciągle zmieniających się

danych.

Wspólne zasady analizy

technicznej

- rynek papierów wartościowych

nieustannie znajduje się w
nierównowadze: przeważa popyt lub
podaż,

- kursy akcji zmieniają się (podnoszą i

opadają) w wyznaczonym trendzie,

- zmiany cen akcji mają charakter

powtarzalny i tworzą określone
wzory.

- obroty idą z trendem.

Zasady cd.

Zasada pierwsza dotyczy ruchu cen papierów

wartościowych na giełdzie, który mówi o przewadze

popytu (cena wzrasta) lub podaży (cena spada). Inwestor

powinien poczekać z kupnem do chwili, gdy wyczerpie się

siła podaży (cena jest niska), a ze sprzedażą do chwili, gdy

popyt się kończy (cena jest wysoka).

Druga zasada dotyczy kontynuacji trendu. Jeśli nie zachodzą

na całej giełdzie lub w danej spółce jakieś szczególne

zdarzenia, to najbardziej prawdopodobne jest wystąpienie

takiego kierunku ruchu cen, jaki był w ostatnim czasie

(spadkowy, wzrostowy lub horyzontalny).

Trzecia zasada mówi, że zmiany kursów akcji mają cykliczny

charakter. Cykle giełdowe układają się w powielane w

czasie wzory. Na tej podstawie wyznacza się prognozę

kursów – np. ukształtowanie się danego wzoru na wykresie

(trójkąt, flaga, spodek itd.) mówi o tym, jak zmieni się

następnie ruch ceny.

Ostatnia zasada służy do wyeliminowania decyzji opartych

jedynie na nieistotnych, chwilowych wahaniach

kursu, które nie wynikają z głównego trendu. Spadek ceny

przy niewielkich obrotach nie świadczy o zmianie głównego

trendu ze wzrostowego na spadkowy. Podobnie, spadek

ceny przy niewielkich obrotach, przy dotychczasowym

trendzie wzrostowym, nie daje podstaw, by przesądzać o

dalszym spadku ceny.

Charakterystyka a.t.

Reakcje inwestorów są stadne, a rynek (giełda, indeks

giełdowy) dyskontuje wszystko.

Każda istotna informacja o spółce znajduje natychmiast

odzwierciedlenie w cenie jej akcji. Dlatego czartyści

(wykresowcy) nie zajmują się badaniem czynników

fundamentalnych, a obserwują kursy, trendy i obroty.

Chociaż analiza techniczna jest przez uważana za

„niepoważną” (opiera się ona na psychologii rynku i

doświadczeniu, a nie na teorii ekonomii), to jednak wyniki

inwestorów posługujących się nią wcale nie są gorsze od

stosujących metody „ścisłe, naukowe, fundamentalne”.

W przypadku rynku walutowego, opcji i kontraktów

terminowych, analiza techniczna stanowi główne źródło

informacji dla inwestora.

Wykresy

Wykresy kursów wykonywane są za pomocą skali

arytmetycznej i logarytmicznej. W pierwszej z

nich ruchy ceny przedstawiane są w równych

odległościach, w drugiej ruchy ceny są

przedstawione w równych odległościach dla

takich samych zmian procentowych. Istnieją

różne konstrukcje wykresów (akcjogramów):

- liniowe: najczęściej używane - są to linie łączące

kursy akcji w określonym przedziale czasowym;

- słupkowe: przedstawiają kurs najniższy,

najwyższy oraz kurs zamknięcia;

- świecznikowe: obrazują kurs otwarcia,

zamknięcia, najwyższy i najniższy w ciągu danego

okresu (jednej sesji, tygodnia itd.).

Akcjogram

Jednostki czasu

kurs

Świeczniki (świece

japońskie)

Jednostki czasu

Kurs

czarne świece oznaczają

spadek ceny w danym
czasie,

białe – wzrost ceny,

korpus świecy odległość

między kursem otwarcia i
kursem zamknięcia,

kreski u dołu i u góry – kurs

najniższy i najwyższy.

