Ubezpieczenia

Ubezpieczenia

obowiązkowe

obowiązkowe

Wybrane zagadnienia

Wybrane zagadnienia

2

2

Pojęcie przymusu

Pojęcie przymusu

ubezpieczeniowego

ubezpieczeniowego

Przymus ubezpieczeniowy oznacza

Przymus ubezpieczeniowy oznacza

nawiązywanie prawnych stosunków

nawiązywanie prawnych stosunków

ubezpieczenia z mocy prawa

ubezpieczenia z mocy prawa

(bez potrzeby zawierania umów

(bez potrzeby zawierania umów

ubezpieczenia)

ubezpieczenia)

albo zawieranie umów ubezpieczenia w

albo zawieranie umów ubezpieczenia w

wykonaniu ustawowego obowiązku, co

wykonaniu ustawowego obowiązku, co

oznacza wyłączenie lub ograniczenie

oznacza wyłączenie lub ograniczenie

swobody kontraktowej stron.

swobody kontraktowej stron.

3

3

Przesłanki przymusu

Przesłanki przymusu

ubezpieczeniowego

ubezpieczeniowego

1.

1.

Najszersza ochrona poszkodowanych przed

Najszersza ochrona poszkodowanych przed

skutkami szkód wyrządzonych przez inne

skutkami szkód wyrządzonych przez inne

podmioty (sprawców szkód), jeżeli szkody te:

podmioty (sprawców szkód), jeżeli szkody te:

a.

a.

zagrażają zdrowiu i życiu ludzi np. (w ruchu

zagrażają zdrowiu i życiu ludzi np. (w ruchu

drogowym lub medycynie),

drogowym lub medycynie),

b.

b.

wynikają z działalności szczególnie niebezpiecznej

wynikają z działalności szczególnie niebezpiecznej

(np. energetyka jądrowa)

(np. energetyka jądrowa)

c.

c.

powstają w związku ze świadczeniem

powstają w związku ze świadczeniem

specjalistycznych usług (np. w zakresie obsługi

specjalistycznych usług (np. w zakresie obsługi

prawnej, doradztwa podatkowego czy

prawnej, doradztwa podatkowego czy

architektury)

architektury)

4

4

Przesłanki przymusu

Przesłanki przymusu

ubezpieczeniowego

ubezpieczeniowego

2.

2.

Ważny interes ogólnospołeczny

Ważny interes ogólnospołeczny

w ochronie określonych dóbr,

w ochronie określonych dóbr,

przy jednocześnie zbyt niskiej

przy jednocześnie zbyt niskiej

świadomości zagrożonych

świadomości zagrożonych

podmiotów co do celowości

podmiotów co do celowości

ubezpieczeń.

ubezpieczeń.

5

5

Źródła stosunku ubezpieczenia

Źródła stosunku ubezpieczenia

w kontekście przymusu

w kontekście przymusu

Ubezpieczenia

Ubezpieczenia

dobrowolne

dobrowolne

Umowa (1)

Umowa (1)

Ubezpieczenia

Ubezpieczenia

obowiązkowe

obowiązkowe

(2)umowa

(2)umowa

przepis

przepis

prawa(3)

prawa(3)

