Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie. Wybrane

aspekty.

Analizę ekonomiczną definiuje się

jako dyscyplinę naukową dotyczącą
zespołu metod umożliwiających
stawianie diagnoz gospodarczych
w jednostkach organizacyjnych.

W procesie analizy ekonomicznej

wykorzystywany jest dorobek takich dyscyplin
jak: ekonomika przedsiębiorstw, finanse,
rachunkowość, marketing.
Jednak najściślejsze powiązania występują
z rachunkowością, dlatego też analizę traktuje
się jako jej część składową.

Rachunkowość jest uniwersalnym

i elastycznym systemem informacyjno
– kontrolnym, odzwierciedlającym
przebieg i rezultaty działalności
gospodarczej.

Główny ciężar oceny finansowej

spoczywa na szukaniu związków
Przyczynowo - skutkowych między
zjawiskami gospodarczymi, określaniu
przyczyn zmian w tych zjawiskach oraz
przygotowaniu decyzji dotyczących
przyszłości.

Wyniki analizy stanowią podstawę

do weryfikacji słuszności decyzji
podjętych w przeszłości oraz ustalenia
punktu wyjścia zamierzeń bieżących
i przyszłościowych.

W bieżącej działalności podmiotu

gospodarczego analiza ekonomiczna
ma na celu jak najszybsze dostarczanie
informacji o zakłóceniach w tej
działalności w stosunku do stanu
będącego podstawą porównań
(standardów, norm, planów itp.).

Analiza dostarcza również informacje

o efektywności gospodarowania oraz
pozycji przedsiębiorstwa w branży
i na rynku. Pozwala, więc ona na dobre
przygotowanie przyszłej działalności
wyrażonej w strategii rozwoju
przedsiębiorstwa

Decyzje dotyczące przyszłości będą odnosić

się do poprawy efektywności gospodarowania,
umocnienia pozycji przedsiębiorstwa
w otoczeniu, stopnia przygotowania do jego
przyszłej działalności w dziedzinie
wyposażenia technicznego, nowoczesności
technologii czy też przygotowania zespołów
ludzkich.

Źródła analizy finansowej

Celem analizy finansowej jest

przygotowanie i przetworzenie
informacji o działalności, wynikach
i sytuacji ekonomiczno – finansowej
przedsiębiorstwa, która stanowi
podstawę podejmowania działań
gospodarczych.

Informacje te umożliwiają poznanie

i ocenę faktów i zjawisk gospodarczych,
opracowanie sposobów usprawnienia
działalności przedsiębiorstwa oraz
określenie skutków ekonomiczno
- finansowych proponowanych decyzji.

O wynikach analizy finansowej decydują

w dużym stopniu materiały źródłowe, które
służą do badania zjawisk gospodarczych.
Materiały te można podzielić na dwie grupy:
1) materiały wewnętrzne, które zawierają

dane o przedsiębiorstwie,

2) materiały zewnętrzne, które informują
o otoczeniu przedsiębiorstwa.

Dane o przedsiębiorstwie mogą mieć

charakter ewidencyjny, jak
i pozaewidencyjny.
Materiały ewidencyjne mają znaczenie
podstawowe i wynikają z prowadzonej
w danym przedsiębiorstwie ewidencji.

Źródłem informacji liczbowych są

więc: kalkulacja, księgowość i ewidencja
oraz sprawozdawczość finansowa
i rzeczowa, poprzednie analizy
ekonomiczne, plany, dokumentacja
konstrukcyjno – technologiczna, a także
inna dokumentacja obrazująca
działalność przedsiębiorstwa.

Do materiałów pozaewidencyjnych

wykorzystywanych w analizie finansowej
zaliczyć można między innymi:
- opracowane dane postulowane,
zwłaszcza plan finansowy i inne plany
gospodarcze,

-

kalkulacje wstępne i kosztorysy,

- wyniki poprzednio prowadzonych analiz
- materiały z przeprowadzonych kontroli
i rewizji,
- protokoły z zebrań,
- protokoły z posiedzeń zarządu i rady
nadzorczej.

