DIAGNOSTYKA

DIAGNOSTYKA

PSYCHO

PSYCHO

-PEDAGOGICZNA

-PEDAGOGICZNA

GENEZA DIAGNOSYTYKI

GENEZA DIAGNOSYTYKI

PSYCHOPEDAGOGICZNEJ

PSYCHOPEDAGOGICZNEJ



Do nauk społecznych pojęcie

Do nauk społecznych pojęcie

diagnozy

diagnozy

wprowadziła w 1917 roku

wprowadziła w 1917 roku

Mary Ellen Richmond

Mary Ellen Richmond

(1861 - 1928) fundamentalnym dziełem

(1861 - 1928) fundamentalnym dziełem

„

„

Social

Social

Diagnosis

Diagnosis

”

”

,

,

w którym to przeniosła zasady

w którym to przeniosła zasady

medyczno-psychiatrycznej i psychologicznej

medyczno-psychiatrycznej i psychologicznej

diagnozy (określanej mianem „badania duszy” -

diagnozy (określanej mianem „badania duszy” -

ang.

ang.

mental examination

mental examination

) na grunt nauk

) na grunt nauk

społecznych (głównie pracy socjalnej).

społecznych (głównie pracy socjalnej).



M. Galus

M. Galus

ke,

ke,

Methoden der Sozialarbeit.

Methoden der Sozialarbeit.

Eine Einführung,

Eine Einführung,

5. Aufl., Weinheim und

5. Aufl., Weinheim und

München 2003, s. 74

München 2003, s. 74

PROFESJONALNA

PROFESJONALNA

DIAGNOZA

DIAGNOZA

Profesjonalna diagnoza

Profesjonalna diagnoza

powinna być:

powinna być:



trafna,

trafna,



dogłębna,

dogłębna,



obiektywna

obiektywna

oraz

oraz

wyczerpująca.

wyczerpująca.

W

W

naukach społecznych

naukach społecznych

każda,

każda,

prawidłowo przeprowadzona

prawidłowo przeprowadzona

diagnoza powinna:

diagnoza powinna:



wynikać z dużej liczby zróżnicowanych informacji

wynikać z dużej liczby zróżnicowanych informacji

(uzyskanych drogą zastosowania wielu technik i

(uzyskanych drogą zastosowania wielu technik i

narzędzi badawczych);

narzędzi badawczych);



bazować na opinii wielu ekspertów;

bazować na opinii wielu ekspertów;



odnosić się do historii badanego oraz do jego

odnosić się do historii badanego oraz do jego

związków ze środowiskiem;

związków ze środowiskiem;



uznać za najbardziej prawdopodobną

uznać za najbardziej prawdopodobną

interpretację tę, która wyjaśni maksimum faktów

interpretację tę, która wyjaśni maksimum faktów

przy zastosowaniu minimalnej liczby hipotez.

przy zastosowaniu minimalnej liczby hipotez.

Por. N. Sillamy,

Por. N. Sillamy,

Słownik psychologii,

Słownik psychologii,

Katowice 1995, s. 53

Katowice 1995, s. 53

Definicja diagnozy

Definicja diagnozy

„

„

Zebranie potrzebnych danych

Zebranie potrzebnych danych

i

i

ich krytyczne opracowanie w

ich krytyczne opracowanie w

drodze rozumowania”

drodze rozumowania”



R – ROZPOZNANIE

R – ROZPOZNANIE



R – ROZRÓŻNIENIE

R – ROZRÓŻNIENIE



O - OCENA

O - OCENA

POZNANIE

POZNANIE

DIAGNOSTYCZNE

DIAGNOSTYCZNE

Poznanie diagnostyczne

Poznanie diagnostyczne

opiera się na

opiera się na

dwóch

dwóch

głównych elementach:

głównych elementach:

na

na

doświadczeniu

doświadczeniu

i na

i na

rozumowaniu

rozumowaniu

.

.

Czynnościami

Czynnościami

diagnostycznymi są:

diagnostycznymi są:

a)

a)

zebranie w odpowiedni sposób

zebranie w odpowiedni sposób

wszelkich objawów - informacji o

wszelkich objawów - informacji o

podmiocie oraz danych, które

podmiocie oraz danych, które

wymagają interpretacji (ocena

wymagają interpretacji (ocena

objawów);

objawów);

b)

b)

określenie na ich podstawie

określenie na ich podstawie

badanego stanu rzeczy (rozmiar i

badanego stanu rzeczy (rozmiar i

dynamika badanego problemu).

dynamika badanego problemu).