Interpretuje się zarówno figury,

jak i wygląd świec oraz
wzajemny układ świec ze
sobą sąsiadujących (układy
te mają specyficzne nazwy).

Wykresy i ich zastosowanie

Stosuje się wykresy obejmujące różne horyzonty

czasowe, co pozwala na spojrzenie

długookresowe (np. dwa lata na wykresie kursu

waluty) czy też krótkookresowe (wykres liniowy z

jednej sesji notowań ciągłych danej akcji), a więc

można uzyskać informacje z dowolną

dokładnością i z różnej perspektywy – od kilku

godzin do kilkudziesięciu lat.

Wykresy tworzy się zarówno dla poszczególnych

papierów wartościowych, jak dla różnych

indeksów giełdowych.

Wykresy dotyczące walorów notowanych na

warszawskiej GPW można znaleźć w finansowych

portalach internetowych, m. in. Google finance.

Trend i kanał trendu

Podstawowe pojęcia to trend i kanał trendu.
Trend rosnący to taki, w którym dolne granice spadków cen

dają się połączyć linią prostą kierującą się do góry.

Trend malejący występuje wówczas, gdy górne granice

wzrostów cen da się połączyć linią prostą, skierowaną w dół.

Trend w analizie technicznej znaczy więc co innego, niż na

wykresach ekonomicznych (gdzie linia trendu przecina

wykres cyklu koniunkturalnego).

Potwierdzenia linii trendu poszukuje się w obrotach.
Przy tendencji wzrostowej na rynku obroty powinny

rosnąć wraz ze wzrostem kursów, a spadać wraz z ich

spadkiem.

Dla rynku malejącego (trendu malejącego) powinno być

odwrotnie. Obrót jest miernikiem intensywności

kupna-sprzedaży.

Im większy obrót, tym większa pewność co do prawdziwości

ruchu cen.

A

B

Trend rosnący - A i trend spadkowy – B

(ciągła linia łamana – cena waloru w czasie, linia kropkowana
– trend; linia kropkowana oraz linia przerywana tworzą kanał
trendu).

Gra w kanale trendu

Jeśli da się wyprowadzić dla kursu akcji dwie równoległe linie

poprowadzone jedna po szczytach wzrostów cen, a druga po

szczytach (a raczej dołkach) spadków cen, to analityk otrzymuje

kanał trendu.

Jedną z prostych technik jest gra w kanale trendu. Dla rynku

wzrostowego kupuje się przy linii trendu (czyli dolnej) a

sprzedaje się, gdy kurs jest przy linii nawrotu (górnej).

W malejącym kanale jest odwrotnie. Im szerszy jest kanał trendu, tym

wyższą stopę zwrotu można w nim osiągnąć (tym większe są

wahania kursu wyrażone w procentach).

Gdy trend utrzymuje się długo, należy się spodziewać jego

zmiany. Zdolność kursu akcji do trzymania się trendu wynika w

dużej mierze z inercji wewnętrznej trendu, czyli z przesłanek

psychologicznych.

Silny i długotrwały wzrost kursu akcji sprawia, że inwestor nie chce

płacić za akcje więcej niż jego kolega, chyba że notowania szybko

rosną.

Przy spadku ceny inwestor nie chce zaakceptować ceny niższej niż

inni gracze, którzy sprzedali wcześniej, chyba że spodziewana jest

dalsza zniżka (działa strach przed stratą).

Linie oporu i wsparcia

Linie wsparcia (linia kropkowana) i oporu (linia przerywana);

linia ciągła łamana – cena waloru w czasie (linia wsparcia po jej
przełamaniu może się stać linią oporu i odwrotnie).

cd.

• Linia wsparcia to linia pozioma, do której kurs się zbliża od

góry, ale jej nie przekracza przez dłuższy czas (linia ta

„podpiera” wykres kursu). Oznacza to, że popyt jest na tyle

silny, by przeciwdziałać dalszemu spadkowi ceny.