Podstawowym źródłem informacji

wykorzystywanych w analizie
ekonomicznej są sprawozdania finansowe.

Metodyczne aspekty oceny kondycji

finansowej przedsiębiorstwa

Istota i rodzaje wskaźników

Po wstępnej charakterystyce

sprawozdania finansowego przystępuje
się do jego pogłębionej analizy.

Umożliwia ona przeprowadzenie

dawnej i teraźniejszej oceny pozycji
finansowej przedsiębiorstwa oraz
projektowanie jego przyszłej
działalności, a także identyfikację
obszarów źle zarządzanych, potencjalnie
zagrażających funkcjonowaniu
przedsiębiorstwa.

Analiza wskaźnikowa to szybka i efektywna

metoda oceny sytuacji finansowej, należy
jednak pamiętać, że nie jest ona pozbawiona
pewnych ograniczeń, z których najważniejsze
dotyczy opierania się głównie na przeszłości
przedsiębiorstwa (dane do analiz pochodzą
przede wszystkim ze sprawozdań finansowych
z lat ubiegłych).

Aby analiza wskaźnikowa mogła

służyć do kształtowania przyszłości
przedsiębiorstwa nie może się ona
ograniczać wyłącznie do danego
podmiotu, lecz musi być połączona
z analizą otoczenia i uzupełniona innymi
narzędziami analitycznymi.

W metodologii obliczania wskaźników nie

ma żadnych obowiązujących norm, ani aktów
prawnych, które regulowałyby tę
problematykę.
Efektem tego jest olbrzymia mnogość podejść
i metodologii spotykana i lansowana
w praktyce gospodarczej i w literaturze
przedmiotu.

W Polsce najczęściej stosowane są

porównania oparte na konfrontacji
wielkości zrealizowanych
z zaplanowanymi oraz porównanie
wielkości osiągniętych na przestrzeni
kilku lat funkcjonowania
przedsiębiorstwa.

W literaturze przedmiotu wskazuje się

na konieczność analizy porównawczej
wielkości ekonomicznych w okresach
co najmniej od 3 do 5 lat oraz potrzebę
porównań tych wielkości z danymi
z innych firm oraz wielkościami średnio
-branżowymi.

Dopiero równoczesne wykorzystanie
kilku baz odniesienia do oceny
działalności gospodarczej
przedsiębiorstwa daje obraz sytuacji
oraz tendencji rozwojowych firmy.

Cztery -najbardziej typowe - zespoły
wskaźników:



wskaźniki rentowności,



wskaźniki płynności,



wskaźniki obrotowości,



wskaźniki zadłużenia.

Wskaźniki rentowności

Wskaźniki rentowności zwane też

wskaźnikami zyskowności są
podstawowymi miernikami informującymi
o szybkości zwrotu zaangażowanego
w przedsiębiorstwie kapitału.

Służą one do syntetycznej oceny

działalności gospodarczej
przedsiębiorstwa, ale również do oceny
zdolności kierownictwa do generowania
zysków z zaangażowanych środków.
Na ich podstawie ocenia się sprawność
zarządzania przedsiębiorstwem.

Można wyróżnić trzy rodzaje rentowności

stosowane do przyjętego mianownika:



rentowność sprzedaży, określaną
w literaturze jako rentowność handlowa,



rentowność majątku (aktywów), zwaną
rentownością ekonomiczną,



rentowność zaangażowanych kapitałów
własnych, nazywaną też rentownością
finansową.

Wskaźniki rentowności sprzedaży są
stosunkiem procentowym zysku do przychodu
ze sprzedaży lub kosztów osiągnięcia
przychodów. Określają one w swej istocie
udział odpowiedniego wyniku finansowego
w wartości uzyskanej ze sprzedaży produktów,
towarów i materiałów oraz zrealizowanych
operacji finansowych.