DIAGNOZA

DIAGNOZA

Profesjonalna diagnoza powinna być

Profesjonalna diagnoza powinna być

trafna,

trafna,

rzetelna,

rzetelna,

dogłębna,

dogłębna,

obiektywna

obiektywna

oraz

oraz

wyczerpująca

wyczerpująca

i

i

bezstronna

bezstronna

.

.

Trafność diagnozy

Trafność diagnozy

„(…)

„(…)

jest jej potwierdzoną

jest jej potwierdzoną

użytecznością do pewnego celu

użytecznością do pewnego celu

(…)”.

(…)”.

Rzetelność diagnozy

Rzetelność diagnozy

- niezawodność, solidność,

- niezawodność, solidność,

jest „(…)

jest „(…)

powtarzalnością w określonych

powtarzalnością w określonych

warunkach

warunkach

(…)”.

(…)”.

O

O

obiektywizmie

obiektywizmie

(bezstronności)

(bezstronności)

diagnozy świadczy

diagnozy świadczy

jej

jej

„

„

(…)

(…)

zgodność z rzeczywistością i z normami

zgodność z rzeczywistością i z normami

regulującymi daną dziedzinę

regulującymi daną dziedzinę

(…)”oraz

(…)”oraz

neutralność i uczciwość w trakcie badań.

neutralność i uczciwość w trakcie badań.



Dogłębność,

Dogłębność,

będąca

będąca

przeciwieństwem chaotycznych,

przeciwieństwem chaotycznych,

powierzchownych analiz symbolizuje

powierzchownych analiz symbolizuje

precyzyjność, pieczołowitość oraz

precyzyjność, pieczołowitość oraz

wnikliwość i gruntowność badań

wnikliwość i gruntowność badań

diagnostycznych. Jest ona

diagnostycznych. Jest ona

bezpośrednio powiązana z warunkiem

bezpośrednio powiązana z warunkiem

wyczerpywania zakresu

wyczerpywania zakresu

niewiedzy.

niewiedzy.

Kolejnym, istotnym warunkiem profesjonalnie
przeprowadzonej

diagnozy

jest

bezstronność

sytuacji diagnostycznej,

będąca synonimem

stwarzania „(…) wszystkim obiektom badania jednakowo
sprzyjających

warunków

wykazania

określonych

właściwości (…)”.

Każda, prawidłowo przeprowadzona diagnoza

powinna nadto:

wynikać z jak największej liczby różnorodnych informacji,
pochodzących z różnych źródeł;

trwać na tyle długo, by w jej efekcie możliwym było
uzyskanie wyczerpujących informacji;

uwzględniać wpływ wielu różnorodnych (obiektywnych i
subiektywnych) czynników;

odnosić się do historii badanego oraz do jego związków
ze środowiskiem (dotyczy to szczególnie diagnozowania w
naukach społecznych);

uznać za najbardziej prawdopodobną interpretację tę,
która wyjaśni maksimum faktów przy zastosowaniu
minimalnej liczby hipotez.

Zaleca się także
dokonywanie podziału na

:

diagnozę ilościową

- dotyczącą cech

mierzalnych i wyrażoną za pomocą liczb;

diagnozę jakościową

- dotyczącą

cech niemierzalnych i wyrażoną za
pomocą słownego opisu badanego
zjawiska/problemu;

diagnozę porównawczą

- odwołującą

się do określonego wzorca.

W naukach praktycznych badania

diagnostyczne są cyklami zamkniętymi,
ponieważ:

rozpoczynają się od postawienia hipotez na
podstawie zebranych informacji o podmiocie i
przedmiocie diagnozy (diagnoza pierwotna,
wstępna);

w trakcie badań możliwym jest przeprowadzanie
wielu prób weryfikacji postawionych hipotez
(diagnozy etapowe);

po zakończeniu badań następuje ocena całości
przebiegu zmian w diagnozowanym zjawisku oraz
ocena diagnozy pierwotnej (diagnoza końcowa);

jeśli zmiany wywołane oddziaływaniem na
podmiot diagnozy okażą się niekorzystne -
rozpoczyna się nowy etap działania poprzedzony
kolejną diagnozą wstępną (na bazie ewaluacji).

