Choroby wirusowe skóry
Diagnostyka chorób wirusowych:
Metody pośrednie:
Hodowle tkankowe - efekt cytopatogenny
Badania serologiczne (przeciwciała)
Badania cytologiczne i histopatologiczne z zakażonych tkanek
Metody bezpośrednie:
Identyfikacja DN (PCR)
Mikroskopia elektronowa
Wykrywanie antygenu za pomocą znakowanych przeciwciał (met. Immunofluorescencyjne, immunoenzymatyczne i inne)
VZV Varicella zoster virus
Ospa wietrzna (varicella) - ostra choroba zakaźna wieku dziecięcego, cechująca się wykwitami pęcherzykowo-krostkowymi w obrębie skóry i błon śluzowych.
Epidemiologia:
Zakażenie drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt
Najczęściej chorują dzieci 1-14 lat
Okres wylęgania około 2 tygodni
Klinika:
Objawy ogólne (gorączka, bóle głowy, mięśni poprzedzają wystąpienie wykwitów skórnych
Wykwity początkowo rumieniowo-grudkowe, następnie pęcherzykowe i krostkowe, zasychające w strupy (ewolucja zmian 6-7 dni)
Zmianom skórnym często towarzyszy świąd
Często przebarwienia pozapalne, rzadko blizny
Lokalizacja: najliczniej twarz, szyja, owłosiona skóra głowy, tułów
Wolne pozostają dłonie i podeszwy stóp
U części chorych - zajęte błony śluzowe
Czas trwania - 2-4 tygodni
Dzieci - przebieg najczęściej łagodny
Dorośli - cięższy, gorączkowy
Powikłania:
Wirusowe zapalenie płuc, mózgu,
Wtórne bakteryjne infekcje skóry
Profilaktyka:
Szczepienia ochronne (nieobowiązkowe) VARILIX
Dzieci w wieku 9m.ż. - 12r.ż. 1 dawka pow 13r.ż. 2 dawki
Po kontakcie z chorym do 72h
Leczenie:
W łagodnym przebiegu : leki zewnętrzne przeciwświądowe, odkażające i wysuszające (maść cynkowa z anestezyną, sarnol)
W ciężkich, powikłanych przypadkach, u osób z niedoborami odporności acyklovir
Półpasiec (Herpes zoster)
Zakażenie drogą kropelkową w wyniku kontaktu z chorym na ospę wirusemia (ospa) latencja w zwojach czuciowych reaktywacja utajonego zakażenia (reinfekcja endogenna)
Klinka:
W części przypadków reinfekcja ma charakter objawowy (nowotwory, nabyte niedobory odporności np. zakażenie HIV, leczenie immunosupresyjne)
Wystąpienie zmian skórnych poprzedzają nerwobóle, utrzymujące się przez okres trwania choroby (2-3tyg) i po zakończeniu (do kilku miesięcy)
Na rumieniowo-obrzękowym podłożu zgrupowane wykwity pęcherzykowe (z treścią surowiczą), wtórnie - wykwity krostkowe i krwotoczne
Jednostronny układ - zmiany nie przekraczają osi pośrodkowej ciała
Lokalizacja - odpowiada obszarowi unerwienia przez zajęte korzenie tylne lub nerwy czaszkowe
Najczęstsze umiejscowienie: tułów (dermatomy unerwione przez n. międzyżebrowe)
Inne postaci kliniczne:
Twarz - nerwy czaszkowe V, VII, najczęściej zoster ophtalmicus (I g. nerwu trójdzielnego), z zajęciem czoła, okolicy nadoczodołowej, powiek, spojówek, rogówki
Małżowina uszna, przewód słuchowy zewnętrzny, błona bębenkowa : zoster oticus (nerw VIII)
Owłosiona skóra głowy : cranial zoster
Postaci o przebiegu ciężkim:
Zoster generalisatus (2%) - zajęte rozległe obszary skóry, bez jednostronnego układu
Zoster haemorrhagicus (wykwity krwotoczne)
Zoster gangrenosus (wykwity wrzodziejąco-zgorzelinowe)
Powikłania
