Choroba trzewna -

celiakia

Przygotował:

Przygotował:

Gonsior Rafał

Gonsior Rafał

Celiakia

to trwała uwarunkowana genetycznie

nietolerancja glutenu (białek zbóż), o zmienionym
indywidualnie nasileniu objawów zależnych od
dawki glutenu i czasu trwania choroby. Najczęściej
ujawnia się po wprowadzeniu
do diety produktów zbożowych.
Odpowiedz autoimmunologiczna przeciwko
białkom zawartym w zbożach.
W odpowiedzi na białka zbóż dochodzi do
autoimmunologicznego zapalenia błony śluzowej
jelit odpowiedzialnego za spłaszczanie kosmków
jelitowych i związanych z tym zaburzeń
wchłaniania.

Rozpoznanie



wystąpienie objawów klinicznych związanych

z wprowadzeniem produktów zbożowych



zaniku błony śluzowej jelita



stwierdzenia obecności w surowicy krwi
swoistych przeciwciał



korzystnego wpływu diety bezglutenowej



pogorszenia się stanu klinicznego po
wprowadzeniu diety zwykłej

Objawy:

➲

4-6 stolców na dobę, stolce bardzo obfite,
lśniące, spienione, tłuszczowe, przykra
kwaśna woń

➲

widać niestrawione resztki pokarmowe

➲

charakterystyczny wygląd dziecka- duży
wzdęty brzuszek, cienkie rączki i nóżki

➲

zanik tkanki tłuszczowej skóra sucha

➲

zanik masy ciała- wyniszczenie organizmu

➲

zmiana psychiki dziecka- smutne, nie
nawiązuje kontaktu z otoczeniem, często
płacze, może być ospałe, anemiczne.

➲

U dzieci: opóźniony wzrost i słabszy rozwój
mięśni

➲

U niemowląt- biegunka z odwodnieniem po
pierwszym spożyciu glutenu

➲

Niedokrwistość

➲

Krzywica

➲

Badania laborytaryjne wykazują :

➲

W okresie zaostrzenia choroby obserwuje

się :

Objawy wtórne to:

Objawy wtórne to:

Zalecenia dietetyczne

➲

dożywotnia eliminacja białek zbóż z diety

➲

produkty bezglutenowe w których według

ustaleń FAO/WHO zawartość glutenu nie

przekracza 20 mg/kg i oznacza się je

międzynarodowym znakiem przekreślonego

kłosa

➲

jest utożsamiane z regułami zdrowego

żywienia

➲

regularne przyjmowanie posiłków

➲

właściwa kaloryczność pokarmów

➲

osiągnięcie prawidłowej masy ciała

➲

skład jakościowy diety zapewniający

odpowiedni udział składników pokarmowych

Obecnie rozróżnia się cztery postaci

choroby:

➲

Klasyczna choroba trzewna

➲

Celiakia ,,cicha,, (niema)

➲

Celiakia latentna (utajona)

➲

Encefalopatia glutenozależna

Klasyczna

Występuje najczęściej u dzieci, kobiet w ciąży,
osób starszych (ale nie tylko) i choć ze względu
na charakterystyczne objawy jest łatwa do
rozpoznania, charakteryzują ją objawy:

➲

bóle i wzdęcia brzucha

➲

biegunki tłuszczowe i wodniste

➲

utrata masy ciała i chudnięcie

➲

zaburzenia rozwoju u dzieci, głównie wzrostu
(niskorosłość)

➲

zmiana usposobienia, depresja

➲

objawy niedoborowe (uporczywa anemia)
będąca efektem złego wchłaniania

Niema

Zmiany chorobowe występują tylko w błonie

śluzowej jelita cienkiego i zwykle nie
występują objawy typowe dla postaci
klasycznej (afty w ustach). Ta forma występuje
najczęściej lecz ze względu na niespecyficzne
symptomy często trudno ją zdiagnozować.
Objawy:



niewyjaśniona niedokrwistość z niedoboru
żelaza



podwyższony poziom cholesterolu



afty i wrzodziejące zapalenia jamy ustnej



niedorozwój szkliwa zębowego



zaburzenia neurologiczne (ataksja, neuropatia
obwodowa), uporczywe bóle głowy, depresja



wczesna osteoporoza, bóle kostne i stawowe



problemy ze skórą

Utajona

Mówimy o niej kiedy we krwi osób z
prawidłowym obrazem jelita stwierdzamy
obecność przeciwciał antyendomysjalnych
(IgAEmA). U osób tych można spodziewać się
zaniku kosmków w przyszłości.