W zespole wskaźników rentowności

sprzedaży, można dodatkowo
wyodrębnić stopę zysku ze
sprzedaży, która informuje jaką część
zysku generuje statutowa działalność
badanego przedsiębiorstwa.



Stopa zysku ze sprzedaży

= zysk ze sprzedaży / sprzedaż*



Marża zysku brutto
= zysk brutto / sprzedaż*

Przychody ze sprzedaży (S*)
= przychody ze sprzedaży i zrównane

z nimi

+ pozostałe przychody operacyjne
+ przychody finansowe.

Wskaźnik ten określa, na ile opłacalne jest

prowadzenie działalności, bez uwzględnienia
kosztów sprzedaży, kosztów ogólnego zarządu
i kosztów finansowych, tzn. określa, jaka
cześć przychodów ze sprzedaży (S*) może być
przeznaczona na pokrycie tych kosztów i zysk.

Marża zysku operacyjnego
=zysk operacyjny (EBIT)/sprzedaż*

EBIT = zysk brutto + odsetki
do zapłacenia + pozostałe koszty
finansowe.

Z kolei marża zysku operacyjnego

wskazuje jaką część zysku operacyjnego
zapewnia jednostka przychodów ze sprzedaży.

Bardziej precyzyjnych informacji dostarcza

stopa zwrotu ze sprzedaży – marża zysku
netto (ROS), ponieważ uwzględnia ona
obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego.

Marża zysku netto (ROS)
=zysk netto / sprzedaż*

Wskaźnik ten określa, jaka część przychodów
netto ze sprzedaży stanowi zysk
po opodatkowaniu, czyli jaka część z każdych
100 zł wartości sprzedaży pozostaje
do dyspozycji przedsiębiorstwa.

Mierniki rentowności majątku są drugą

grupą wskaźników, które umożliwiają ocenę
pozycji dochodowej przedsiębiorstwa.
Zaliczają się do nich: stopa zwrotu inwestycji
(ROI) oraz stopa zwrotu aktywów (ROA).
Zasadniczym walorem tych wskaźników jest
fakt uwzględnienia wpływu na wynik
finansowy efektywności zaangażowanego
majątku.

Rosnące wielkości są odzwierciedleniem
maksymalizacji obrotu, racjonalizacji
kosztów, jak również rozmiarów oraz
efektów ekonomicznych działalności
inwestycyjnej.
Stopa zwrotu aktywów (ROA)
=zysk operacyjny (EBIT) / aktywa

Stopa zwrotu aktywów określa

ogólną zdolność aktywów do
generowania zysku w przedsiębiorstwie.
Pozwala ocenić efektywność
wykorzystania wszystkich zasobów
przedsiębiorstwa, a więc ocenić
efektywność działania kierownictwa.

Stopa zwrotu inwestycji (ROI)
=zysk netto /aktywa

Wskaźnik zwrotu inwestycji
charakteryzuje się największą
pojemnością ekonomiczną. Określa
on jaka część osiągniętego zysku netto
przypada na jednostkę aktywów.

Rentowność kapitału własnego wyraża

efekt funkcjonowania przedsiębiorstwa
w stosunku do kapitałów zaangażowanych
przez właścicieli. Rosnący poziom tego
wskaźnika świadczy z reguły o podnoszeniu
efektywności zaangażowanego kapitału.
Może to prowadzić do uzyskiwania większych
dywidend oraz rozszerzania możliwości
rozwojowych przedsiębiorstwa.

Niska wartość tego wskaźnika

świadczy o słabych perspektywach
przedsiębiorstwa oraz niskiej
zyskowności inwestycji.

Stopa zwrotu kapitału (ROE)
=zysk netto / kapitał własny

Rentownością kapitału własnego są

szczególnie zainteresowani właściciele
jednostki gospodarczej, czyli
akcjonariusze i udziałowcy.
Oczekują oni, że zaangażowany - przez
nich - kapitał w działalności jednostki
przyniesie im możliwie wysoki zwrot.