6

6

Źródła stosunku ubezpieczenia

Źródła stosunku ubezpieczenia

w kontekście przymusu

w kontekście przymusu

(1) swoboda zawierania umów

(1) swoboda zawierania umów

ubezpieczenia = ubezpieczenia

ubezpieczenia = ubezpieczenia

dobrowolne

dobrowolne

(2) obowiązek zawarcia umowy

(2) obowiązek zawarcia umowy

ubezpieczenia = przymus ubezpieczenia

ubezpieczenia = przymus ubezpieczenia

(3) stosunek ubezpieczenia nawiązany

(3) stosunek ubezpieczenia nawiązany

bezumownie = ubezpieczenie

bezumownie = ubezpieczenie

przymusowe

przymusowe

7

7

Zakres swobody umów w

Zakres swobody umów w

ubezpieczeniach

ubezpieczeniach

obowiązkowych

obowiązkowych

Przejawy swobody

Przejawy swobody

umów

umów

Ograniczenia/wyłączenia

Ograniczenia/wyłączenia

Swoboda zawarcia

Swoboda zawarcia

umowy

umowy

Wyłączenie swobody

Wyłączenie swobody

Swoboda w

Swoboda w

wyborze formy

wyborze formy

umowy

umowy

Swoboda stron

Swoboda stron

Swoboda w

Swoboda w

doborze

doborze

kontrahenta

kontrahenta

Swoboda stron

Swoboda stron

Swoboda w

Swoboda w

kształtowaniu

kształtowaniu

treści

treści

Ograniczenie swobody

Ograniczenie swobody

8

8

Ustawowa definicja

Ustawowa definicja

ubezpieczenia

ubezpieczenia

obowiązkowego

obowiązkowego

Ubezpieczeniem obowiązkowym jest

Ubezpieczeniem obowiązkowym jest

ubezpieczenie

ubezpieczenie

odpowiedzialności

odpowiedzialności

cywilnej

cywilnej

podmiotu lub

podmiotu lub

ubezpieczenie mienia

ubezpieczenie mienia

, jeżeli

, jeżeli

ustawa lub ratyfikowana przez

ustawa lub ratyfikowana przez

Rzeczpospolitą Polską umowa

Rzeczpospolitą Polską umowa

międzynarodowa nakłada obowiązek

międzynarodowa nakłada obowiązek

zawarcia umowy ubezpieczenia.

zawarcia umowy ubezpieczenia.

9

9

Podstawa ustawowa obowiązku

Podstawa ustawowa obowiązku

ubezpieczenia

ubezpieczenia

Ubezpieczenie obowiązkowe musi mieć

Ubezpieczenie obowiązkowe musi mieć

podstawę prawną w przepisach

podstawę prawną w przepisach

ustawy (lub ratyfikowanej przez RP

ustawy (lub ratyfikowanej przez RP

umowie międzynarodowej), a

umowie międzynarodowej), a

stosowany przepis ustawy musi być

stosowany przepis ustawy musi być

sformułowany jako obowiązek

sformułowany jako obowiązek

prawny.

prawny.

10

10

Konieczność zawarcia umowy

Konieczność zawarcia umowy

ubezpieczenia

ubezpieczenia

Ubezpieczenia obowiązkowe są

Ubezpieczenia obowiązkowe są

ubezpieczeniami umownymi, mimo

ubezpieczeniami umownymi, mimo

ograniczeń swobody kontraktowej.

ograniczeń swobody kontraktowej.

Zawarcie umowy ubezpieczenia (jako

Zawarcie umowy ubezpieczenia (jako

spełnienie ustawowego obowiązku)

spełnienie ustawowego obowiązku)

jest koniecznym źródłem stosunku

jest koniecznym źródłem stosunku

ubezpieczenia obowiązkowego.

ubezpieczenia obowiązkowego.

11

11

Ograniczenie do ubezpieczeń

Ograniczenie do ubezpieczeń

OC i ubezpieczeń mienia

OC i ubezpieczeń mienia

Ubezpieczenia obowiązkowe mogą

Ubezpieczenia obowiązkowe mogą

dotyczyć wyłącznie

dotyczyć wyłącznie

odpowiedzialności cywilnej lub

odpowiedzialności cywilnej lub

mienia. Poza ubezpieczeniem

mienia. Poza ubezpieczeniem

budynków rolniczych od ognia i

budynków rolniczych od ognia i

innych zdarzeń losowych, pozostałe

innych zdarzeń losowych, pozostałe

ubezpieczenia obowiązkowe są

ubezpieczenia obowiązkowe są

wyłącznie ubezpieczeniami OC.

wyłącznie ubezpieczeniami OC.

12

12

Dział prawa ubezpieczeń

Dział prawa ubezpieczeń

gospodarczych odnoszących się do

gospodarczych odnoszących się do

ubezpieczeń obowiązkowych składa się

ubezpieczeń obowiązkowych składa się

z:

z:

1.

1.

