Ćwiczenia kinezyterapii

miejscowej

Miejsca, stanowiska

• U.G.U.L - uniwersalne gimnastyczne

urządzenie lecznicze

• Jest to przenośna „klatka" wykonana z siatki

z grubego drutu, otwarta tylko z jednej strony,

z możliwością stabilnego zamocowania do

podłoża. Wyposażona w leżankę stwarza

możliwość wykonywania prawie wszystkich

rodzajów ćwiczeń z działu kinezyterapii.

Pionowe ściany boczne odgradzają jedno

stanowisko od drugiego tak, że ćwiczący nie

przeszkadzają sobie wzajemnie.

Miejsca, stanowiska

• U.G.U.L- Ponadto ściany boczne i sufitowa, zrobione

z siatki drucianej o „oczkach" 10x10 cm pozwalają

praktycznie na nieograniczoną możliwość mocowań

urządzeń do odciążenia części ciała pacjenta, czy

podwieszek oraz pasów stabilizujących. Minusem

wyposażenia sal do ćwiczeń indywidualnych w

U.G.U.L.-e jest wielkość tych urządzeń i fakt

„zamknięcia" pacjenta „w klatce" podczas ćwiczeń,

bo jest ono „otwarte" tylko z jednej strony tzn. od

kończyn dolnych leżącego w nim ćwiczącego. Może

to stwarzać uczucie „dyskomfortu psychicznego"

zwłaszcza u niektórych pacjentów w starszym wieku.

Możliwości terapeutyczne jakie to stanowisko

stwarza wielokrotnie rekompensują powyższe

niedogodności. Jest to sprzęt dobrze spełniający

oczekiwania w przychodniach oraz szpitalach, w

których mniejsza ilość pacjentów wymaga tego typu

terapii.

Rodzaje ćwiczeń

• 1. ćwiczenia bierne,
• 2. ćwiczenia czynno-bierne,
• 3. ćwiczenia samowspomagane,
• 4. ćwiczenia czynne w odciążeniu,
• 5. ćwiczenia czynne wolne,
• 6. ćwiczenia czynne oporowe,
• 7. ćwiczenia prowadzone

• 8. inne formy ćwiczeń i oddziaływań:
• a) ćwiczenia redresyjne,
• b) wyciągi redresyjne,
• c) ćwiczenia synergistyczne oparte o synergizmy:
• - bezwzględne,
• - względne,
• - kontralateralne,
• - ipsilateralne,
• d) ćwiczenia oddechowe,
• e) ćwiczenia relaksacyjne,
• f) ćwiczenia w czynnościach samoobsługi w

zakresie:

• - higieny osobistej,
• - spożywania posiłków,
• - czynności związanych z ubieraniem się,
• - innych czynności,

• g) ćwiczenia w pionizacji i nauce chodzenia:

• - chód w barierkach,

• - chód ze swobodnym pokonywaniem

dystansu,

• - chód z pokonywaniem różnicy wysokości,

• - chód po podłożach o różnej twardości,

• - nauka padania, asekuracja podczas nauki

chodzenia,

• h) inne rodzaje ćwiczeń:

• - ćwiczenia oparte na biologicznym

mechanizmie sprzężeń zwrotnych.

• celami ćwiczeń składających się na

kinezyterapię o oddziaływaniu
miejscowym jest odbudowa potencjału siły
mięśniowej w osłabionych zespołach
dynamicznych i poprawa wskaźników
zakresów ruchów w stawach, w których
proces chorobowy ich wielkości zmniejszył.

• pierwszych sześciu grup ćwiczeń. Ich

głównym celem jest odtworzenie
wskaźników siły w usprawnianych
mięśniach od O do 5 według skali oceny
tego parametru odpowiednim testem.

Ćwiczenia bierne

• Przy braku dowolnej czynności mięśniowej

wyrażonej nawet pełnym deficytem napięcia

stosuje się ćwiczenia bierne.

• Kwalifikują się do nich te zespoły mięśniowe, w

których siła oceniana zamyka się w granicach 0-1

stopnia skali.

• Zasadniczym celem tych ćwiczeń, jeśli to możliwe,

jest zamiana ruchu biernego na czynny. Tam gdzie

wyznaczniki patologiczne przekreślają takie

możliwości, ćwiczenia bierne spełniają rolę czynnika

podtrzymującego sprawność kilku składowych

narządu ruchu takich jak mięśnie, więzadła czy

stawy utrzymując odpowiednio ich długość,

elastyczność i ruchomość. Mogą też opóźniać

postęp zmian degeneracyjnych wynikających z

nieczynności albo z istoty procesu patologicznego

• W konsekwencji, ćwiczenia bierne zapobiegają

zesztywnieniom stawowym, obrzękom

zastoinowym, pośrednio odleżynom i wielu innym

niekorzystnym zagrożeniom wynikającym z

procesu chorobowego.

