PRZEGLĄDY
PRZEGLĄDY
/ WSKAŹNIKI
/ WSKAŹNIKI
EKOLOGICZNE
EKOLOGICZNE
Marta Jarocka
Marta Jarocka
Małgorzata
Małgorzata
Chlebek
Chlebek
Paweł Wódz
Paweł Wódz
Plan prezentacji
Plan prezentacji
I.
I.
Przeglądy ekologiczne
Przeglądy ekologiczne
1.
1.
Definicja
Definicja
2.
2.
Historia
Historia
3.
3.
Uwarunkowania prawne
Uwarunkowania prawne
4.
4.
Cel sporządzania przeglądu ekologicznego
Cel sporządzania przeglądu ekologicznego
5.
5.
Podmioty oraz treść przeglądu ekologicznego
Podmioty oraz treść przeglądu ekologicznego
II.
II.
Wskaźniki ekologiczne
Wskaźniki ekologiczne
1.
1.
Definicja
Definicja
2.
2.
Wskaźniki ONZ
Wskaźniki ONZ
3.
3.
Wskaźniki WHO
Wskaźniki WHO
4.
4.
Ekologiczny odcisk stopy
Ekologiczny odcisk stopy
5.
5.
Wskaźniki ESI i EPI
Wskaźniki ESI i EPI
6.
6.
Dobre praktyki
Dobre praktyki
Definicje przeglądu ekologicznego
Definicje przeglądu ekologicznego
Definicja 1
Definicja 1
dokument
dokument
, który powstaje
, który powstaje
przy ewentualnych wątpliwościach co
przy ewentualnych wątpliwościach co
do prawidłowego prowadzenia określonej instalacji w zakresie
do prawidłowego prowadzenia określonej instalacji w zakresie
ochrony środowiska
ochrony środowiska
i przy stwierdzonym przez
i przy stwierdzonym przez
organy kontrolne
organy kontrolne
(np. WIOŚ) fakcie, że dany obiekt wpływa ponad miarę negatywnie na
(np. WIOŚ) fakcie, że dany obiekt wpływa ponad miarę negatywnie na
środowisko lub przeprowadzona kontrola, wizja terenowa lub oględziny
środowisko lub przeprowadzona kontrola, wizja terenowa lub oględziny
wskazują, że prowadzona działalność stacji jest uciążliwa dla
wskazują, że prowadzona działalność stacji jest uciążliwa dla
środowiska
środowiska
Definicja 3
Definicja 3
Według definicji ICC (International Chamber of Commerce) przegląd
Według definicji ICC (International Chamber of Commerce) przegląd
ekologiczny jest systematyczną, udokumentowaną, okresową i celowo
ekologiczny jest systematyczną, udokumentowaną, okresową i celowo
przeprowadzaną oceną organizacji,
przeprowadzaną oceną organizacji,
systemu zarządzania i
systemu zarządzania i
procesów stworzonych w celu ochrony środowiska
procesów stworzonych w celu ochrony środowiska
. Przegląd
. Przegląd
ekologiczny jest jednym z
ekologiczny jest jednym z
elementów ekokontroli
elementów ekokontroli
Definicja 3
Definicja 3
dokument
dokument
podobny w formie do „Raportu oddziaływania na
podobny w formie do „Raportu oddziaływania na
środowisko”, ale przygotowywany
środowisko”, ale przygotowywany
nie na etapie inwestycji, lecz w
nie na etapie inwestycji, lecz w
trakcie prowadzenia eksploatacji obiektu
trakcie prowadzenia eksploatacji obiektu
Przegląd ekologiczny/ ekoaudyt -
Przegląd ekologiczny/ ekoaudyt -
historia
historia
Pierwsze audyty wewnętrzne w zakresie kontroli jakości zostały
Pierwsze audyty wewnętrzne w zakresie kontroli jakości zostały
przeprowadzone w latach sześćdziesiątych XX wieku, natomiast
przeprowadzone w latach sześćdziesiątych XX wieku, natomiast
pierwszy ekoaudyt/ przegląd ekologiczny
pierwszy ekoaudyt/ przegląd ekologiczny
odbył się w końcu lat
odbył się w końcu lat
siedemdziesiątych (
siedemdziesiątych (
lata 70-te
lata 70-te
) XX wieku w
) XX wieku w
USA
USA
W Europie
W Europie
audyt ekologiczny rozpowszechniła w
audyt ekologiczny rozpowszechniła w
1989
1989
roku
roku
Międzynarodowa Izba Handlowa
Międzynarodowa Izba Handlowa
W Europie przeglądy ekologiczne jeszcze do niedawna stosowane były
W Europie przeglądy ekologiczne jeszcze do niedawna stosowane były
głównie w krajach zachodnich.
głównie w krajach zachodnich.
