Choroby wirusowe:
Choroby wirusowe:
Różyczka, Świnka
Różyczka, Świnka
Różyczka- (łac. RUBEOLA )
Różyczka- (łac. RUBEOLA )
to choroba (wywołana przez wirus
to choroba (wywołana przez wirus
różyczki, atakujący drogi oddechowe)
różyczki, atakujący drogi oddechowe)
wieku dziecięcego, przebiegająca zwykle
wieku dziecięcego, przebiegająca zwykle
łagodnie z plamistą różową wysypką
łagodnie z plamistą różową wysypką
na skórze, nieżytem gardła i obrzękiem
na skórze, nieżytem gardła i obrzękiem
węzłów limfatycznych, zwłaszcza
węzłów limfatycznych, zwłaszcza
karkowych i okolicy potylicy, najczęściej
karkowych i okolicy potylicy, najczęściej
bezgorączkowo. Często jednak przebiega
bezgorączkowo. Często jednak przebiega
bezobjawowo.
bezobjawowo.
Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową.
Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową.
Okres wylęgania choroby stanowi od 12
Okres wylęgania choroby stanowi od 12
do 23 dni (w tym czasie wirus
do 23 dni (w tym czasie wirus
rozprzestrzenia się w węzłach chłonnych),
rozprzestrzenia się w węzłach chłonnych),
zaś 7 dni przed wystąpieniem wysypki
zaś 7 dni przed wystąpieniem wysypki
rozpoczyna się okres zaraźliwości, który
rozpoczyna się okres zaraźliwości, który
kończy się 3 – 5 dni po wystąpieniu
kończy się 3 – 5 dni po wystąpieniu
wysypki. Najczęściej dzieci chorują
wysypki. Najczęściej dzieci chorują
na różyczkę zimą i wczesną wiosną.
na różyczkę zimą i wczesną wiosną.
Jednym z początkowych objawów różyczki są
Jednym z początkowych objawów różyczki są
powiększone i bolesne przy dotykaniu węzły chłonne
powiększone i bolesne przy dotykaniu węzły chłonne
na potylicy, za uszami i na szyi. Czasami obrzęk
na potylicy, za uszami i na szyi. Czasami obrzęk
węzłów utrzymuje się przez parę tygodni, ale nie jest
węzłów utrzymuje się przez parę tygodni, ale nie jest
to niebezpieczne dla dziecka. Łagodna gorączka
to niebezpieczne dla dziecka. Łagodna gorączka
także charakteryzuje różyczkę. W drugim / trzecim
także charakteryzuje różyczkę. W drugim / trzecim
dniu choroby na skórze pojawia się płaska, drobna
dniu choroby na skórze pojawia się płaska, drobna
czerwonoróżowa wysypka, utrzymująca się przez
czerwonoróżowa wysypka, utrzymująca się przez
kilka dni. Wysypka na twarzy i tułowiu podobna jest
kilka dni. Wysypka na twarzy i tułowiu podobna jest
bardzo do odrowej, jednak same objawy są mniejsze
bardzo do odrowej, jednak same objawy są mniejsze
i stan chorego jest lepszy. Drobne plamki w ciągu
i stan chorego jest lepszy. Drobne plamki w ciągu
paru godzin zlewają się ze sobą, tak, że skóra wydaje
paru godzin zlewają się ze sobą, tak, że skóra wydaje
się bardziej zaczerwieniona niż pokryta wysypką.
się bardziej zaczerwieniona niż pokryta wysypką.
W ciągu 2-3 dni wysypka znika i nie
W ciągu 2-3 dni wysypka znika i nie
pozostawia żadnych śladów, reszta
pozostawia żadnych śladów, reszta
objawów także ustępuje w okolicy 4 /
objawów także ustępuje w okolicy 4 /
5 dnia choroby. Bywa, że
5 dnia choroby. Bywa, że
Rubeola
Rubeola
nie
nie
jest rozpoznana, gdyż nie zawsze
jest rozpoznana, gdyż nie zawsze
widoczne są jej typowe objawy: czyli
widoczne są jej typowe objawy: czyli
wysypka i powiększone węzły chłonne.
wysypka i powiększone węzły chłonne.
