MAKROEKONOMI

A

LITERATURA

Podstawowa:

W. Balicki, Makroekonomia, Wydawnictwo WSB,
Poznań 1996 oraz wydania późniejsze

R. Milewski, E. Kwiatkowski, Podstawy ekonomii,
PWN, Warszawa 2006

R. Milewski, E. Kwiatkowski, Podstawy ekonomii.
Ćwiczenia i zadania, PWN, Warszawa 2006

G. Górniewicz, E. Jankowska, P. Siemiątkowski,
Makroekonomia. Materiały do ćwiczeń, TNOiK, Toruń
2007

LITERATURA

Uzupełniająca:

D. Begg, S. Fisher, R. Dornbusch, Ekonomia tom 2,
PWE, Warszawa 2003 i wydania późniejsze.

P. Samuelson, W. Nordhaus, Ekonomia, PWN,
Warszawa 1996 i wydania późniejsze

Wybrane problemy ekonomii, praca zbiorowa pod red.
B. Polszakiewicz, tom I i II, UMK, Toruń 1995.

Makro- i mikroekonomia: podstawowe problemy, praca
zbiorowa pod red. S. Marciniaka, PWN, Warszawa
2001 i wydania późniejsze

LITERATURA

Makroekonomia, pod red. M. Nogi, Wyd. AE im. O.
Langego, Wrocław 1998

M. Garbisz, E. Golachowski, Elementarne modele
makroekonomiczne, SGH, Warszawa 2001 i wydania
późniejsze

PLAN WYKŁADU

1.Wprowadzenie do makroekonomii

2.Kategorie Produktu Krajowego Brutto

•

PKB, Produkt Narodowy Brutto, dochód narodowy

•

System SNA

•

Metody obliczania PKB

•

PKB i dochód narodowy jako miara poziomu
rozwoju i społeczno-gospodarczego

PLAN WYKŁADU

3. Determinanty dochodu narodowego

•

Pojęcie i mechanizm równowagi

•

Funkcja konsumpcji

•

Równowaga w uproszczonym modelu gospodarki

•

Równość oszczędności i planowanych inwestycji

•

Mnożnik

PLAN WYKŁADU

4. Rola państwa w gospodarce

•

Pojęcie państwa

•

Ustroje społeczno gospodarcze

•

Argumenty za i przeciw gospodarczej roli
państwa

•

Ekonomiczne funkcje państwa

•

Realny i regulacyjny aspekt roli państwa

•

Wybrane koncepcje roli państwa w gospodarce

PLAN WYKŁADU

5. Pieniądz

•

Istota pieniądza

•

Funkcje pieniądza

•

Geneza pieniądza

•

Czynniki determinujące popyt na pieniądz

•

Motywy trzymania pieniądza

•

Zasoby pieniądza

•

Koszt posiadania pieniądza

PLAN WYKŁADU

6. System pieniężno – kredytowy

•

Geneza banków

•

Funkcje banków

•

Kreacja pieniądza przez banki

•

Bank centralny – pojęcie i funkcje

•

Instrumenty kontroli podaży pieniądza przez bank
centralny

•

Mnożnik kreacji pieniądza

•

Czynniki wpływające na podaż pieniądza

•

Równowaga na rynku pieniężnym

PLAN WYKŁADU

7. Budżet państwa

•

Pojecie budżetu państwa

•

Funkcje budżetu państwa

•

Podatki jako dochody budżetu państwa

•

Wydatki budżetu państwa

•

Efekt połączony wydatków i podatków, mnożnik
zrównoważonego budżetu

•

Automatyczne stabilizatory koniunktury

•

Deficyt i dług publiczny

PLAN WYKŁADU

8. Bezrobocie

•

Rynek pracy, popyt i podaż na rynku pracy, równowaga

•

Pojęcie bezrobocia

•

Bezrobocie naturalne, bezrobocie dobrowolne i
przymusowe

•

Bezrobocie frykcyjne i strukturalne

•

Bezrobocie klasyczne i koniunkturalne

•

Przyczyny bezrobocia

•

Społeczne i indywidualne koszty i korzyści z bezrobocia

•

Bezrobocie w wybranych krajach

•

Bezrobocie w Polsce

•

Metody przeciwdziałania bezrobociu

•

Zakres oddziaływania państwa na rynku pracy

PLAN WYKŁADU

9.