• Pozytywne oddziaływanie ćwiczeń biernych wyraża

się przede wszystkim w utrzymywaniu naturalnej

długości i elastyczności mięśni.

• Porażone albo częściowo niesprawne zespoły

dynamiczne mają tendencję do zmniejszania wyżej

wymienionych cech co rzutuje ujemnie na

elementy więzadłowo-torebkowe stawów, w

których stopniowo ograniczany jest zakres ruchu.

• Dopuszczenie do utrwalania się takich

niekorzystnych ograniczeń ruchu w stawie z reguły

prowadzi do patologii w chrząstkach stawowych i

w nasadach stawowych kości typu odwapnień

bądź powstawania narośli kostnych tzw. dziobów.

• Jednak podstawowym zadaniem ćwiczeń biernych

ze względu na użyteczność w kinezyterapii jest

oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy przez

udrażnianie szlaków torowania głównie

proprioceptywnego, zwanego inaczej czuciem

głębokim. Uzyskuje się je albo przez docisk na

powierzchnie stawowe w trakcie wykonywania

ćwiczeń, albo przez pełne rozciągnięcie mięśnia w

obrębie stawu, w okolicy którego znajdują się jego

przyczepy.

• Nie należy także pomijać korzystnego wpływu tych

ćwiczeń na sferę czucia powierzchownego, które

uaktywnia się na drodze drażnienia

eksteroreceptorów skóry pacjenta poprzez jej

kontakt z ręką terapeuty prowadzącej ruch bierny.

• Prawidłowo wykonywane ćwiczenia bierne

wymagają stosowania takich bodźców, które

pozwolą na maksymalne pobudzenia ośrodkowego

układu nerwowego. Dzięki torowaniu opartemu na

czuciupowierzchownym i głębokim ćwiczenia

bierne spełniają ponadto rolę stymulatora

ideomotorycznego

Wskazania do prowadzenia

ćwiczeń biernych:

• 1. porażenia i niedowłady mięśni szkieletowych,
• 2. zwiększone patologicznie napięcie mięśniowe

inaczej napięcie spastyczne,

• 3. nie utrwalone ograniczenia ruchomości w

stawach,

• 4. zła trofika tkanek miękkich w częściach narządu

ruchu objętych procesem patologicznym,

• 5. potrzeba utrzymania odpowiedniej długości i

elastyczności w mięśniach szkieletowych.

Przeciwwskazania:

• 1. stany pourazowe po złamaniach kości

długich z niepełnym zrostem,

• 2. stany zapalne stawów różnego

pochodzenia,

• 3. stany po zwichnięciu i innych urazach

stawowych i śródstawowych,

• 4. urazy skóry, mięśni, innych tkanek miękkich

oraz stany bezpośrednio po zabiegach

operacyjnych przed wyjęciem szwów.

• Każdorazowo decyzja o podjęciu (lub nie) ww.

ćwiczeń należy do lekarza leczącego,

• 5. występowanie bólu podczas ćwiczenia

• Urządzenie do ćwiczeń biernych stosowane w

celu stopniowego zwiększenia zakresu ruchu w
stawie kolanowym bezpośrednio po zabiegu
operacyjnym - najczęściej wszczepieniu
endoprotezy. Stosuje się je w czasie dwóch, trzech
pierwszych dni pooperacyjnych. Oprócz stawu
kolanowego ruch wykonywany jest równocześnie
w stawie biodrowym.

Ćwiczenia bierne odwodzenia prawej kończyny dolnej

w stawie

biodrowym. Chwyt i stabilizacja

prawidłowe. Zwraca uwagę stabilizacja „przez
pozycję", która podlega na ustawieniu nie ćwiczonej
kończyny dolnej w kontrruchu tzn. w maksymalnym
odwodzeniu. Nie pozwala to na przenoszenie ruchu
właściwego, poprzez miednicę, na odcinek lędźwiowy

kręgosłupa

• Ćwiczenia bierne odwodzenia prawej kończyny

górnej w stawie barkowo-ramiennym, w ruchu
obszernym. Prawidłowe odciążenie (chwyt)
ćwiczonej kończyny przez terapeutę oraz
stabilizacja ponad ćwiczonym zespołem
stawowym.

Metodyka ćwiczeń biernych:

• 1. ruch prowadzony jest za pomocą sił

zewnętrznych, głównie przez rękę terapeuty,

• 2. pozycja wyjściowa pacjenta jest taka jak podczas

testowania siły odpowiednich zespołów mięśniowych

na stopień O i 1,

• 3. stabilizacja właściwego odcinka narządu ruchu

(części kończyny) ma zapewnić wykonywanie ruchu

biernego tylko w obrębie mobilizowanego stawu.

