Diagnostyka funkcjonalna
Diagnostyka funkcjonalna
kręgosłupa
kręgosłupa
Dr n. med. Renata
Dr n. med. Renata
Gałuszka
Gałuszka
Arkuszewski Zbigniew: Podręcznik medycyny
Arkuszewski Zbigniew: Podręcznik medycyny
manualnej. Atlas zabiegów: miednica, kręgosłup
manualnej. Atlas zabiegów: miednica, kręgosłup
lędźwiowy, kręgosłup piersiowy, żebra, wyd. 1,
lędźwiowy, kręgosłup piersiowy, żebra, wyd. 1,
Kraków 2006
Kraków 2006
Błaszczyk Janusz Wiesław: Biomechanika
Błaszczyk Janusz Wiesław: Biomechanika
kliniczna, wyd. 1, Warszawa 2004
kliniczna, wyd. 1, Warszawa 2004
Bochenek Adam, Reicher Michał: Anatomia
Bochenek Adam, Reicher Michał: Anatomia
człowieka, t.1, wyd.6, Warszawa 1990
człowieka, t.1, wyd.6, Warszawa 1990
Buckup Klaus: Testy Kliniczne w badaniu kości,
Buckup Klaus: Testy Kliniczne w badaniu kości,
stawów i mięśni, wyd. 2, Warszawa 2002
stawów i mięśni, wyd. 2, Warszawa 2002
Gaździk Tadeusz Szymon: Ortopedia i
Gaździk Tadeusz Szymon: Ortopedia i
traumatologia. Podręcznik dla studentów
traumatologia. Podręcznik dla studentów
medycyny, wyd.1, Warszawa 1998
medycyny, wyd.1, Warszawa 1998
Hausmanowa-Petrusewicz Irena: Choroby
Hausmanowa-Petrusewicz Irena: Choroby
nerwowo-mięśniowe, wyd.1, Warszawa 1999
nerwowo-mięśniowe, wyd.1, Warszawa 1999
Konturek Stanisław: Fizjologia człowieka, t.4
Konturek Stanisław: Fizjologia człowieka, t.4
Neurofizjologia, wyd.1, Kraków 1998
Neurofizjologia, wyd.1, Kraków 1998
Lee Diane: Obręcz biodrowa. Badanie i leczenie
Lee Diane: Obręcz biodrowa. Badanie i leczenie
okolicy lędźwiowo-miedniczno-biodrowej, wyd. 1,
okolicy lędźwiowo-miedniczno-biodrowej, wyd. 1,
Warszawa 2002
Warszawa 2002
Magiera Leszek: Leksykon masażu i terminów
Magiera Leszek: Leksykon masażu i terminów
komplementarnych, wyd. 1, Kraków 2001
komplementarnych, wyd. 1, Kraków 2001
Mika Tadeusz: Fizykoterapia, wyd. 1, Warszawa
Mika Tadeusz: Fizykoterapia, wyd. 1, Warszawa
1993
1993
Mulligan Brian R.: Terapia manualna. Techniki
Mulligan Brian R.: Terapia manualna. Techniki
NAG, SNAG, MWM, itp., wyd.5, Kraków 2004
NAG, SNAG, MWM, itp., wyd.5, Kraków 2004
Straburzyński Gerard (red.): Fizjoterapia, wyd. 1,
Straburzyński Gerard (red.): Fizjoterapia, wyd. 1,
Warszawa 1988
Warszawa 1988
Thompson Jon C., Netter Frank H.: Atlas anatomii
Thompson Jon C., Netter Frank H.: Atlas anatomii
ortopedycznej Nettera, red. Artur Dziak, wyd. 1,
ortopedycznej Nettera, red. Artur Dziak, wyd. 1,
Wrocław 2007
Wrocław 2007
Kompresyjny test
Kompresyjny test
Jacksona
Jacksona
Test różnicujący bóle odcinka szyjnego
kręgosłupa
Wykonanie: Pacjent siedzi. Badający stoi
za chorym i układa swoje ręce na jego
głowie poruszając ją biernie w obie strony.
Przy maksymalnym zgięciu bocznym
obiema rękami wywiera dodatkowo nacisk,
skierowany osiowo na głowę i kręgosłup.
Kompresyjny test
Kompresyjny test
Jacksona
Jacksona
Interpretacja: Osiowy nacisk prowadzi do
zwiększonego obciążenia krążków
międzykręgowych, miejsc wyjścia nerwów
oraz stawów międzykręgowych. W wyniku
nacisku na otwory międzykręgowe pojawia
się obwodowy, nie w pełni segmentarny ból,
spowodowany zmianami w stawach
kręgosłupa. Przy podrażnieniu korzeni
nerwowych pojawiają się bóle korzeniowe.
Lokalne, ograniczone bóle świadczą o
naciągnięciu leżących po przeciwnej stronie
skóry i mięśni.
Test Spurlinga
Test Spurlinga
Test diagnostyczny pozwalający na ocenę
Test diagnostyczny pozwalający na ocenę
dolegliwości bólowych ze strony stawów i
dolegliwości bólowych ze strony stawów i
podrażnionych korzeni nerwowych szyjnego
podrażnionych korzeni nerwowych szyjnego
odcinka kręgosłupa.
odcinka kręgosłupa.
Wykonanie testu: Chory siedzi. Jego głowa
Wykonanie testu: Chory siedzi. Jego głowa
jest zginana w jedną stronę i rotowana.
jest zginana w jedną stronę i rotowana.
Badający stojąc za pacjentem układa jedną
Badający stojąc za pacjentem układa jedną
rękę na głowie pacjenta, a drugą lekko w nią
rękę na głowie pacjenta, a drugą lekko w nią
uderza (uciska). Jeżeli chory toleruje
uderza (uciska). Jeżeli chory toleruje
pierwszy etap badania, test jest dodatkowo
pierwszy etap badania, test jest dodatkowo
powtarzany przy wyprostowanym szyjnym
powtarzany przy wyprostowanym szyjnym
odcinku kręgosłupa.
odcinku kręgosłupa.
