Aktywa przedsiębiorstwa. Wybrane aspekty.
Aktywa przedsiębiorstwa. Wybrane aspekty.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości pod
pojęciem aktywów rozumie się kontrolowane
przez jednostkę zasoby majątkowe
o wiarygodnie określonej wartości, powstałe
w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują
w przyszłości wpływ do jednostki korzyści
ekonomicznych
.
Art. 3, ust. 1, pkt 12 ustawy z dnia 29
września 1994 r. o rachunkowości ( Dz. U.
z 2002 r., Nr 76, poz. 694 z póżn. zm.)
Aktywa, czyli dobra rzeczowe, środki
pieniężne, walory finansowe, należności
itp., to środki gospodarcze, którymi
dana jednostka dysponuje, prowadząc
określoną działalność gospodarczą.
Dzielą się one na dwie grupy: na aktywa
trwałe (majątek trwały) oraz aktywa
obrotowe (majątek obrotowy).
Do aktywów trwałych zalicza się składniki
majątkowe, które służą długotrwałej
działalności przedsiębiorstwa, tj. obsługują
procesy gospodarcze w okresie dłuższym
niż jeden rok.
Zwykle są to składniki o wysokiej wartości
jednostkowej, które ze względu na
długotrwały okres użytkowania lub wyłączenie
z obrotu, cechuje niski stopień płynności.
Z punktu widzenia funkcji jaką pełni
majątek trwały dzieli się go na:
-
wartości niematerialne i prawne,
-
rzeczowy majątek trwały,
-
należności długoterminowe
-
inwestycje (lokaty) długoterminowe.
Wartości niematerialne i prawne
Istota i klasyfikacja wartości
niematerialnych i prawnych
Najogólniej wartości niematerialne i prawne można
zdefiniować jako nierzeczowe aktywa trwałe,
rozpatrywane w kategoriach praw majątkowych
i przywilejów firmy. Muszą one spełniać następujące
warunki:
muszą być nabyte, tzn. zakupione, otrzymane
nieodpłatnie lub wniesione aportem;
o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności
dłuższym niż rok;
muszą nadawać się do gospodarczego wykorzystania i
być przeznaczone do używania na potrzeby jednostki.
Art. 3, ust 1, pkt. 14 ustawy z dnia 29 września
1994 r. o rachunkowości.
Okres ekonomicznej użyteczności to podział czasu,
w którym – według oczekiwań składnik aktywów
– będzie użytkowany przez jednostkę i z tego tytułu
będzie ona osiągała korzyści ekonomiczne.
Z reguły jest to okres amortyzacji danego składnika
aktywów lub także liczba jednostek produkcji lub
podobnych jednostek, które według przewidywań,
jednostka uzyska z danego składnika aktywów.
Potrzeby jednostki są związane z jej
działalnością produkcyjną, handlową,
usługową czy realizacją innych celów
statutowych, również wykorzystanie do celów
administracyjnych, przynoszące przychody,
których nie można przypisać wyłącznie
danemu składnikowi aktywów, gdyż ich
osiągnięcie łączy się z wykorzystaniem
również innych aktywów.
Do wartości niematerialnych i prawnych
zalicza się:
prawa majątkowe, a w szczególności:
autorskie prawa majątkowe, prawa
pokrewne, licencje, koncesje, (w tym prawa
autorskie lub licencje na programy
komputerowe);
prawa do wynalazków, patentów, znaków
towarowych, wzorów użytkowych oraz
zdobniczych;
know – how (wartość stanowiąca
równowartość uzyskanych informacji
związanych z wiedzą w dziedzinie
przemysłowej, handlowej, naukowej
lub organizacyjnej);
wartość firmy;
koszty zakończonych prac rozwojowych.
Wartość firmy stanowi różnice między
ceną nabycia określonej jednostki( np.
przedsiębiorstwa państwowego) lub
zorganizowanej jej części a niższą od niej
wartością godziwą przejętych aktywów netto
jednostki lub zorganizowanej jej części.
W tym przypadku dodatnia wartość firmy jest
wykazywana w aktywach bilansu.
Jeśli jednak cena nabycia jednostki lub jej
zorganizowanej części jest niższa od wartości
godziwej przejętych aktywów netto, to różnica
stanowi ujemną wartość firmy.