Ruch nie może być „przenoszony" na inne sąsiednie

przeguby stawowe. Przy znacznie zwiększonym

napięciu mięśniowym można do właściwej

stabilizacji wykorzystywać pomoc innych osób,

• 4. odciążenie lub chwyt ćwiczonej części ciała musi

być wygodny dla pacjenta, pewny a przez to

bezpieczny,

• 5. ruch należy prowadzić w pełnym, biernym,

fizjologicznym zakresie zgodnie z normą dla

danego stawu,

• 6. liczba powtórzeń w jednej płaszczyźnie i

serii od 30 do 50

• 7. ćwiczenia w ciągu dnia należy prowadzić od

jednej do trzech serii. Obowiązuje zasada, że

przy większym nasileniu działania czynnika

patologicznego i rozleglejszych w związku z

tym zmianach - stosuje się większą dawkę

ćwiczeń,

• 8. obowiązuje zasada bezpośredniego

oddziaływania. Jeżeli ma być np. usprawniany

staw biodrowy to przyłożenie ręki (terapeuty)

do ćwiczonej kończyny musi być

umiejscowione na udzie. Chwyt np. za goleń

jest w tej konkretnej sytuacji niewłaściwy.

Ćwiczenia czynno-bierne

• Nadmierne napięcie mięśni - wywołane

unieruchomieniem, bólem lub innym czynnikami

kwalifikuje do prowadzenia ćwiczeń czynno-

biernych.

• Ruch prowadzony jest biernie, a zadaniem, które

się stawia pacjentowi, jest czynne rozluźnienie

mięśni w tej części narządu ruchu, która jest

ćwiczona.

• Kluczem do uzyskania żądanych efektów

terapeutycznych jest właściwa współpraca

pacjenta z terapeutą, która musi się opierać na

bardzo dobrym kontakcie psychicznym co

wypływać musi z pełnego zaufania.

• Kwalifikacja do ćwiczeń czynno-biernych ze

względu na siłę mięśniową, ocenianą
testowo jest trudna.

• Przyjmuje się, że podstawowym

wyznacznikiem w tym względzie jest siła
równa „1". Zdarzają się dość często
przypadki, w których wskaźniki siły są
wyższe, a ćwiczenia te trzeba stosować po
to, by rozbić skutki obronnego napięcia
mięśniowego wynikające ze
współobecności bólu.

• Fizjologicznym uzasadnieniem prowadzenia tych

ćwiczeń jest konieczność rozbicia „odruchowego

koła bólu".

• Ból wywołuje silne bodźcowanie dośrodkowe,

które trafia do ośrodkowego układu nerwowego,

gdzie na zasadzie reakcji zwrotnej, nerwowymi

drogami odśrodkowymi, wysyłane są bodźce

trafiające przez ośrodki ruchowe do mięśni.

• Wskutek działania tej impulsacji wzrasta obronne

napięcie mięśniowe w okolicy, w której

zlokalizowany jest proces chorobowy. Ogranicza

ono możliwość wykonywania jakichkolwiek

ruchów czynnych dowolnych oraz powoduje

najczęściej docisk na powierzchnie stawowe

konkretnego stawu. Blokada ruchu i zwiększony

nacisk wzmaga intensywność bodźcowania

bólowego w drogach aferentnych. „Błędne koło

bólu" zamyka się, a najczęściej jest to obwód

silnie samowzbudzający. Przerwanie łuku

odruchowego łańcucha bólowego jest głównym

celem ćwiczeń czynno-biemych.

Wskazania do ćwiczeń czynno-

biernych:

• 1. stany po chirurgicznych zabiegach

rekonstrukcyjnych w narządzie
ruchu,

• 2. choroby reumatoidalne,
• 3. unieruchomienie kończyn za

pomocą wyciągów redresyjnych,

• 4. stany atrofii tkankowej,
• 5. demineralizacja kości.

Przeciwwskazania:

• 1. czynne procesy zapalne w obrębie

stawów,

• 2. świeże blizny pooperacyjne lub inne rany,

gdzie ruch mógłby stanowić czynnik
utrudniający gojenie,

• 3. stany wymagające bezwzględnego

unieruchomienia, takie jak po zwichnięciach
czy złamaniach.

• Wybór momentu aktywizacji ruchowej

zależy od lekarza prowadzącego pacjenta.