Nasilenie objawów celiakii bywa różne, od
łagodnego osłabienia, przez bóle kostne,
zapalenie jamy ustnej do przewlekłej biegunki i
poważnej utraty masy ciała. Zaostrzenie
objawów i ujawnienie się celiakii może mieć
także związek z ciążą, infekcjom lub zabiegiem
chirurgicznym.

Encefalopatia glutenozależna

Objawy kliniczne:



zaburzenia koncentracji



trudności w nauce



zapamiętywaniu



zaburzenia osobowości

Diagnostyka

➲

na ogół wykrycie przeciwciał wystarcza do
potwierdzenia podejrzenia choroby

➲

potwierdzeniem choroby jest również
biopsja jelita cienkiego, która pozostaje
niezbędnym i w większości przypadków
ostatecznym badaniem do postanowienia
diagnozy

➲

biopsję jelita cienkiego (ssąca):

Dieta bezglutenowa

Polega na wyłączeniu z jadłospisu: pszenicy,
żyta, owsa i jęczmienia oraz wszystkich ich
przetworów, nie wymaga jednak rezygnacji
z innych artykułów zbożowych.

Przebieg choroby pod wpływem

leczenia

- 85% pacjentów zmiany błony śluzowej

ustępują

- u osób starszych zmiany histopatologiczne i

endoskopowe mogą utrzymywać się nawet

do dwóch lat

Przebieg choroby w przypadku braku

leczenia lub w przypadku

nieskutecznego leczenia:

  

  

PRODUKTY

PRODUKTY

BEZGLUTENOWE

BEZGLUTENOWE

PRODUKTY

PRODUKTY

STANOWIĄCE

STANOWIĄCE

RYZYKO

RYZYKO

PRODUKTY

PRODUKTY

NIEDOZWOLONE

NIEDOZWOLONE

OWOCE

OWOCE

- Wszystkie rodzaje

- Wszystkie rodzaje

owoców (bez

owoców (bez

dodatku

dodatku

niedozwolonych

niedozwolonych

składników)

składników)

- Wszystkie rodzaje

- Wszystkie rodzaje

orzechów w

orzechów w

naturalnej postaci

naturalnej postaci

- Przetwory owocowe

- Przetwory owocowe

- Owoce suszone i

- Owoce suszone i

kandyzowane

kandyzowane

WARZYWA

WARZYWA

- Wszystkie warzywa

- Wszystkie warzywa

i rośliny strączkowe

i rośliny strączkowe

(bez dodatku

(bez dodatku

niedozwolonych

niedozwolonych

składników)

składników)

- Gotowe dania

- Gotowe dania

warzywne

warzywne

- Gotowe przetwory

- Gotowe przetwory

warzywne

warzywne

- Pasztet sojowy

- Pasztet sojowy

-

Dania i przetwory z

Dania i przetwory z

dodatkiem glutenu

dodatkiem glutenu

Produkty zalecane i zabronione w

Produkty zalecane i zabronione w

celiakii

celiakii

  

  

PRODUKTY

PRODUKTY

BEZGLUTENOWE

BEZGLUTENOWE

PRODUKTY

PRODUKTY

STANOWIĄCE

STANOWIĄCE

RYZYKO

RYZYKO

PRODUKTY

PRODUKTY

NIEDOZWOLONE

NIEDOZWOLONE

ZBOŻA

ZBOŻA

- Ryż (dziki ryż)

- Ryż (dziki ryż)

