Budowa i

funkcje

szkieletu

człowieka

Przygotowała : Aneta

Dmowska - Pycka

NARZĄD RUCHU

NARZĄD RUCHU

Układ szkieletowy

Układ mięśniowy

Co to takiego?

Jest to część

organizmu,

odpowiadająca za

utrzymanie postawy i

wykonywanie

ruchów ze względu

na budowę i

właściwości układ

narządów ruchu

człowieka dzielimy na

dwie części.

CZĘŚĆ BIERNA

składająca się

z:

- kości

- stawów

-
chrząstkozrost
ów

- kościozrostów

- węzozrostów

CZĘŚĆ CZYNNA

obdarzona
zdolnością

kurczenia się,

składająca się

z:

- mięśni

- ścięgien

Czy

wiesz…?



Wiesz, że szkielet

noworodka składa się z

około 270 kości, a

dorosłego człowieka już z

206 ?

FUNKCJE SZKIELETU :

- stanowi podporę dla całego organizmu

- określa położenie poszczególnych narządów

względem siebie

- stanowi miejsce przyczepu kości

- przenosi siłę mięśni, co pozwala na wykonywanie

ruchów

- chroni narządy przed urazem mechanicznym

Trzon kręgu – pełni funkcje mechaniczne,

przyjmuje na siebie dźwiganie masy całego ciała.

Łuk kręgowy – osłania rdzeń kręgowy.

Funkcje kości:

- w szpiku znajdują się komórki wytwarzające

komórki krwi

- stanowią magazyn wapnia dla całego organizmu

BUDOWA KOŚCI (kość
długa)

TRZON

NASADA
GÓRNA

NASAD

A

DOLNA

OKOSTN
A

JAMA
SZPIKOWA

SZPIK
KOSTNY

KOŚĆ - budowa
fizyczna

okostna

- włóknista błona ochraniająca kość od zewnątrz – jest silnie

unaczyniona i unerwiona ,odżywia kość ,zawiera komórki kościotwórcze

nasada górna i dolna

- zbudowana jest z tkanki kostnej gąbczastej,

która składa

się z różnej grubości beleczek kostnych,

zapewnia kościom maksymalną

sztywność oraz odporność na działanie sił

trzon

- zbudowany jest z tkanki kostnej zbitej

jama szpikowa

- przestrzeń wypełniona szpikiem kostnym, znajdująca

się

wewnątrz trzonu

szpik kostny

- wypełnia jamę, produkuje wszystkie rodzaje komórek

krwi, u

noworodków jest cały czerwony – w okresie starzenia się organizmu

zmienia się

w żółty

Wiesz, że istnieją kości,

które nie pełnią funkcji

szkieletowych?

Są nimi zęby służące do

rozdrabiania pokarmu i

kostki słuchowe w

uchu środkowym.

Czy

wiesz…?



TKANKA ŁĄCZNA - nadaje ciału określony kształt i

zapewnia łączność

między różnymi jego częściami.

TKANKA CHRZĘSTNA – wytwarza istotę podstawową,
którą wzmacniają włókna białkowe. Buduje przegrodę
nosową, małżowinę uszną i krtań. Tworzy także
powierzchnie stawowe kości.

TKANKA KOSTNA – tworzy szkielet człowieka,
podtrzymuje i usztywnia ciało oraz osłania najważniejsze
narządy.

Rodzaje tkanki kostnej:
- zbita o ścisłym utkaniu, położona na zewnątrz kości
- gąbczasta tworzy wewnętrzną warstwę kości

Budowa chemiczna
Kości wytwarzają następujące substancje:

- kolagen– dzięki takiej budowie kości mogą wytrzymać
znaczne napięcia wywołane przez mięśnie
- cukry złożone – nadają kości twardość
- fosforan wapnia – związek nieorganiczny, nadaje kościom
twardość
- sole wapnia - nadają kości twardość, czynią ją odporną na
ściskanie i ścieranie.
Składniki organiczne stanowią ok. 30% masy kości, a składniki
mineralne ok. 70%.
Osseina - (sus. organiczna) jest aktywnym składnikiem
organicznym, zawierającym białka niekolagenowe i kolagen.
Nadaje kości elastyczność,
a sole mineralne- twardość i kruchość. Z wiekiem ilość soli
mineralnych zwiększa się, a zmniejsza zawartość zw.org. –jest
to przyczyna większej
podatności kości na złamania.