W Polsce przed przystąpieniem do
W Polsce przed przystąpieniem do
Unii Europejskiej
Unii Europejskiej
przeglądy ekologiczne
przeglądy ekologiczne
przeprowadzane były
przeprowadzane były
przeważnie
przeważnie
podczas przygotowania procesów prywatyzacyjnych
podczas przygotowania procesów prywatyzacyjnych
Popularność przeglądów ekologicznych w Polsce znacznie wzrosła po
Popularność przeglądów ekologicznych w Polsce znacznie wzrosła po
01.05.2004 r., ponieważ
01.05.2004 r., ponieważ
w krajach Unii Europejskiej przeglądy ekologiczne stanowią
w krajach Unii Europejskiej przeglądy ekologiczne stanowią
systemowy element zarządzania środowiskowego
systemowy element zarządzania środowiskowego
Unia Europejska
Unia Europejska
usankcjonowała w formie regulacji ekoaudyt
usankcjonowała w formie regulacji ekoaudyt
,
,
jako element rachunkowości zewnętrznej, nakładając
jako element rachunkowości zewnętrznej, nakładając
od 1993 roku
od 1993 roku
na kraje członkowskie
na kraje członkowskie
obowiązek jego przeprowadzania
obowiązek jego przeprowadzania
. Działania
. Działania
te przyjęły ostatecznie formę programu zarządzania środowiskowego i
te przyjęły ostatecznie formę programu zarządzania środowiskowego i
audytu EMAS (Environmental Management and Audit Scheme)„
audytu EMAS (Environmental Management and Audit Scheme)„
Obecnie w krajach Unii Europejskiej
Obecnie w krajach Unii Europejskiej
ekoaudyt jest jednym z
ekoaudyt jest jednym z
podstawowych narzędzi
podstawowych narzędzi
nadzoru ochrony środowiska i
nadzoru ochrony środowiska i
oceny
oceny
ekologicznej
ekologicznej
Uwarunkowania prawne konieczności opracowania
Uwarunkowania prawne konieczności opracowania
przeglądu ekologicznego (1)
przeglądu ekologicznego (1)
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska /Dz.U. Nr 62, poz.627 z póź.zmianami/ Dział V art.237
Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska,ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw
/Dz.U. Nr 100, poz.1085 z póź.zmianami/ art.32
Informacje ogólne:
Powstanie przeglądu ekologicznego wynika z zapisu w art. 237 prawa ochrony środowiska, gdzie wskazuje się że
konieczność przygotowania przeglądu powstaje w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość
negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko, a obowiązek taki może nałożyć organ ochrony środowiska /np.
Wójt, Starosta, Prezydent/
Wojewoda /z urzędu/ w drodze decyzji administracyjnej zobowiązuje prowadzącego instalację do sporządzenia i przedłożenia przeglądu
ekologicznego
W kolejnym artykule prawa ochrony środowiska /238/ określone są wszelkie niezbędne, wymagane informacje konieczne do zawarcia w
przeglądzie ekologicznym
Termin załatwienia sprawy:
Bez zbędnej zwłoki-nie później niż w ciągu miesiąca
W sprawach szczególnie skomplikowanych-dwa miesiące
Forma załatwienia sprawy:
Decyzja administracyjna
Opłaty:
Zwolnione z opłat- wykonanie obowiązku ustawowego
Tryb odwoławczy:
Stronie przysługuje prawo wniesienia odwołania do Ministra Środowiska za pośrednictwem Wojewody w terminie 14 dni od daty
otrzymania decyzji
Organ odwoławczy:
Minister Środowiska
Uwarunkowania prawne konieczności opracowania
Uwarunkowania prawne konieczności opracowania
przeglądu ekologicznego (2)
przeglądu ekologicznego (2)
Art. 237
W razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego oddziaływania
instalacji na środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, zobowiązać
prowadzący instalację podmiot korzystający ze środowiska do sporządzenia i przedłożenia
przeglądu ekologicznego
Art. 239.
W decyzji, o której mowa w art. 237, organ właściwy do jej wydania może:
1) ograniczyć zakres przedmiotowy przeglądu ekologicznego,
2) wskazać metody badań i studiów
Art. 240.
Jeżeli możliwość negatywnego oddziaływania na środowisko wynika z funkcjonowania instalacji,
która nie jest
kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa
w art. 51 ust. 1, organ właściwy do nałożenia obowiązku sporządzenia przeglądu określa, które z
wymagań
wymienionych w art. 238 należy spełnić, sporządzając przegląd ekologiczny
Uwarunkowania prawne konieczności opracowania
Uwarunkowania prawne konieczności opracowania
przeglądu ekologicznego (3)
przeglądu ekologicznego (3)
Art. 241.
1. Jeżeli możliwość negatywnego oddziaływania na środowisko wynika z działalności
podmiotu korzystającego ze środowiska innej niż eksploatacja instalacji, art. 237, 239
pkt 2 i art. 240 stosuje się odpowiednio.
2. Jeżeli przegląd ekologiczny dotyczy drogi, linii kolejowej, linii tramwajowej, lotniska lub
portu, obowiązek sporządzenia przeglądu spoczywa na zarządzających tymi
obiektami.
Art. 242.
1. Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w drodze rozporządzenia,
dodatkowe wymagania, jakie powinien spełniać przegląd ekologiczny dla
poszczególnych rodzajów instalacji.
2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, mogą zostać ustalone szczegółowe
wymagania odnośnie do:
a) formy sporządzania przeglądu,
b) zakresu zagadnień, które powinny zostać określone i ocenione w przeglądzie,
c) rodzaju dokumentów, z których informacje powinny zostać uwzględnione w przeglądzie.”