Powstałą z rozliczenia przy zakupie różnicę
(ujemną wartość firmy) zalicza się do rozliczeń
międzyokresowych przychodów, ujmowanych
w pasywach bilansu.
Do kosztów zakończonych prac
rozwojowych zalicza się prowadzone
przez jednostkę na własne potrzeby
prace, które zostały zakończone przed
podjęciem produkcji lub zastosowaniem
technologii.
Ponadto powinny one spełniać
następujące warunki:
produkt lub technologia wytwarzania zostały ściśle
określone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych są
wiarygodnie ustalone,
techniczna przydatność produktu lub technologii
została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana;
na tej podstawie jednostka podjęła decyzję
o wytwarzaniu produktu lub stosowaniu technologii;
koszty prac rozwojowych zostaną pokryte
spodziewanymi przychodami ze sprzedaży produktów
lub zastosowania technologii.
Do wartości niematerialnych i prawnych
zalicza się także prawo do franszyzy, co
oznacza nabycie przez jednostkę od innej
jednostki zespołu praw własności wytwórczej
lub intelektualnej, wykorzystywanych przez
firmę w produkcji i sprzedaży dóbr i usług, np.
wzory użytkowe produkowanych wyrobów,
know – how w dziedzinie wytwórczej,
usługowej lub handlowej, opatentowana
receptura, proces technologiczny itp.
W świetle aktualnych przepisów
prawa polskiego, umowa frachisingowa
jest umową nienazwaną i zawiera cechy
umowy licencyjnej, dystrybutorskiej
i przedstawicielskiej
Lista tytułów wartości niematerialnych i prawnych nie
jest zamknięta.
Można jeszcze wymienić: prawo do użytkowania filmów
kinematograficznych, taśm filmowych i magnetofonowych
dla telewizji i radia, wniesioną w formie aportu
skapitalizowaną wartość umowy najmu lub dzierżawy,
prawo do użytkowania modeli i wzorów produkcyjnych,
prawo do emisji zanieczyszczeń do powietrza.
Ewidencja wartości
niematerialnych i prawnych
Wartości niematerialne i prawne obejmują
dwie grupy składników, których okres
ekonomicznej użyteczności jest dłuższy
od jednego roku:
nabyte prawa na potrzeby działalności
statutowej jednostki,
szczególnego rodzaju rozliczenia
międzyokresowe kosztów.
Do nabytych praw zalicza się
w szczególności: prawa autorskie,
prawa do projektów, wynalazków,
patentów, licencji, znaków towarowych
itp. (programy komputerowe mogą
stanowić prawa autorskie lub licencje).
Do szczególnego rodzaju rozliczeń
międzyokresowych zalicza się:
-
koszty zakończonych powodzeniem
prac rozwojowych, które zostaną
wykorzystane do produkcji nowych
ulepszonych produktów bądź
technologii, zaś przewidywane
przychody pokryją nie tylko koszty
wytworzenia produkowanych wyrobów,
ale także koszty tych prac rozwojowych,
-wartość firmy będącą różnicą między
ceną nabycia określonej jednostki lub
zorganizowanej jej części, a niższą od
niej wartością godziwa (płynącą
z rynku) aktywów netto (majątek minus
zobowiązania) tejże jednostki lub jej części,
stopniowo odpisywana w ciężar konta „
Pozostałe koszty operacyjne”.
W przypadku przeciwnym, tzn. gdy nabyto
jednostkę lub jej zorganizowaną część za
niższą cenę niż wynosi godziwa (płynąca
z rynku) wartość jej aktywów netto, wówczas
różnica – stanowiąca „ ujemną wartość” firmy-
będzie wykazywana na Ct konta „ Rozliczenia
międzyokresowe przychodów” i stopniowo
odpisywana na dobro konta „ Pozostałe
przychody operacyjne”.
Ewidencje wartości niematerialnych
i prawnych prowadzi się podobnie jak
ewidencję środków trwałych – na dwóch
kontach:
„ Wartości niematerialne i prawne”,
„ Umorzenie wartości niematerialnych
i prawnych.
Wycena wartości niematerialnych
i prawnych.