Wskaźniki płynności

Płynność firmy to jej zdolność

do wywiązywania się z bieżących
zobowiązań. Dobra sytuacja firmy pod
względem płynności pozwala jej na
uzyskanie funduszy umożliwiających
wykorzystanie okazji do inwestowania oraz
reagowanie na niebezpieczeństwa
związane z jej działaniem.

Płynność finansową można badać
za pomocą następujących wskaźników:



kapitał obrotowy netto,



wskaźnik bieżącej płynności (current

ratio),



wskaźnik wysokiej płynności (quick

ratio),



wskaźnik płynności gotówkowej (cash

to current liabilities ratio).

Kapitał obrotowy netto nazywany

również kapitałem pracującym, to kapitał
(własny i obcy) zaangażowany przez firmę
do sfinansowania majątku trwałego.

Kapitał obrotowy netto= aktywa
obrotowe (AO) - zobowiązania
krótkoterminowe (ZK)

AO = aktywa obrotowe + rozliczenia

międzyokresowe.

ZK = zobowiązania krótkoterminowe

+ rezerwy
+rozliczenia międzyokresowe.

Nadwyżka majątku obrotowego nad

zobowiązaniami krótkoterminowymi jest
z reguły, wiarygodnym miernikiem
dobrej kondycji finansowej
przedsiębiorstwa. Ujemna wartość kapitału
operacyjnego (majątek obrotowy
< zobowiązania bieżące) świadczy
o niedostosowaniu kapitału do struktury
majątku.

Wskaźnik bieżącej płynności jest

stosunkiem aktywów obrotowych
do zobowiązań krótkoterminowych.
Informuje on ile razy aktywa bieżące
pokrywają zobowiązania bieżące.
Wskaźnik bieżącej płynności (CR)
= aktywa obrotowe (AO) / zobowiązania

krótkoterminowe (ZK)

Teoretycznie im wyższy jest ten

wskaźnik, tym korzystniej ocenić należy
perspektywicznie stopień wypłacalności.
Jednak zbyt wysoki jego poziom może
wskazywać na niedostatecznie
efektywne wykorzystywanie wolnych
zasobów majątkowych.

Jeżeli skorygujemy aktywa obrotowe o zapasy
oraz krótkoterminowe rozliczenia
międzyokresowe (KRM) i odniesiemy go
do zobowiązań krótkoterminowych, to
otrzymamy wskaźnik wysokiej płynności.

Wskaźnik wysokiej płynności (QR)
= aktywa obrotowe (AO) – zapasy

- KRM- zobowiązania krótkoterminowe

(ZK)

Wskaźnik ten różni się do wskaźnika

bieżącej płynności pomniejszeniem
licznika wzoru o elementy najmniej
płynne, tj. zapasy o krótkoterminowe
rozliczenia międzyokresowe.
Określa on stopień pokrycia zobowiązań
bieżących aktywami obrotowymi,
z wyłączeniem najmniej płynnych.

Wskaźnik szybkiej płynności

finansowej powinien przyjmować
wartości powyżej jedności. Oznacza to,
że zobowiązania krótkoterminowe są
w całości pokryte przez inwestycje
krótkoterminowe i należności
krótkoterminowe.

O realnej zdolności badanej firmy do spłaty

zobowiązań krótkoterminowych informuje
wskaźnik płynności gotówkowej I stopnia.
Daje on obraz w jakim stopniu posiadane środki
pieniężne pokrywają zobowiązania
krótkoterminowe.



Wskaźnik płynności gotówkowej I stopnia

(WPG I)= inwestycje krótkoterminowe
/ zobowiązania krótkoterminowe

Najczęściej spotyka się pogląd, iż wskaźnik

ten powinien przyjmować wartość od 0,1
do 0,2.