Ustawa z 22.05.2003 r. o

Ustawa z 22.05.2003 r. o

ubezpieczeniach obowiązkowych,

ubezpieczeniach obowiązkowych,

2.

2.

Kodeks cywilny

Kodeks cywilny

3.

3.

Ustawy wprowadzające poszczególne

Ustawy wprowadzające poszczególne

rodzaje ubezpieczeń obowiązkowych

rodzaje ubezpieczeń obowiązkowych

4.

4.

Akty wykonawcze do ustaw

Akty wykonawcze do ustaw

wprowadzających ubezpieczenia

wprowadzających ubezpieczenia

obowiązkowe

obowiązkowe

13

13

Zasady prawa ubezpieczeń

Zasady prawa ubezpieczeń

obowiązkowych

obowiązkowych

1.

1.

Zasada jedności umowy

Zasada jedności umowy

ubezpieczenia

ubezpieczenia

2.

2.

Zasada legalizmu

Zasada legalizmu

3.

3.

Zasada prymatu ustawy nad

Zasada prymatu ustawy nad

umową

umową

14

14

Odrębności umowy

Odrębności umowy

ubezpieczenia obowiązkowego

ubezpieczenia obowiązkowego



Etap zawierania umowy

Etap zawierania umowy

ubezpieczenia

ubezpieczenia



Etap wykonywania umowy

Etap wykonywania umowy

ubezpieczenia

ubezpieczenia



Etap likwidacji umowy ubezpieczenia

Etap likwidacji umowy ubezpieczenia

15

15

Etap zawierania umowy

Etap zawierania umowy

ubezpieczenia

ubezpieczenia



W ubezpieczeniach OC obowiązuje minimalna

W ubezpieczeniach OC obowiązuje minimalna

suma gwarancyjna.

suma gwarancyjna.



Obowiązkowe ubezpieczenie OC obejmuje

Obowiązkowe ubezpieczenie OC obejmuje

zarówno OC deliktową, jak i OC kontraktową.

zarówno OC deliktową, jak i OC kontraktową.



Obowiązkowe ubezpieczenia OC posiadacza

Obowiązkowe ubezpieczenia OC posiadacza

pojazdu oraz OC rolnika obejmują rażące

pojazdu oraz OC rolnika obejmują rażące

niedbalstwo, a nawet winę umyślną sprawcy.

niedbalstwo, a nawet winę umyślną sprawcy.

16

16

Słowniczek

Słowniczek



Podstawą odpowiedzialności

Podstawą odpowiedzialności

deliktowej

deliktowej

jest delikt,

jest delikt,

czyli czyn niedozwolony. Jest nim każde działanie

czyli czyn niedozwolony. Jest nim każde działanie

albo zdarzenie powodujące szkodę wyrządzona

albo zdarzenie powodujące szkodę wyrządzona

osobie trzeciej lub w mieniu do niej należącym.

osobie trzeciej lub w mieniu do niej należącym.



Podstawą odpowiedzialności

Podstawą odpowiedzialności

kontraktowej

kontraktowej

jest

jest

niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie

niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie

określonego zobowiązania (kontraktu). Oznacza to,

określonego zobowiązania (kontraktu). Oznacza to,

iż pomiędzy sprawcą i poszkodowanym musi

iż pomiędzy sprawcą i poszkodowanym musi

istnieć najpierw pewien rodzaj umowy. Jeśli jakieś

istnieć najpierw pewien rodzaj umowy. Jeśli jakieś

nieprawidłowości w wykonaniu tego zobowiązania

nieprawidłowości w wykonaniu tego zobowiązania

spowodują zaistnienie szkody po jednej ze stron,

spowodują zaistnienie szkody po jednej ze stron,

ma ona prawo domagać się jej naprawienia.

ma ona prawo domagać się jej naprawienia.

17

17

Etap wykonywania umowy

Etap wykonywania umowy

ubezpieczenia

ubezpieczenia



Nieopłacenie

Nieopłacenie

raty

raty

składki nie

składki nie

powoduje ustania odpowiedzialności.

powoduje ustania odpowiedzialności.