Wartości niematerialne i prawne
wycenia się :
na dzień przyjęcia do używania – w cenach
nabycia lub kosztach wytworzenia (koszty)
zakończonych praw rozwojowych),
obejmujących ogół kosztów poniesionych
przez jednostkę do dnia przyjęcia do
używania, w tym również: niepodlegający
odliczeniu podatek od towarów i usług oraz
podatek akcyzowy, a także koszt obsługi
zobowiązań zaciągniętych w celu ich
finansowania i związane z nimi różnice
kursowe, pomniejszony o przychody z tego
tytułu;
nie rzadziej niż na dzień bilansowy
według cen nabycia lub kosztów
wytworzenia, pomniejszonych
o odpisy amortyzacyjne lub
umorzeniowe oraz o odpisy z tytułu
trwałej utraty wartości.
Odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane
są drogą systematycznego, planowego rozłożenia
wartości początkowej wartości niematerialnych
i prawnych na ustalony okres amortyzacji.
Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki
amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej
użyteczności aktywu, na który mogą wpływać, np. tempo
postępu techniczno- ekonomicznego, prawne lub inne
ograniczenia czasu używania składnika aktywów.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości okres
dokonywania odpisów amortyzacyjnych
(umorzeniowych) od:
kosztów zakończonych prac rozwojowych
– nie może przekraczać 5 lat,
wartości firmy – nie może przekraczać 5 lat,
a w uzasadnionych przypadkach kierownik
jednostki może wydłużyć ten okres do 20 lat.
Zaleca się jednakże dokonywania odpisów
amortyzacyjnych (umorzeniowych) według
przepisów podatkowych.
Prawo podatkowe ustala, że okres ten nie może
być krótszy, niż:
2 lata dla licencji na programy komputerowe
i dla praw autorskich,
1 rok dla kosztów zakończonych prac
rozwojowych,
5 lat dla pozostałych tytułów wartości
niematerialnych i prawnych.
Trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy
istnieje duże prawdopodobieństwo,
że kontrolowany przez jednostkę składnik
aktywów nie przyniesie w przyszłości
w znaczącej części lub w całości
przewidywanych korzyści ekonomicznych.
Może ona nastąpić w przypadku zmiany
technologii produkcji, przeznaczenia do
likwidacji, wycofania z używania lub innych
przyczyn (np. utraty koncesji).
Szczegółowe zasady ustalania wysokości odpisu
aktualizującego wartości niematerialnych i prawnych
określa Krajowy Standard Rachunkowości 4 „ Utrata
wartości aktywów”.
Zgodnie z wymogami standardu, jeżeli zachodzi
prawdopodobieństwo trwałej utraty wartości, należy
sprawdzić czy wartość przyszłych korzyści ekonomicznych
netto z danego pojedynczego obiektu oceny utraty
wartości, określona wyższą z dwóch wartości – wartością
handlową lub użytkową, czyli wartość odzyskiwalna, nie
jest niższa od wartości księgowej tego obiektu na dzień
bilansowy.
Ewidencja zmian w stanie wartości
niematerialnych i prawnych wymaga
prowadzenia ksiąg pomocniczych tak,
aby możliwe było ustalenie wartości
początkowej, umorzenia i odpisu
aktualizującego z tytułu trwałej utraty
wartości.
Rzeczowy majątek trwały
Istota i klasyfikacja środków
trwałych
Do środków trwałych zalicza się rzeczowe
aktywa trwałe i zrównane z nimi, a więc
kontrolowane przez jednostkę, o przewidywanym
okresie gospodarczej użyteczności dłuższym niż
rok, kompletne, zdatne do użytku w momencie
oddania do eksploatacji, przeznaczone na
potrzeby statutowej działalności jednostki- art.
3,ust. 1, pkt. 15 ustawy z dnia 29 września 1994r.
o rachunkowości.
W szczególności to środków trwałych
zalicza się:
- nieruchomości, w skład których wchodzą:
grunty, prawo wieczystego użytkowania
gruntów, budowle i budynki, w tym także
będące odrębną własnością lokale,
spółdzielcze własnościowe prawo dom
lokalu użytkowego;
- maszyny, urządzenia techniczne i środki
transportu;
- pozostałe, w tym także inwentarz żywy.