Test Spurlinga
Test Spurlinga
Interpretacja testu: Test ten wskazuje na
Interpretacja testu: Test ten wskazuje na
zespoły bólowe w stawach
zespoły bólowe w stawach
międzykręgowych oraz na ucisk korzeni
międzykręgowych oraz na ucisk korzeni
nerwowych. W takich przypadkach
nerwowych. W takich przypadkach
badanie nasila dolegliwości bólowe.
badanie nasila dolegliwości bólowe.
Wyprost szyjnego odcinka kręgosłupa
Wyprost szyjnego odcinka kręgosłupa
prowadzi do zwężenia o 20-30% otworów
prowadzi do zwężenia o 20-30% otworów
międzykręgowych. Korzeniowe
międzykręgowych. Korzeniowe
dolegliwości bólowe mogą ulec nasileniu
dolegliwości bólowe mogą ulec nasileniu
już w czasie wyprostu szyjnego odcinka
już w czasie wyprostu szyjnego odcinka
kręgosłupa.
kręgosłupa.
Test Valsalvy
Test Valsalvy
Test diagnostyczny pozwalający na ocenę
Test diagnostyczny pozwalający na ocenę
dolegliwości bólowych spowodowanych
dolegliwości bólowych spowodowanych
przewężeniem kanału rdzenia szyjnego odcinka
przewężeniem kanału rdzenia szyjnego odcinka
kręgosłupa.
kręgosłupa.
Wykonanie testu: Chory w pozycji siedzącej
Wykonanie testu: Chory w pozycji siedzącej
próbuje nadmuchując policzki wycisnął znajdujący
próbuje nadmuchując policzki wycisnął znajdujący
się w ustach kciuk.
się w ustach kciuk.
Interpretacja testu: W czasie tego testu dochodzi
Interpretacja testu: W czasie tego testu dochodzi
do wzrostu ciśnienia wewnątrz kanału] kręgowego.
do wzrostu ciśnienia wewnątrz kanału] kręgowego.
Jest on dodatni w przypadku jego zwężenia
Jest on dodatni w przypadku jego zwężenia
spowodowanego wypadnięciem krążka
spowodowanego wypadnięciem krążka
międzykręgowego, guzami, osteofitami oraz
międzykręgowego, guzami, osteofitami oraz
obrzękiem tkanek miękkich.] Pojawiają się wtedy
obrzękiem tkanek miękkich.] Pojawiają się wtedy
ostre bóle korzeniowe do odpowiednich
ostre bóle korzeniowe do odpowiednich
dermatomów.
dermatomów.
Test Soto-Halla
Test Soto-Halla
Test diagnostyczny pozwalający na
Test diagnostyczny pozwalający na
różnicowanie bólów szyjnego odcinka
różnicowanie bólów szyjnego odcinka
kręgosłupa.
kręgosłupa.
Wykonanie testu: Pacjent leży na plecach
Wykonanie testu: Pacjent leży na plecach
i najpierw czynnie unosi lekko głowę,
i najpierw czynnie unosi lekko głowę,
starając się. na ile to możliwe, zbliżyć
starając się. na ile to możliwe, zbliżyć
podbródek do klatki piersiowej. Następnie
podbródek do klatki piersiowej. Następnie
badający wykonuje bierne zgięcie głowy
badający wykonuje bierne zgięcie głowy
do przodu. Jednocześnie badający
do przodu. Jednocześnie badający
wywiera drugą ręką lekki ucisk na
wywiera drugą ręką lekki ucisk na
mostek.
mostek.
Test Soto-Halla
Test Soto-Halla
Interpretacja testu: Bóle karku
Interpretacja testu: Bóle karku
spowodowane naciskiem przy
spowodowane naciskiem przy
biernym unoszeniu głowy świadczą o
biernym unoszeniu głowy świadczą o
chorobach kości lub więzadeł
chorobach kości lub więzadeł
szyjnego odcinka kręgosłupa.
szyjnego odcinka kręgosłupa.
Ciągnące bóle występujące przy
Ciągnące bóle występujące przy
czynnym unoszeniu głowy,
czynnym unoszeniu głowy,
spowodowane są głównie skróceniem
spowodowane są głównie skróceniem
mięśni karku.
mięśni karku.
Objaw Thomsena
Objaw Thomsena
Objaw wskazujący na podrażnienie korzeni
Objaw wskazujący na podrażnienie korzeni
nerwowych.
nerwowych.
Wykonanie testu: Pacjent leży na brzuchu.
Wykonanie testu: Pacjent leży na brzuchu.
Badający zgina staw kolanowy od kąta 90°
Badający zgina staw kolanowy od kąta 90°
do 120° przy zgiętej grzbietowo stopie.
do 120° przy zgiętej grzbietowo stopie.
Interpretacja testu: Jeżeli w tym czasie
Interpretacja testu: Jeżeli w tym czasie
można wymacać bolesny nerw kulszowy
można wymacać bolesny nerw kulszowy
powyżej dołu podkolanowego, świadczy to o
powyżej dołu podkolanowego, świadczy to o
podrażnieniu korzeni nerwowych i zwykle
podrażnieniu korzeni nerwowych i zwykle
jest spowodowane dyslokacją jądra
jest spowodowane dyslokacją jądra
miażdżystego lub guzem.
miażdżystego lub guzem.
Test Kerniga
Test Kerniga
Objaw wskazujący na podrażnienie korzeni
Objaw wskazujący na podrażnienie korzeni
nerwowych.
nerwowych.
Wykonanie testu
Wykonanie testu
:
:
Pacjent leży na plecach.
Pacjent leży na plecach.