KSZTAŁT KOŚCI:
1.kości długie - mają trzon, 2 nasady bliższa i dalsza, służą do

dźwigania mięśni; kości kończyn, np. udowa, ramienna,
promieniowa, śródręcza, itp.

2.kości płaskie - szerokie, powyginane cienkie płyty, budują

mocne i trwałe puszki lub tworzą powierzchnie dla szerokich
mięśni, np. sklepienia czaszki, łopatka, mostek, kości
biodrowe.

3.kości krótkie - są równomiernie rozwinięte we wszystkich

kierunkach, tworzą sprężyste człony lub sklepienia i występują
tam gdzie potrzebna jest mała ruchomość a duża
wytrzymałość. Są kości stępu i kości nadgarstka.

4.kości pneumatyczne - zawierają puste przestrzenie wysłane

błoną śluzową i wypełnione powietrzem - zmniejszają w ten
sposób ciężar kości (czołowa, sitowa, klinowa, szczękowa).

5.kości różnokształtne - nie dają się zaliczyć do innych grup

(kręgi, kości twarzoczaszki).

RODZAJE POŁĄCZEŃ

KOŚCI

RODZAJE POŁĄCZEŃ KOŚĆI

NIERUCHOME =

kościozrosty

PÓŁRUCHOMWE =

chrząstkozrosty

RUCHOME =

stawy

STAWY

KULISTE

ZAWIASOWE

SIODEŁKOWE

KOŚCI PROSTE I

ZŁOŻONE

Połączenia kości:
a) szwy (połączenia nieruchome)

b) stawy (połączenia ruchome)

- stawy obrotowe (krążki międzykręgowe zbudowane z

tkanki chrzęstnej amortyzują siły działające wzdłuż osi

kręgosłupa)

- staw nadgarstkowy (kości przesuwają się jedna w

stosunku do drugiej w jednej płaszczyźnie)

- stawy zawiasowy (kości zmieniają kąt wzajemnego

położenia), np. kość przedramienia i ramieniowa

- stawy panewkowe (ruch kości odbywa się na wielu

płaszczyznach), np. staw biodrowy

Stawy zbudowane są z:

- torebki stawowej (produkuje maź stawową)

- więzadeł (wzmacniają połączenia między kośćmi)

- łąkotki (zabezpiecza dodatkowo połączone kości)

- chrząstki stawowej

- mazi stawowej (pokrywa poruszające się względem

siebie powierzchnie)

POŁĄCZENIA KOŚCI
Ścisłe - nie ma możliwości przemieszczenia się

kości względem siebie (kości czaszki- ich brzegi
dostosowane są do siebie kształtem. Taki typ
połączenia to szew).

Półścisłe- między dwoma zakończeniami

kostnymi znajdują się krążki chrzęstne lub
chrzęstno-włókniste (między kręgami), dzięki nim
kręgosłup wykazuje ruchomość.

Ruchome- połączenia kości zapewniają szeroki

zakres ruchów.