Przytoczona definicja środków trwałych nie
zawiera wymogu, aby składniki majątkowe
zaliczane do środków trwałych stanowiły
własność lub współwłasność jednostki.
Podkreśla jednak, ze są to rzeczowe aktywa
trwałe i zrównane z nimi, a wiec muszą
spełniać warunki określone w definicji
aktywów.
Pierwszy warunek dotyczy okresu ekonomicznej
użyteczności. Pod tym pojęciem należy rozumieć okres,
w którym dany składnik majątku będzie wykorzystywany
przez jednostkę i z tego tytułu będzie ona osiągać
korzyści ekonomiczne. Decyzja o długości tego okresu
podejmowana jest indywidualnie dla każdego rzeczowego
składnika majątku, a przy jej podejmowaniu należy
wziąć pod uwagę takie czynniki jak:
Art. 32, ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r.
o rachunkowości.
-
liczbę zmian, na których pracuje
środek trwały,
-
tempo postępu techniczno
-ekonomicznego,
- wydajność środka trwałego,
- prawne lub inne ograniczenia czasu
użytkowania środka trwałego.
W myśl art. 3 ust. 15 ustawy o
rachunkowości do środków trwałych zalicza się
rzeczowe składniki majątku, których okres
ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż
rok. Natomiast wydatki na nabycie tych
składników majątku, których przewidywany
okres użyteczności jest krótszy niż 1 rok,
jednostka zalicza do kosztów działalności
operacyjnej.
Drugi warunek zakłada, ze do środków trwałych
można zaliczyć tylko te składniki, które są zdatne
i kompletne do użytkowania. Kryterium to kładzie
nacisk przede wszystkim na weryfikacje nabywanych lub
wytwarzanych rzeczowych składników majątku pod
kątem ich sprawności technicznej i gotowości do
natychmiastowego wykorzystania.
Te środki trwałe, które nie spełniają tego warunku, czyli
które wymagają naprawy, przebudowy lub montażu, do
momentu zakończenia prac wykazywane są w środkach
trwałych w budowie.
Ostatni warunek dotyczy przeznaczenia na
potrzeby jednostki. Do środków trwałych
zalicza się te rzeczowe składniki majątku,
które są jednostce potrzebne do realizacji jej
statutowej (operacyjnej) działalności.
Natomiast te składniki, które jednostka nabyła
w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznej, jak
np. budynek nabyty z myślą o wzroście jego
wartości na rynku, zalicza się do inwestycji
długoterminowych.
Istota i klasyfikacja środków
trwałych w budowie
Środki trwałe w budowie obejmują środki trwałe
w okresie budowy, montażu lub ulepszenia już
istniejącego środka trwałego
.
Zalicza się tu także budowę tych budynków i obiektów
inżynierii lądowej i wodnej, które z chwilą, gdy staną się
gotowe, zostaną zaliczone do nieruchomości
kwalifikowanych jako inwestycje (wyjątek stanowi
ulepszenie nieruchomości nabytych jako inwestycje).
Art. 3, ust 1., pkt 16. 2 ustawy z dnia 29 września
1994 r. o rachunkowości
Z definicji środków trwałych w budowie wynika ich
klasyfikacja. Dzieli się je na:
- środki trwałe wytwarzane we
własnym zakresie , dla których
podstawą wyceny jest koszt
wytworzenia;
-
środki trwałe nabyte przez
jednostkę podlegające montażowi,
dla których podstawą wyceny jest
cena zakupu, koszty zakupu oraz
koszty montażu;
-
środki trwałe ulepszane, dla których
podstawą ponownej wyceny na dzień
bilansowy lub zakończenia ulepszenia
jest dotychczasowa wartość brutto
i umorzenie oraz poniesione nakłady
na ulepszenie. Jest to szczególna grupa
środków trwałych, dla której jednostka
ponownie określa okres użytkowania.
Do kosztów wytworzenia zalicza się
następujące koszty:
opracowania dokumentacji projektowej;
robót budowlano – montażowych;
zakupu maszyn, urządzeń i ich montażu;
prób montażowych i rozruchu;
obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu
finansowania budowy lub ulepszenia środka
trwałego, np. odsetki, prowizje, różnice
kursowe;
podatku VAT nie podlegającego odliczeniu.