Metodyka ćwiczeń czynno-

biernych:

• 1. pozycje wyjściowe, rodzaje stabilizacji -

dobieranie według tych samych zasad jak w

ćwiczeniach biernych,

• 2. ruch prowadzi się w niepełnym zakresie, a jego

wartości graniczne wyznaczają odczucia bólowe.

Wykonując ten rodzaj ćwiczeń należy doprowadzić

ruch do granicy bólu i bardzo wolno próbować ją

przekroczyć. Wiele tutaj zależy od indywidualnej

tolerancji bólowej każdego pacjenta,

• 3. tempo ćwiczeń bardzo wolne, zezwalające

pacjentowi na koncentrację psychiczną i w jej

wyniku na rozluźnienie odpowiednich grup mięśni,

• 4. liczba powtórzeń ćwiczenia od 10 do 15 w jednej

serii. Praktycznie najlepiej jest w jednej sesji

terapeutycznej stosować od 3 do 5 serii po 10

powtórzeń. Przerwy między seriami 2-3-minutowe,

należy wykorzystywać na rozluźnienie ćwiczonych

mięśni np. przez masaż. Wskazane jest, by w czasie

przerw wykonywać krótką serię ćwiczeń czynnych

oporowych w obrębie sąsiedniego stawu. Na

przykład, jeżeli tym rodzajem ćwiczeń mobilizowane

są zespoły dynamiczne w stawie biodrowym, w

którym umiejscowione jest schorzenie, to w

przerwie trzeba wykonać serię ćwiczeń oporowych

zginaczy i prostowników stawu kolanowego tej

samej kończyny. Przyczepy obu tych grup

mięśniowych znajdujące się nad stawem biodrowym

wpływają na rozluźnienie, które pozwala uzyskać

lepsze efekty terapeutyczne w działaniu

podstawowym,

• 5. ćwiczenia czynno-bierne należy prowadzić przy

wspomaganiu ich środkami fizykoterapii,

obniżającymi napięcie mięśniowe, a często pod

osłoną leków przeciwbólowych.

• Przy prawidłowo prowadzonych ćwiczeniach

zakres ruchu powinien z dnia na dzień

stopniowo wzrastać. Należy zaznaczyć fakt, iż

ten rodzaj ćwiczeń jest skuteczny

terapeutycznie tylko przy zachowaniu

dowolnej czynności nerwowo-mięśniowej.

• Porażenia lub niedowłady mięśni powstałe

wskutek zmian patologicznych

zlokalizowanych w ośrodkowym układzie

nerwowym, połączone ze wzmożonym

napięciem mięśniowym nie kwalifikują się do

tego rodzaju ćwiczeń.

Ćwiczenia

samowspomagane

• Stanowią one łącznik pomiędzy grupą ćwiczeń

biernych i czynnych. Dla niesprawnych grup
mięśniowych, których siła oceniana testem
oscyluje między stopniami 0—2 będą to
odpowiednie działania bierne, czynno-bierne,
czy nawet czynne w odciążeniu. Dla zdrowych
zespołów dynamicznych (głównie w
kończynach górnych), które prowadzą ruch
niesprawnych siłowo części ciała, są
ćwiczeniami czynnymi i to często oporowymi.

• Wspomaganie ruchu może mieć charakter

bezpośredni albo pośredni. Pierwsze z tych działań

polega na tym, że zdrowa kończyna górna ręką

chwyta kończynę przeciwną, porażoną, np. wskutek

udaru mózgowego i,,ćwiczy" ją ,,prowadząc" ruch

wznosu przez zgięcie w zespole stawowym

barkowo-ramiennym w takim zakresie ruchu jaki

jest możliwy do wykonania.

• Najczęściej jednak ten rodzaj ćwiczeń jest

wykorzystywany w sytuacjach kiedy jedna ręka

„ćwiczy" drugą, niesprawną w ruchach wyprostu w

stawie promieniowo-nadgarstkowym, stawach

śródręczno-palcowych, międzypaliczkowych palców

II-V i kciuka przy współobecności napięć

spastycznych wynikających z ogniska chorobowego

zlokalizowanego w ośrodkowym układzie nerwowym

• Ćwiczenia samowspomagane pośrednie są

najczęściej wykonywane przy wykorzystaniu

systemu bloczkowego, który pozwala na

działania bardziej wszechstronne i precyzyjne.

• Omawiany rodzaj ćwiczeń najczęściej

wykorzystuje się u pacjentów przewlekle

chorych, u których proces chorobowy

spowodował trwałe zmiany.

• Ćwiczenia te pozwalają na wydłużanie czasu

terapii poza okres pobytu terapeutów w pracy

ponieważ potrzebny do ich wykonywania

osprzęt można instalować przyłóżkowo, o ile

jest ono odpowiednio wyposażone.