• Linia oporu to linia pozioma, ograniczająca wykres kursu od

góry. Podaż przy danym „górnym” kursie jest tak duża, że

przeciwdziała to dalszej zwyżce kursu.

• Linie oporu i wsparcia ulegają co jakiś czas przebiciu

przez kurs. Pokonanie takiej psychologicznej granicy ceny

sprawia, że dawna linia oporu może się przekształcić w linię

wsparcia, a dawna linia wsparcia – w linię oporu. Utrzymają

się one znów przez jakiś czas. Symptomem zbliżającego się

przebicia może być coraz bardziej ograniczone wahanie

kursu (dla linii wsparcia w górę, a dla linii oporu w dół), a

więc zbliżenie się wykresu kursu do jednej z tych linii.

• Tworzenie się i utrzymywanie linii wsparcia i oporu wynika z

przyczyn psychologicznych.

Formacje

Formacja to regularny kształt, w który układa

się kurs akcji.

Rozróżnia się ich kilkadziesiąt, a ich główne typy to:
- formacje zapowiadające zmianę trendu,

służące inwestorom długookresowym do zmiany

ich pozycji na rynku; występują cyklicznie i dają

się zastosować z dużym prawdopodobieństwem;

- formacje zapowiadające kontynuację trendu,

których interpretacja nie jest jednak pewna z

uwagi na to, że przy dużych możliwych do

zrealizowania zyskach inwestorzy nie wytrzymują

nerwowo i zaczynają sprzedawać, powodując

załamanie trendu wzrostowego;

- sygnały ostrzegawcze – zakłócenia

jednoznaczności prognozy a lub b.

Zmianę trendu zapowiadają

przykładowo formacje:

• „głowa i ramiona” (szczyty zwrócone w górę obiecują

spadek, zwrócone w dół – wzrost),

• litera „V” zwana także szpilką (zwrócona w górę lub w dół;

ryzykowna w interpretacji),

• „podwójny szczyt” i „podwójne dno” ( są to złożenia

formacji „V”; dla inwestora oznaczają spóźnienie w decyzji),

• „spodek” i „odwrócony spodek” (jest wyrazem długo

się utrzymującego trendu horyzontalnego),

• „trójkąty” (zbieżne proste, między którymi jest zawarty

wykres); oznaczają one zwykle jedynie korektę, a nie

generalną zmianę trendu, ale silna korekta może się

przerodzić w trend.

A

B

C

D

Wybrane formacje:

A – klin, B – trójkąt, C – spodek, D – głowa i ramiona

Kontynuacja trendu

Kontynuacja trendu prawdopodobnie

nastąpi przy formacjach typu:

• „klin”,
• „flaga”, „proporzec”,
• „kwadrat” lub „prostokąt”,
• „diament”.
Dwie pierwsze formacje zbliżone są do

trójkątów i bywają, podobnie ja one,
trudne w interpretacji. Pozostałe oznaczają
trend horyzontalny.

Hossa i bessa, cykle na giełdzie

Na rynku papierów wartościowych mamy do czynienia z

cyklicznością, która charakteryzuje wszystkie zjawiska

ekonomiczne.

Szczególnie ważne wnioski z analizy wahań kursów akcji wyciągnęli

twórcy teorii fal i cykli – Charles H. Dow oraz Ralph N. Elliott.

Pierwszy z nich jest twórcą indeksów giełdowych oraz współtwórcą

najbardziej znanych na świecie indeksów – Dow Jones Industrial

Average (DJIA) oraz Dow Jones Transportation Average (DJTA).

Dow zauważył, że większość kursów akcji będzie wykazywała ruch w

tym samym kierunku, co cały rynek, a do analizy całego rynku

należy zastosować wskaźniki.