Choremu poleca się zgiąć kończynę w stawie
Choremu poleca się zgiąć kończynę w stawie
biodrowym i kolanowym. W pierwszej części
biodrowym i kolanowym. W pierwszej części
testu badający stara się biernie wyprostować
testu badający stara się biernie wyprostować
staw kolanowy, w drugiej części pacjent jest
staw kolanowy, w drugiej części pacjent jest
proszony o wykonanie czynnego wyprostu
proszony o wykonanie czynnego wyprostu
tego stawu.
tego stawu.
Interpretacja testu:
Interpretacja testu:
Jeżeli przy czynnym i
Jeżeli przy czynnym i
biernym wyproście stawu kolanowego
biernym wyproście stawu kolanowego
pojawiają się bóle kręgosłupa lub korzeniowe
pojawiają się bóle kręgosłupa lub korzeniowe
w kończynie, świadczy to o podrażnieniu
w kończynie, świadczy to o podrażnieniu
korzeni nerwowych spowodowanym
korzeni nerwowych spowodowanym
dyslokacją jądra miażdżystego, procesem
dyslokacją jądra miażdżystego, procesem
zapalnym lub guzem.
zapalnym lub guzem.
Objaw Hoovera
Objaw Hoovera
Test diagnostyczny do wykrywania
Test diagnostyczny do wykrywania
symulacji dolegliwości ze strony
symulacji dolegliwości ze strony
lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Wykonanie testu:
Wykonanie testu:
Chory leży na plecach.
Chory leży na plecach.
Następnie powinien unieść sprawiającą bóle
Następnie powinien unieść sprawiającą bóle
kończynę dolną, podczas gdy badający
kończynę dolną, podczas gdy badający
układa rękę pod piętą drugiej kończyny.
układa rękę pod piętą drugiej kończyny.
Interpretacja testu:
Interpretacja testu:
Przy obecności
Przy obecności
rzeczywistej rwy kulszowej pacjent nie
rzeczywistej rwy kulszowej pacjent nie
może unieść kończyny. Jednocześnie
może unieść kończyny. Jednocześnie
przyciska on piętę drugiej kończyny silnie
przyciska on piętę drugiej kończyny silnie
do podłoża. Jeżeli pacjent symuluje objawy,
do podłoża. Jeżeli pacjent symuluje objawy,
nie podpiera się piętą zdrowej kończyny o
nie podpiera się piętą zdrowej kończyny o
podłoże. Ponadto często stwierdza, że nie
podłoże. Ponadto często stwierdza, że nie
jest w stanie unieść chorej kończyny dolnej.
jest w stanie unieść chorej kończyny dolnej.
Nachlasstest (test
Nachlasstest (test
złagodzenia)
złagodzenia)
Test diagnostyczny różnicujący bóle
Test diagnostyczny różnicujący bóle
lędźwiowe i krzyżowo-lędźwiowe.
lędźwiowe i krzyżowo-lędźwiowe.
Wykonanie testu: Chory leży na brzuchu.
Wykonanie testu: Chory leży na brzuchu.
Badający zgina staw kolanowy chorego,
Badający zgina staw kolanowy chorego,
starając się, na ile jest to tylko możliwe,
starając się, na ile jest to tylko możliwe,
docisnąć piętę do pośladka. Pacjent
docisnąć piętę do pośladka. Pacjent
powinien początkowo nie stawiać oporu, a
powinien początkowo nie stawiać oporu, a
następnie starać się wyprostować kończynę
następnie starać się wyprostować kończynę
wbrew stawiającej opór ręce badającego.
wbrew stawiającej opór ręce badającego.
Nachlasstest (test
Nachlasstest (test
złagodzenia)
złagodzenia)
Interpretacja testu: W czasie testu
Interpretacja testu: W czasie testu
początkowo dochodzi do wzrostu napięcia
początkowo dochodzi do wzrostu napięcia
w stawie krzyżowo-biodrowym, następnie
w stawie krzyżowo-biodrowym, następnie
w przejściu lędźwiowo-krzyżowym i na
w przejściu lędźwiowo-krzyżowym i na
końcu w lędźwiowym odcinku kręgosłupa.
końcu w lędźwiowym odcinku kręgosłupa.
Test ten wykonujemy przy podejrzeniu
Test ten wykonujemy przy podejrzeniu
obecności zmian w więzadłach miednicy i
obecności zmian w więzadłach miednicy i
w krążkach międzykręgowych.
w krążkach międzykręgowych.
Nachlasstest (test
Nachlasstest (test
złagodzenia)
złagodzenia)
Bóle w stawie krzyżowo-biodrowym,
Bóle w stawie krzyżowo-biodrowym,
lędźwiowo-krzyżowym lub w lędźwiowym
lędźwiowo-krzyżowym lub w lędźwiowym
odcinku kręgosłupa bez korzeniowego
odcinku kręgosłupa bez korzeniowego
promieniowania przemawiają za
promieniowania przemawiają za
zmianami zwyrodnieniowymi i/lub
zmianami zwyrodnieniowymi i/lub
niewydolnością więzadłową; pojawienie
niewydolnością więzadłową; pojawienie
się dodatkowo bólów korzeniowych
się dodatkowo bólów korzeniowych
przemawia za uszkodzeniem krążków
przemawia za uszkodzeniem krążków
międzykręgowych.
międzykręgowych.
Test uwalniania
Test uwalniania
(upuszczania) Laseque’a
(upuszczania) Laseque’a
Test stosowany do różnicowania bólów
Test stosowany do różnicowania bólów
lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Wykonanie: Pacjent leży na plecach.
Wykonanie: Pacjent leży na plecach.
Następnie wykonuje się test Lasegue'a do
Następnie wykonuje się test Lasegue'a do
pojawienia się dolegliwości bólowych. W
pojawienia się dolegliwości bólowych. W
tej pozycji odsuwając obie ręce badający
tej pozycji odsuwając obie ręce badający
uwalnia kończynę dolną.
uwalnia kończynę dolną.