Neuralgia postherpetica (długotrwałe, uporczywe bóle w obrębie uprzednio zajętego pola korzonkowego, zwłaszcza u pacjentów w podeszłym wieku)
Neuropatie czuciowe i ruchowe
Pozapalne zmętnienie rogówki
Upośledzenie słuchu
Leczenie:
Acyklowir
W przypadkach: rozległych zmian, powikłanych, u osób z poważnymi niedoborami odporności, w półpaścu ocznym - acyklovir w dużej dawce
Leczenie przeciwbólowe NLPZ
Wit. B1, B12
Profilaktyka i leczenie wtórnych infekcji bakteryjnych: środki odkażające, zewnętrzne preparaty antybiotyczne
Herpes Simple virus (HHV-1, HHV-2)
Opryszczka pospolita
Epidemiologia:
Wirusy DNA skórno-neurotropowe
Zakażenia błon śluzowych jamy ustnej i skóry twarzy, rzadziej skóry tułowia i innych okolic (HHV-1)
Infekcje okolicy ano-genitalnej (HHV-2)
Zakażenie pierwotne:
HHV-1: droga kropelkowa (kontakt pozaseksualny) najczęściej w dzieciństwie
HHV-2: kontakt bezpośredni (jedna z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową) - najczęściej młodzi dorośli
Klinika
Występuje znaczna skłonność do nawrotów (wirus w stanie latencji w zwojach czuciowych)
Czynniki wyzwalające reinfekcje:
Inne zakażenia HIV
Ekspozycja na UV
Menstruacja
Stres emocjonalny
Leki immunosupresyjne i inne niedobory odporności
Morfologia wykwitów: początkowo drobne kilkumilimetrowe pęcherzyki na rumienowym wypełnione surowiczym płynem, wtórnie - krostkowe oraz nadżerki pokryte strupami
Objawy podmiotowe - pieczenie, świąd, miejscowa bolesność poprzedzają na 2-3 dni pojawienie się zmian
Krótkotrwały przebieg - 6-10 dni
Możliwy przebieg bezobjawowym zakażenia pierwotnego
Postaci kliniczne:
Stomatitis herpetica - ostre zapalenie dziąseł i jamy ustnej (pierwotne zakażenie HHV-1)
Hermes labialis - opryszczka wargowa (infekcje nawrotowe)
Genital Hermes - opryszczka narządów płciowych
Eczema herpeticum - najczęściej zakażenie pierwotne u dzieci i młodych dorosłych z atopowym zapaleniem skóry, zmiany rozsiane, przebieg gorączkowy
Inne formy zakażenia HHV-1,2:
Opryszczkowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Wirusowe zapalenie mózgu
Nadżerkowe zapalenie rogówki (keratoconiunctivis herpetica)
Wirusowe zapalenie płuc
Opryszczka noworodków (Hermes neonatorum) - ciężka uogólniona postać zakażenia okołoporodowego HHV-2
Rumień wielopostaciowy (zespół Stevens- Johansen) w przebiegu zakażenia HHV-1,2
Leczenie:
Wirusy HHV, podobnie jak VZV są wrażliwe na analogi nukleozydów, lekiem z wyboru jest acyklovir
W opryszczce ograniczonej do niewielkich obszarów miejscowo acyklovir (Zovirax) 5x dziennie
W opryszczce narządów płciowych, opryszczkowym zapaleniu jamy ustnej acyklovir przez tydzień
Przy ciężkim przebiegu duża dawka
Profilaktyka nawracających infekcji acyklovir przez 6 miesięcy
Leki immunosupresyjne(isoprinosine)
Wit. B1,B12
HPV (Human Papilloma Virus)
Zakażenia HPV
Epidemiologia
Wśród wirusów brodawczaka ludzkiego (DNA) wyróżnia się ponad 100 zidentyfikowanych genotypów
HPV wywołuje zmiany o charakterze łagodnych i/lub złośliwych rozrostów w obrębie błon śluzowych i skóry
Typy potencjalne onkogenne mogą inicjować transformację nowotworową (ekspresja genów E5,E6,E7)