CZASZKA

ŻUCHWA –

jedyna

ruchoma

część

czaszki

KOŚCI

NOSOWE -

tworzą

grzbiet nosa

KOŚĆ

CZOŁOWA –

tworzy

przednią część

sklepienia

czaszki

KOŚCI

SZCZĘKOWE

KOŚCI

JARZMOWE –

tworzą kostne

rusztowanie

policzków

KOŚĆ
POTYLICZNA

/widok z

przodu/

CZASZKA

KOŚĆ CZOŁOWA –

tworzy przednią

część sklepienia

czaszki

KOŚCI

CIEMIENIOWE –

tworzą sklepienie i

ściany boczne

czaszki

KOŚĆ

POTYLICZNA –

ogranicza czaszkę

od tyłu, znajduje

się w niej otwór

potyliczny, przez

który przechodzi

rdzeń przedłużony

KOŚCI

SKRONIOWE -

tworzą podstawę i

ściany boczne

czaszki

KOŚĆ KLINOWA

– leży w

podstawie czaszki

/widok z boku/

KRĘGOSŁUP

Kręgosłup składa się z kości,
zwanych

Górny koniec kręgosłupa

podpiera

czaszkę, dolny łączy się z

kośćmi

miednicy.
Składa się z 33-34 kręgów
podzielnych na pięć odcinków.
Kręgosłup jest:
osią i główną podporą ciała;
narządem ruchu;
osłoną dla rdzenia

kręgowego;

KRĘGAMI

KRĘGI

wyrostek
kolczasty

wyrostek stawowy
górny

trzon kręgu

wyrostek stawowy

dolny

wyrostek
poprzeczny

wyrostek
kolczasty

wyrostek

stawowy

górny

powierzchnia

górna trzonu

otwór
kręgowy

wyrostek
poprzeczny

/budowa kręgu
prawdziwego/

Typowy kręg składa się z trzonu i wyrostków

kręgowych. Wyrostki kręgowe są miejscem

przyczepu mięśni. Pomiędzy trzonami

sąsiadujących kręgów umieszczone są

krążki międzykomórkowe, zwane

dyskami. Pełnią one funkcję amortyzującą

w wypadku urazów kręgosłupa oraz

umożliwiają zgięcie, prostowanie, ruchy

boczne i obrotowe.

KLATKA PIERSIOWA

kręgi
piersiowe

most
ek

chrząstki
żebrowe

żebra

rzekome

3 pary

żebra

prawdziwe

7 par

żebra wolne – 2

pary

(niewidoczne

na rysunku)

SZKIELET KLATKI

PIERSIOWEJ składa się z:

12 kręgów piersiowych;
12 par żeber;
mostka
Zależnie od sposobu połączenia z mostkiem

żebra dzielą się na:

żebra prawdziwe (I-VII) – łączą się z mostkiem

bezpośrednio poprzez chrząstki żebrowe;

żebra rzekome (VIII-X) – łączą się ze sobą

poprzez żebro VII – z mostkiem;

żebra wolne (XI, XII) – nie mają połączenia z

mostkiem;

KLATKA PIERSIOWA:

mocna i

sprężysta

(dzięki

budowie chrzęstno-

kostnej)

ochrania narządy

kurczy się i

rozkurcza

(dzięki

ruchomości żeber)

KOŃCZYNA GÓRNA

Kończyna górna dzieli się na obręcz

kończyny górnej (barkową) oraz na część
wolną.

W skład obręczy barkowej wchodzą:
łopatki (2)
obojczyki (2)
Obręcz barkowa stanowi miejsce przyczepu

kończyn górnych. Wolna część kończyny
górnej składa się z kości ramiennej, kości
przedramienia oraz kości ręki.

KOŃCZYNA DOLNA

Kończyna dolna dzieli się na obręcz

kończyny dolnej (miednicową) oraz
część wolną.

W skład obręczy miednicowej wchodzą:
kości biodrowe (2)
kości kulszowe (2)
kości łonowe (2)
kość krzyżowa.

KOŃCZYNA DOLNA -

rzepka

Rzepka – krótka,

płaska, zaokrąglona

kość, współtworząca

staw kolanowy

wierzchołek

podstawa

PŁASKOSTOPIE

Płaskostopie – zniekształcenie stopy polegające na

obniżeniu jej fizjologicznych sklepień, w wyniku czego
staję się płaska.

Przyczyny: nadmierne obciążanie stóp, nadwaga,

niewłaściwe obuwie.

Leczenie: gimnastyka, wkładki korekcyjne, obuwie

ortopedyczne, czasami nawet operacja.