Ponadto wyróżnił trzy rodzaje trendów giełdowych, w zależności

od ich czasu trwania i znaczenia:

- trend pierwotny (hossa lub bessa; major trend), mający

podstawowe znaczenie dla rozwoju tendencji na rynku; trwa od

kilku miesięcy do kilku lat;

- trend wtórny (secondary trend), będący zakłóceniem trendu

pierwotnego i reprezentujący korekty techniczne; trwa od kilku

tygodni do kilku miesięcy;

- trend mniejszy (trzeciorzędny, tertiary trend), który jest

krótkotrwałym zakłóceniem trendu wtórnego; trwa do kilku dni.

Fale i cykle

1

2

3

4

5

a

b

c

Objaśnienia: cykl dzieli się na hossę i bessę (trend podstawowy); fale
trendu wtórnego 1,2,3, 4 i 5 (grubsza linia) tworzą hossę, fale trendu
wtórnego a, b i c(grubsza linia) bessę. W trendzie wtórnym występuje
„przeciwtrend” (cieńsza linia), składający się z kilkudziesięciu małych fal
(cieńsze linie na rysunku).

Gdy przeważa popyt, mamy do czynienia z trendem wzrostowym;
przewaga podaży oznacza trend spadkowy

Charakterystyka cyklu

Trend główny składa się z dwóch fal (hossa i bessa), trend wtórny z

ośmiu fal ( pięciu w hossie i trzech w bessie), a trend

trzeciorzędny składa się z 32 fal, odpowiednio rozłożonych na

hossę i bessę. Hossa trwa dłużej i składa się z większej ilości fal.

Gdy ulega załamaniu, gracze wyprzedają akcje i indeks szybko

spada za powodu paniki.

Hossa dzieli się na trzy fazy.

•

Pierwsza zwyżka jest reakcja graczy na niedowartościowanie akcji i towarzyszą jej złe

wiadomości, będące kontynuacją ostatniej fazy bessy.

•

Druga zwyżka to poprawa kondycji spółek (idąca w parze z ożywieniem

gospodarczym) i rozpoznanie tego przez inwestorów.

•

Trzecia to przesadny optymizm i przewartościowanie akcji.

Bessa ma również trzy fazy –

•

Pierwsza wyprzedaż dotyczy inwestorów, którzy jako pierwsi trafnie ocenili akcje jako

przewartościowane, lub mają szybszy dostęp do informacji o spółkach;

•

Druga faza zniżki to panika – „ratuj się kto może” przed coraz większą stratą;

•

Trzecia faza to rozczarowanie i liczenie strat. Wszyscy już zdali sobie sprawę, że nie

da się przetrzymać zniżki ani zarobić na „tanim” kupnie w fazie paniki. Następuje

krach.

Niskie kursy utrzymają się do czasu, gdy inwestorzy stwierdzą, że

„rzeczywista” wartość akcji nie jest aż tak niska, jak ich ceny, i znowu

zaczną kupować.

Cykle giełdowe a

koniunktura

• Zjawisko cykliczności na giełdzie jest

powiązane ze stanem ogólnej
koniunktury, ale nieściśle.

• Giełda jest nazywana barometrem

gospodarki, czyli pojawiające się na
niej tendencje mogą być uznane za
sygnały tego, co wkrótce w
gospodarce nastąpi.

• Wynika to z opierania się przez

inwestorów na prognozach zysków
spółek.

Teoria Dowa

Zasady teorii Dowa:
- średnie giełdowe (indeksy) odzwierciedlają zachowania

wszystkich graczy,

- na rynku występują trzy typy trendów (jak wyżej),
- obroty idą z trendem (wzrastają z trendem głównym),
- trend horyzontalny może zastępować trendy wtórne,
- kontynuacja trendu jest bardziej prawdopodobna niż zmiana,
- aby trend został potwierdzony, ruchy średnich giełdowych

mają się zgadzać.

Zasady te są stosowane do dziś.
Teoria Dowa ma wady – zawodzi w czasach niepewności na

rynku, jest spóźniona (jak wystąpi sygnał, jest już po

zmianie trendu), nie jest zbyt użyteczna dla inwestorów

krótkoterminowych, a poza tym inwestor nie kupuje

średnich, tylko akcje.