Inflacja

•

Pojecie inflacji, stopa inflacji

•

Sposoby mierzenia zjawiska inflacji

•

Przyczyny inflacji – kosztowe, popytowe i monetarne

•

Społeczno ekonomiczne skutki inflacji, koszty
zdzierania zelówek, koszty zmiany karty dań

•

Inflacja a bezrobocie, krótkookresowa krzywa
Phillipsa

•

Długookresowa krzywa Phillipsa

•

Sposoby walki z inflacją

PLAN WYKŁADU

10.

Czynniki wzrostu gospodarczego. Produkt

rzeczywisty i produkt potencjalny

•

Pojęcie wzrostu, tempo wzrostu

•

Mierniki i wskaźniki wzrostu gospodarczego

•

Jednoczynnikowy i wieloczynnikowe model wzrostu

•

Efektywność kapitału trwałego

•

Postęp techniczny a wzrost gospodarczy

•

Potencjalne tempo wzrostu

•

Popytowe czynniki wzrostu gospodarczego

•

Granice wzrostu gospodarczego

PLAN WYKŁADU

11. Cykl koniunkturalny

•

Pojecie cyklu koniunkturalnego,

•

Rodzaje wahań

•

Cykl a wzrost gospodarczy

•

Teorie wahań cyklicznych

•

Teoria mnożnika – akceleratora

•

Metody oddziaływania państwa na przebieg cyklu
koniunkturalnego

PLAN WYKŁADU

12. Model IS – LM

•

Równowaga na rynku dóbr – model IS

•

Równowaga na rynku pieniężnym – model LM

•

Model IS – LM

•

Polityka fiskalna i monetarna

•

Efekt wypierania i transmisji

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Ekonomia jest nauką o procesach gospodarczych.

Stara się wykrywać i opisywać prawidłowości rządzące
tymi procesami.

Te prawidłowości to prawa ekonomiczne.

Ekonomia jest nauką zajmującą się badaniem
gospodarczej działalności ludzi.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Nazwa ekonomia pochodzi z języka greckiego:
oikos – „dom”, nomos – „prawo”.

Użyta została po raz pierwszy przez ucznia Sokratesa,
Ksenofonta (430 – 355 r. p.n.e.) w V wieku p.n.e.

Pod tym pojęciem kryły się rozważania związane z
zasadami prowadzenia gospodarstwa domowego
(zwłaszcza rolnego).

W IV wieku p.n.e. Arystoteles (384 – 322 p.n.e.) użył
słowa oikonomia dla określenia umiejętności
zdobywania środków potrzebnych człowiekowi do życia.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Przedmiotem zainteresowań ekonomii jest więc
gospodarowanie, czyli działalność gospodarcza ludzi.

Istotnym uwarunkowaniem tej działalności jest
ograniczoność zasobów gospodarczych.

Zasoby naturalne obejmują:

•

zasoby ludzkie (praca),

•

zasoby naturalne (ziemia),

•

zasoby kapitałowe (kapitał).

Zasoby, które wykorzystuje się do produkowania dóbr
często określa się jako czynniki produkcji.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Mikroekonomia - zajmuje się badaniem
poszczególnych rynków funkcjonujących w ramach
danej gospodarki, działań określonych osób,
gospodarstw domowych, firm usytuowanych w
systemie gospodarki narodowej.