Mimo, że różyczka jest chorobą łagodną
Mimo, że różyczka jest chorobą łagodną
i powikłania przemawiają bardzo rzadko, to
i powikłania przemawiają bardzo rzadko, to
jednak są bardzo niebezpieczne –
jednak są bardzo niebezpieczne –
w szczególności, kiedy choroba ujawnia się
w szczególności, kiedy choroba ujawnia się
u kobiet w ciąży (do 12 tygodnia). Choroba
u kobiet w ciąży (do 12 tygodnia). Choroba
może spowodować bardzo poważne zmiany
może spowodować bardzo poważne zmiany
rozwojowe. Fetopatie spowodowane zakażeniem
rozwojowe. Fetopatie spowodowane zakażeniem
wirusem różyczki
wirusem różyczki
in utero
in utero
noszą nazwę
noszą nazwę
zespołu
zespołu
Gregga
Gregga
(zespół Gregga, to zespół wrodzonych
(zespół Gregga, to zespół wrodzonych
wad wywołanym zakażeniem
wad wywołanym zakażeniem
wewnątrzmacicznym płodu, wirusem różyczki).
wewnątrzmacicznym płodu, wirusem różyczki).
W Skład zespołu
W Skład zespołu
wchodzą:
wchodzą:
* uszkodzenie mózgu - microcephalia,
* uszkodzenie mózgu - microcephalia,
* wady gałek ocznych - katarakta, jaskra,
* wady gałek ocznych - katarakta, jaskra,
zapalenie siatkówki i naczyniówki, małoocze,
zapalenie siatkówki i naczyniówki, małoocze,
* wady serca i dużych naczyń - ubytki
* wady serca i dużych naczyń - ubytki
przegrody międzyprzedsionkowej
przegrody międzyprzedsionkowej
i międzykomorowej, zwężenie tętnicy
i międzykomorowej, zwężenie tętnicy
płucnej i przetrwały przewód tętniczy,
płucnej i przetrwały przewód tętniczy,
* układ nerwowy,
* układ nerwowy,
* inne - głuchota ośrodkowa, upośledzenie
* inne - głuchota ośrodkowa, upośledzenie
psychoruchowe.
psychoruchowe.
Kobiety w ciąży, które miały kontakt
Kobiety w ciąży, które miały kontakt
z chorym dzieckiem powinny
z chorym dzieckiem powinny
niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Ryzyko wad wrodzonych jest tym
Ryzyko wad wrodzonych jest tym
większe, im wcześniejsza jest ciąża.
większe, im wcześniejsza jest ciąża.
Po 20 tygodniu ryzyko wystąpienia
Po 20 tygodniu ryzyko wystąpienia
wad wrodzonych spada do zera.
wad wrodzonych spada do zera.
Różyczki się nie leczy, podobnie jak większości
Różyczki się nie leczy, podobnie jak większości
chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Gdy
chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Gdy
dziecko ma gorączkę można zastosować
dziecko ma gorączkę można zastosować
naturalne metody jej obniżania lub podać mu
naturalne metody jej obniżania lub podać mu
środki przeciwgorączkowe. Chory powinien
środki przeciwgorączkowe. Chory powinien
pozostawać w domu podczas choroby
pozostawać w domu podczas choroby
i w tydzień po ustąpieniu wysypki. Względne
i w tydzień po ustąpieniu wysypki. Względne
zapobieganie zakażeniu stosuje się wobec
zapobieganie zakażeniu stosuje się wobec
kobiet ciężarnych oraz po ewentualnym
kobiet ciężarnych oraz po ewentualnym
kontakcie z wirusem podaje się
kontakcie z wirusem podaje się
gamma-globulinę.
gamma-globulinę.