Cel sporządzania przeglądu ekologicznego
Cel sporządzania przeglądu ekologicznego
Przegląd Ekologiczny (PE) jest obowiązującym w Polsce środkiem
Przegląd Ekologiczny (PE) jest obowiązującym w Polsce środkiem
prawnym, gwarantującym właściwe i wyważone podejmowanie
prawnym, gwarantującym właściwe i wyważone podejmowanie
decyzji o warunkach eksploatacji istniejących instalacji,
decyzji o warunkach eksploatacji istniejących instalacji,
uwzględniającym aspekty środowiskowe (w tym wymagania BAT2
uwzględniającym aspekty środowiskowe (w tym wymagania BAT2
1)
1)
)
)
Dalekosiężnym celem przeglądu jest ograniczenie w możliwie
Dalekosiężnym celem przeglądu jest ograniczenie w możliwie
największym stopniu skutków ekologicznych prowadzonej
największym stopniu skutków ekologicznych prowadzonej
eksploatacji istniejącej instalacji. Powinno być jednakże oczywiste,
eksploatacji istniejącej instalacji. Powinno być jednakże oczywiste,
że każda zarówno nowobudowana, jak i istniejąca instalacja, jej
że każda zarówno nowobudowana, jak i istniejąca instalacja, jej
modernizacja lub rekonstrukcja zmieni pewne elementy istniejącego
modernizacja lub rekonstrukcja zmieni pewne elementy istniejącego
środowiska (dotyczy to oczywiście również składowisk odpadów)
środowiska (dotyczy to oczywiście również składowisk odpadów)
Najważniejszą funkcją PE w procesie podejmowania decyzji jest
Najważniejszą funkcją PE w procesie podejmowania decyzji jest
zapewnienie, aby postanowienia dotyczące proponowanych działań
zapewnienie, aby postanowienia dotyczące proponowanych działań
były wyważone, tzn. aby skutki ekologiczne (zarówno pozytywne, jak
były wyważone, tzn. aby skutki ekologiczne (zarówno pozytywne, jak
i negatywne) eksploatacji instalacji bilansowano na tle ich skutków
i negatywne) eksploatacji instalacji bilansowano na tle ich skutków
społeczno-ekonomicznych, ale i techniczno-technologicznych
społeczno-ekonomicznych, ale i techniczno-technologicznych
1) BAT - Best Available Techniąues). Przez „najlepsze dostępne techniki” rozumie się najbardziej efektywny oraz zaawansowany
poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności, wykorzystywany jako podstawa ustalania granicznych
wielkości emisyjnych, mających na celu eliminowanie emisji lub, jeżeli nie jest to praktycznie możliwe, ograniczanie emisji i
wpływu na środowisko jako całość
Podmioty, które mogą zostać zobowiązane
Podmioty, które mogą zostać zobowiązane
do wykonania przeglądu ekologicznego
do wykonania przeglądu ekologicznego
Obowiązek wykonania przeglądu ekologicznego dotyczy prowadzących:
Obowiązek wykonania przeglądu ekologicznego dotyczy prowadzących:
1.
1.
Instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych tym składowiska
Instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych tym składowiska
odpadów niebezpiecznych
odpadów niebezpiecznych
2.
2.
Instalacje do unieszkodliwiania odpadów innych niż niebezpieczne przy zastosowaniu
Instalacje do unieszkodliwiania odpadów innych niż niebezpieczne przy zastosowaniu
procesów termicznych lub chemicznych, z wyłączeniem instalacji spalających gaz
procesów termicznych lub chemicznych, z wyłączeniem instalacji spalających gaz
wysypiskowy, słomę lub odpady z mechanicznej obróbki drewna, instalacji do
wysypiskowy, słomę lub odpady z mechanicznej obróbki drewna, instalacji do
unieszkodliwiania odpadów z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa,
unieszkodliwiania odpadów z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa,
leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności lub odpadów z autoklawowania
leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności lub odpadów z autoklawowania
3.
3.
Składowiska odpadów obojętnych lub składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i
Składowiska odpadów obojętnych lub składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i
obojętne, przyjmujące nie mniej niż 20 ton odpadów na dobę
obojętne, przyjmujące nie mniej niż 20 ton odpadów na dobę
4.
4.
Każdą instalację w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego
Każdą instalację w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego
oddziaływania na środowisko
oddziaływania na środowisko
Obowiązek wykonania przeglądu ekologicznego może także dotyczyć kraju,
Obowiązek wykonania przeglądu ekologicznego może także dotyczyć kraju,
obowiązanego do sporządzenia przeglądu z powodu przynależności do organizacji
obowiązanego do sporządzenia przeglądu z powodu przynależności do organizacji
międzynarodowej
międzynarodowej
Przykład: II Przegląd Ekologiczny Polski przeprowadzony przez OECD z 2003 r.
Przykład: II Przegląd Ekologiczny Polski przeprowadzony przez OECD z 2003 r.
Treść przeglądu ekologicznego
Treść przeglądu ekologicznego
Art. 238: Przegląd ekologiczny instalacji zaliczanych do przedsięwzięcia mogącego znacząco
Art. 238: Przegląd ekologiczny instalacji zaliczanych do przedsięwzięcia mogącego znacząco
oddziaływać na środowisko o którym mowa jest w art.51 ust.1 ustawy Prawo Ochrony
oddziaływać na środowisko o którym mowa jest w art.51 ust.1 ustawy Prawo Ochrony
Środowiska powinien zawierać:
Środowiska powinien zawierać:
1.
1.