Makroekonomia – zajmuje się opisem i analizą
zjawisk rozwoju gospodarczego oraz funkcjonowania
gospodarki jako całości, czyli sposobu jej działania z
uwzględnieniem relacji rynku i państwa.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Ekonomia pozytywna opisuje istniejącą rzeczywistość,
czyli zajmuje się światem takim, jaki on jest, a nie
takim jak powinien być.
Zwolennicy takiego podejścia powstrzymują się od
wyrażania sądów wartościujących.
Sądy pozytywne - badacz rzeczywistości społeczno-
gospodarczej, odwołując się do faktów, stara się w sposób
maksymalnie bezstronny, przy użyciu naukowych metod,
wyjaśniać prawidłowości dotyczące tej rzeczywistości i
odpowiedzieć na pytania typu: jakie zjawiska, procesy i
działania mają istotny wpływ na gospodarkę?, jakie są
przyczyny, uwarunkowania i następstwa pewnych
zjawisk?, do jakich skutków prowadzą określone działania
ludzi?.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Ekonomia normatywna dostarcza zaleceń i
rekomendacji opartych na subiektywnych sądach
wartościujących.

Ocenia rzeczywistość gospodarczą według wartości i
norm etycznych.

Sądy normatywne - badacz wyraża swoje przekonania
i formułuje zalecenia oparte na subiektywnym
wartościowaniu zjawisk, gdy np. próbuje mówić
ludziom, jak otaczający ich świat powinien wyglądać, co
jest dla nich dobre, a co złe, co jest sprawiedliwe, a co
niesprawiedliwe, co należałoby zrobić, aby świat był
lepszy.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Metoda ekonomii - wg O. Lange ekonomia posługuje się

metodą składającą się z trzech następujących po
sobie faz:

1.

abstrakcja
Myślowe wyodrębnienie stale powtarzających się
elementów procesu gospodarczego oraz formułowanie
pojęć wyrażających wspólne własności tego procesu.

2.

stopniowa konkretyzacja
Uwzględnienie coraz bardziej szczegółowych
elementów procesu gospodarczego i związków
zachodzących między nimi.

3.

weryfikacja
Porównanie rezultatów otrzymanych na drodze
stopniowej konkretyzacji z badaną rzeczywistością.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Sposoby wnioskowania:

1.

dedukcja

Wysuwanie wniosków wynikających z przesłanek.

(np. z przesłanki, że na wakacje jeździmy zwykle
latem wynika, że może to być w czerwcu, lipcu lub
w sierpniu)

2.

redukcja

Uzasadnianie przesłanek na postawie wynikających
z nich faktów.

(np. z wniosku, że na wakacje jeździmy w czerwcu,
lipcu i sierpniu, uzasadniamy przesłankę, że na
wakacje jeździmy latem)

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

3.

indukcja

Wyprowadzenie wniosków szczegółowych z
przesłanek będących poszczególnymi przypadkami
tych wniosków.

(np. stwierdzamy, że najlepszym samochodem jest
Opel. Stąd wnioskujemy, że samochody
produkowane przez firmy niemieckie są najlepsze)

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Funkcje ekonomii:

1.

poznawcza

Dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach
gospodarczych, o rządzących nimi prawidłowościach
oraz o ich przyczynach i skutkach.

Analizując zjawiska i procesy gospodarcze oraz
interpretując je, ekonomia odsłania panujące w
danej gospodarce mechanizmy rozwiązywania
podstawowych problemów społeczno-
gospodarczych, w tym problemów typu: co, jak i
dla kogo produkować.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

2.

aplikacyjna
Jej ustalenia i wynikające z nich wnioski dostarczają
wskazówek przydatnych w działalności gospodarstw
domowych, przedsiębiorstw, państwa itd.
Wskazówki te ułatwiają podejmowanie decyzji, a
tym samym oddziaływanie na przebieg procesów
gospodarczych.

3.

dydaktyczna
Pozwala podnieść wiedzę ludzką o procesach
zachodzących w gospodarce.

4.

prognozowania
Pozwala na formułowanie prognoz

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Ważną rolę w procesach społeczno-gospodarczych
odgrywają stosunki własnościowe, czyli stosunki
powstające między ludźmi w związku z korzystaniem z
dóbr oraz decydowaniem o nich.