Najskuteczniejszą ochroną przed różyczką jest
Najskuteczniejszą ochroną przed różyczką jest
jednak szczepienie. Można je wykonać, gdy
jednak szczepienie. Można je wykonać, gdy
dziecko ma 13 - 15 miesięcy życia. Trzeba je
dziecko ma 13 - 15 miesięcy życia. Trzeba je
powtórzyć w wieku 13 lat. Szczególnie radzi
powtórzyć w wieku 13 lat. Szczególnie radzi
się szczepić dziewczynki. Odporność
się szczepić dziewczynki. Odporność
na zakażenie przyda się w przyszłości, gdyż
na zakażenie przyda się w przyszłości, gdyż
różyczka jest bardzo niebezpieczna dla kobiet
różyczka jest bardzo niebezpieczna dla kobiet
w pierwszych tygodniach ciąży: jej wirus może
w pierwszych tygodniach ciąży: jej wirus może
spowodować uszkodzenie płodu – jak było to
spowodować uszkodzenie płodu – jak było to
wspomniane wcześniej. Przebycie różyczki
wspomniane wcześniej. Przebycie różyczki
zapewnia odporność do końca życia.
zapewnia odporność do końca życia.
Świnka - nagminne
Świnka - nagminne
zapalenie ślinianek
zapalenie ślinianek
Świnka jest to ostra wirusowa
Świnka jest to ostra wirusowa
choroba zakaźna przebiegająca z
choroba zakaźna przebiegająca z
gorączką i bolesnym obrzękiem
gorączką i bolesnym obrzękiem
gruczołów ślinowych - najczęściej
gruczołów ślinowych - najczęściej
przyusznych, rzadziej
przyusznych, rzadziej
podżuchwowych lub podjęzykowych
podżuchwowych lub podjęzykowych
i nierzadko z objawami ze strony
i nierzadko z objawami ze strony
centralnego układu nerwowego
centralnego układu nerwowego
Źródło zakażenia
Źródło zakażenia
Źródłem zakażenia jest chory
Źródłem zakażenia jest chory
człowiek oraz osoby z
człowiek oraz osoby z
bezobjawowym przebiegiem
bezobjawowym przebiegiem
choroby.
choroby.
Drogi szerzenia
Drogi szerzenia
Do zakażenia dochodzi głównie
Do zakażenia dochodzi głównie
drogą kropelkową lub przez kontakt
drogą kropelkową lub przez kontakt
bezpośredni z chorym; rzadziej
bezpośredni z chorym; rzadziej
przez kontakt pośredni (przedmioty
przez kontakt pośredni (przedmioty
świeżo zakażone śliną osób
świeżo zakażone śliną osób
chorych).
chorych).
Wrota zakażenia
Wrota zakażenia
Wrotami zakażenia jest błona
Wrotami zakażenia jest błona
śluzowa górnych dróg
śluzowa górnych dróg
oddechowych, gdzie następuje
oddechowych, gdzie następuje
namnażanie wirusa i rozsiew za
namnażanie wirusa i rozsiew za
pośrednictwem krwi do narządów
pośrednictwem krwi do narządów
wewnętrznych. Choroba zaczyna się
wewnętrznych. Choroba zaczyna się
nagle.
nagle.
Objawy i przebieg choroby
Objawy i przebieg choroby
Okres wstępnych objawów jest dość krótki,
Okres wstępnych objawów jest dość krótki,
objawy w nim występujące mało
objawy w nim występujące mało
charakterystyczne. U chorego może pojawić się
charakterystyczne. U chorego może pojawić się
złe samopoczucie, ogólne rozbicie, utrata
złe samopoczucie, ogólne rozbicie, utrata
łaknienia, dreszcze, podwyższona ciepłota ciała,
łaknienia, dreszcze, podwyższona ciepłota ciała,
a u dzieci dodatkowo wymioty i bóle brzucha.
a u dzieci dodatkowo wymioty i bóle brzucha.
Po okresie objawów wstępnych następuje
Po okresie objawów wstępnych następuje
szybkie powiększanie gruczołów ślinowych,
szybkie powiększanie gruczołów ślinowych,
najczęściej w okolicy przyusznej, sugerujące
najczęściej w okolicy przyusznej, sugerujące
czasami zapalenie ucha środkowego.
czasami zapalenie ucha środkowego.
Obrzęk może być jednostronyy, stopniowo w ciągu
Obrzęk może być jednostronyy, stopniowo w ciągu
24 - 48 godz. powstaje obrzmienie drugiej ślinianki.