Ubezpieczający jest obowiązany

Ubezpieczający jest obowiązany

poddawać się kontroli.

poddawać się kontroli.

18

18

Etap likwidacji umowy

Etap likwidacji umowy

ubezpieczenia

ubezpieczenia



Sztywne terminy spełniania świadczeń.

Sztywne terminy spełniania świadczeń.



Odpowiedzialność Ubezpieczeniowego

Odpowiedzialność Ubezpieczeniowego

Funduszu Gwarancyjnego.

Funduszu Gwarancyjnego.



Szczególne obowiązki zakładu

Szczególne obowiązki zakładu

ubezpieczeń w toku likwidacji szkód

ubezpieczeń w toku likwidacji szkód



Dodatkowe świadczenia zakładu

Dodatkowe świadczenia zakładu

ubezpieczeń

ubezpieczeń



Obowiązki osób uczestniczących w

Obowiązki osób uczestniczących w

zdarzeniu

zdarzeniu

19

19

Obowiązki zakładu ubezpieczeń

Obowiązki zakładu ubezpieczeń

prowadzącego ubezpieczenia

prowadzącego ubezpieczenia

obowiązkowe

obowiązkowe

Obowiązek przyjmowania ofert:

Obowiązek przyjmowania ofert:

zakład ubezpieczeń, który w zakresie

zakład ubezpieczeń, który w zakresie

posiadanego zezwolenia zawiera

posiadanego zezwolenia zawiera

umowy określonego ubezpieczenia

umowy określonego ubezpieczenia

obowiązkowego, nie może odmówić

obowiązkowego, nie może odmówić

zawarcia takiej umowy.

zawarcia takiej umowy.

20

20

Obowiązki zakładu ubezpieczeń

Obowiązki zakładu ubezpieczeń

prowadzącego ubezpieczenia

prowadzącego ubezpieczenia

obowiązkowe

obowiązkowe

Szczegółowe obowiązki administracyjne,

Szczegółowe obowiązki administracyjne,

np. Zakład ubezpieczeń prowadzący

np. Zakład ubezpieczeń prowadzący

obowiązkowe ubezpieczenia OC

obowiązkowe ubezpieczenia OC

posiadaczy pojazdów, OC rolników lub

posiadaczy pojazdów, OC rolników lub

ubezpieczenie budynków rolniczych ma

ubezpieczenie budynków rolniczych ma

obowiązek przedstawienia organowi

obowiązek przedstawienia organowi

nadzoru informacji o taryfach składek

nadzoru informacji o taryfach składek

wraz z analizą szkodowości.

wraz z analizą szkodowości.

Klasyfikacja ubezpieczeń

Klasyfikacja ubezpieczeń

obowiązkowych

obowiązkowych

22

22

Ubezpieczenia w rolnictwie

Ubezpieczenia w rolnictwie



Ubezpieczenie OC rolników

Ubezpieczenie OC rolników



Ubezpieczenie budynków w

Ubezpieczenie budynków w

gospodarstwach rolnych.

gospodarstwach rolnych.