PODSTAOWOWE PYTANIA

PODSTAOWOWE PYTANIA

DIAGNOSTYCZNE

DIAGNOSTYCZNE

I. Obuchowska zaproponowała zestaw
PODSTAAWOWYCH PYTAŃ DIAGNOSTYCZNYCH, które stanowią
podstawę do prawidłowego przeprowadzenia badań
diagnostycznych. Są to następujące pytania:

CO?

- czyli jaki problem pragniemy zbadać (jest to pytanie

o przedmiot diagnozy oraz pytanie dotyczące rozpoznania
diagnozowanego problemu);

KOGO? -

zamierzamy diagnozować (to pytanie o podmiot

diagnozy, dotyczy identyfikacji jednostki i jej środowiska, w
oparciu o dane związane z aktualną sytuacją badanej
jednostki, obejmuje płaszczyznę biologiczną, socjologiczną i
psychospołeczną);

PO CO?

- przeprowadza się badanie (jest to pytanie o cel

diagnozy i wynikającą z niego specyfikę procesu
diagnozowania, tzn. czy będzie to diagnoza: opisowa,
kwalifikacyjna, funkcjonalna, wspierająca czy też
normalizująca);

PODSTAWOWE PYTANIA

DIAGNOSTYCZNE

KTO? -

podejmuje badania diagnostyczne,

inaczej, kim jest osoba prowadząca badania
(jakie są jej kompetencje, predyspozycje,
umiejętności i ewentualne ograniczenia -
czynniki mające wpływ na proces
diagnozowania);

JAK?

- pytanie o wybór modelu

diagnozowania, czyli sposobu, w jaki
diagnosta zamierza przeprowadzić swoje
badania;

CZYM?

- pytanie o metodologię diagnozy

(kwestia wyboru i zastosowania określonych
metod, technik oraz narzędzi badawczych);

KIEDY? i GDZIE?

przeprowadzone ma (-ją)

być badanie (-a) - są to pytania o czas i
miejsce badań diagnostycznych.

PODSUMOWUJĄC:

PODSUMOWUJĄC:

1.

1.

Diagnoza wstępna - stanowiąca punkt wyjścia do

Diagnoza wstępna - stanowiąca punkt wyjścia do

planowania działań korygujących, wspierających czy

planowania działań korygujących, wspierających czy

pomocowych - powinna odbywać się jedynie w

pomocowych - powinna odbywać się jedynie w

wychowawczym środowisku badanego, biorąc pod

wychowawczym środowisku badanego, biorąc pod

uwagę: intencjonalne oraz nie intencjonalne wpływy

uwagę: intencjonalne oraz nie intencjonalne wpływy

tego środowiska, a także pozycję socjometryczną

tego środowiska, a także pozycję socjometryczną

badanego w grupie i jego osiągnięcia.

badanego w grupie i jego osiągnięcia.

2. Postępowanie diagnostyczne dotyczące

2. Postępowanie diagnostyczne dotyczące

uczniów/wychowanków powinno przyjąć formę diagnozy

uczniów/wychowanków powinno przyjąć formę diagnozy

syntetyzującej (tzn. pozytywnej i negatywnej łącznie),

syntetyzującej (tzn. pozytywnej i negatywnej łącznie),

uwzględniając zarówno jej strategię modyfikacyjną, jak i

uwzględniając zarówno jej strategię modyfikacyjną, jak i

selekcyjną.

selekcyjną.

2. Postępowanie diagnostyczne uruchamiane jest w celu

2. Postępowanie diagnostyczne uruchamiane jest w celu

ustalenia pierwotnej przyczyny stwierdzonych zaburzeń,

ustalenia pierwotnej przyczyny stwierdzonych zaburzeń,

biorąc pod uwagę syntetyczność i praktyczną

biorąc pod uwagę syntetyczność i praktyczną

zastosowalność efektów diagnozy.

zastosowalność efektów diagnozy.