Ten ostatni argument nie jest jednakże istotny dla inwestorów

obracających kontraktami terminowymi na indeksy

giełdowe.

Fale Elliotta

Fale Elliota są oparte na matematycznej analizie

długości oraz amplitudy wahań kursów

(indeksów), jak też na opracowaniu

charakterystycznych wzorów fal. Podstawą

analizy są pięcioelementowe wzory (trzy

elementy wzrostowe i dwa spadkowe, jak u

Dowa), zwane impuls-korekta.

O tym, jak głęboki jest wzrost lub spadek, informuje

nas stosunek liczbowy. Według Elliotta, liczba i

długość fal odzwierciedlają ciąg Fibonacciego.

Stosunek dwóch kolejnych liczb w ciągu jest

stały i wynosi 0,618, a stosunek co drugiej

liczby tego ciągu też jest stały i wynosi

0,382, a ich suma jest równa 1.

Liczby te określają proporcje między

poszczególnymi falami i ich elementami

składowymi. Zastosowanie tego pomysłu do

czasu trwania fal nie przyniosło tak dobrych

rezultatów, jak w przypadku amplitudy wahań

kursów.

Elliott i fale a oczekiwania

Elliott twierdził, że ruch cen odbywa się

w kanałach (pomiędzy równoległymi

liniami), a kanały tworzą się na

podstawie fal. Cały proces ma

charakter powtarzalny.

Elliott analizował wygląd fal oraz ich

„osobowość”, do czego używał

interpretacji psychologicznej.

O ile znanym wnioskiem z teorii Dowa

jest określenie „rynek dyskontuje

wszystko” (dostępne informacje) o

tyle z teorii Elliota wynika, że „rynek

dyskontuje przyszłość” (oczekiwania).

Nowoczesna analiza

techniczna

• Nowoczesna analiza techniczna wykorzystuje

wskaźniki oparte na cenie, na wartości obrotów

lub będące połączeniem elementów ceny i

obrotów.

• Podstawą budowy wskaźników są średnie

arytmetyczne lub geometryczne, indeksy zmiany

cen akcji, odchylenia standardowe cen akcji i

inne, obliczane codziennie (dla dni sesyjnych)

przy uwzględnieniu wybranej liczby sesji

wcześniejszych (5, 10, 15 sesji itd.), odrzucając

daną z sesji najwcześniejszej, a dokładając daną

najnowszą (z ostatniej sesji). Mają więc one

charakter kroczący.

• Porównuje się też kilka wskaźników, aby uzyskać

wiarygodny sygnał – na przykład średnią 5 –

sesyjną i 15 – sesyjną.

Wskaźniki w analizie

technicznej

• Z uwagi na dużą liczbę wskaźników

używanych w tej analizie, poprzestaniemy

na średnich ruchomych, wskaźniku

szybkości zmiany, wskaźniku relatywnej

siły, wskaźniku „zbieżność i rozbieżność

średnich ruchomych” oraz wstęgach

Bollingera.

• Biorąc pod uwagę wszystkie pięć

jednocześnie, można sobie dobrze

poradzić z wyborem momentu kupna lub

sprzedaży akcji.

• Wiele wskaźników udostępniają finansowe

portale internetowe; znajdują się tam

również objaśnienia dotyczące tych

wskaźników.

Średnie ruchome

Średnie ruchome są pomocne w identyfikacji i

pomiarze trendu. Zaletą średnich ruchomych jest

niewrażliwość na wahania przypadkowe i

okresowe. Przy obserwacji średnich ruchomych

zakłada się kontynuację trendu.

Oblicza się je tak jak średnie arytmetyczne, a

uruchomienie średniej następuje przez usunięcie

z podstawy obliczeń najstarszej obserwacji i

dodaniu najnowszej.

Liczba sesji branych pod uwagę w obliczeniach jest

stała dla danego wykresu średniej, ale można

analizować dwie średnie na jednym wykresie,

porównując tendencję w dłuższym i krótszym

okresie.