• Wskazania i przeciwskazania są w

zasadzie identyczne jak w ćwiczeniach

biernych. wskazania:

• 1. poprawa trofiki przez zwiększenie efektywności

działania „pompy mięśnio wej",

• 2. utrzymanie zakresów ruchów w stawach (w

ograniczonym przedziale),

• 3. zapobieganie niekorzystnym zmianom

wynikającym z bezruchu,

• 4. wydłużenie w czasie oddziaływania

terapeutycznego u pacjentów z pełną

świadomością mogących ćwiczyć samodzielnie,

• 5. w ćwiczeniach samowspomaganych pośrednich

prowadzonych z użyciem systemu bloczkowego

należy stosować zasady metodyczne, które zostaną

podane przy omawianiu ćwiczeń czynnych-wolnych

w odciążeniu. Odnosi się to głównie do wskazań jak

podwieszać i stabilizować odpowiednie części ciała.

. Ćwiczenia czynne w

odciążeniu

• Dodatkowo, podobnie jak w poprzednio

omówionych grupach ćwiczeń, aktywizują one

działanie „pompy mięśniowej" wpływając

korzystnie na trofikę tkanek, także na ich

elastyczność oraz poprawiają torowanie

proprioceptywne w odpowiednich drogach

nerwowych.

• Istotne jest ich znaczenie dla psychiki pacjenta,

które polega na przekroczeniu granicy niemożności

wykonania czynnego ruchu. Choć jest on jeszcze

nie w pełni użyteczny to już stanowi „nagrodę" za

wysiłek włożony w dotychczasową terapię. To z

kolei mobilizuje do dalszych, jeszcze większych

starań, tak by osiągnąć pełnię możliwości siłowych

w usprawnianych zespołach mięśniowych.

Wskazania do prowadzenia

ćwiczeń czynnych w

odciążeniu:

• 1. uzyskanie poprawy wskaźników siły

mięśniowej w tych zespołach dynamicznych,

które wskutek np. unieruchomienia kończyny

opatrunkiem gipsowym, posiadają

zmniejszony potencjał w tym zakresie,

• 2. likwidacja nie utrwalonych tzw. miękkich

ograniczeń ruchu w stawach,

• 3. zapobieganie powstawaniu ograniczeń

ruchu przez stosowanie ich jako kontynuacji

ćwiczeń biernych, prowadzonej już bez

fizycznego udziału terapeuty,

• 4. możliwość wykonania ruchu czynnego przy

współobecności niepełnych zrostów kostnych

po urazach, najczęściej kończyn dolnych.

• 5. możliwość wykonywania ruchu czynnego

przy współobecności bólu o mniejszej
intensywności. Odciążenie za pomocą systemu
bloczkowego zmniejsza (często znacznie) te
odczucia umożliwiając tym samym
zwiększenie zakresu wykonywanego ruchu,

• 6. uzyskanie aktywizacji psychicznej pacjenta

dzięki możliwości samodzielnego
wykonywania ćwiczeń bez fizycznego udziału
terapeuty

Przeciwwskazania:

• 1. konieczność bezwzględnego

unieruchomienia odpowiedniej części ciała,

• 2. silne odczucia bólowe różnego

pochodzenia i przy różnej lokalizacji
tkankowej (mięśnie, stawy i tkanki
okołostawowe),

• 3. ostre stany zapalne głównie stawów i

tkanek okołostawowych,

• 4. stany bezpośrednio po urazach.

Wskazówki metodyczne:

• 1. odciążenie można uzyskać przez:

• a) ręce terapeuty. Jest to najlepszy sposób odciążania jako,

że nic nie jest w stanie zastąpić najprecyzyjniejszego

biomanipulatora (którym jest ręka ludzka), ale jednocześnie

bardzo nieekonomiczny. Dlatego praktycznie użytecznym

jest taki tryb postępowania, w którym terapeuta w ciągu

pierwszych dwóch, trzech dni odciąża podczas ćwiczeń

odpowiednie części ciała ręcznie, uczy pacjenta

wykonywania potrzebnych czynności, by następnie

zastosować system bloczkowy,

• b) system bloczkowy,

• c) wykonywanie ruchów na tzw. płaszczyznach

poślizgowych lub za pomocą wrotek terapeutycznych,

• d) ćwiczenia w wodzie.

