Normy żywienia

• NORMY ŻYWIENIA

(pod redakcją prof. Ś.Ziemlańskiego)

•

Prawidłowe żywienie człowieka polega na

całkowitym pokryciu zapotrzebowania organizmu

na energię oraz wszystkie składniki pokarmowe

potrzebne do rozwoju życia i zachowania zdrowia.

Przez pojęcie "normy żywienia" rozumiemy ilość

energii oraz niezbędnych składników odżywczych,

wyrażone w przeliczeniu na jedną osobę i jeden

dzień, uwzględniając specyficzne dla

wyróżnionych grup różnice w zapotrzebowaniu

organizmu zależne od wieku, płci, stanu

fizjologicznego i aktywności fizycznej, a także

związane z warunkami bytowymi i trybem życia.

• Normy ustalone na poziomie

bezpiecznego spożycia to taka
ilość danego składnika odżywczego
(wyrażona w przeliczeniu na kg masy
ciała/dobę lub na osobę/dobę), która
wystarcza na pokrycie
zapotrzebowania na ten składnik u
97,5% osobników zaliczonych do
danej grupy.

•

• Normy ustalone na poziomie tzw.

zalecanego spożycia - to taka ilość
danego składnika odżywczego (wyrażona w
przeliczeniu na osobę/dobę, która pokrywa
zapotrzebowanie każdego osobnika w
obrębie grupy, w tym także osób o
szczególnie dużym zapotrzebowaniu, a
ponadto zawiera większe rezerwy
wystarczające na zaspokojenie potrzeb
wynikających ze zwyczajów żywieniowych
populacji.

• Układanie jadłospisu
• Zestaw posiłków dla rodziny najlepiej

planować na cały tydzień, ponieważ można

je wtedy bardziej urozmaicić oraz racjonalnie

i ekonomicznie wykorzystać różne produkty.

Średnio powinno się planować cztery posiłki

dziennie. Jednak w przypadku dzieci,

młodzieży i osób ciężko pracujących

fizycznie lepiej jest planować pięć posiłków,

natomiast w przypadku osób starszych oraz

wykonujących lekką, siedzącą pracę - trzy.

• I śniadanie powinno być posiłkiem pełnowartościowym i

wysokoenergetycznym. Podstawą śniadania powinno być

mleko w postaci napoju lub zupy, pieczywo białe i razowe

lub graham, masło, sery, jaja, wędliny, pasta rybna, dżemy

itp., warzywa: szczypior, rzodkiewka, liście sałaty,

pomidory, papryka.

• II śniadanie jest również ważne, ponieważ przerwa między

śniadaniem a obiadem na ogół jest długa. Podaje się tu

kanapki z różnymi pastami, wędliną, rybą. Dzieci i młodzież

powinny do tego posiłku otrzymać szklankę mleka oraz

trzeba pamiętać o warzywach i owocach - przynajmniej

jabłek.

• Obiad powinien składać się z zupy, drugiego dania i

deseru. Może to być również posiłek jednodaniowy, jeżeli

jest dobrze skomponowany (uzupełniony surówką lub

owocami). Przygotowując go należy uwzględnić produkty z

tych grup, których nie wykorzystano w zestawie

śniadaniowym i nie planuje się uwzględnić na kolację. Nie

muszą to być wyłącznie produkty mięsne, można je

zastąpić potrawami, w których mleko, sery i jaja łączy się z

ziemniakami, owocami, kaszą, makaronem itp.

• Kolacja nie powinna być zbyt obfita, a u osób ze

skłonnością do tycia może być znacznie ograniczona.

Polecane są potrawy lekkostrawne, ale pełnowartościowe,

np.: różnego rodzaju sałatki, warzywa gotowane (fasola,

szparagi, kalafior), leniwe pierogi. Do kolacji zamiast

herbaty można podać napój owocowy lub mleczny.

Przykładowy jadłospis na sezon zimowo - wiosenny:

Posiłek
• Śniadanie I kakao z mlekiem, pieczywo

mieszane z masłem, jajko na miękko,

bułeczka maślana, rzodkiewka

• Śniadanie II kanapka z serem topionym i

liśćmi sałaty, napój owocowy

• Obiad zupa pomidorowa z lanym ciastem

lub makaronem, kotlety schabowe,

ziemniaki, marchewka z groszkiem, mus z

kaszy manny z owocami z weka lub

mrożonymi

• Kolacja pasztet lub klops na zimno, ćwikła,

pieczywo z masłem, herbata lub bawarka

• Tabela 6. Przykładowy jadłospis na sezon letnio -

jesienny:

• Posiłek

• Potrawy Śniadanie I płatki owsiane na mleku, pieczywo z

masłem i plasterkiem sera, ogórek świeży lub papryka

• Śniadanie II kanapka z pieczywa z serem żółtym,

rzodkiewki, napój owocowy lub owoce (np. jabłko)

• Obiad zupa jarzynowa z zielonym groszkiem, makaron lub

łazanki zapiekane z ugotowanym mielonym mięsem i

grzybami, ogórki małosolne z papryką

• Kolacja kalafior pod beszamelem lub naleśniki z serem

polane przecierem z jagód lub innych owoców sezonowych,

pieczywo z masłem, herbata lub bawarka, owoce

• normy żywienia- określają ilość energii i

podstawowych składników pokarmowych, które

zdrowy człowiek powinien faktycznie i codziennie

otrzymywać. Normy te są określane dla różnych grup

ludność i żywienia w 1995 r. Normy te wyrażone w

przeliczeniu na osobę i dzień odnoszą się nie do

jednostek lecz do grup ludności, wyróżnionych wg

płci, stanu fizjologicznego oraz ciężkości

wykonywanej pracy i przeznaczone są wyłącznie dla

ludzi zdrowych

racje pokarmowe- to zestawy produktów

żywnościowych przeliczonych na 1 osobę i na 1

dzień zależnie od płci, stanu fizjologicznego i

rodzaju wykonywanej pracy oraz jej

uciążliwości, które odpowiadają zalecanym

normom na energie i składniki odżywcze

„rąb bezpieczeństwa”- występuje w racjach

pokarmowych i jest to różnica między

zawartością energii i składników odżywczych w

racjach pokarmowych a normach żywieniowych

• W Polsce:

Poziom A oznacza rację pokarmową najtańszą, najniższą,

określaną jako warunkowo dostateczną która nie może się

odnosić do dzieci, młodzieży oraz kobiet ciężarnych i

karmiących. W tej racji rąb bezpieczeństwa jest minimalny,

ze stosunkowo małymi rezerwami składników odżywczych

głownie białka i niektórych witamin.

Poziom B- to racja pokarmowa dostateczna pod względem

wartości odżywczej o umiarkowanym koszcie

Poziom C- racja pokarmowa pełnowartościowa o koszcie

średnio wysokim (większy niż koszt racji B) ponieważ

zawiera więcej droższych produktów i większe rezerwy

składników odżywczych (wyższy rab bezpieczeństwa) a jej

skład surowcowy umożliwią sporządzenie potraw i posiłków

atrakcyjniejszych niż racja Bi A

Poziom D- racja pokarmowa zawierająca największe rezerwy

składników odżywczych (największy rąb bezpieczeństwa) o

największym koszcie, będąca racją pokarmową traktowana

powszechnie jako racja docelowa.