24 - 48 godz. powstaje obrzmienie drugiej ślinianki.
Narastającemu obrzękowi towarzyszy ból nasilający
Narastającemu obrzękowi towarzyszy ból nasilający
się przy jedzeniu kwaśnych potraw. W okresie
się przy jedzeniu kwaśnych potraw. W okresie
powiększenia ślinianek nadal utrzymują się objawy
powiększenia ślinianek nadal utrzymują się objawy
ogólne, takie jak złe samopoczucie , ogólne rozbicie
ogólne, takie jak złe samopoczucie , ogólne rozbicie
oraz gorączka ( na ogół niezbyt wysoka, trwająca
oraz gorączka ( na ogół niezbyt wysoka, trwająca
około tygodnia). Wirus świnki atakuje narządy
około tygodnia). Wirus świnki atakuje narządy
wywodzące się z mezenchymy, dlatego, oprócz
wywodzące się z mezenchymy, dlatego, oprócz
gruczołów ślinowych , dodatkowo, w różnym
gruczołów ślinowych , dodatkowo, w różnym
stopniu, mogą być zajęte narządy, takie jak
stopniu, mogą być zajęte narządy, takie jak
tarczyca, gruczoły sutkowe, trzustka, jajniki, jądra,
tarczyca, gruczoły sutkowe, trzustka, jajniki, jądra,
najądrza oraz ośrodkowy układ nerwowy.
najądrza oraz ośrodkowy układ nerwowy.
W 10 do 15% przypadków dochodzi do
W 10 do 15% przypadków dochodzi do
świnkowego zapalenia opon mózgowo-
świnkowego zapalenia opon mózgowo-
rdzeniowych i mózgu. W tym przypadku
rdzeniowych i mózgu. W tym przypadku
objawy w postaci bólów głowy,
objawy w postaci bólów głowy,
nudności, wymiotów rozpoczynają się w
nudności, wymiotów rozpoczynają się w
5-7 dniu po wystąpieniu stanu
5-7 dniu po wystąpieniu stanu
zapalnego ślinianek. Mogą również
zapalnego ślinianek. Mogą również
występować stany zapalne ośrodkowego
występować stany zapalne ośrodkowego
układu nerwowego bez zajęcia ślinianek
układu nerwowego bez zajęcia ślinianek
i objawów sugerujących świnkę
i objawów sugerujących świnkę
Trwałym następstwem poświnkowego
Trwałym następstwem poświnkowego
zapalenia opon mózgowo rdzeniowych
zapalenia opon mózgowo rdzeniowych
może być uszkodzenie nerwu
może być uszkodzenie nerwu
słuchowego i jednostronna głuchota.
słuchowego i jednostronna głuchota.
Innym częstym powikłaniem,zwłaszcza
Innym częstym powikłaniem,zwłaszcza
u osób chorujących na świnkę w wieku
u osób chorujących na świnkę w wieku
dojrzałym jest zapalenie trzustki i jąder.
dojrzałym jest zapalenie trzustki i jąder.
Wrażliwość na zakażenie -
Wrażliwość na zakażenie -
powszechna. Po przebyciu choroby
powszechna. Po przebyciu choroby
występuje trwała odporność.
występuje trwała odporność.
Niemowlęta do 6- 8 -miesiąca życia
Niemowlęta do 6- 8 -miesiąca życia
chorują rzadko, ponieważ posiadają
chorują rzadko, ponieważ posiadają
przeciwciała ochronne przekazane
przeciwciała ochronne przekazane
przez matkę.
przez matkę.
Leczenie i zapobieganie
Leczenie i zapobieganie
Leczenie świnki jest wyłącznie
Leczenie świnki jest wyłącznie
objawowe; brak jest środków swoiście
objawowe; brak jest środków swoiście
działających. Należy zwrócić główną
działających. Należy zwrócić główną
uwagę na właściwe pielęgnowanie
uwagę na właściwe pielęgnowanie
chorego dziecka, zalecając pobyt w
chorego dziecka, zalecając pobyt w
łóżku przez okres utrzymywania się
łóżku przez okres utrzymywania się
objawów klinicznych, częste pojenie
objawów klinicznych, częste pojenie
lub płukanie ust.
lub płukanie ust.