• W praktyce terapeutycznej najczęściej stosuje się dwa

pierwsze z wymienionych wyżej sposobów odciążania jako

najużyteczniejsze,

• 2. pozycja wyjściowa ćwiczącego powinna być

identyczna z tą, jaką przyjmuje pacjent przy

testowaniu danego ruchu na stopień 2,

• 3. dobierając pozycję wyjściową należy tak ułożyć

pacjenta, by płaszczyzna wykonywanego ruchu była

równoległa do podłoża. Powyższa zasada nie odnosi

się do ruchów rotacyjnych,

• 4. stabilizacja, podobnie jak w poprzednio opisanych

rodzajach ćwiczeń, ma uniemożliwić przenoszenia

ćwiczonego ruchu poza staw, w którym ma on być

wykonywany. W systemie bloczkowym stabilizuje się

żądane części ciała pacjenta podwieszkami bądź

skórzanymi pasami do podłoża. Przy ćwiczeniach

wykonywanych ręką terapeuty korzysta się także z

wyżej opisanych przyborów albo stabilizuje ręcznie.

Przy ćwiczeniach kończyn dolnych w stawach

biodrowych szczególnie zalecaną jest stabilizacja

„przez pozycję"

• 5. odciążenie za pomocą podwieszek musi być pełne,

tzn. wygodne i bezpieczne. Chcąc osiągnąć ten cel,

trzeba stosować odpowiednią liczbę podwieszek

(minimum dwie dla kończyn i pięć dla tułowia przy

podwieszeniu ,,pływającym"),

• 6. punkt zaczepienia podwieszek odciążających

poprzez linki na kratach sufitowych (lub górnych w

U.G.U.L.-ach) powinien znajdować się zawsze w osi

stawu, w którym zachodzi ruch. Na przykład przy

ćwiczeniach zgięcia i wyprostu w stawie biodrowym

w płaszczyźnie strzałkowej będzie to pozycja

wyjściowa leżąc na boku nie ćwiczonym, a obie

podwieszki odciążające poprzez linki winny być

zaczepione dokładnie nad krętarzem większym kości

udowej, który jest wyznacznikiem osi stawu

biodrowego dla ćwiczonych ruchów. W pozycji leżąc

tyłem przy ćwiczeniach ruchu odwodzenia i

przywodzenia w omawianym stawie taką rolę spełnia

kolec biodrowy przedni górny i nad nim powinny być

zawieszone poprzez linki obie podwieszki.

• 7. przesunięcie punktu zawieszenia kończyny w

linii prostopadłej do osi długiej ćwiczonej kończyny

w kierunku wykonywanego ruchu wspomaga ten

ruch (stopień testu -2). Odwrotna sytuacja

utrudnia zadanie ruchowe ćwiczonego zespołu

dynamicznego i powinna być stosowana w

sytuacji, w której pracujące zespoły mięśniowe

legitymują się według testu siłą na stopień +2.

Identyczne rezultaty można osiągnąć podczas

ćwiczeń stawu biodrowego przesuwając punkt

zaczepu podwieszek odciążających znad stawu w

górę (dogłowowo) lub w dół (w stronę stopy)

ćwiczonej kończyny dolnej. W pierwszym

przypadku wydłuża się „wahadło" wykonywanego

ruchu co ułatwia zadanie, a w drugim jest

odwrotnie. Skrócenie linek na których mocowane

są podwieszki odciążające utrudnia ćwiczenie,

• 8. przy sile mięśni równej według testu +2 można

stosować ćwiczenia z dodatkowym oporem. Ćwicząc

w ten sposób, np. prostowniki stawu biodrowego,

należy ułożyć pacjenta w pozycji leżąc na boku nie

ćwiczonym. Obie podwieszki (udowa i stopowo-

piętowa), poprzez linki zawieszone na kracie sufitowej

nad krętarzem większym kości udowej, odciążają

ćwiczoną kończynę, zapewniając jej możliwość

wykonywania ruchu w płaszczyźnie równoległej do

podłoża. Do podwieszki udowej, od przodu za pomocą

dodatkowej linki i bloczka umieszczonego na kracie

bocznej, przymocowuje się obciążenie mniejsze od

masy kończyny. Bloczek obciążenia dodatkowego

musi być tak umieszczony na kracie bocznej, by linka

była usytuowana równolegle do podłoża i prostopadle

do osi długiej ćwiczonej kończyny, w połowie

wykonywanego zakresu ruchu. W tej sytuacji ruch

wyprostu w stawie biodrowym będzie wykonywany

przeciw dodatkowemu oporowi (ciężarek), a zgięcie

na odwrót, będzie wspomagane

• 9. ruch należy prowadzić w pełnym zakresie

przy każdym powtórzeniu,

• 10. liczba powtórzeń ruchu w jednej

płaszczyźnie i w jednej osi — duża, mierzona

nie liczbą powtórzeń, a czasem ich

wykonywania. Powinien on wynosić od 3 do 5

min. dla każdego ruchu,

• 11. ze względu na wyraźnie zmniejszoną siłę

mięśni należy stosować działania

bezpośrednie, gdyż ćwiczenie „przez dwa

stawy" może spowodować deformacje w

sąsiednich stawach.

