1

Finanse

przedsiębiorstw

Wykład D1

Polityka podziału zysku i teorie

dywidend

2

Polityka podziału zysku

przedsiębiorstwa

3

Na zysku spółek kapitałowych, jako spółek prawa
handlowego mających osobowość prawną, do których
zaliczono spółki akcyjne i spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, ciąży przypadający do zapłacenia
budżetowi podatek dochodowy od osób prawnych,
tworzone z zysku rezerwy pieniężne oraz wypłata
udziałów w zysku (dywidend) właścicielom
zainwestowanego w przedsiębiorstwie kapitału.

Część pozostałości zysku jest zyskiem niepodzielnym
skapitalizowanym w przedsiębiorstwie.

4

Przeznaczenie zysku niepochłoniętego przez podatek
dochodowy od osób prawnych jest pozostawione
decyzji właścicieli zainwestowanego w
przedsiębiorstwie kapitału.

O przeznaczeniu zysku na wypłaty dywidend i
finansowanie rozwoju decydują właściciele kapitału.

Uczestników podziału zysku spółek kapitałowych,
nazwy pokrywanych z niego obciążeń i przeznaczenie
zysku skapitalizowanego w przedsiębiorstwie ukazuje
tabela.

5

Uczestnic

y

Forma udziału

Podstawa
wielkości

udziału

Przeznaczenie

Skarb

Państwa

podatek
dochodowy od

osób
prawnych

dochód

budżet państwa

Właściciel
kapitału

udział w zysku
(dywidendy)

wkłady
kapitałowe

dochody
właścicieli

zysk skapitalizowany w
przedsiębiorstwie

finansowanie
strat
finansowanie

rozwoju

Etapy i uczestnicy podziału zysku spółek
kapitałowych

6

Polityka podziału opodatkowanego zysku zależy od tego,
kto jest właścicielem kapitału zainwestowanego w
przedsiębiorstwie i jaki wpływ mają właściciele na
podział zysku.

W przypadku przedsiębiorstwa prowadzonego w formie
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, decyzje w
sprawie podziału opodatkowanego zysku na część
przeznaczoną dla właścicieli wkładów i część
przeznaczoną na rozwój zapadają na zgromadzeniu
wspólników, a w przypadku spółki akcyjnej – na walnym
zebraniu akcjonariuszy.

7

Właściciele wkładów kapitałowych podejmują decyzje o
podziale opodatkowanego zysku oraz o podziale części
opodatkowanego zysku przeznaczonej dla właścicieli
wkładów.

W przedsiębiorstwie prowadzonym przez spółkę z
ograniczoną odpowiedzialnością zysk przypadający do
udziału wspólnikom dzieli się proporcjonalnie do
wniesionych wkładów. Wielkość udziału wspólnika w
zysku określa się według wielkości jego udziału w
kapitale zakładowym.

8

W przedsiębiorstwie prowadzonym przez spółkę akcyjną,
decyzje w sprawie podziału opodatkowanego zysku i
wielkości wypłacanej dywidendy zapadają na walnym
zebraniu akcjonariuszy, większością głosów, przy czym
obowiązuje zasada: „jedna akcja – jeden głos”. Im więcej
akcji wniesie akcjonariusz do spółki akcyjnej, tym
większy ma udział w zysku, bo każda akcja przynosi mu
taka samą dywidendę.

Im większą część kapitału zakładowego (akcyjnego)
wniesie akcjonariusz do spółki akcyjnej, tym większa
przypada mu część opodatkowanego zysku
przedsiębiorstwa.

9

W spółkach kapitałowych część z zysku
skapitalizowanego odkładana jest na powiększenie
kapitału rezerwowego, chroniącego kapitał zakładowy
(akcyjny) przed zmniejszeniem wskutek strat.

Straty przedsiębiorstwa pochłaniają przede wszystkim
kapitał rezerwowy w spółkach kapitałowych.

Jeżeli straty okażą się wyższe od kapitału rezerwowego
w tych spółkach, to rezerwy pieniężnej może nie
wystarczyć na pokrycie straty.

10

Straty mogą wówczas spowodować zmniejszenie kwot udziału
właścicieli kapitału w zysku lub kwoty kapitalizacji zysku, a w
przypadku dużych rozmiarów, straty mogą pochłonąć część
zainwestowanego w przedsiębiorstwie kapitału zakładowego
(akcyjnego).

W takich przypadkach właściciele zainwestowanego w
przedsiębiorstwie kapitału mogą przydzielić dodatkowe
pieniądze na straty.

Zysk skapitalizowany w przedsiębiorstwie właściciele
zainwestowanego w przedsiębiorstwie kapitału mogą
przeznaczyć albo na rozwój, albo na zwiększenie wypłat
dywidend, albo też w ustalonych proporcjach na oba cele
łącznie.

11

.Ważne dla przedsiębiorstwa i utrwalania jego pozycji na
rynku jest lokowanie skapitalizowanego zysku w rozwój
przedsiębiorstwa. Skapitalizowany zysk właściciele
kapitału mogą lokować w działalność rozwojową. Służą
temu: zakupy i modernizacja obiektów trwałych, postęp
techniczny i organizacyjny, kształcenie i szkolenie
pracowników itp.

Właściciele kapitału zainwestowanego w
przedsiębiorstwie mogą z własnej inicjatywy przekazać
część skapitalizowanego zysku na cele dobroczynne w
postaci darowizn oraz wspomagać fundacje.

12

Polityka i teorie dywidend

13

Każdy akcjonariusz lub udziałowiec spółki jako jej
współwłaściciel ma prawo do uczestniczenia w podziale zysku
spółki – do dywidendy. Ponadto ma prawo do przyszłych,
wyższych zysków przypadających na jego akcje na giełdzie, w
sytuacji gdy spółka zatrzymuje zysk na rozwój.