- Kukurydza

- Kukurydza

- Ziemniaki

- Ziemniaki

- Gryka (nie

- Gryka (nie

zanieczyszczona)

zanieczyszczona)

- Chleb świętojański

- Chleb świętojański

- Proso

- Proso

- Quinoa (komosa

- Quinoa (komosa

ryżowa)

ryżowa)

- Sezam

- Sezam

- Sorgo

- Sorgo

- Tapioka

- Tapioka

- Maniok

- Maniok

- Guma guar

- Guma guar

- Kasztany jadalne

- Kasztany jadalne

- Amarantus

- Amarantus

(szarłat)

(szarłat)

- Pochodne

- Pochodne

kukurydzy

kukurydzy

( płatki

( płatki

kukurydziane,

kukurydziane,

kaszka

kaszka

kukurydziana) -

kukurydziana) -

Pochodne ryżu (np.

Pochodne ryżu (np.

płatki ryżowe)

płatki ryżowe)

- Pochodne

- Pochodne

ziemniaków (np.

ziemniaków (np.

chipsy ziemniacz.

chipsy ziemniacz.

puree ziemniaczane)

puree ziemniaczane)

- Mąka

- Mąka

ziemniaczana *)

ziemniaczana *)

- Mąka gryczana *)

- Mąka gryczana *)

- Mąka tapiokowa *)

- Mąka tapiokowa *)

- Mąka maniokowa

- Mąka maniokowa

*)

*)

- Mąka z prosa *)*)

- Mąka z prosa *)*)

ogólnodostępne

ogólnodostępne

mąki (nie oznaczone

mąki (nie oznaczone

jako bezglutenowe)

jako bezglutenowe)

ze zbóż

ze zbóż

bezglutenowych

bezglutenowych

mogą być

mogą być

zanieczyszczone

zanieczyszczone

glutenem

glutenem

- Pszenica

- Pszenica

- Jęczmień

- Jęczmień

- Żyto

- Żyto

- Owies

- Owies

- Pszenżyto

- Pszenżyto

- Orkisz

- Orkisz

- Kamut

- Kamut

- Bulgur

- Bulgur

- Kuskus

- Kuskus

- Otręby, musli i

- Otręby, musli i

płatki z podanych

płatki z podanych

wyżej rodzajów zbóż

wyżej rodzajów zbóż

- Słód jęczmienny

- Słód jęczmienny

- Pieczywo, pieczywo

- Pieczywo, pieczywo

cukiernicze,

cukiernicze,

makarony itp.

makarony itp.

wytworzone z

wytworzone z

podanych wyżej

podanych wyżej

rodzajów zbóż

rodzajów zbóż

  

  

PRODUKTY

PRODUKTY

BEZGLUTENOWE

BEZGLUTENOWE

PRODUKTY

PRODUKTY

STANOWIĄCE

STANOWIĄCE

RYZYKO

RYZYKO

PRODUKTY

PRODUKTY

NIEDOZWOLONE

NIEDOZWOLONE

PRZETWORY MLECZNE I SERY

PRZETWORY MLECZNE I SERY

- Mleko świeże i

- Mleko świeże i

UHT

UHT

- Jogurt

- Jogurt

naturalny (chudy i

naturalny (chudy i

pełnotłusty)

pełnotłusty)

- Śmietana

- Śmietana

świeża i UHT

świeża i UHT

-

-

Twaróg i inne sery

Twaróg i inne sery

białe (mozarella,

białe (mozarella,

feta) -

feta) -

Sery żółte takie jak:

Sery żółte takie jak:

Gouda, Edamski,

Gouda, Edamski,

Emmentaler,

Emmentaler,

Parmezan, itp.)

Parmezan, itp.)