Należności długoterminowe
Istota należności długoterminowych
-
należności powstają głównie
w następstwie bezgotówkowej
sprzedaży wyrobów, towarów i usług.
W bilansie prezentowane są należności
od różnych dłużników i o rożnym
terminie spłaty.
Istotnym problemem pojawiającym się
w związku z występowaniem należności
spornych i wątpliwych, czyli takich, przy
których istnieje niepewność spłaty przez
dłużnika, jest szacowanie kwot, jakie mogą
zostać utracone na skutek niezapłacenia ich
przez niesolidnych odbiorców czy innych
dłużników.
Należności reprezentują roszczenia
w stosunku do rożnych dłużników
z tytułu przekazanych dóbr, świadczenia
usług, udzielonych pożyczek i innych
zdarzeń.
Wykazane w bilansie należności powinny
spełniać kryteria określone w art. 3 ust.
1 pkt 12 ustawy o rachunkowości.
Przy określaniu wiarygodnej wartości
przyszłych korzyści ekonomicznych
(środków pieniężnych lub innych
aktywów) należy szczególnie wziąć pod
uwagę ryzyko związane możliwością
utraty pewnej części należności
od niesolidnych dłużników.
Klasyfikacja należności
długoterminowych
Za punkt wyjścia dla zdefiniowana należności należy
przyjąć kategorię aktywów finansowych.
Na aktywa finansowe składają się:
- aktywa pieniężne,
- instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne
jednostki,
- prawo do wymiany instrumentów finansowych z inna
jednostką na korzystnych warunkach,
- wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów
pieniężnych.
Art. 3, ust. 1. pkt 25. ustawy z dnia 29 września
1994 r. o rachunkowości
Należy podkreślić, że należności z z tytułu dostaw
i usług nie podlegają podziałowi na długo- i krotko
terminowe, bowiem zarówno te, których okres płatności
jest krótszy niż 12 miesięcy (od dnia bilansowego) jak
i dłuższy niż 12 miesięcy, zakwalifikowano do aktywów
obrotowych.
Należności z pozostałych tytułów płatne w okresie
dłuższym niż 12 miesięcy (od dnia bilansowego)
kwalifikuje się do należności długoterminowych.
W bilansie należności te dzielą się na:
- należności od jednostek powiązanych,
-
należności od pozostałych jednostek.
Przykładem należności długoterminowych
są kaucje wpłacane z tytułu leasingu lub
wynajmu lokali, jeżeli odpowiednie umowy
wygasają później niż rok po dniu
bilansowym.
Inwestycje długoterminowe
Istota i klasyfikacja inwestycji
długoterminowych-
ustawa o rachunkowości,
zasadniczo zmieniła pojęcie inwestycji
i działalności inwestycyjnej
.
Przez inwestycje rozumie się (niespełniające
wymogów środków trwałych składniki majątkowe) aktywa
nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych
wynikających z przyrostu ich wartości, uzyskania z nich
przychodów w formie odsetek, dywidend lub innych
pożytków, w tym również z transakcji handlowej,
a w szczególności aktywa finansowe oraz nieruchomości i
wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane
przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia
tych korzyści.
Cechuje je długotrwałe wyłącznie z obrotu wskutek
zaangażowania środków pieniężnych.
Z powyższej definicji oraz z ogólnej definicji aktywów
wynika, ze do inwestycji zalicza się takie składniki
majątku, które będą spełniały następujące warunki:
- są kontrolowane przez jednostkę,
- można oszacować w sposób wiarygodny ich wartość,
- zostały nabyte, a więc zakupione, otrzymane w formie
aportu lub darowizny,
- korzyści, które będą czerpane z posiadania tych
aktywów, są określone w ustawie.
Inwestycjami długoterminowymi można więc określić
takie aktywa, które zostały nabyte przez jednostkę w celu
osiągnięcia korzyści ekonomicznych, w okresie dłuższym
niż 12 miesięcy. Od dnia bilansowego i nie są przez nią
użytkowane.
Korzyści te wynikają z przyrostu wartości nabytych
aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek,
udziałów w zyskach (dywidend) lub innych pożytków,
w tym transakcji handlowej.