Akcja, której właścicielem jest akcjonariusz, jest papierem
wartościowym, stwierdzającym uczestnictwo jej właściciela w
kapitale spółki akcyjnej, uprawniającym do udziału w jej
zyskach w formie dywidendy.

Kapitał akcyjny spółki jest wyrażony w papierach
wartościowych o określonej wartości nominalnej. Akcje
opiewają na stałą kwotę.

14

Początki gromadzenia kapitałów akcyjnych sięgają XVII wieku,
w którym zaczęły powstawać w Europie wielkie towarzystwa
handlowe w celu eksploatacji nowo odkrytych krajów
zamorskich (jedną z pierwszych tego rodzaju firm była
Kampania Wschodnio-Indyjska powstała w Holandii w 1602
r.).

W wieku XIX zgromadzono kapitały akcyjne na budowę
wielkich przedsięwzięć: budowa kolei żelaznych, kanałów
żeglugowych, powstanie towarzystw żeglugowych.

Kompleksowo została po raz pierwszy uregulowana we Francji
w kodeksie handlowym Napoleona, wydanym w 1807 roku. W
Polsce – w kodeksie handlowym wprowadzonym
rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z 1934 roku.

15

Ze znacznymi wypłatami dywidend związane jest ponoszenie
dużych kosztów transakcyjnych. Jeśli przedsiębiorstwo
wypłacające dywidendę emituje jednocześnie nowe akcje na
sfinansowanie programu inwestycyjnego, koszty transakcyjne
są włączone do kosztów emisji.

Mogą to być znaczne wydatki, szczególnie istotne przy
mniejszych emisjach akcji. Decyzja natomiast o zatrzymaniu
zysków na reinwestycje nie pociąga za sobą kosztów
transakcyjnych. Jest to tylko operacja księgowa.

Na tej podstawie można by stwierdzić, że pod względem
ponoszonych kosztów transakcyjnych, korzystniejsze jest
zatrzymanie zysków do ich ponownego zainwestowania, niż
wypłata dywidendy.

16

Przy obliczaniu podstawy opodatkowania przedsiębiorstwa
podatkiem dochodowym od osób prawnych, czyli dochodu
(suma wszystkich przychodów ze sprzedaży – koszty
uzyskania przychodów), kwot wypłat dywidend – nie zalicza
się do kosztów uzyskania przychodów.

W ten sposób dolicza się do podstawy obliczenia podatku
dywidendę, co oznacza, że te wypłaty podlegają
opodatkowaniu. Oznacza to większe zainteresowanie
zatrzymaniem zysku w przedsiębiorstwie aniżeli wypłatą
dywidend.

17

Rubner (1966) domaga się ustanowienia prawnych
podstaw do wypłat całości zysku netto w formie
dywidendy. Postuluje on, by zarząd przedsiębiorstwa,
ubiegając się o dodatkowe źródła finansowania , musiał
każdorazowo dowieść, że proponowany program
rozwoju działalności przyniesie wzrost dochodów.

Powinno to zachęcić zarząd do podejmowania decyzji o
odrzuceniu projektów służących głównie celom
prestiżowym firmy. W praktyce przedsiębiorstwa raczej
nie zakładają stuprocentowego wskaźnika wypłat
dywidendy.

18

Przeciwne do poglądów Rubnera jest stanowisko
zajmowane przez Clarksona i Elliota (1969).
Stwierdzają oni, że biorąc pod uwagę koszty
transakcyjne i opodatkowanie, wypłata dywidendy jest
luksusem, na który ani akcjonariusze, ani
przedsiębiorstwo nie powinny sobie pozwalać.

Jednakże i to stanowisko nie ma zazwyczaj
zastosowania w praktyce.

Wstrzymanie wypłat dywidendy uzasadnia się
wyjątkowymi możliwościami inwestycyjnymi i wręcz
koniecznością uzupełnienia własnych środków
zewnętrznymi źródłami finansowania.

19

Istnieje także pogląd, aby przedsiębiorstwo
inwestowało we wszystkie przedsięwzięcia, które
dają przyrost dochodu akcjonariuszom, a
przedsiębiorstwu przyrost zysku netto. Jeśli
pozostanie jeszcze pewna nadwyżka, można ją
przeznaczyć na wypłatę dywidendy.

W trakcie podziału zysku netto wypłata dywidendy
jest brana pod uwagę w pierwszym rzędzie, a
wartością wynikową są zyski zatrzymane.

20

Kierownictwo (zarząd) firmy jest zwykle bardziej
zainteresowane zatrzymaniem zysku aniżeli wypłatą
dywidend.

Zysk zatrzymany umacnia poczucie bezpieczeństwa
i prestiżu kierownictwa, ale także wzrost przyszłej
wartości rynkowej akcji w rezultacie reinwestycji,
wzrost wartości przedsiębiorstwa.

Przeprowadzone badania w Wielkiej Brytanii
pokazują, że w ostatnich latach proporcja podziału
zysku netto między dywidendy a zysk zatrzymany
kształtuje się odpowiednio jak 15 do 85.

21

Zwykle dywidendy wykazują dużo większą stabilność
niż osiągane zyski. Przedsiębiorstwa przestrzegają,
by stosunek wypłat dywidend do osiąganych zysków
cechowała stabilność w długich okresach.

Zmiany w polityce wypłat dywidend są informacją
dla uczestników giełdy.

Wzrost dywidendy jest odbierany jako pozytywny
sygnał, spadek – odwrotnie. Zaprzestanie wypłaty
oddziałuje niekorzystnie na image firmy.