Test uwalniania
Test uwalniania
(upuszczania) Laseque’a
(upuszczania) Laseque’a
Interpretacja: Nagłe, nieoczekiwane
Interpretacja: Nagłe, nieoczekiwane
upuszczenie kończyny powoduje
upuszczenie kończyny powoduje
odruchowe napięcie mięśni grzbietu i
odruchowe napięcie mięśni grzbietu i
pośladków. Głównie dochodzi do napięcia
pośladków. Głównie dochodzi do napięcia
mięśnia lędźwiowego z pociąganiem za
mięśnia lędźwiowego z pociąganiem za
wyrostki poprzeczne lędźwiowego odcinka
wyrostki poprzeczne lędźwiowego odcinka
kręgosłupa. Bóle pojawiają się przy
kręgosłupa. Bóle pojawiają się przy
chorobach odcinka lędźwiowego
chorobach odcinka lędźwiowego
kręgosłupa (spondyloartroza, spondylitis,
kręgosłupa (spondyloartroza, spondylitis,
wypadnięcie jądra miażdżystego) lub
wypadnięcie jądra miażdżystego) lub
stawów krzyżowo-biodrowych.
stawów krzyżowo-biodrowych.
Test uwalniania
Test uwalniania
(upuszczania) Laseque’a
(upuszczania) Laseque’a
Różnicowania wymagają bóle
Różnicowania wymagają bóle
trzewne, np. uwzględnić należy
trzewne, np. uwzględnić należy
objawy spowodowane
objawy spowodowane
zapaleniem wyrostka
zapaleniem wyrostka
robaczkowego, które w tym
robaczkowego, które w tym
teście mogą ulec zaostrzeniu.
teście mogą ulec zaostrzeniu.
Diagnostyka bólu
Diagnostyka bólu
Ból pierwotnie pochodzenia
Ból pierwotnie pochodzenia
dyskowego
dyskowego
Ból najczęściej obejmuje okolice
Ból najczęściej obejmuje okolice
kręgosłupa L-S. Czasami promieniuje do
kręgosłupa L-S. Czasami promieniuje do
ksobnych części kkd. Powolne ustąpienie
ksobnych części kkd. Powolne ustąpienie
dolegliwości bólowych (tygodnie,
dolegliwości bólowych (tygodnie,
miesiące). Ból szczególnie nasila się
miesiące). Ból szczególnie nasila się
w sytuacjach, które prowokują duże
w sytuacjach, które prowokują duże
obciążenie krążka międzykręgowego.
obciążenie krążka międzykręgowego.
Najczęściej rozpoznawany u ludzi
Najczęściej rozpoznawany u ludzi
młodych i w wieku średnim.
młodych i w wieku średnim.
Diagnostyka bólu
Diagnostyka bólu
Ból wynikający z kompresji struktur
Ból wynikający z kompresji struktur
układu nerwowego
układu nerwowego
Uszkodzenie korzenia lędźwiowego L4
Uszkodzenie korzenia lędźwiowego L4
Ból i zaburzenia czucia obejmują boczną
Ból i zaburzenia czucia obejmują boczną
powierzchnię uda, przednią powierzchnię
powierzchnię uda, przednią powierzchnię
kolana i przyśrodkową powierzchnię
kolana i przyśrodkową powierzchnię
podudzia schodząc do przyśrodkowego
podudzia schodząc do przyśrodkowego
grzbietu stopy (miejscem znacznikowym
grzbietu stopy (miejscem znacznikowym
jest przednio przyśrodkowy kwadrant
jest przednio przyśrodkowy kwadrant
podudzia). Osłabienie ruchu prostowania
podudzia). Osłabienie ruchu prostowania
w stawie kolanowym oraz ruchu
w stawie kolanowym oraz ruchu
odwracania i prostowania stopy. Odruch
odwracania i prostowania stopy. Odruch
kolanowy osłabiony.
kolanowy osłabiony.
Diagnostyka bólu
Diagnostyka bólu
Uszkodzenie korzenia lędźwiowego
Uszkodzenie korzenia lędźwiowego
L5
L5
Ból i zaburzenia czucia na bocznej
Ból i zaburzenia czucia na bocznej
powierzchni uda, przednio-bocznej
powierzchni uda, przednio-bocznej
powierzchni podudzia i grzbiecie stopy.
powierzchni podudzia i grzbiecie stopy.
Osłabienie prostowania stopy i palucha,
Osłabienie prostowania stopy i palucha,
osłabienie odwracania stopy.
osłabienie odwracania stopy.
Diagnostyka bólu
Diagnostyka bólu
Uszkodzenie korzenia krzyżowego
Uszkodzenie korzenia krzyżowego
S1
S1
Promieniowanie bólu i zaburzenia czucia
Promieniowanie bólu i zaburzenia czucia
na tylnej powierzchni uda, tylno-bocznej
na tylnej powierzchni uda, tylno-bocznej
powierzchni podudzia i bocznym brzegu
powierzchni podudzia i bocznym brzegu
stopy. Osłabienie zginania stopy
stopy. Osłabienie zginania stopy
i palucha, osłabieniu ruchu nawracania
i palucha, osłabieniu ruchu nawracania
stopy oraz ruchu zginania w stawie
stopy oraz ruchu zginania w stawie
kolanowym. Odruch ze ścięgna Achillesa
kolanowym. Odruch ze ścięgna Achillesa
zanika.
zanika.
Diagnostyka bólu
Diagnostyka bólu
Zespół ogona końskiego
Zespół ogona końskiego
Bóle o charakterze rwy kulszowej. Zaburzenia
Bóle o charakterze rwy kulszowej. Zaburzenia
czucia o charakterze korzeniowym od L4 w dół.
czucia o charakterze korzeniowym od L4 w dół.