Zgodnie ze wzorem bilansu przedstawionym w zał. nr
1 do Ustawy o rachunkowości, do inwestycji
długoterminowych zalicza się:
Nieruchomości.
Wartości niematerialne i prawne.
Długoterminowe aktywa finansowe:
udziały i akcje,
inne papiery wartościowe,
udzielone pożyczki
inne długoterminowe aktywa finansowe
Inne inwestycje długoterminowe.
Zgodnie z powołaną definicją do
nieruchomości zalicza się grunty oraz budynki
lub ich części.
Ustawa o rachunkowości nie wprowadza
jednak odrębnego pojęcia inwestycji w
nieruchomości oraz w wartości niematerialne
i prawne. Celowym zatem jest odwołanie się
do Międzynarodowego Standardu
Rachunkowości Nr 40 „nieruchomości
inwestycyjne”.
Według wspomnianego standardu,
nieruchomością inwestycyjną jest nieruchomość
(tj. grunty i/lub budynki), którą właściciel traktuje
jako źródło przychodów z czynszów lub utrzymuje
w posiadaniu ze względu na przyrost jej wartości,
względnie z obydwu tych powodów.
Taka nieruchomość raczej nie jest użytkowana
lub przeznaczona na sprzedaż w ramach zwykłej
działalności jednostki.
Do nieruchomości inwestycyjnych zalicza się
przykładowo:
- grunt utrzymywany w posiadaniu ze
względu na długoterminowy wzrost jego
wartości, a nie w celu sprzedaży po krótkim
okresie w ramach zwykłej działalności
jednostki,
- grunt, którego przyszłe użytkowanie
pozostaje aktualnie nieokreślone.
-
budynek, którego właścicielem jest
jednostka ( lub nabyty przez jednostkę na
podstawie umowy leasingu finansowego),
oddany przez jednostkę w leasing
operacyjny na podstawie jednej lub
większej liczby umów,
-
budynek, który obecnie jest
niewykorzystany, a który został
przeznaczony do oddania w leasing
operacyjny na podstawie jednej lub
większej liczby umów.
Zakwalifikowanie danej nieruchomości do
nieruchomości inwestycyjnej czy też do innej
grupy aktywów wymaga subiektywnej oceny,
dlatego jednostka powinna opracować kryteria
pozwalające na odróżnienie nieruchomości
inwestycyjnych od nieruchomości zajmowanych
przez właściciela i nieruchomości przeznaczonych
na sprzedaż w ramach zwykłej działalności.
Druga grupą w ramach inwestycji
długoterminowych są inwestycje w wartości
niematerialne i prawne. Stanowią je nabyte
przez jednostkę prawa majątkowe, które nie
będą przeznaczone na potrzeby działalności
operacyjnej jednostki, lecz spełnią ogólne
warunki określone dla inwestycji.
Do warunków tych należy nabycie w celu
osiągnięcia w szczególności:
przychodu w postaci przyrostu
wartości tych aktywów,
przychodu w formie odsetek,
dywidendy (udziałów w zyskach),
innych pożytków( np. czynszów),
w tym również z transakcji handlowej.
Jako przykład inwestycji w wartości
niematerialne i prawne można podać nabycie
prawa własności znaku towarowego lub wzoru
użytkowego nie na potrzeby własnej
działalności operacyjnej, lecz w celu dalszej
sprzedaży lub w celu osiągnięcia przychodów
w postaci opłat za wykorzystywanie ich przez
inne jednostki gospodarcze.
Kolejną grupa inwestycji w ramach inwestycji
długoterminowych są długoterminowe aktywa finansowe,
do których zalicza się przede wszystkim:
1.Instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne
jednostki, tj.:
nabyte udziały w obcych jednostkach,
nabyte akcje obcych jednostek,
inne nabyte przez jednostkę papiery wartościowe
(długoterminowe),
opcje na zakup akcji własnych,
warranty.
2.Wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów
pieniężnych ( np. udzielone pożyczki długoterminowe).
3.Wynikające z kontraktu prawo do wymiany
instrumentów finansowych z inna jednostką na
korzystnych warunkach.
Warunkiem zaliczenia aktywów finansowych do inwestycji
długoterminowych jest, to że są płatne i wymagalne lub
przeznaczone do zbycia powyżej 12 miesięcy od dnia
bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub
nabycia.