Ulgę przynosi stosowanie miejscowo
Ulgę przynosi stosowanie miejscowo
okładów ogrzewających na ślinianki.
okładów ogrzewających na ślinianki.
Zapobieganie śwince ogranicza się do
Zapobieganie śwince ogranicza się do
izolacji chorego przez okres
izolacji chorego przez okres
utrzymywania się objawów klinicznych
utrzymywania się objawów klinicznych
(nie krócej niż 9 dni). Nie stosuje się
(nie krócej niż 9 dni). Nie stosuje się
izolacji osób kontaktujących się z chorym.
izolacji osób kontaktujących się z chorym.
Obecnie w zapobieganiu tej chorobie
Obecnie w zapobieganiu tej chorobie
coraz szerzej stosowane są szczepienia
coraz szerzej stosowane są szczepienia
Jak śwince zapobiegać?
Jak śwince zapobiegać?
Każdy na pewno zadaje sobie pytanie jak uniknąć tej
Każdy na pewno zadaje sobie pytanie jak uniknąć tej
choroby. Zapobieganie śwince uwzględnia izolację
choroby. Zapobieganie śwince uwzględnia izolację
chorego przez okres utrzymywania się objawów
chorego przez okres utrzymywania się objawów
klinicznych. Jednak okres zaraźliwości rozpoczyna się
klinicznych. Jednak okres zaraźliwości rozpoczyna się
2 – 6 dni przed wystąpieniem objawów klinicznych i
2 – 6 dni przed wystąpieniem objawów klinicznych i
trwa do 9 dni od początku choroby. Ta izolacja
trwa do 9 dni od początku choroby. Ta izolacja
najczęściej jest spóźniona ponieważ zakaźność
najczęściej jest spóźniona ponieważ zakaźność
chorego występuje, gdy nie możemy jeszcze świnki
chorego występuje, gdy nie możemy jeszcze świnki
rozpoznać. Czyli ktoś już zarażony, a nie mający
rozpoznać. Czyli ktoś już zarażony, a nie mający
jeszcze objawów, zaraża swoje otoczenie. Świnka
jeszcze objawów, zaraża swoje otoczenie. Świnka
przebiegająca bez stanu zapalnego ślinianek jest
przebiegająca bez stanu zapalnego ślinianek jest
również zaraźliwa. Czyli ktoś może myśleć, że jest po
również zaraźliwa. Czyli ktoś może myśleć, że jest po
prostu przeziębiony, gdyż nie rozwinęły się u niego
prostu przeziębiony, gdyż nie rozwinęły się u niego
objawy typowe dla świnki, i jednocześnie rozsiewać
objawy typowe dla świnki, i jednocześnie rozsiewać
wirusa w swoim otoczeniu.
wirusa w swoim otoczeniu.
Jak postępować w przypadku
Jak postępować w przypadku
kontaktu z osoba chorą? Pamiętać
kontaktu z osoba chorą? Pamiętać
należy jak wirus się rozprzestrzenia
należy jak wirus się rozprzestrzenia
– drogą kropelkową. Należy więc
– drogą kropelkową. Należy więc
unikać picia z jednego kubka,
unikać picia z jednego kubka,
dokładnie myć sztućce, myć ręce
dokładnie myć sztućce, myć ręce
itp. Słowem zachować zdrowy
itp. Słowem zachować zdrowy
rozsądek.
rozsądek.
Szczepienia ochronne.
Szczepienia ochronne.
Od niedawna jest sposób na świnkę. Tym sposobem
Od niedawna jest sposób na świnkę. Tym sposobem
są szczepienia. Po zaszczepieniu, nawet jeśli dziecko
są szczepienia. Po zaszczepieniu, nawet jeśli dziecko
zachoruje (a może udać się uniknąć tej choroby) –
zachoruje (a może udać się uniknąć tej choroby) –
świnka będzie miała lekki przebieg. Jest to najlepszy
świnka będzie miała lekki przebieg. Jest to najlepszy
sposób na uniknięcie powikłań. W Polsce na przykład
sposób na uniknięcie powikłań. W Polsce na przykład
małe dzieci są szczepione obowiązkowo w wieku 13-
małe dzieci są szczepione obowiązkowo w wieku 13-
14 m-cy (szczepienie bezpłatne). Szczepionka jest
14 m-cy (szczepienie bezpłatne). Szczepionka jest
skuteczna do ok. 7 roku życia. Zalecane jest kolejne
skuteczna do ok. 7 roku życia. Zalecane jest kolejne
szczepienie w 7 roku życia (w Polsce – płatne).
szczepienie w 7 roku życia (w Polsce – płatne).