Ćwiczenia czynne wolne

• Ćwiczenia czynne wolne są (na ogół) krótkotrwałym

łącznikiem, za pomocą którego osłabione zespoły

mięśniowe przeprowadza się od ćwiczeń czynnych

w odciążeniu do ćwiczeń z dawkowanym oporem.

Ich odpowiednikiem w systematyce ćwiczeń, w

kulturze fizycznej są ćwiczenia kształtujące

odgrywające istotną rolę w aplikacji ruchu na

lekcjach szkolnych dla dzieci i młodzieży. W pracy

klinicznej, z pacjentami, powinny być stosowane u

osób w trzecim okresie życia, po przekroczeniu

progu starości. Nie stanowią bowiem dużego

obciążenia wysiłkowego dla ćwiczących co w

przypadku geriatrii jest istotne. Stwarzają

możliwość terapeutycznego oddziaływania na

zwiększenie zakresów i precyzji ruchów.

• Kwalifikują się do ich prowadzenia te grupy

mięśniowe, których siła oceniana testem równa się

„trójce". Znaczy to, że odpowiedni zespół

dynamiczny posiada taki potencjał siłowy, który

umożliwia wykonanie ruchu czynnego w pełnym

zakresie, typowym dla danego stawu, z pokonaniem

oporu masy części ciała, przeciwstawiającej się temu

ruchowi. Jako przykład może tu posłużyć ruch

wyprostu w stawie kolanowym w pozycji wyjściowej

w siadzie z podudziami zawieszonymi swobodnie w

dół. Wykonanie tej czynności nie oznacza, że pacjent

może swobodnie robić wielokrotnie przysiady, ale

potwierdza, że mięsień czworogłowy uda (poza

dwustawową głową prostą, która w tej pozycji ma

gorsze warunki do pracy ze względu na zbliżenie

przyczepów) swobodnie pokona ciężar goleni. Ten

stopień możliwości siłowych w wielu przypadkach

umożliwia już czynną stabilizację stawów nad

którymi są „rozpięte" pracujące zespoły mięśniowe..

Wskazania

• 1. utrzymanie, bądź poprawa ruchomości stawów,
• 2. kształtowanie koordynacji ruchowej tak w ruchach

prostych jednoosiowych i jednopłaszczyznowych, jak i

złożonych,

• 3. utrzymanie (rzadziej poprawa) wskaźników siły

mięśniowej w osłabionych grupach mięśni,

• 4. likwidacja wzmożonego spoczynkowego napięcia

mięśni powstałego wskutek zmęczenia ćwiczeniami

albo w efekcie obawy przed pojawieniem się bólu,

• 5. uzyskanie poprawy koordynacji nerwowo-

mięśniowej,

• 6. uruchomienie działań wspomagających „pompę

mięśniową".

Wskazówki metodyczne:

• Wskazówki metodyczne:

• 1. pozycja wyjściowa do ćwiczeń taka, jaką przyjmuje

pacjent podczas testowania tego ruchu w stopniu 3 skali

testu,

• 2. do ćwiczeń ruchów prostych jednoosiowych i

jednopłaszczyznowych należy tak dobrać pozycję wyjściową

pacjenta, by była ona zawsze prostopadła do podłoża,

• 3. tempo ćwiczeń dostosowane do funkcjonalnych

możliwości chorego. Należy zwracać uwagę na to, by

szybkość ruchów nie zaburzała płynności i rytmiczności

kolejnych powtórzeń zadania ruchowego,

• 4. poprawę koordynacji nerwowo-mięśniowej można

spróbować uzyskać poprzez odpowiednie przyspieszanie

tempa ćwiczeń i stopniowe przechodzenie od ruchów

prostych do bardziej złożonych koordynacyjnie.

Ćwiczenia czynne oporowe



– od tej grupy ćwiczeń w znacznej
mierze należy efekt końcowy leczniczy
wyrażony powrotem funkcji. Siła mięśni
zbliża się do granicy normy albo ją
osiąga. Są to ćwiczenia o charakterze
miejscowym. Ćwiczenia czynne oporowe
to nic innego jak tylko ćwiczenia czynne
wolne z dodatkowym, odpowiednio
dawkowanym oporem zewnętrznym.