Grupa o najwyższym potencjale onkogennym: HPV 16,18,31,33,35,39,45,51,52,56,58,59,68,82 (przewlekłe, utajone infekcje prowadzą do rozwoju nowotworów, zwłaszcza raka szyjki macicy i sromu)
HPV wywołuje infekcje u około 15% z narażonych
Przy użyciu PCR,HPV wykrywany jest w 70% nowotworów skó®y i 90% błon śluzowych narządów płciowych
Diagnostyka zakażenia HPV
Badania cytologiczne z szyjki macicy metodą Bethesda
Badania histopatologiczne ze zmian skórnych (obecność koilocytów)
Identyfikacja genotypów onkogennych (PCR)
Zakażenia HPV - brodawki
Brodawki powstają w wyniku:
Pobudzenia zakażonych komórek do łagodnego rozplemu
Degeneratywnego uszkodzenia komórek
Grupa brodawek obejmuje
Brodawki rąk, stóp, narządów płciowych (kłykciny kończyste), brodawki płaskie
Brodawki cechuje:
Znaczna zakaźność, zwłaszcza wśród ludzi młodych
Do ich wystąpienia predysponują niedobory immunologiczne (w zakresie odpowiedzi komórkowej)
Brodawki zwykłe (verrucae vulgares)
Etiologia HPV 2,4,7
Klinika
Szarobrunatne lub barwy skóry grudki o hiperkeratotycznej powierzchni
Często wykwity mnogie, z tendencją do grupowania się
Najczęstsza lokalizacja: palce rąk, wały paznokciowe
Bez dolegliwości
Czas inkubacji: tygodnie - miesiące
Przebieg przewlekły
Przez autoinokulację mogą powstawać nowe
Tendencja do samoistnego ustępowania
Brodawki stóp (verrucae plantares)
Etiologia
HPV1 - brodawki typu myrmecia
HPV2 - brodawki mozaikowe
Klinika
Zmiany typu myrmecia:
Pojedyncze, głęboko wnikające w skórę
Bolesne
Z czerwono-brunatnymi punkcikowa tymi przebarwieniami (zakrzepy w drobnych kapilarach)
Pozostawiają odporność (rzadko infekcje)
Tendencja do samoistnego ustępowania
Brodawki mozaikowate:
Powierzchowne, rozległe
Liczne, z tendencją do zlewania się
Niebolesne
Często nawroty
Leczenie:
Farmakologiczne
Preparaty zawierające kwas salicylowy, mlekowy i 5-fluorouracyl do stosowania miejscowego (Brodacid)
5%imiquimod (Aldara)
Zabiegowe (krioterapia, wyłyżeczkowanie,…)
Brodawki płciowe (kłykciny kończyste - codylomata acuminata)
Egzotroficzne, kalafiorowa te wykwity o charakterze łagodnego rozplemu
Wywołane HPV z grupy niskiego ryzyka onkologicznego 6,11,42,43,44
Choroba przenoszona drogą kontaktów seksualnych
Okres inkubacji: kilkumiesięczny
Lokalizacja - zewnętrzne narządy płciowe
U kobiet - wargi sromowe, okolice krocza, odbytu
U mężczyzn - ujście cewki moczowej, wewnętrzna powierzchnia napletka, rowek zażołędny
Ponadto u obu płci - błony śluzowe jamy ustnej
Duża nawrotność zmian
Samoistne ustępowanie zmian oraz eliminacja wirusa z tkanek
Kontakt z HPV ma większość aktywnej seksualnie populacji a objawy kliniczne stwierdza się u 1%
Czynniki sprzyjające: stany zapalne (wydzielina zapalna, maceracja), ciąża
Powikłania: u mężczyzn stulejka, załupek, u kobiet przy równoległych infekcjach typami onkogenetycznymi dysplazja i rak szyjki macicy
Zakażenia HPV - profilaktyka i leczenie
Szczepienia profilaktyczne
Leczenie: imiquimod (Aldara), podofilotoksyna (Condyline), TCA, krioterapia, elektrokoagulacja, chirurgiczne usuwanie