Jeżeli przyczyna dolegliwości jest zlokalizowana
Jeżeli przyczyna dolegliwości jest zlokalizowana
wyżej w lędźwiowym odcinku kanału kręgowego
wyżej w lędźwiowym odcinku kanału kręgowego
zaburzenia czucia obejmują obszar jak spodnie do
zaburzenia czucia obejmują obszar jak spodnie do
jazdy konnej oraz obejmują podudzie. Dodatkowo
jazdy konnej oraz obejmują podudzie. Dodatkowo
stwierdzane jest wiotkie porażenie mięśni kończyn
stwierdzane jest wiotkie porażenie mięśni kończyn
dolnych (mm. trójgłowe łydek, drobne mm. stóp,
dolnych (mm. trójgłowe łydek, drobne mm. stóp,
mm. ksobne kończyn dolnych), nietrzymanie
mm. ksobne kończyn dolnych), nietrzymanie
moczu i kału. Jeżeli uszkodzenie ogona końskiego
moczu i kału. Jeżeli uszkodzenie ogona końskiego
jest zlokalizowane w dolnej części kanału
jest zlokalizowane w dolnej części kanału
kręgowego to zaburzenia czucia obejmują okolicę
kręgowego to zaburzenia czucia obejmują okolicę
anogenitalną (S3-S5). Zaburzenia odruchów są
anogenitalną (S3-S5). Zaburzenia odruchów są
adekwatne do wysokości uszkodzenia.
adekwatne do wysokości uszkodzenia.
Diagnostyka bólu
Diagnostyka bólu
Ból pochodzenia kostnego lub z innych
Ból pochodzenia kostnego lub z innych
struktur kręgosłupa poza układem
struktur kręgosłupa poza układem
nerwowym
nerwowym
Zespół bólowy stawów międzywyrostkowych
Zespół bólowy stawów międzywyrostkowych
- Ból obejmuje z zasady okolicę stawu m-
- Ból obejmuje z zasady okolicę stawu m-
wyrostkowego, może promieniować do pośladków
wyrostkowego, może promieniować do pośladków
i tylnej części uda. Z zasady ból nie przekracza linii
i tylnej części uda. Z zasady ból nie przekracza linii
pośrodkowej. W trakcie wykonywania obj. Lasequ’a
pośrodkowej. W trakcie wykonywania obj. Lasequ’a
może pojawić się ból w okolicy chorego stawu.
może pojawić się ból w okolicy chorego stawu.
Mogą być różnice w odruchach głębokich. Ból
Mogą być różnice w odruchach głębokich. Ból
nasila się przy chodzeniu i długich obciążeniach
nasila się przy chodzeniu i długich obciążeniach
statycznych. Siedzenie zmniejsza dolegliwości
statycznych. Siedzenie zmniejsza dolegliwości
bólowe. Przeprost nasila dolegliwości bólowe.
bólowe. Przeprost nasila dolegliwości bólowe.
Diagnostyka bólu
Diagnostyka bólu
Kręgozmyk
Kręgozmyk
Objawy kręgozmyku nie są
Objawy kręgozmyku nie są
charakterystyczne. Bardzo często
charakterystyczne. Bardzo często
jest wykrywany przypadkowo
jest wykrywany przypadkowo
Diagnostyka bólu
Diagnostyka bólu
Objawy chromania neurogennego
Objawy chromania neurogennego
w przebiegu stenozy lędźwiowego
w przebiegu stenozy lędźwiowego
odcinka kręgosłupa
odcinka kręgosłupa
Nasilenie się bólu w pozycji wyprostnej
Nasilenie się bólu w pozycji wyprostnej
i ustępowanie w pozycji leżącej.
i ustępowanie w pozycji leżącej.
Ograniczenie przeprostu kręgosłupa.
Ograniczenie przeprostu kręgosłupa.
Ziębnięcie, drętwienie i przeczulica kkd
Ziębnięcie, drętwienie i przeczulica kkd
po przejściu określonego dystansu, bez
po przejściu określonego dystansu, bez
zaburzeń krążenia obwodowego. Ból
zaburzeń krążenia obwodowego. Ból
nasila się w ciągu dnia. Objawy bólowe
nasila się w ciągu dnia. Objawy bólowe
mają różny charakter.
mają różny charakter.
Objaw Brudzińskiego
Objaw Brudzińskiego
Objaw ten wskazuje na podrażnienie
Objaw ten wskazuje na podrażnienie
opon mózgowych.
opon mózgowych.
Objaw ten najłatwiej uchwycić w pozycji
Objaw ten najłatwiej uchwycić w pozycji
leżącej na plecach podczas biernego
leżącej na plecach podczas biernego
uniesienia głowy (zgięcia szyi) pacjenta.
uniesienia głowy (zgięcia szyi) pacjenta.
Jeżeli w trakcie próby maksymalnego
Jeżeli w trakcie próby maksymalnego
uniesienia głowy dochodzi do lekkiego
uniesienia głowy dochodzi do lekkiego
zgięcia stawów kolanowych i biodrowych,
zgięcia stawów kolanowych i biodrowych,
stwierdzamy objawy podrażnienia opon.
stwierdzamy objawy podrażnienia opon.
Objaw Lasèque'a
Objaw Lasèque'a
Test diagnostyczny do wykrywania
Test diagnostyczny do wykrywania
podrażnienia korzenia nerwowego.
podrażnienia korzenia nerwowego.
Wykonanie testu: Badający wolno
Wykonanie testu: Badający wolno
unosi wyprostowaną w stawie
unosi wyprostowaną w stawie
kolanowym kończynę dolną pacjenta
kolanowym kończynę dolną pacjenta
do momentu aż pojawią się
do momentu aż pojawią się
dolegliwości bólowe.
dolegliwości bólowe.
Objaw Lasèque'a
Objaw Lasèque'a
Interpretacja testu: Ostry ból w krzyżu i
Interpretacja testu: Ostry ból w krzyżu i
kończynie świadczy o podrażnieniu korzenia
kończynie świadczy o podrażnieniu korzenia
nerwowego (wypadnięcie jądra
nerwowego (wypadnięcie jądra
miażdżystego, guz). Rzeczywiście dodatni
miażdżystego, guz). Rzeczywiście dodatni
objaw Lasegue'a występuje jedynie wtedy,
objaw Lasegue'a występuje jedynie wtedy,
kiedy opisany ból prawie błyskawicznie
kiedy opisany ból prawie błyskawicznie
przenosi się do kończyny dolnej, a objęty w
przenosi się do kończyny dolnej, a objęty w
niej obszar zaburzeń ruchowo-czuciowych
niej obszar zaburzeń ruchowo-czuciowych
odpowiada zajętemu korzeniowi nerwowemu.
odpowiada zajętemu korzeniowi nerwowemu.