4. Diagnoza psychologiczna dla celów dydaktyczno -

4. Diagnoza psychologiczna dla celów dydaktyczno -

wychowawczych służy likwidacji lub ograniczeniu

wychowawczych służy likwidacji lub ograniczeniu

działania czynników przyczyniających się do powstania

działania czynników przyczyniających się do powstania

badanego problemu, a nie likwidacji jego symptomów.

badanego problemu, a nie likwidacji jego symptomów.

5. Istotnym jest uwzględnienie aspektu rozwojowego

5. Istotnym jest uwzględnienie aspektu rozwojowego

badanych problemów.

badanych problemów.

6. Diagnoza psychologiczna dla potrzeb pedagogicznych

6. Diagnoza psychologiczna dla potrzeb pedagogicznych

powinna mieć charakter kompleksowy i prakseologiczny

powinna mieć charakter kompleksowy i prakseologiczny

- tzn., że w jej efekcie kwalifikuje się badanych uczniów

- tzn., że w jej efekcie kwalifikuje się badanych uczniów

do odpowiednich form pomocy:

do odpowiednich form pomocy:

- psychologiczno - pedagogicznej,

- psychologiczno - pedagogicznej,

- logopedycznej,

- logopedycznej,

- do zalecanych form opieki i kształcenia specjalnego lub

- do zalecanych form opieki i kształcenia specjalnego lub

resocjalizacji.

resocjalizacji.



Diagnoza psychologiczna DLA CELÓW DYDAKTYCZNO –

Diagnoza psychologiczna DLA CELÓW DYDAKTYCZNO –

WYCHOWAWCZYCH dotyczyć POWINNA:

WYCHOWAWCZYCH dotyczyć POWINNA:

- psychologicznych uwarunkowań procesu uczenia się -

- psychologicznych uwarunkowań procesu uczenia się -

nauczania;

nauczania;

- pomocy psychologicznej w obszarze edukacji

- pomocy psychologicznej w obszarze edukacji

permanentnej oraz w jej zarządzaniu;

permanentnej oraz w jej zarządzaniu;

- trudności w nauczaniu-uczeniu się oraz sposobów ich

- trudności w nauczaniu-uczeniu się oraz sposobów ich

przezwyciężania;

przezwyciężania;

- oceny rozwoju uczniów /podopiecznych oraz oceny

- oceny rozwoju uczniów /podopiecznych oraz oceny

kształtowania postaw;

kształtowania postaw;

- oceny nabytych w procesie kształcenia umiejętności

- oceny nabytych w procesie kształcenia umiejętności

(dotyczy to edukacji ustawicznej);

(dotyczy to edukacji ustawicznej);

- modeli pomocy psychologicznej na różnych szczeblach

- modeli pomocy psychologicznej na różnych szczeblach

kształcenia,

kształcenia,

- kontroli jakości procesu edukacyjnego na wszystkich

- kontroli jakości procesu edukacyjnego na wszystkich

szczeblach kształcenia (procedury ewaluacyjne).

szczeblach kształcenia (procedury ewaluacyjne).

Diagnoza psychologiczna DLA CELÓW

Diagnoza psychologiczna DLA CELÓW

DYDAKTYCZNO – WYCHOWAWCZYCH dotyczyć winna:

DYDAKTYCZNO – WYCHOWAWCZYCH dotyczyć winna:

- kontroli jakości procesu edukacyjnego na

- kontroli jakości procesu edukacyjnego na

wszystkich szczeblach kształcenia (procedury

wszystkich szczeblach kształcenia (procedury

ewaluacyjne);

ewaluacyjne);

- oceny rozwoju człowieka poprzez edukację;

- oceny rozwoju człowieka poprzez edukację;

- oceny metod i form kształcenia w rozwoju

- oceny metod i form kształcenia w rozwoju

zawodowym;

zawodowym;

- oceny warunków rozwojowych, społecznych i

- oceny warunków rozwojowych, społecznych i

organizacyjnych procesu kształcenia

organizacyjnych procesu kształcenia

ustawicznego;

ustawicznego;

- oceny wykorzystania nowych technologii we

- oceny wykorzystania nowych technologii we

wspieraniu - nauczania metodami tradycyjnymi

wspieraniu - nauczania metodami tradycyjnymi

oraz nauczania na odległość (

oraz nauczania na odległość (

w systemie

w systemie

e-

e-

learning

learning

).

).

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