Każda akcja ma inną długość trendu cenowego,

więc średnia dająca dobre sygnały dla jednej akcji

może dawać mylące dla innej akcji. Należy się

więc kierować doświadczeniem albo brać pod

uwagę inne sygnały (np. figury).

Średnie ruchome

Podstawowy wzór dla średniej

ruchomej:

Gdzie:
x

n

– kolejna wartość średniej

arytmetycznej zmieniająca się od k
do liczby n notowań,

k – przesunięcie średniej ruchomej,
x

i

– kurs akcji na i – tej sesji.

k

x

x

n

k

n

i

i

n











1

k

x

x

n

k

n

i

i

n











1

Interpretacja średnich

ruchomych

Poprawna średnia ruchoma jest informacją o

trendzie, jest „wygładzonym kursem”, a zarazem

linią wsparcia lub linią oporu dla bieżących

kursów.

Im dłuższy okres opóźnienia, tym średnia ruchoma

bardziej oddalona od kursu.

Interpretuje się punkty przecięcia średnich

krótkookresowych i długookresowych (przy

czym istotne jest która przebiła tę drugą od

dołu czy od góry) oraz przebicia linii

średnich przez kurs od góry lub od dołu.

Najprostsza przykładowa interpretacja: kupno – gdy

S 15 przebije się od dołu przez S 45 ; sprzedaż –

gdy S 15 przebije się przez S 45 od góry.

Wskaźnik szybkości zmiany

ROC

• Wskaźnik szybkości

zmiany ROC (rate of

change, stopa zmiany) jest

miarą informującą o

tempie ewolucji kursu

akcji. Jest prosty w

wyznaczaniu i w

interpretacji. Podstawowy

wzór na ROC:

Gdzie:
ROC n - wskaźnik szybkości

zmiany w okresie n,

• Xn – cena akcji na sesji n,

• Xn-1 – cena akcji na sesji o

k wcześniejszej od n.

• K oznacza okres

opóźnienia i wynosi 5 lub

10 sesji, przy czym

szybkość sygnałów jest

większa przy niższym k,

ale sygnały mogą być

mylące.

%

100

1

1





















n

n

n

x

x

ROC

Zastosowanie ROC

• ROC jest stosowany do wyznaczenia

poziomu wykupienia lub wyprzedania akcji.

• Jeśli przez jakiś czas ROC rośnie i rośnie kurs, to

dochodzi do sytuacji wyczerpania siły popytu –

wszyscy potencjalni chętni już nabyli akcje, a

cena jest wysoka.

• Analogicznie jest dla sprzedaży, gdy wyczerpaniu

ulegnie podaż, gdyż nie ma chętnych do

sprzedaży po niskiej cenie (ROC spada i kurs

spada). Z reguły trend ROC ulega wówczas

zmianie. O sytuacji, gdy kurs i ROC jest w górze,

mówimy, że rynek jest wykupiony, a gdy obie

wielkości są na dole – wyprzedany.

ROC (rate of change) – stopa

zmiany

Na wykresie ROC znajdują się linie sygnałowe –

równoległe poziome linie jednakowo oddalone od

linii zerowej, która oznacza równowagę między

popytem a podażą. Zbliżenie do linii górnej jest

sygnałem sprzedaży, a do dolnej – zakupu.

Gdy obserwujemy dwa wskaźniki ROC o różnym

okresie opóźnienia (np. ROC 9 i ROC 30) i okazuje

się, że zachodzi między nimi dywergencja

(rozbieżność), prawdopodobnie nastąpi zmiana

trendu.

Za najsilniejsze sygnały zmiany trendu uważa się

brak zgodności (dywergencję) ROC i kierunku

zmian cen akcji: ROC maleje, a trend kursu akcji

jest rosnący albo ROC rośnie, a trend kursu akcji

maleje.

Wskaźnik relatywnej siły

RSI

Wskaźnik relatywnej siły RSI

(relative strength index)

umożliwia określenie, czy

rynek jest wykupiony, czy

wyprzedany, a więc ukazuje

siłę popytu i podaży. Jest to

jeden z oscylatorów

giełdowych.