Pacjent często stara się zmniejszyć ból przez
Pacjent często stara się zmniejszyć ból przez
uniesienie po stronie badanej miednicy.
uniesienie po stronie badanej miednicy.
Należy zmierzyć kąt, do jakiego można
Należy zmierzyć kąt, do jakiego można
unieść kończynę, a jego wielkość wskazuje
unieść kończynę, a jego wielkość wskazuje
na stopień podrażnienia korzeni nerwowych.
na stopień podrażnienia korzeni nerwowych.
Objaw Lasèque'a
Objaw Lasèque'a
Ból nerwu kulszowego można
Ból nerwu kulszowego można
wywołać po przywiedzeniu i rotacji
wywołać po przywiedzeniu i rotacji
wewnętrznej zgiętej w stawie
wewnętrznej zgiętej w stawie
kolanowym kończyny dolnej. Ten
kolanowym kończyny dolnej. Ten
test jest opisywany jako objaw
test jest opisywany jako objaw
Bonneta lub mięśnia gruszkowatego
Bonneta lub mięśnia gruszkowatego
(przy przywiedzeniu i rotacji
(przy przywiedzeniu i rotacji
wewnętrznej kończyny dochodzi do
wewnętrznej kończyny dochodzi do
na ciągnięcia nerwu wokół mięśnia
na ciągnięcia nerwu wokół mięśnia
gruszkowatego).
gruszkowatego).
Objaw Lasèque'a
Objaw Lasèque'a
Niekiedy uniesienie kończyny w stawie
Niekiedy uniesienie kończyny w stawie
biodrowym nie jest możliwe, ponieważ
biodrowym nie jest możliwe, ponieważ
chory stawia opór i stara się kończyną
chory stawia opór i stara się kończyną
zepchnąć w dół rękę badającego. Takie
zepchnąć w dół rękę badającego. Takie
zachowanie pojawia się niekiedy w czasie
zachowanie pojawia się niekiedy w czasie
badania chorych obeznanych z patologią
badania chorych obeznanych z patologią
O znacznym podrażnieniu nerwu
O znacznym podrażnieniu nerwu
kulszowego świadczy również nasilenie rwy
kulszowego świadczy również nasilenie rwy
kulszowej po uniesieniu głowy (objaw
kulszowej po uniesieniu głowy (objaw
Kerniga) i/lub biernego grzbietowego
Kerniga) i/lub biernego grzbietowego
zgięcia palucha (objaw Turyn)
zgięcia palucha (objaw Turyn)
(różnicowanie: zapalenie opon mózgowych,
(różnicowanie: zapalenie opon mózgowych,
krwawienie podpajęczynówkowe,
krwawienie podpajęczynówkowe,
meningiosis carcinoinatosa).
meningiosis carcinoinatosa).
Objaw Lasèque'a
Objaw Lasèque'a
Jeżeli przy unoszeniu kończyny w okolicy
Jeżeli przy unoszeniu kończyny w okolicy
krzyżowej i lędźwiowym odcinku kręgosłupa
krzyżowej i lędźwiowym odcinku kręgosłupa
bóle narastają wolno lub promieniują do
bóle narastają wolno lub promieniują do
tylnej powierzchni uda, to są zwykle
tylnej powierzchni uda, to są zwykle
spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi
spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi
stawów kręgosłupa, zapaleniami więzadeł
stawów kręgosłupa, zapaleniami więzadeł
miednicy albo znacznym wzrostem napięcia
miednicy albo znacznym wzrostem napięcia
mięśnia kulszowo-udowego („miękki stop";
mięśnia kulszowo-udowego („miękki stop";
w większości przypadków pojawia się
w większości przypadków pojawia się
również po drugiej stronie). Należy odróżnić
również po drugiej stronie). Należy odróżnić
bóle rzekomokorzeniowe (rzekomy objaw
bóle rzekomokorzeniowe (rzekomy objaw
Lasegue'a) od rzeczywistej rwy kulszowej
Lasegue'a) od rzeczywistej rwy kulszowej
(objaw Lasegue'a).
(objaw Lasegue'a).
Objaw udowy Lasègue'a
Objaw udowy Lasègue'a
(odwrócony objaw
(odwrócony objaw
Lasègue'a)
Lasègue'a)
Test diagnostyczny wskazujący na
Test diagnostyczny wskazujący na
podrażnienie korzeni nerwowych.
podrażnienie korzeni nerwowych.
Wykonanie testu: Pacjent leży na
Wykonanie testu: Pacjent leży na
brzuchu. Zgięta w stawie kolanowym
brzuchu. Zgięta w stawie kolanowym
kończyna jest unoszona z kozetki.
kończyna jest unoszona z kozetki.
Objaw udowy Lasègue'a
Objaw udowy Lasègue'a
(odwrócony objaw
(odwrócony objaw
Lasègue'a)
Lasègue'a)
Interpretacja testu:
Interpretacja testu:
Przeprost stawu
Przeprost stawu
biodrowego przy zgiętym stawie kolanowym
biodrowego przy zgiętym stawie kolanowym
powoduje naciągnięcie nerwu udowego.
powoduje naciągnięcie nerwu udowego.