Opis obejmujący:
Opis obejmujący:
-
rodzaj, wielkość i usytuowanie instalacji
rodzaj, wielkość i usytuowanie instalacji
-
powierzchnię zajmowanego terenu lub obiektu budowlanego
powierzchnię zajmowanego terenu lub obiektu budowlanego
-
rodzaj technologii
rodzaj technologii
-
istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji obiekty mieszkalne i
istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji obiekty mieszkalne i
użyteczności publicznej
użyteczności publicznej
-
istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji dobra kultury poddane
istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji dobra kultury poddane
ochronie na podstawie ustawy o ochronie dóbr kultury/Dz.U.z 199r.Nr 98, poz.1150 i z 2000r. Nr 120,
ochronie na podstawie ustawy o ochronie dóbr kultury/Dz.U.z 199r.Nr 98, poz.1150 i z 2000r. Nr 120,
poz.1268/
poz.1268/
-
istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji obiekty i obszary
istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji obiekty i obszary
poddane ochronie na podstawie przepisów o ochronie przyrody, ustawy o lasach, ustawy Prawo
poddane ochronie na podstawie przepisów o ochronie przyrody, ustawy o lasach, ustawy Prawo
wodne oraz przepisów ustawy o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym
wodne oraz przepisów ustawy o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym
2.
2.
Określenie oddziaływania na środowisko instalacji
Określenie oddziaływania na środowisko instalacji
w tym również w przypadku wystąpienia
w tym również w przypadku wystąpienia
poważnej awarii przemysłowej
poważnej awarii przemysłowej
3.
3.
Opis działań mających na celu zapobieganie
Opis działań mających na celu zapobieganie
i ograniczanie oddziaływania na środowisko
i ograniczanie oddziaływania na środowisko
4.
4.
Porównanie wykorzystywanej technologii z technologią spełniającą wymagania
Porównanie wykorzystywanej technologii z technologią spełniającą wymagania
, o których
, o których
mowa w art.143 ustawy Prawo Ochrony Środowiska
mowa w art.143 ustawy Prawo Ochrony Środowiska
5. Wskazanie, czy dla instalacji konieczne jest
5. Wskazanie, czy dla instalacji konieczne jest
ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania
ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania
,
,
określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań
określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań
technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich
technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich
6. Zwięzłe
6. Zwięzłe
streszczenie w języku niespecjalistycznym
streszczenie w języku niespecjalistycznym
informacji zawartych w przeglądzie
informacji zawartych w przeglądzie
7.
7.
Nazwisko osoby
Nazwisko osoby
lub osób
lub osób
sporządzających przegląd
sporządzających przegląd
Merytoryczny program raportu z przeglądu
Merytoryczny program raportu z przeglądu
ekologicznego Polski
ekologicznego Polski
I.
I.
ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM
ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM
•
Powietrze
Powietrze
(intensywność wysokiej emisji, efektywność energetyczna, paliwa, duże
(intensywność wysokiej emisji, efektywność energetyczna, paliwa, duże
elektrownie)
elektrownie)
Gospodarka wodna
Gospodarka wodna
(finansowanie infrastruktury zaopatrzenia w wodę i kanalizacji,
(finansowanie infrastruktury zaopatrzenia w wodę i kanalizacji,
ustalanie priorytetów, osłona przeciwpowodziowa)
ustalanie priorytetów, osłona przeciwpowodziowa)
Gospodarka odpadami
Gospodarka odpadami
(wdrażanie prawa odpadowego, skuteczność i implikacje
(wdrażanie prawa odpadowego, skuteczność i implikacje
finansowe, tworzenie rynku recyklingu)
finansowe, tworzenie rynku recyklingu)
Przyroda i różnorodność biologiczna
Przyroda i różnorodność biologiczna
(przyroda jako wartość, implikacje wynikające z
(przyroda jako wartość, implikacje wynikające z
własności ziemi i z rolnictwa, zrównoważone leśnictwo)
własności ziemi i z rolnictwa, zrównoważone leśnictwo)
Wdrożenia
Wdrożenia
(wzmocnienie egzekucji prawa i dochodzeń).
(wzmocnienie egzekucji prawa i dochodzeń).
II.
II.
ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY
ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY
Nakłady na środowisko
Nakłady na środowisko
(dotychczasowe trendy, opłaty i kary, fundusze ekologiczne);
(dotychczasowe trendy, opłaty i kary, fundusze ekologiczne);
Konwergencja gospodarki i środowiska
Konwergencja gospodarki i środowiska
w kontekście akcesji do UE (łączone finansowanie
w kontekście akcesji do UE (łączone finansowanie
ze środków publicznych, prywatnych i zagranicznych infrastruktury środowiska);
ze środków publicznych, prywatnych i zagranicznych infrastruktury środowiska);
Integracja spraw społecznych i środowiska
Integracja spraw społecznych i środowiska
(nierówność w dostępie do usług
(nierówność w dostępie do usług
środowiskowych, dostępność tych usług dla gospodarstw domowych, m.in. zaopatrzenia
środowiskowych, dostępność tych usług dla gospodarstw domowych, m.in. zaopatrzenia
w wodę, kanalizacji, usuwania odpadów, energii elektrycznej i cieplnej, transportu);
w wodę, kanalizacji, usuwania odpadów, energii elektrycznej i cieplnej, transportu);
Integracja sektorowa transportu i środowiska
Integracja sektorowa transportu i środowiska
(publiczny transport miejski, bilansowanie
(publiczny transport miejski, bilansowanie
finansowania infrastruktury transportu i innych celów, zgodność Narodowego Planu
finansowania infrastruktury transportu i innych celów, zgodność Narodowego Planu
Transportu 2001 i Oceny Potrzeb Infrastruktury Transportu 1999).