Długoterminowe aktywa finansowe
obejmują głównie długoterminowe lokaty
kapitałowe powierzone innym jednostkom
w celu uzyskania określonych korzyści (np.
dywidendy, odsetki).
Mogą one mieć dwojaki charakter:
- udziałowy, którego istota polega na
udostępnieniu kapitału w zamian za prawo
do własności podmiotu emitującego
instrument finansowy i wynikający z tego
tytułu udział w dochodach,
-
wierzytelnościowy, polegający
na czasowym, długookresowym
udostępnieniu jednostkom środków
finansowych w zamian za określone
w umowie korzyści (np. odsetki od
zaangażowanego kapitału).
Do pierwszej grupy zalicza się głównie udziały i akcje.
Druga grupa obejmuje papiery wartościowe dłużne (np.
obligacje, bony skarbowe, bony kapitałowe) oraz
udzielone pożyczki długoterminowe.
Udziały występują w tzw. spółkach nieemisyjnych (tj.
w spółkach z ograniczona odpowiedzialnością, cywilnych,
jawnych i komandytowych) a także w spółdzielniach.
Mogą one być wnoszone do spółek w formie pieniężnej
lub niepieniężnej (rzeczowej tj. aportu).
Akcja to dokument stwierdzający uczestnictwo jej
właściciela w kapitale spółki akcyjnej. Oznacza to prawo
do udziału w zyskach, do odpowiedniej części aktywów
netto spółki akcyjnej w przypadku jej likwidacji.
Akcja stanowi lokatę kapitału, a jej właściciela uprawnia
do otrzymania korzyści gdy kapitał spółki przynosi zysk.
Jest więc kapitałowym papierem wartościowym.
Dochód z akcji, czyli dywidenda jest wielkością zmienną,
co powoduje, że akcje określane są jako papiery
wartościowe o zmiennym dochodzie.
Obligacja jest papierem wartościowym
o charakterze wierzycielskim (pożyczkowym),
w którym emitent potwierdza zaciągnięcie
określonej kwoty pożyczki oraz zobowiązuje
się do jej zwrotu w określonym czasie i na
określonych warunkach.
Obligacja zapewnia nabywcy dochód w postaci
Oprocentowania (dyskonta) niezależnie od
wyników działalności emitenta. Odsetki liczone
są w stosunku do nominalnej kwoty pożyczki.
Pożyczki długoterminowe są to kwoty należne,
powstałe z tytułu wydania drugiej stronie kontraktu
środków pieniężnych, których okres spłaty na dzień
bilansowy jest dłuższy niż jeden rok. Jeżeli zostały one
udzielone w walucie polskiej, to wykazuje się je
w księgach rachunkowych w wartości nominalnej,
natomiast, gdy udzielono je w walucie obcej, to przelicza
się je na złote polskie po obowiązującym na dzień
przeprowadzenia transakcji kursie kupna stosowanym
przez bank, z którego usług korzysta jednostka, nie
wyższym jednak, od średniego kursu ustalonego dla
danej waluty przez NBP.
Zgodnie z obowiązującą ustawą o rachunkowości
(art. 28 ust. 1 pkt 1 a) nieruchomości i wartości
niematerialne i prawne zaliczane do inwestycji wycenia
się:
- według zasad stosowanych do środków trwałych oraz
wartości niematerialnych i prawnych, tj. według ceny
nabycia lub kosztów wytworzenia lub wartości
przeszacowanej (po aktualizacji środków trwałych),
pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub
umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty
wartości,
- według ceny rynkowej lub,
- inaczej określonej wartości godziwej.
Zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 3 ustawy o
rachunkowości, udziały w innych jednostkach
oraz inne zaliczone do nieruchomości
i wartości niematerialnych i prawnych
inwestycje zaliczone do aktywów trwałych
wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy
według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy
z tytułu trwałej utraty wartości lub według
wartości godziwej bądź ceny rynkowej.
Wartość w cenie nabycia można
przeszacować do wartości w cenie
rynkowej, ujmując takie przeszacowanie
w kapitale z aktualizacji lub wyniku
finansowym okresu sprawozdawczego.
Dziękuję za uwagę