Jeżeli pojawią się jednostronnie lub
Jeżeli pojawią się jednostronnie lub
obustronnie bóle korzeniowe na przedniej
obustronnie bóle korzeniowe na przedniej
stronie uda (oraz rzadko w podudziu),
stronie uda (oraz rzadko w podudziu),
świadczy to o podrażnieniu korzeni
świadczy to o podrażnieniu korzeni
nerwowych w segmencie L3/L4. Wykonanie
nerwowych w segmencie L3/L4. Wykonanie
testu ograniczają często dolegliwości
testu ograniczają często dolegliwości
spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi
spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi
stawu biodrowego, skrócenie mięśnia
stawu biodrowego, skrócenie mięśnia
prostego uda lub mięśnia lędźwiowego.
prostego uda lub mięśnia lędźwiowego.
Objaw Lasègue'a w pozycji
Objaw Lasègue'a w pozycji
siedzącej
siedzącej
Objaw zwany ten wskazuje na
Objaw zwany ten wskazuje na
podrażnienie korzeni nerwowych.
podrażnienie korzeni nerwowych.
Wykonanie testu: Pacjenta siedzącego na
Wykonanie testu: Pacjenta siedzącego na
brzegu kozetki prosi się, aby
brzegu kozetki prosi się, aby
wyprostowaną kończynę dolną zgiął w
wyprostowaną kończynę dolną zgiął w
stawie biodrowym.
stawie biodrowym.
Interpretacja testu:
Interpretacja testu:
Test ten odpowiada
Test ten odpowiada
objawowi Lasegue'a. Jeżeli występuje
objawowi Lasegue'a. Jeżeli występuje
podrażnienie korzeni nerwowych, to pacjent
podrażnienie korzeni nerwowych, to pacjent
unika bólu, starając się położyć i podeprzeć
unika bólu, starając się położyć i podeprzeć
rękami. Test ten wykonujemy w celu
rękami. Test ten wykonujemy w celu
stwierdzenia agrawacji bólów. Jeżeli chory
stwierdzenia agrawacji bólów. Jeżeli chory
może bez problemów zgiąć kończynę
może bez problemów zgiąć kończynę
w stawie biodrowym bez pochylania się do
w stawie biodrowym bez pochylania się do
tyłu, to stwierdzony wcześniej objaw
tyłu, to stwierdzony wcześniej objaw
Lasegue'a jest niepewny. Test ten może być
Lasegue'a jest niepewny. Test ten może być
także wykonany przez badającego podobnie
także wykonany przez badającego podobnie
jak objaw Lasegue'a. Badający zgina biernie
jak objaw Lasegue'a. Badający zgina biernie
w stawie biodrowym wyprostowaną w
w stawie biodrowym wyprostowaną w
stawie kolanowym kończynę dolną.
stawie kolanowym kończynę dolną.
Test uwalniania
Test uwalniania
(upuszczania) Lasègue'a
(upuszczania) Lasègue'a
Test stosowany do różnicowania bólów
Test stosowany do różnicowania bólów
lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Wykonanie: Pacjent leży na plecach.
Wykonanie: Pacjent leży na plecach.
Następnie wykonuje się test Lasegue'a
Następnie wykonuje się test Lasegue'a
do pojawienia się dolegliwości
do pojawienia się dolegliwości
bólowych. W tej pozycji odsuwając obie
bólowych. W tej pozycji odsuwając obie
ręce badający uwalnia kończynę dolną.
ręce badający uwalnia kończynę dolną.
Test uwalniania
Test uwalniania
(upuszczania) Lasègue'a
(upuszczania) Lasègue'a
Interpretacja:
Interpretacja:
Nagłe, nieoczekiwane
Nagłe, nieoczekiwane
upuszczenie kończyny powoduje odruchowe
upuszczenie kończyny powoduje odruchowe
napięcie mięśni grzbietu i pośladków.
napięcie mięśni grzbietu i pośladków.
Głównie dochodzi do napięcia mięśnia
Głównie dochodzi do napięcia mięśnia
lędźwiowego z pociąganiem za wyrostki
lędźwiowego z pociąganiem za wyrostki
poprzeczne lędźwiowego odcinka
poprzeczne lędźwiowego odcinka
kręgosłupa. Bóle pojawiają się przy
kręgosłupa. Bóle pojawiają się przy
chorobach odcinka lędźwiowego kręgosłupa
chorobach odcinka lędźwiowego kręgosłupa
(spondyloartroza,
(spondyloartroza,
spondylitis,
spondylitis,
wypadnięcie
wypadnięcie
jądra miażdżystego) lub stawów krzyżowo-
jądra miażdżystego) lub stawów krzyżowo-
biodrowych.
biodrowych.
Test uwalniania
Test uwalniania
(upuszczania) Lasègue'a
(upuszczania) Lasègue'a
Różnicowania wymagają bóle
Różnicowania wymagają bóle
trzewne, np. uwzględnić należy
trzewne, np. uwzględnić należy
objawy spowodowane zapaleniem
objawy spowodowane zapaleniem
wyrostka robaczkowego, które w tym
wyrostka robaczkowego, które w tym
teście mogą ulec zaostrzeniu.
teście mogą ulec zaostrzeniu.
Objaw Lasègue'a-Moutauda-
Objaw Lasègue'a-Moutauda-
Martina (skrzyżowany objaw
Martina (skrzyżowany objaw
Lasègue'a)
Lasègue'a)
Objaw zwany ten wskazuje na
Objaw zwany ten wskazuje na
podrażnienie korzeni nerwowych.
podrażnienie korzeni nerwowych.
Wykonanie testu: Badający podnosi
Wykonanie testu: Badający podnosi
wyprostowaną w stawie kolanowym,
wyprostowaną w stawie kolanowym,
niesprawiającą dolegliwości bólowych,
niesprawiającą dolegliwości bólowych,
kończynę dolną.
kończynę dolną.