Transportu 2001 i Oceny Potrzeb Infrastruktury Transportu 1999).
III.
III.
ZOBOWIĄZANIA MIĘDZYNARODOWE
ZOBOWIĄZANIA MIĘDZYNARODOWE
Współpraca regionalna
Współpraca regionalna
(trans-graniczne zanieczyszczenia powietrza, Bałtyk;
(trans-graniczne zanieczyszczenia powietrza, Bałtyk;
Działalność EkoFunduszu
Działalność EkoFunduszu
(eko-konwersja, efektywność, doświadczenia);
(eko-konwersja, efektywność, doświadczenia);
Ochrona klimatu
Ochrona klimatu
(wspólne wdrożenia, przyciąganie funduszy zagranicznych).
(wspólne wdrożenia, przyciąganie funduszy zagranicznych).
Wskaźniki
Wskaźniki
ekologiczne
ekologiczne
Nowe podejście do określania znaczenia
Nowe podejście do określania znaczenia
środowiska dla jakości życia człowieka. Istota
środowiska dla jakości życia człowieka. Istota
ekorozwoju może być wyrażana jako zbiór cech,
ekorozwoju może być wyrażana jako zbiór cech,
celów, zasad i jako ład zintegrowany, oparty na
celów, zasad i jako ład zintegrowany, oparty na
wzajemnym przenikaniu i harmonizacji pięciu
wzajemnym przenikaniu i harmonizacji pięciu
ładów dziedzinowych:
ładów dziedzinowych:
ekologicznego
ekologicznego
społecznego
społecznego
gospodarczego
gospodarczego
przestrzennego
przestrzennego
polityczno-instytucjonalnego
polityczno-instytucjonalnego
Wyznacza to różne podejścia do konstruowania
Wyznacza to różne podejścia do konstruowania
wskaźników na poziomie globalnym, krajowym,
wskaźników na poziomie globalnym, krajowym,
regionalnym i lokalnym
regionalnym i lokalnym
Z czego wynika konieczność
Z czego wynika konieczność
ich tworzenia?
ich tworzenia?
społeczność światowa,
społeczność światowa,
regionalna i lokalna ma prawo
regionalna i lokalna ma prawo
do informacji
do informacji
istnieje potrzeba precyzyjnego
istnieje potrzeba precyzyjnego
kontrolowania postępu w
kontrolowania postępu w
realizacji ekorozwoju
realizacji ekorozwoju
wiarygodne porównania
wiarygodne porównania
międzynarodowe
międzynarodowe
profesjonalna prezentacja
profesjonalna prezentacja
krajowych osiągnięć w
krajowych osiągnięć w
dziedzinie ekorozwoju
dziedzinie ekorozwoju
dobra okazja do
dobra okazja do
uporządkowania istniejących
uporządkowania istniejących
baz danych o środowisku
baz danych o środowisku
opracowanie orginalnych
opracowanie orginalnych
wskaźników odpowiednich dla
wskaźników odpowiednich dla
danego kraju pozwala uwypuklić
danego kraju pozwala uwypuklić
i wyjaśnić jego specyfikę
i wyjaśnić jego specyfikę
bodziec rozwoju lokalnej
bodziec rozwoju lokalnej
demokracji i samorządności
demokracji i samorządności
Systemy wskaźników
Systemy wskaźników
ekologicznych
ekologicznych
Zostały mi. opracowane przez
Zostały mi. opracowane przez
agendy ONZ, OECD, Bank
agendy ONZ, OECD, Bank
Światowy, IUCN i Europejską
Światowy, IUCN i Europejską
Agencję ds. Ochrony
Agencję ds. Ochrony
Środowiska (EEA)
Środowiska (EEA)
Wskaźniki ONZ
Wskaźniki ONZ
Dzielą się na:
Dzielą się na:
Wskaźniki presji/przyczyny
Wskaźniki presji/przyczyny
- ukazują negatywne aspekty działalności
- ukazują negatywne aspekty działalności
człowieka, związane z energetyką, transportem, przemysłem, rolnictwem
człowieka, związane z energetyką, transportem, przemysłem, rolnictwem
oraz innymi elementami oddziałującymi na gospodarkę i społeczeństwo. W
oraz innymi elementami oddziałującymi na gospodarkę i społeczeństwo. W
zakresie środowiskowym są to miary głównych zagrożeń i problemów taki
zakresie środowiskowym są to miary głównych zagrożeń i problemów taki
jak emisje, degradacje, eksploatacja zasobów naturalnych etc.
jak emisje, degradacje, eksploatacja zasobów naturalnych etc.