Ubezpieczenia upraw

Ubezpieczenia upraw

23

23

Ubezpieczenie OC w ruchu

Ubezpieczenie OC w ruchu

drogowym, powietrznym i

drogowym, powietrznym i

żegludze

żegludze



Ubezpieczenie OC posiadaczy

Ubezpieczenie OC posiadaczy

pojazdów mechanicznych

pojazdów mechanicznych



Ubezpieczenie OC użytkowników

Ubezpieczenie OC użytkowników

statków powietrznych i przewoźników

statków powietrznych i przewoźników

lotniczych

lotniczych



Ubezpieczenie OC morskich

Ubezpieczenie OC morskich

przewoźników pasażerskich

przewoźników pasażerskich

24

24

Ubezpieczenie OC w turystyce i

Ubezpieczenie OC w turystyce i

łowiectwie

łowiectwie



Ubezpieczenie OC organizatorów

Ubezpieczenie OC organizatorów

turystyki

turystyki



Ubezpieczenie OC pośredników

Ubezpieczenie OC pośredników

turystycznych

turystycznych



Ubezpieczenie OC organizatorów

Ubezpieczenie OC organizatorów

polowań w kraju i za granicą

polowań w kraju i za granicą

25

25

Ubezpieczenie OC zawodów

Ubezpieczenie OC zawodów

prawniczych i pokrewnych

prawniczych i pokrewnych

Prawników

Zagranicznych

Działających

W Polsce

Rzeczników

patentowych

Komorników

Radców

prawnych

Notariuszy

Adwokatów

Ubezpieczenie

OC

26

26

Ubezpieczenie OC doradców podatkowych
Ubezpieczenie OC biegłych rewidentów
Ubezpieczenie OC osób prowadzących księgi
rachunkowe

27

27

Ubezpieczenie OC pośredników

Ubezpieczenie OC pośredników

ubezpieczeniowych

ubezpieczeniowych



Ubezpieczenie OC agentów

Ubezpieczenie OC agentów

ubezpieczeniowych

ubezpieczeniowych



Ubezpieczenie OC brokerów

Ubezpieczenie OC brokerów

ubezpieczeniowych i

ubezpieczeniowych i

reasekuracyjnych

reasekuracyjnych

28

28

Ubezpieczenie OC w zakresie

Ubezpieczenie OC w zakresie

usług i badań medycznych

usług i badań medycznych



Ubezpieczenie OC podmiotów

Ubezpieczenie OC podmiotów

świadczących usługi medyczne

świadczących usługi medyczne



Ubezpieczenie OC ratowników

Ubezpieczenie OC ratowników

medycznych

medycznych



Ubezpieczenie OC badaczy i sponsorów

Ubezpieczenie OC badaczy i sponsorów

badań klinicznych

badań klinicznych

29

29

Ubezpieczenie OC w

Ubezpieczenie OC w

budownictwie

budownictwie



Ubezpieczenie OC architektów

Ubezpieczenie OC architektów



Ubezpieczenie OC inżynierów

Ubezpieczenie OC inżynierów

budowlanych

budowlanych

30

30

Ubezpieczenie OC w

Ubezpieczenie OC w

gospodarce nieruchomościami

gospodarce nieruchomościami



Ubezpieczenie OC rzeczoznawców

Ubezpieczenie OC rzeczoznawców

majątkowych

majątkowych



Ubezpieczenie OC pośredników w

Ubezpieczenie OC pośredników w

obrocie nieruchomościami

obrocie nieruchomościami



Ubezpieczenie OC zarządców

Ubezpieczenie OC zarządców

nieruchomości

nieruchomości

31

31

Ubezpieczenie OC z tytułu

Ubezpieczenie OC z tytułu

świadczenia innych usług

świadczenia innych usług



Ubezpieczenie detektywów

Ubezpieczenie detektywów



Ubezpieczenie OC podmiotów

Ubezpieczenie OC podmiotów

certyfikujących podpisy elektroniczne

certyfikujących podpisy elektroniczne

32

32

Ubezpieczenie OC z tytułu działalności

Ubezpieczenie OC z tytułu działalności

szczególnie niebezpiecznej

szczególnie niebezpiecznej



Ubezpieczenie OC organizatorów

Ubezpieczenie OC organizatorów

imprez masowych

imprez masowych



Ubezpieczenie OC za szkody jądrowe

Ubezpieczenie OC za szkody jądrowe



Ubezpieczenie OC szkody wynikające

Ubezpieczenie OC szkody wynikające

z zanieczyszczeń morza olejami

z zanieczyszczeń morza olejami

33

33

Organy kontroli obowiązku

Organy kontroli obowiązku

ubezpieczenia (wybrane

ubezpieczenia (wybrane

ubezpieczenia)

ubezpieczenia)

1.

1.

Obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy

Obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy

pojazdów

pojazdów



Organy zobowiązane do kontroli:

Organy zobowiązane do kontroli:

Policja, organy celne, Straż Graniczna,

Policja, organy celne, Straż Graniczna,

organy właściwe w sprawach rejestracji

organy właściwe w sprawach rejestracji

pojazdów, Inspekcja Transportu Drogowego.

pojazdów, Inspekcja Transportu Drogowego.