Zasoby gotówkowe firmy powinny być

ograniczone do minimalnych poziomów,
bowiem jedynie kapitał zaangażowany
w procesach gospodarczych przedsiębiorstwa,
czyli zapasach surowców, materiałów,
produktów, wyrobów gotowych oraz
należnościach, generuje dochody i zyski.

Wskaźniki obrotowości

Wskaźniki obrotowości, nazywane

też wskaźnikami sprawności działania,
umożliwiają ocenę efektywności
wykorzystywania zasobów majątkowych
przedsiębiorstwa.

Do najczęściej stosowanych wskaźników
należą:



wskaźnik rotacji zapasów,



cykl realizacji należności,



cykl operacyjny,



przeciętny okres spłaty zobowiązań,



cykl konwersji gotówkowej,



wskaźnik rotacji aktywów.

Wskaźnik rotacji zapasów informuje
ile razy w ciągu roku (lub innego
okresu) nastąpi odnowienie zapasów.



Wskaźnik rotacji zapasów
=przeciętne zapasy x 360dni

/sprzedaż*

lub



Wskaźnik rotacji zapasów
= zapasy x 360 dni /koszt uzyskania

przychodów

Poziom tego wskaźnika informuje

o gospodarce zapasami, czyli
o efektywności ich wykorzystania.

Wysoki obrót zapasami świadczy

o dobrej sprawności firmy, a niski
–o słabej sprawności.

Cykl realizacji należności

Cykl realizacji należności
=przeciętne należności x 360 dni

/ sprzedaż*

lub



Cykl realizacji należności

=należności x 360 dni/ sprzedaż*

Im krótszy przeciętny okres realizacji

należności, tym szybciej firma przekształca
należności w środki pieniężne i tym mniej
potrzebuje kapitału własnego lub obcego do
finansowania tych należności. W celu oceny
tego wskaźnika powinno się porównać długość
cykli w danym okresie z okresem poprzednim
lub z sytuacją w innych firmach o podobnej
działalności.

Wskaźnik spłaty zobowiązań informuje jaki jest

średni czas regulowania zobowiązań.
Można go obliczyć za pomocą następujących
wzorów:



Wskaźnik spłaty zobowiązań= przeciętne

zobowiązania krótkoterminowe x 360 dni /koszt

własny sprzedaży

lub



Wskaźnik spłaty zobowiązań= zobowiązania

krótkoterminowe x 360 dni /koszt uzyskania

przychodów.

Wydłużone terminy płatności są korzystne

dla przedsiębiorstwa, ponieważ korzystnie
wpływają na jego płynność i przedsiębiorstwo
dłużej korzysta z taniego kredytu kupieckiego,
z drugiej jednak strony długi okres spłaty
zobowiązań może negatywnie wpłynąć na
współpracę z dostawcami, lub też może
świadczyć o pogarszających się zdolnościach
płatniczych firmy.

Cykl konwersji gotówkowej

Cykl konwersji gotówkowej
= cykl operacyjny - wskaźnik spłaty
zobowiązań

Jeżeli okres ten różni się od średniej branży,
może to oznaczać, że badane przedsiębiorstwo
jest albo zbyt liberalne w swojej polityce
kredytowej, albo ma nadmierne trudności
w ściąganiu należności.

Wskaźnik rotacji aktywów informuje,
jaka kwota przychodów przypada na
jedną złotówkę aktywów obrotowych.

Wskaźnik rotacji aktywów
= sprzedaż*/ aktywa

Wskaźnik rotacji aktywów jest

klasycznym wskaźnikiem
efektywności, bowiem informuje jaką
część przychodów netto ze sprzedaży
generuje jednostka majątku firmy.

Wskaźniki zadłużenia

Wskaźniki zadłużenia obrazują stopień

zadłużenia przedsiębiorstwa oraz jego
zdolność do obsługi tego zadłużenia.
Wskaźniki te są istotne szczególnie z punktu
widzenia wierzycieli, którzy przy ich pomocy
są w stanie określić ryzyko związane
z zaangażowanymi w przedsiębiorstwie
kapitałami oraz ryzyko związane
z pożyczaniem przedsiębiorstwu dalszych
środków.