Wskaźniki stanu
Wskaźniki stanu
- reprezentują zarówno kondycję gospodarki i
- reprezentują zarówno kondycję gospodarki i
społeczeństwa jak również stan środowiska i zasobów naturalnych w
społeczeństwa jak również stan środowiska i zasobów naturalnych w
poszczególnych komponentach: powietrza, wody, ziemi, etc. Oprócz
poszczególnych komponentach: powietrza, wody, ziemi, etc. Oprócz
syntetycznego przedstawienia ogólnego wskaźniki te prezentują tendencje
syntetycznego przedstawienia ogólnego wskaźniki te prezentują tendencje
rozwojowe stanu środowiska, gospodarki i społeczeństwa.
rozwojowe stanu środowiska, gospodarki i społeczeństwa.
Wskaźniki reakcji
Wskaźniki reakcji
- służą prezentacji sposobu, w jaki społeczeństwa i
- służą prezentacji sposobu, w jaki społeczeństwa i
czynniki rządowe reagują na wszystkie zmiany i presje. Przedmiotem tych
czynniki rządowe reagują na wszystkie zmiany i presje. Przedmiotem tych
ocen są przede wszystkim podmioty ekonomiczne i środowiskowe,
ocen są przede wszystkim podmioty ekonomiczne i środowiskowe,
administracja, gospodarstwa domowe, firmy, podmioty międzynarodowe. W
administracja, gospodarstwa domowe, firmy, podmioty międzynarodowe. W
zakresie środowiskowym wskaźniki te opisują głównie działania
zakresie środowiskowym wskaźniki te opisują głównie działania
nakierowane na ograniczenie antropopresji i zachowanie walorów i zasobów
nakierowane na ograniczenie antropopresji i zachowanie walorów i zasobów
środowiska.
środowiska.
Charakteryzują się kompleksowością i są zgodne z koncepcją integrowania
Charakteryzują się kompleksowością i są zgodne z koncepcją integrowania
poszczególnych ładów określających wszystkie najważniejsze sfery życia
poszczególnych ładów określających wszystkie najważniejsze sfery życia
człowieka i jego jakość.
człowieka i jego jakość.
Wskaźniki WHO
Wskaźniki WHO
Umieralność
Umieralność
Zachorowalność
Zachorowalność
Zasięg służby zdrowia
Zasięg służby zdrowia
Czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka
Systemy zdrowotne
Systemy zdrowotne
Niesprawiedliwości zdrowotne
Niesprawiedliwości zdrowotne
Statystyki demograficzne i
Statystyki demograficzne i
socjoeko-nomiczne
socjoeko-nomiczne
Informacja i komunikacja
Informacja i komunikacja
Technologia
Technologia
Ekologiczny odcisk stopy
Ekologiczny odcisk stopy
Wielkość EOS obrazuje
Wielkość EOS obrazuje
intensywność zużywania surowców i energii
intensywność zużywania surowców i energii
(zarówno odnawialnych, jak i nieodnawialnych) oraz
(zarówno odnawialnych, jak i nieodnawialnych) oraz
emisję odpadów
emisję odpadów
.
.
Wynik obliczeń jest podawany w hektarach i wskazuje, ile produktywnej
Wynik obliczeń jest podawany w hektarach i wskazuje, ile produktywnej
powierzchni Ziemi jest potrzebne dla zaspokojenia ludzkich potrzeb, przy
powierzchni Ziemi jest potrzebne dla zaspokojenia ludzkich potrzeb, przy
stosowaniu obecnego stanu techniki i technologii
stosowaniu obecnego stanu techniki i technologii
Do zaspokojenia potrzeb statystycznego mieszkańca Ziemi potrzeba
Do zaspokojenia potrzeb statystycznego mieszkańca Ziemi potrzeba
około
około
2,24 hektara gruntu
2,24 hektara gruntu
a po podzieleniu powierzchni produkcyjnej
a po podzieleniu powierzchni produkcyjnej
naszej planety przez liczbę jej mieszkańców wychodzi, że każdy może
naszej planety przez liczbę jej mieszkańców wychodzi, że każdy może
skorzystać rocznie jedynie z
skorzystać rocznie jedynie z
1,78 hektara
1,78 hektara
Jeszcze w latach 60. ubiegłego stulecia żyliśmy wykorzystując połowę
Jeszcze w latach 60. ubiegłego stulecia żyliśmy wykorzystując połowę
możliwości środowiska, dziś przekraczamy je rocznie
możliwości środowiska, dziś przekraczamy je rocznie
o 25%.
o 25%.
Taka presja na środowisko prowadzi do wymierania gatunków, degradacji
Taka presja na środowisko prowadzi do wymierania gatunków, degradacji
gleb i coraz dotkliwszego braku wody.
gleb i coraz dotkliwszego braku wody.
Ekologiczny odcisk stopy
Ekologiczny odcisk stopy
Największe ekoślady na świecie :
Największe ekoślady na świecie :
Zjednoczone Emiraty Arabskie 11,9 ha
Zjednoczone Emiraty Arabskie 11,9 ha
USA 9,6 ha
USA 9,6 ha
Finlandia 7,6 ha
Finlandia 7,6 ha
Kanada 7,6 ha
Kanada 7,6 ha
Kuwejt 7,3 ha
Kuwejt 7,3 ha
Australia 6,6 ha
Australia 6,6 ha
Najmniejsze ekoślady na świecie:
Najmniejsze ekoślady na świecie:
Afganistan 0,1 ha
Afganistan 0,1 ha
Somalia 0,4 ha
Somalia 0,4 ha
Bangladesz 0,5 ha
Bangladesz 0,5 ha
Malawi 0,6 ha
Malawi 0,6 ha
Haiti 0,6 ha
Haiti 0,6 ha
Demokratyczna Republika Kongo 0,6 ha
Demokratyczna Republika Kongo 0,6 ha
Polska 3,3 ha
Polska 3,3 ha
„
„
Ślady stopy
Ślady stopy
” statystycznego mieszkańca to tylko część prawdy,
” statystycznego mieszkańca to tylko część prawdy,
bo niektóre kraje żyją na koszt tych, które nie wyczerpują zasobów swojego
bo niektóre kraje żyją na koszt tych, które nie wyczerpują zasobów swojego
środowiska.