Szczepienia zalecane to takie, które każda dbająca o
Szczepienia zalecane to takie, które każda dbająca o
zdrowie i prawidłowy rozwój dziecka matka powinna
zdrowie i prawidłowy rozwój dziecka matka powinna
wykonać. Jednak z uwagi na brak środków w budżecie
wykonać. Jednak z uwagi na brak środków w budżecie
państwa, koszt zakupu szczepionki pokrywają rodzice.
państwa, koszt zakupu szczepionki pokrywają rodzice.
W państwach, w których wprowadzono
W państwach, w których wprowadzono
masowe szczepienia przeciw śwince,
masowe szczepienia przeciw śwince,
roczne liczby zachorowań, jak również
roczne liczby zachorowań, jak również
zapadalność, zdecydowanie spadły.
zapadalność, zdecydowanie spadły.
Według danych WHO spośród 214
Według danych WHO spośród 214
państw, będących członkami Światowej
państw, będących członkami Światowej
Organizacji Zdrowia, aż 82 państwa
Organizacji Zdrowia, aż 82 państwa
wprowadziły masowe szczepienia
wprowadziły masowe szczepienia
przeciw śwince.
przeciw śwince.
Od lat siedemdziesiątych połączono szczepionki
Od lat siedemdziesiątych połączono szczepionki
przeciw odrze, śwince i różyczce w jedną ampułkę -
przeciw odrze, śwince i różyczce w jedną ampułkę -
dzięki temu dziecko przy jednym ukłuciu nabywa
dzięki temu dziecko przy jednym ukłuciu nabywa
odporności przeciwko trzem chorobom zakaźnym.
odporności przeciwko trzem chorobom zakaźnym.
Od tego czasu liczba zachorowań w krajach, w
Od tego czasu liczba zachorowań w krajach, w
których szczepionka ta jest obowiązkowa,
których szczepionka ta jest obowiązkowa,
systematycznie maleje. Szwecja i Finlandia są już
systematycznie maleje. Szwecja i Finlandia są już
praktycznie wolne od zachorowań na odrę i na
praktycznie wolne od zachorowań na odrę i na
świnkę. W krajach, które nie stosują powszechnych i
świnkę. W krajach, które nie stosują powszechnych i
obowiązkowych szczepień świnka i różyczka pojawia
obowiązkowych szczepień świnka i różyczka pojawia
się epidemicznie co 2 -4 lata, szczególnie często
się epidemicznie co 2 -4 lata, szczególnie często
chorują dzieci uczęszczające do żłobków i
chorują dzieci uczęszczające do żłobków i
przedszkoli.
przedszkoli.
Na zakończenie…
Na zakończenie…
Świat jest tak urządzony, że bytujemy
Świat jest tak urządzony, że bytujemy
razem z wirusami, bakteriami,
razem z wirusami, bakteriami,
pasożytami. Są one przyczyną chorób, z
pasożytami. Są one przyczyną chorób, z
którymi musimy walczyć. Orężem w tej
którymi musimy walczyć. Orężem w tej
walce oprócz leków, szczepień i
walce oprócz leków, szczepień i
fachowej pomocy personelu
fachowej pomocy personelu
medycznego jest wiedza. Mam nadzieje,
medycznego jest wiedza. Mam nadzieje,
że artykuł ten pozwolił lepiej poznać
że artykuł ten pozwolił lepiej poznać
jedną z licznych chorób, przez co też
jedną z licznych chorób, przez co też
umożliwi lepszą ochronę przed nią.
umożliwi lepszą ochronę przed nią.