Wskaźnik ten przybiera wartości

od 0 do 100 (ewentualnie

ułamkowe od zera do 1).

Linia sygnałowa wykupienia jest

na poziomie 70, a

wyprzedania na poziomie 30.

Może być wyznaczany dla

różnych przedziałów

czasowych, zwykle ma to

miejsce dla kilkunastu dni.

RS

RSI







1

100

100

RS

RSI







1

100

100

Gdzie RS to średni wzrost kursu z k
dni podzielony przez średni spadek
kursu z k dni.
Jeśli k = 14, dzielimy zmiany kursu z
tych dni na dodatnie i ujemne. Dla
każdego k jest wyznaczana średnia
arytmetyczna. Najprostsza
interpretacja: kupno – przecięcie
linii wyprzedania od dołu i
dywergencja z kursem akcji w
obszarze wyprzedania; sprzedaż
– przecięcie przez RSI linii
wykupienia od góry i
dywergencja z kursem akcji w
obszarze wykupienia.

Wstęgi Bollingera

Wstęgi Bollingera określają moment

zakupu lub sprzedaży papieru

wartościowego przez objęcie wykresu

kursu „wstążką”, między brzegami której

się on mieści.

Przebicie brzegu wstęgi Bollingera przez kurs

jest sygnałem do zawarcia transakcji.

Szerokość wstęgi powinna uwzględniać

poziom ceny (im wyższa, tym wstęga

szersza).

Wstęgi oznaczają wykorzystanie odległości

wykresu kursu akcji od wykresu jej średniej

ruchomej. Im większa zmienność kursu,

tym wstęga szersza.

Wstęgi Bollingera – cd.

Obliczanie wstęgi opiera się na odchyleniu

standardowym kursu, które z kolei jest

oparte na wybranej średniej ruchomej. To

odchylenie standardowe ma również

charakter kroczący i „przesuwa się” wraz

ze zmianą kursu.

W ten sposób otrzymujemy dwie

nierównomierne (rozszerzające się i

zwężające, opadające lub rosnące) linie z

góry i z dołu linii kursu.

Mogą one zastąpić tradycyjne linie wsparcia

i oporu lub można je interpretować łącznie.

Wskaźnik MACD

Wskaźnik MACD (moving average convergence

divergence), czyli oscylator przedstawiający

zbieżność i rozbieżność średnich ruchomych,

bierze za podstawę różnicę między wielodniową

średnią wykładniczą krótkoterminową i

długoterminową lub stosunek średniej

wykładniczej wielodniowej krótkoterminowej i

długoterminowej.

Średnie te oblicza się po każdej sesji w sposób

kroczący. Dla oceny sytuacji interpretuje się

wzajemne położenie MACD i linii sygnałowej.

Poziom „zero” MACD oznacza linię równowagi.

MACD > 0 i rosnąca oznacza rynek wzrostowy,

MACD < 0 i malejąca rynek spadkowy. Sygnał

kupna to przebicie od dołu linii sygnałowej przez

MACD, sygnał sprzedaży – linia MACD przebija od

góry linię sygnału.

Łączna interpretacja

wskaźników

Zwykle interpretuje się razem wskaźniki ROC,

RSI, wstęgi Bollingera oraz wybrany

oscylator, np. MACD, ewentualnie biorąc

jeszcze pod uwagę figury. Inwestorzy

szukają w ten sposób potwierdzenia

słuszności swojej decyzji.

Należy wziąć pod uwagę, że sygnały wynikające z

analizy technicznej są spóźnione, gdyż da się

je zaobserwować jako pewne dopiero wówczas,

gdy inwestorzy już wykonali transakcje w

kierunku, który się dał zauważyć na podstawie

wykresów.

Dlatego niektórzy inwestorzy zgłębiają raczej

czynniki psychologiczne, usiłując odgadnąć

reakcję „tłumu”, zanim ona zostanie

uwidoczniona w transakcjach.