-

Mleko z dodatkiem

Mleko z dodatkiem

witamin lub innych

witamin lub innych

substancji

substancji

- Gotowe do

- Gotowe do

spożycia napoje

spożycia napoje

mleczne

mleczne

- Jogurty owocowe

- Jogurty owocowe

- Kremy i

- Kremy i

budynie

budynie

- Gotowa bita

- Gotowa bita

śmietana oraz

śmietana oraz

śmietana

śmietana

zagęszczana

zagęszczana

- Sery topione i

- Sery topione i

sery żółte w

sery żółte w

plasterkach

plasterkach

- Produkty

- Produkty

nabiałowe z

nabiałowe z

płatkami zbożowymi

płatkami zbożowymi

oraz innymi

oraz innymi

niedozwolonymi

niedozwolonymi

składnikami

składnikami

MIĘSO, RYBY, JAJA

MIĘSO, RYBY, JAJA

- Mięso oraz ryby

- Mięso oraz ryby

zarówno świeże, jak i

zarówno świeże, jak i

mrożone (bez

mrożone (bez

dodatku

dodatku

niedozwolonych

niedozwolonych

składników)

składników)

- Wędliny: szynki,

- Wędliny: szynki,

kiełbasy, parówki,

kiełbasy, parówki,

itp. -

itp. -

Mięso mielone

Mięso mielone

- Gotowe

- Gotowe

potrawy mięsne oraz

potrawy mięsne oraz

rybne

rybne

- Mięso oraz ryby

- Mięso oraz ryby

panierowane,

panierowane,

oprószone mąką lub

oprószone mąką lub

gotowane z sosami

gotowane z sosami

zawierającymi

zawierającymi

niedozwolone

niedozwolone

składniki

składniki

  

  

PRODUKTY

PRODUKTY

BEZGLUTENOWE

BEZGLUTENOWE

PRODUKTY

PRODUKTY

STANOWIĄCE

STANOWIĄCE

RYZYKO

RYZYKO

PRODUKTY

PRODUKTY

NIEDOZWOLONE

NIEDOZWOLONE

SŁODYCZE

SŁODYCZE

-

Wszystkie rodzaje

Wszystkie rodzaje

cukru, miód, syrop

cukru, miód, syrop

glukozowy, fruktoza

glukozowy, fruktoza

i dekstroza

i dekstroza

- Czekolada w

- Czekolada w

tabliczkach,

tabliczkach,

czekoladki i kremy

czekoladki i kremy

czekoladowe do

czekoladowe do

smarowania, kakao

smarowania, kakao

w proszku, cukierki,

w proszku, cukierki,

gumy do żucia, lody,

gumy do żucia, lody,

lizaki

lizaki

- Czekolada ze

- Czekolada ze

zbożami

zbożami

zawierającymi

zawierającymi

gluten

gluten

TŁUSZCZE, PRZYPRAWY, SOSY, DODATKI DO PIECZENIA

TŁUSZCZE, PRZYPRAWY, SOSY, DODATKI DO PIECZENIA

- Wszystkie oleje

- Wszystkie oleje

roślinne, margaryna

roślinne, margaryna

roślinna, słonina,

roślinna, słonina,

smalec, sól, pieprz,

smalec, sól, pieprz,

ocet, przyprawy

ocet, przyprawy

naturalne, drożdże

naturalne, drożdże

świeże

świeże

- Masło light

- Masło light

(niskotłuszczowe),

(niskotłuszczowe),

sosy sojowe, gotowe

sosy sojowe, gotowe

sosy, buliony mięsne,

sosy, buliony mięsne,

aromaty zapachowe,

aromaty zapachowe,

proszek do pieczenia

proszek do pieczenia

- Sosy zawierające

- Sosy zawierające

gluten, zakwas z

gluten, zakwas z

mąki

mąki

NAPOJE

NAPOJE

-

herbata, kawa

herbata, kawa

rozpuszczalna z

rozpuszczalna z

kawy naturalnej,

kawy naturalnej,

soki, pepsi, wino,

soki, pepsi, wino,

koniak, wódka

koniak, wódka

- Gotowe mieszanki

- Gotowe mieszanki

do przyrządzania

do przyrządzania

kakao

kakao

- Kawa zbożowa,

- Kawa zbożowa,

napoje z błonnikiem

napoje z błonnikiem

zawierające gluten,

zawierające gluten,

piwo, whiskey

piwo, whiskey