Rzutują one na całokształt stosunków społecznych, w
tym zwłaszcza na stosunki ekonomiczne.

Stosunki społeczne – zależności między ludźmi w
związku z pełnionymi przez nich rolami w społeczeństwie.

Stosunki ekonomiczne – stosunki powstające między
ludźmi w procesie produkcji, podziału, wymiany i
konsumpcji dóbr; stanowią część stosunków społecznych.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Własność - zbiór efektywnie wykorzystywanych
uprawnień (praw własności), jakimi dany podmiot
własności (właściciel) dysponuje w odniesieniu do
określonego obiektu (przedmiotu) własności.

Podmiot własności - ten kto jest uznany za
właściciela

Przedmiot własności - to co uznajemy za obiekt
własności

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Klasyfikacja własności:

•

własność prywatna
Zbiór uprawnień własnościowych do określonych
obiektów, w którym prawa własności poszczególnych
jednostek są wyłączne i dobrowolnie przekazywalne.

•

własność publiczna
Zbiór uprawnień własnościowych do określonych
obiektów, w którym prawa własności poszczególnych
jednostek nie są wyłączne i dobrowolnie
przekazywalne.
Własność publiczna wiąże się ze znacznie większymi
ograniczeniami praw poszczególnych jedostek do
danego obiektu.

•

własność spółdzielcza.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Typy własności prywatnej ze względu na kryteria

społeczno – ekonomiczne:

•

własność kapitalistyczna
Prywatna własność kapitału wykorzystywanego do
prowadzenia działalności gospodarczej opartej na
regularnym zatrudnianiu pracowników najemnych i
nastawionej na osiąganie możliwie największego
dochodu pieniężnego.
Kapitalista – przedsiębiorca prowadzący tego typu
działalność.
Zysk – dochód uzyskiwany przez kapitalistę z
działalności gospodarczej.
Własność indywidualnego kapitalisty, kapitalistyczna
własność zbiorowa, kapitalistyczna własność
międzynarodowa.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

•

własność drobnotowarowa
Własność rodzin lub osób prowadzących samodzielnie
działalność gospodarczą, nie zatrudniających
regularnie pracowników najemnych.
Własność zasobów kapitałowych skupionych w
niewielkich zakładach rzemieślniczych, usługowych,
gospodarstwach rolnych.
Często głównym motywem osób prowadzących tego
typu działalność jest zaspokojenie własnych potrzeb i
zapewnienie sobie miejsca pracy.

•

własność pracownicza
Skupiony w przedsiębiorstwie kapitał należy do
zatrudnionych w nim pracowników (np. pracownicza
własność akcji).

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Obieg okrężny w gospodarce

W gospodarce istnieją dwa podstawowe rodzaje
podmiotów: gospodarstwa domowe i
przedsiębiorstwa.

Załóżmy, że rynek dzieli się na rynek dóbr
konsumpcyjnych i kapitałowych oraz na rynek zasobów.

Gospodarstwa domowe potrzebują towarów
produkowanych przez przedsiębiorstwa, które sprzedają je
na rynku dóbr i usług.

Powoduje to przepływ dóbr i usług od przedsiębiorstw do
gospodarstw domowych, a w stronę przeciwną -
strumienia wydatków.

WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

Jednocześnie gospodarstwa domowe są właścicielami
czynników wytwórczych (kapitału, pracy i ziemi),
niezbędnych do prowadzenia działalności produkcyjnej
przez przedsiębiorstwa i mogą je sprzedawać na rynku
czynników wytwórczych.
Kiedy to nastąpi wyprowadzony zostanie strumień
dochodów - w postaci płac, procentów i zysków - od
przedsiębiorstw do gospodarstw domowych.
Sprzedaż i zakup zasobów oraz sprzedaż i zakup dóbr
są rzeczowymi strumieniami gospodarki.
Towarzyszą im strumienie pieniężne skierowane w
przeciwnym kierunku.