środowiska.
Ekologiczny dług mają tez państwa konsumujące poniżej światowej średniej,
Ekologiczny dług mają tez państwa konsumujące poniżej światowej średniej,
ale
ale
obdarzone bardzo ubogim środowiskiem
obdarzone bardzo ubogim środowiskiem
np. tak jest w Północnej
np. tak jest w Północnej
Afryce
Afryce
Ekologiczni dłużnicy i
Ekologiczni dłużnicy i
wierzyciele
wierzyciele
pozwala nam zmierzyć i
pozwala nam zmierzyć i
zrozumieć jak dużo bierzemy z
zrozumieć jak dużo bierzemy z
zasobów środowiska.
zasobów środowiska.
jest narzędziem do zmierzania w
jest narzędziem do zmierzania w
kierunku rozwoju
kierunku rozwoju
zrównoważonego.
zrównoważonego.
skierowanie się na rozwój
skierowanie się na rozwój
zrównoważony wymaga z jednej
zrównoważony wymaga z jednej
strony poprawienia jakości życia
strony poprawienia jakości życia
wielu ludzi, a jednocześnie
wielu ludzi, a jednocześnie
zmniejszenia oddziaływania
zmniejszenia oddziaływania
ludzkości na naszą planetę
ludzkości na naszą planetę
ekologiczne kalkulatory w
ekologiczne kalkulatory w
internecie
Wskaźniki ESI i EPI
Wskaźniki ESI i EPI
ESI – Environmental Sustainability Index
ESI – Environmental Sustainability Index
Wskaźnik pokazujący zdolność krajów do chronienia środowiska przez
Wskaźnik pokazujący zdolność krajów do chronienia środowiska przez
następne dziesięciolecia.
następne dziesięciolecia.
Im większy, tym kraj ma większe szanse utrzymania korzystnych
Im większy, tym kraj ma większe szanse utrzymania korzystnych
warunków środowiska w przyszłości.
warunków środowiska w przyszłości.
Najwyższy:Finlandia, Norwegia, Urugwaj, Szwecja Islandia
Najwyższy:Finlandia, Norwegia, Urugwaj, Szwecja Islandia
Najniższy:Północna Korea, Irak, Tajwan, Turkmenistan, Uzbekistan
Najniższy:Północna Korea, Irak, Tajwan, Turkmenistan, Uzbekistan
EPI – Environmental Performance Index
EPI – Environmental Performance Index
Wskaźnik skupia się na dwóch podmiotach: redukowaniu
Wskaźnik skupia się na dwóch podmiotach: redukowaniu
ekologicznego nacisku na ludzkie życie i promowaniu żywiołowości
ekologicznego nacisku na ludzkie życie i promowaniu żywiołowości
ekosystemu
ekosystemu
Im większy tym więcej infrastrukturalnych inwestycji
Im większy tym więcej infrastrukturalnych inwestycji
proekologicznych, bardziej rozwinięte zarządzanie zasobami
proekologicznych, bardziej rozwinięte zarządzanie zasobami
naturalnymi, kontrola emisji zanieczyszczeń
naturalnymi, kontrola emisji zanieczyszczeń
Najwyższy:Nowa Zelandia, Szwecja,Finlandia,Czechy,Wielka Brytania
Najwyższy:Nowa Zelandia, Szwecja,Finlandia,Czechy,Wielka Brytania
Najniższy:Etiopia,Mali, Mauretania, Chad, Nigeria
Najniższy:Etiopia,Mali, Mauretania, Chad, Nigeria
Polityka ekologiczna
Polityka ekologiczna
General Electric
General Electric
Wszystkie europejskie zakłady GE posiadają certyfikaty ISO 14 001
Wszystkie europejskie zakłady GE posiadają certyfikaty ISO 14 001
Wewnętrzny audyt ISO 14 001 przeprowadzany każdego roku, w celu
Wewnętrzny audyt ISO 14 001 przeprowadzany każdego roku, w celu
sprawdzenia funkcjonowania EMAS
sprawdzenia funkcjonowania EMAS
Corocznie przeprowadzany jest wewnętrzny audyt w celu znalezienia i
Corocznie przeprowadzany jest wewnętrzny audyt w celu znalezienia i
zwalczenia potencjalnych problemów, skupiający się na m.in.: na
zwalczenia potencjalnych problemów, skupiający się na m.in.: na
bezpieczeństwie, higienie przemysłowej, zarządzaniu ściekami,
bezpieczeństwie, higienie przemysłowej, zarządzaniu ściekami,
powietrzu, odpadach i transporcie niebezpiecznych materiałów
powietrzu, odpadach i transporcie niebezpiecznych materiałów
GE dąży do zapewnienia bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy i
GE dąży do zapewnienia bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy i
oraz unikania niekorzystnego wpływu i szkodzenia środowisku i otoczeniu
oraz unikania niekorzystnego wpływu i szkodzenia środowisku i otoczeniu
w którym działa
w którym działa
Odpowiedzialni są za to zarówno zarząd, jak i wszyscy inni pracownicy
Odpowiedzialni są za to zarówno zarząd, jak i wszyscy inni pracownicy
Redukcja odpadów, emisji i zużycia substancji toksycznych.