Objaw Lasègue'a-Moutauda-
Objaw Lasègue'a-Moutauda-
Martina (skrzyżowany objaw
Martina (skrzyżowany objaw
Lasègue'a)
Lasègue'a)
Interpretacja testu:
Interpretacja testu:
W przypadku
W przypadku
dyslokacji jądra miażdżystego i
dyslokacji jądra miażdżystego i
podrażnienia korzenia nerwowego, w
podrażnienia korzenia nerwowego, w
czasie unoszenia zdrowej kończyny może
czasie unoszenia zdrowej kończyny może
dojść do przeniesienia ruchu na zajęty
dojść do przeniesienia ruchu na zajęty
segment kręgowy, w wyniku czego po
segment kręgowy, w wyniku czego po
stronie chorej pojawia się rwa kulszowa.
stronie chorej pojawia się rwa kulszowa.
Test Bragarda
Test Bragarda
(korzeniowy)
(korzeniowy)
Test diagnostyczny wskazujący na ucisk
Test diagnostyczny wskazujący na ucisk
korzeni nerwowych - pozwala na
korzeni nerwowych - pozwala na
różnicowanie między rzeczywistym i
różnicowanie między rzeczywistym i
rzekomym objawem Lasegue'a.
rzekomym objawem Lasegue'a.
Wykonanie testu odbywa się w pozycji
Wykonanie testu odbywa się w pozycji
pacjenta leżącej na plecach. Terapeuta
pacjenta leżącej na plecach. Terapeuta
jedną ręką obejmuje piętę, a druga
jedną ręką obejmuje piętę, a druga
chwyta za tylną okolicę stawu
chwyta za tylną okolicę stawu
kolanowego. Wyprostowaną w stawie
kolanowego. Wyprostowaną w stawie
kolanowym kończynę terapeuta unosi
kolanowym kończynę terapeuta unosi
wolno ku górze. Przy pojawieniu się
wolno ku górze. Przy pojawieniu się
bólu jak w objawie Lasegue'a, kończynę
bólu jak w objawie Lasegue'a, kończynę
opuszcza się do momentu, gdy ból
opuszcza się do momentu, gdy ból
ustąpi. W tej pozycji wykonywane jest
ustąpi. W tej pozycji wykonywane jest
silne zgięcie grzbietowe stopy, które
silne zgięcie grzbietowe stopy, które
powoduje ponowne pojawienie się bólu
powoduje ponowne pojawienie się bólu
przebiegającego wzdłuż nerwu
przebiegającego wzdłuż nerwu
kulszowego.
kulszowego.
Dodatni objaw Bragarda świadczy o
Dodatni objaw Bragarda świadczy o
ucisku korzeni nerwowych z poziomu L4-
ucisku korzeni nerwowych z poziomu L4-
S1. Tępy, niespecyficzny ból na tylnej
S1. Tępy, niespecyficzny ból na tylnej
powierzchni uda z promieniowaniem do
powierzchni uda z promieniowaniem do
stawu kolanowego świadczy o
stawu kolanowego świadczy o
podrażnieniu na skutek rozciągnięcia
podrażnieniu na skutek rozciągnięcia
mięśni kulszowo-udowych i nie należy go
mięśni kulszowo-udowych i nie należy go
mylić z objawem Lasegue'a. Uczucie
mylić z objawem Lasegue'a. Uczucie
napięcia w łydce może być spowodowane
napięcia w łydce może być spowodowane
zakrzepicą żył, zatorem lub przykurczem
zakrzepicą żył, zatorem lub przykurczem
mięśnia brzuchatego łydki.
mięśnia brzuchatego łydki.
Objaw Bonneta
Objaw Bonneta
Objaw zwany też objawem mięśnia
Objaw zwany też objawem mięśnia
gruszkowatego, znajduje kliniczną
gruszkowatego, znajduje kliniczną
przydatność do testowania nerwu kulszowego.
przydatność do testowania nerwu kulszowego.
Test wykonuje się w pozycji leżenia na
Test wykonuje się w pozycji leżenia na
plecach. Terapeuta zgina kończynę dolną w
plecach. Terapeuta zgina kończynę dolną w
stawie kolanowym i biodrowym, a następnie
stawie kolanowym i biodrowym, a następnie
przywodzi i rotuje ją do wewnątrz. W czasie
przywodzi i rotuje ją do wewnątrz. W czasie
tego ruchu wcześniej pojawia się objaw
tego ruchu wcześniej pojawia się objaw
Lasegue'a, zaś nasilenie się dolegliwości
Lasegue'a, zaś nasilenie się dolegliwości
bólowych spowodowane jest przez napinanie
bólowych spowodowane jest przez napinanie
się nerwu kulszowego w pobliżu mięśnia
się nerwu kulszowego w pobliżu mięśnia
gruszkowatego.
gruszkowatego.
Objaw Duchenne'a
Objaw Duchenne'a
Objaw pozwalający ocenić uszkodzenie korzeni
Objaw pozwalający ocenić uszkodzenie korzeni
nerwowych.
nerwowych.
Wykonanie testu:
Wykonanie testu:
Pacjent leży na plecach.
Pacjent leży na plecach.
Badający chwyta jedną ręką piętę, a jednym
Badający chwyta jedną ręką piętę, a jednym
palcem drugiej ręki uciska w kierunku
palcem drugiej ręki uciska w kierunku
grzbietowym I kość śródstopia. Następnie prosi
grzbietowym I kość śródstopia. Następnie prosi
się chorego o wykonanie zgięcia podeszwowego
się chorego o wykonanie zgięcia podeszwowego
stopy.
stopy.
Interpretacja testu:
Interpretacja testu:
W przypadku choroby krążka
W przypadku choroby krążka
międzykręgowego z uszkodzeniem korzenia
międzykręgowego z uszkodzeniem korzenia
nerwowego S1, chory nie może przeciwstawić
nerwowego S1, chory nie może przeciwstawić
się uciskowi palca. Z powodu niedowładu mięśni
się uciskowi palca. Z powodu niedowładu mięśni
strzałkowych dochodzi do supinacji stopy
strzałkowych dochodzi do supinacji stopy
(mięśnie piszczelowy tylny i przedni).
(mięśnie piszczelowy tylny i przedni).