Organy uprawnione do kontroli

Organy uprawnione do kontroli

: UFG,

: UFG,

inne organy uprawnione do kontroli ruchu

inne organy uprawnione do kontroli ruchu

drogowego.

drogowego.

34

34

Organy kontroli obowiązku

Organy kontroli obowiązku

ubezpieczenia (wybrane

ubezpieczenia (wybrane

ubezpieczenia)

ubezpieczenia)

Inne obowiązkowe ubezpieczenia OC

Inne obowiązkowe ubezpieczenia OC



ubezpieczenie OC doradców

ubezpieczenie OC doradców

podatkowych

podatkowych

: Minister Finansów, Krajowa

: Minister Finansów, Krajowa

Rada Radców Podatkowych

Rada Radców Podatkowych



ubezpieczenia OC komorników:

ubezpieczenia OC komorników:

prezes

prezes

sądu rejonowego, przy którym działa komornik.

sądu rejonowego, przy którym działa komornik.



ubezpieczenia OC morskich przewoźników

ubezpieczenia OC morskich przewoźników

pasażerskich:

pasażerskich:

organy inspekcji morskiej

organy inspekcji morskiej

35

35

Sankcje za niedopełnienie obowiązku

Sankcje za niedopełnienie obowiązku

zawarcia umowy ubezpieczenia

zawarcia umowy ubezpieczenia

obowiązkowego

obowiązkowego

Sankcje finansowe (opłaty karne)

Sankcje finansowe (opłaty karne)

Sankcje karne (z tytułu wykroczeń)

Sankcje karne (z tytułu wykroczeń)

Sankcje administracyjne

Sankcje administracyjne

Sankcje korporacyjne (dyscyplinarne)

Sankcje korporacyjne (dyscyplinarne)

Sankcje w postaci zakazu ruchu (żeglugi)

Sankcje w postaci zakazu ruchu (żeglugi)

Sankcje typu regresowego

Sankcje typu regresowego

36

36

Przykład sankcji finansowych (opłaty)

Przykład sankcji finansowych (opłaty)

Pojazdy osobowe

Pojazdy osobowe

Równowartość 500

Równowartość 500

€

€

Pojazdy ciężarowe

Pojazdy ciężarowe

Równowartość 800

Równowartość 800

€

€

pozostałe

pozostałe

Równowartość 100

Równowartość 100

€

€

OC rolników

OC rolników

Równowartość 30

Równowartość 30

€

€

Budynki rolnicze

Budynki rolnicze

Równowartość 100

Równowartość 100

€

€

OC doradców

OC doradców

podatkowych

podatkowych

Równowartość 4700

Równowartość 4700

€

€

Radcy prawni

Radcy prawni

Równowartość 3100

Równowartość 3100

€

€

notariusze

notariusze

Równowartość 2400

Równowartość 2400

€

€

37

37

Sankcje typu regresowego

Sankcje typu regresowego

(przykład)

(przykład)

W ubezpieczeniach OC posiadaczy pojazdów i

W ubezpieczeniach OC posiadaczy pojazdów i

OC rolników: wobec posiadacza pojazdu albo

OC rolników: wobec posiadacza pojazdu albo

rolnika, którzy nie zawarli umów

rolnika, którzy nie zawarli umów

obowiązkowego ubezpieczenia OC, a

obowiązkowego ubezpieczenia OC, a

wyrządzone przez nich przez nich szkody

wyrządzone przez nich przez nich szkody

zostały pokryte przez Ubezpieczeniowy

zostały pokryte przez Ubezpieczeniowy

Fundusz Gwarancyjny, Fundusz może

Fundusz Gwarancyjny, Fundusz może

dochodzić roszczeń regresowych,

dochodzić roszczeń regresowych,

obejmujących zwrot wypłaconych

obejmujących zwrot wypłaconych

odszkodowań i świadczeń.

odszkodowań i świadczeń.