Redukcja odpadów, emisji i zużycia substancji toksycznych.
GE zgodnie z Rezolucją Rady Europy dotyczącej efektywności
GE zgodnie z Rezolucją Rady Europy dotyczącej efektywności
energetycznej we Wspólnocie Europejskiej posiada strategię
energetycznej we Wspólnocie Europejskiej posiada strategię
efektywnego wykorzystania energii.
efektywnego wykorzystania energii.
Żeby osiągnąć ten cel, GE projektuje wiele produktów by były efektywne
Żeby osiągnąć ten cel, GE projektuje wiele produktów by były efektywne
energetycznie nie tylko by oszczędzać koszty ale również zachowywać
energetycznie nie tylko by oszczędzać koszty ale również zachowywać
naturalne zasoby i wspierać zrównoważony rozwój.
naturalne zasoby i wspierać zrównoważony rozwój.
Promieniowanie UV
Promieniowanie UV
Przykładowo przebywanie 8 godzin w biurze naraża nas na
Przykładowo przebywanie 8 godzin w biurze naraża nas na
promieniowanie UV odpowiadające przebywaniu przez 10 minut na
promieniowanie UV odpowiadające przebywaniu przez 10 minut na
letnim słońcu.
letnim słońcu.
W GE lampy musza mieć wartość UV-PET przynajmniej o wartości
W GE lampy musza mieć wartość UV-PET przynajmniej o wartości
50.(co oznacza że osoba może stale przebywać w swietle lampy bez
50.(co oznacza że osoba może stale przebywać w swietle lampy bez
uszczerbku na zdrowiu przez 50 godzin)
uszczerbku na zdrowiu przez 50 godzin)
Recycling
Recycling
GE zmniejszyło emisję niebezpiecznych odpadów o 80 % dzięki
GE zmniejszyło emisję niebezpiecznych odpadów o 80 % dzięki
wdrożeniu systemu w 1996 roku systemu recyclingu
wdrożeniu systemu w 1996 roku systemu recyclingu
Zawartość rtęci w produktach
Zawartość rtęci w produktach
GE zastąpiło rtęć amalgamem, czyli jej stopem, co zmniejszyło
GE zastąpiło rtęć amalgamem, czyli jej stopem, co zmniejszyło
zawartość rtęci w lampach fluorescencyjnych z około 10-30 mg do
zawartość rtęci w lampach fluorescencyjnych z około 10-30 mg do
mniej niż 5 mg występujących w produkcie
mniej niż 5 mg występujących w produkcie
Opakowanie
Opakowanie
Papierowe opakowanie na zewnatrz i plastikowa wkładka połączone
Papierowe opakowanie na zewnatrz i plastikowa wkładka połączone
sa nietoksycznym klejem i mogą być łatwo rozdzielone i odzyskane
sa nietoksycznym klejem i mogą być łatwo rozdzielone i odzyskane
80-90% tektury i 50-60 tektury falistej wykorzystywanej w
80-90% tektury i 50-60 tektury falistej wykorzystywanej w
opakowaniach może zostać odzyskana
opakowaniach może zostać odzyskana
Długość istnienia produktu
Długość istnienia produktu
Dbanie o długi czas użytkowania produktu.By produkować jak
Dbanie o długi czas użytkowania produktu.By produkować jak
najmniej odpadów w czasie użytkowania i przyczyniać się zarówno
najmniej odpadów w czasie użytkowania i przyczyniać się zarówno
do redukowania kosztów jak i zmniejszania zanieczyszczenia
do redukowania kosztów jak i zmniejszania zanieczyszczenia
środowiska jako że zużyte żarówki są toksyczne dla środowiska
środowiska jako że zużyte żarówki są toksyczne dla środowiska
Polityka ekologiczna
Polityka ekologiczna
DuPont
DuPont
Co trzy lata jest przeprowadzany audyt przez
Co trzy lata jest przeprowadzany audyt przez
pracowników innego Duponta i oraz specjalistów
pracowników innego Duponta i oraz specjalistów
odpowiedzialnych za ochronę środowiska w DuPont
odpowiedzialnych za ochronę środowiska w DuPont
Uzyskane uwagi i ulepszenia są wdrażane do
Uzyskane uwagi i ulepszenia są wdrażane do
ogólnego planu działania firmy
ogólnego planu działania firmy
Rezultaty audytu są przekazywane zakładowi i
Rezultaty audytu są przekazywane zakładowi i
regionalnemu kierownictwu i zostają podjęte kroki
regionalnemu kierownictwu i zostają podjęte kroki
by ulepszyć system zarządzania środowiskowego
by ulepszyć system zarządzania środowiskowego
Audyty przeprowadzane przez niezależnego
Audyty przeprowadzane przez niezależnego
audytora w celu sprawdzenia EMAS
audytora w celu sprawdzenia EMAS
Coroczne wewnętrzne audyty ekologiczne
Coroczne wewnętrzne audyty ekologiczne