Wskaźnik ogólnego zadłużenia

wyraża udział kapitałów obcych
w finansowaniu aktywów
przedsiębiorstwa.



Wskaźnik ogólnego zadłużenia
=zobowiązania /aktywa

Określa on zatem, w jakim stopniu

majątek przedsiębiorstwa jest
finansowany kapitałami obcymi.
Zbyt wysoki wskaźnik świadczy o dużym
ryzyku finansowym, informując
jednocześnie, ze przedsiębiorstwo może
utracić zdolność do zwrotu długów.

Relacja długu do kapitału wskazuje, jaka

część zadłużenia długoterminowego przypada
na jednostkę kapitału własnego. Mierzy on
ryzyko wypłacalności związane z
długoterminowym zadłużeniem firmy.



Relacja długu do kapitału
=zobowiązania długoterminowe

/ kapitał własny

Racjonalny wskaźnik długu powinien

się mieścić w przedziale od 0,5 do 1,0.
Firmy mające wyższy stosunek
długoterminowych zobowiązań
do kapitału własnego są uważane
za nadmiernie zadłużone.

Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem

informuje, ile razy zysk operacyjny
przewyższa odsetki płacone przez
przedsiębiorstwo.



Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem
= zysk operacyjny /odsetki

Wskaźnik ten określa, czy i w jakich

rozmiarach zysk operacyjny firmy jest
zdolny do pokrycia należnych wierzycielom
odsetek od długów. Minimalny wskaźnik
powinien wynosić 1, co oznaczałoby,
że cały zysk operacyjny firmy
przeznaczony byłby na spłatę odsetek.

Wskaźnik pokrycia obsługi długu

informuje o zdolności przedsiębiorstwa
do spłaty kredytu wraz z należnymi
odsetkami z nadwyżki finansowej.



Wskaźnik pokrycia obsługi
długu= zysk netto +
amortyzacja /raty kapitałowe +
odsetki

Im wyższa wartość tego wskaźnika,

tym lepiej dla przedsiębiorstwa i jego
wierzycieli. Wartość powszechnie
obowiązująca tego wskaźnika to 1,5.
Należy zwrócić uwagę, że wskaźnik ten
jest bardzo wrażliwy na poziom zysku,
dlatego też wierzyciele powinni go na
bieżąco monitorować.



Wskaźnik zdolności obsługi kapitału= środki

pieniężne z działalności operacyjnej / raty

kapitałowe + odsetki

Wskaźnik ten informuje, czy firma jest w stanie spłacić
rygory zadłużenia (raty kapitałowe + odsetki)
wygospodarowanym w toku działalności operacyjnej
strumieniem środków pieniężnych, bez konieczności
sięgania po dodatkowe inwestycje na rynku kapitałowym
(wskaźnik >1).

Wskaźnik ten informuje, czy firma jest

w stanie spłacić rygory zadłużenia (raty
kapitałowe + odsetki) wygospodarowanym
w toku działalności operacyjnej strumieniem
środków pieniężnych, bez konieczności sięgania
po dodatkowe inwestycje na rynku kapitałowym
(wskaźnik >1).

Dynamiczny wskaźnik zadłużenia

pełni funkcję indykatora w systemie
wczesnego ostrzegania.



Dynamiczny wskaźnik zadłużenia
= zobowiązania / środki pieniężne
z działalności operacyjnej

W krajach o ustabilizowanej gospodarce

rynkowej przedsiębiorstwa o dobrej kondycji
finansowej (notowane na giełdzie) posiadają
omawiany wskaźnik nie większy od 4,
natomiast spółki o złej kondycji finansowej
mają łączne zadłużenie ponad 7-krotnie
wyższe od strumienia środków pieniężnych,
wygenerowanego w toku działalności
operacyjnej.

Dziękuję za uwagę