Wskazania do prowadzenia ćwiczeń
czynnych oporowych:
* doprowadzenie do normy wskaźników siły
mięśniowej albo zmniejszenie do minimum
osłabienia mięśni w niewydolnych w tym
względzie zespołach dynamicznych.
* opóźnienie efektywności procesów
patologicznych wywołujących osłabienie
mięśni
* uzyskanie kompensacyjnych przerostów
siły w nie objętych procesem chorobowym
grupach mięśni



* uzyskanie przerzutów napięć

mięśniowych do części ciała znajdujących

się czasowo ze względów leczniczych w

unieruchomieniu

* uzyskanie oprawy w koordynacji

nerwowo-mięśniowej

* poprawa tzw. Wytrzymałości miejscowej

ćwiczonych mięśni co zwiększa możliwość

wykonywania zadań ruchowych w czasie

*poprawa samopoczucia psychicznego

pacjentów



Opór można dozować poprzez:
* ręce terapeuty, nie jest wtedy
konieczne określanie wielkości siły za
pomocą dynamometrów. Opór dozuje
sie ręcznie, stosownie do możliwości
pacjenta i ze zmiennym nasileniem w
różnych przedziałach zakresu ruchu.



* obciążenie bezpośrednie, polega na
mocowaniu w odpowiednich miejscach
ciała obciążeń o znanej wielkości i w
różny sposób. Wykorzystać do tego
można specjalne woreczki albo przylepce.
Lecz przedtem należy określić długość
ramienia dźwigni, na której jest położona
siła.
* obciążenie pośrednie przez
wykorzystanie systemu bloczkowego



* prowadzenie ćwiczeń oporowych na
urządzeniach specjalnych. należą do nich
siłownie typu: „Atlas” czy „Herkules”. Za
pomocą tych urządzeń można zwiększać
siłę nawet w małych grupach
mięśniowych.
* wielkość oporu w poszczególnych
fazach ruchu musi być zmienna i tak
dobrana, by nie zaburzała koordynacji
wyrażonej jego płynnością



* im większy opór, tym mniejsza liczba
powtórzeń i odwrotnie. Zasada ta określa
zależność, która zachodzi między siłą a
wytrzymałością, przy czym obie te
zdolności kondycyjne kształtowane są za
pomocą ćwiczeń oporowych

* ciężar użyty w charakterze oporu
poprzez system bloczków i linek musi być
odprowadzony poza powierzchnie
stanowiska, na którym znajduje sie
pacjent.

Krótkie ćwiczenia

izometryczne



– metodyka tych ćwiczeń przedstawia sie

następująco:

* opór – submaksymalny (ok. 90% maksymalnych

możliwości siłowych mięśnia)

* czas trwania napięcia mięśnia 5 – 6 s.

* czas przerwy między napięciami 5 – 10 s.

* liczba powtórzeń dziennie: jedna seria z 10

powtórzeniami. W miarę przyrostu siły liczba serii

może stopniowo być zwiększona do 3 w ciągu dnia

* liczba dni treningowych w tygodniu – 5

* każde napięcie ćwiczonych mięśni w serii winno

być poprzedzone pełnym rozgięciem ćwiczonego

zespołu dynamicznego



Krótkie ćwiczenia izometryczne są
bardzo użyteczne w przypadkach, w
których warunkiem uzyskania
pozytywnego wyniku leczenia jest
unieruchomienie. Jeżeli istnieje
możliwość prowadzenia ćwiczeń to
takie działanie skutecznie zapobiega
prostym zanikom z nieczynności.

ćwiczenia czynności

samoobsługi



ćwiczenia te obejmują wszystkie
czynności dnia codziennego: czytanie
książek, palenie papierosów,
ogladanie telewizji. Stopień
opanowania przez chorego czynności
z zakresu samoobsługi jest
najlepszym miernikiem postępów
terapii.



Wykonywane testy czynnościowe:
umiejętność wykonywania różnych
chwytów z uwzględnieniem ich podziału
z zakresu higieny osobistej
związanych ze spożywaniem posiłków
związanych z ubieraniem się i
rozbieraniem
specjalnych – związanych z nauką u
dzieci i młodzieży szkolnej.



Podczas badania należy na podstawie
diagnozy ustalić czy zmiany patologiczne
maja charakter trwały czy tez można
liczyć na pełny powrót do sprawności.



W pierwszym przypadku trzeba oprzeć o
różnego rodzaju ortezy, aparaty i ruchy
„trickowe” co może pozwolić na choćby
częściowe odzyskanie utraconych
sprawności. Istotna pozycja postępowania
jest adaptacja przedmiotów codziennego
użytku do aktualnych, funkcjonalnych
możliwości pacjenta.



W drugim przypadku kiedy rozpoznanie
pozwala prognozować pełny powrót
możliwości funkcjonalnych procedura
jest o wiele prostsza. Wystarczają na
ogół osobiste rzeczy pacjenta które
czasowo przy pomocy bardzo prostych
środków można zmodyfikować w
zależności od potrzeb.