Ostre stany zagrożenia

życia

IV rok, Diagnostyka

Laboratoryjna

Definicja

Gwałtownie postępujący proces

powodujący upośledzenie
czynności życiowych, który bez
rozpoznania i leczenia prowadzi
do bezpośredniego zagrożenia
życia

Diagnostyka

laboratoryjna

1. Ustalenie etiologii
2. Ocena stopnia zaburzeń
3. Monitorowanie leczenia

Wybrane stany

zagrożenia

• Niewydolność oddechowa
• Niewydolność nerek
• Niewydolność wątroby
• Ostre zapalenie trzustki
• Śpiączki metaboliczne

Niewydolność

oddechowa

• niewydolność oddechowa – zaburzenie

czynności układu oddechowego
prowadzące do upośledzenia wymiany
gazowej
• częściowa (typu I) - hipoksemia
• całkowita (typu II) – hipoksemia i

hiperkapnia

• jawna – w spoczynku
• utajona – po wysiłku fizycznym

Niewydolność

oddechowa

sinica

• Sinica – deoksyhemoglobina < 5 g/dl (<40

mmHg)
• 15 g/dl – 33%
• 10 g/dl – 50%

Niewydolność

oddechowa

ARDS

• ARDS – zespół ostrej niewydolności dorosłych

(adult respiratory distress syndrome)

• całkowita niewydolność oddechowa
• gromadzenie płynu wysiękowego w tkance

śródmiąższowej i w przestrzeni pęcherzykowej

• Przyczyny

• Bezpośrednie: zapalenie płuc, aspiracja treści

pokarmowej, gazy toksyczne, bezpośredni
czynnik mechaniczny

• Pośrednie: sepsa, wstrząs, krwotoki

Zaostrzenia POChP

• dwie odmiany POChP

• pink puffer (typ A), blue bloater (typ B)

• tlenoterapia
• mieszane zaburzenia równowagi kwasowo-

zasadowej

• poliglobulia (hemoglobina, RBC, hematokryt)

Niewydolność nerek

• Ostra
• Przewlekła

Ostra niewydolność

nerek

Chronic Kidney Disease

(CKD)

ESRD

http://www.kidney.org/professionals/kdoqi

v

Ostra niewydolność

nerek

Estimated baseline creatinine

Age
(years)

Black males (mg/dl
[μmol/l])

Other males (mg/dl
[μmol/l])

Black females (mg/dl
[μmol/l])

Other females (mg/dl
[μmol/l])

20–24

1.5 (133)

1.3 (115)

1.2 (106)

1.0 (88)

25–29

1.5 (133)

1.2 (106)

1.1 (97)

1.0 (88)

30–39

1.4 (124)

1.2 (106)

1.1 (97)

0.9 (80)

40–54

1.3 (115)

1.1 (97)

1.0 (88)

0.9 (80)

55–65

1.3 (115)

1.1 (97)

1.0 (88)

0.8 (71)

>65

1.2 (106)

1.0 (88)

0.9 (80)

0.8 (71)

Estimated glomerular filtration rate = 75 (ml/min per 1.73 m

2

) = 186 × (serum creatinine [S

Cr

]) - 1.154 × (age) -

0.203 × (0.742 if female) × (1.210 if black) = exp(5.228 - 1.154 × In [S

Cr

]) - 0.203 × In(age) - (0.299 if female) +

(0.192 if black).

Bellomothe ADQI workgroup et al. Critical Care 2004 8:R204   doi:10.1186/cc2872

Szacowana wartość

wyjściowa

Hipoperfuzja vs ATN

Hipoperfuzja

ATN

Na

m

[mmol/l]

<20

>40

FE

Na

Na

m

xCr

o

/Na

o

xC

r

m

<1%!

>2%

Osm

m

[mOsm/l]

>500

<350

Cr

m/

Cr

o

>40

<20

Osad moczu

w. szkliste,

ziarniste

„muddy

brown”

• Testy wątrobowe
• Etiologia:

– Infekcje wirusowe
– Uszkodzenie toksyczne (paracetamol)
– Niedokrwienie (wstrząs septyczny, kardiogenny)

• Skala Childa (A, B, C)

– Bilirubina
– Albumina
– Czas protrombinowy
– Wodobrzusze
– Encefalopatia

• Encefalopatia wątrobowa (4 stadia)

– Świadomość
– Intelekt
– Zachowanie
– Zaburzenia neurologiczne

• Badania psychometryczne

– test łączenia punktów
– test labiryntu

Ostra niewydolność wątroby

Ostre zapalenie trzustki

• Postaci:

–

łagodna (obrzękowa)

–

ciężka (martwiczo-krwotoczna)

• Objawy kliniczne

–

ból brzucha, nudności, wymioty

–

gorączka

–

bolesność nadbrzusza

–

niedrożność porażenna

• Diagnostyka

–

amylaza

–

lipaza

Ostre zapalenie trzustki

• Ocena ciężkości ozt

• kryteria Ransona
• skala Glasgow
• APACHE II
• skala CTSI

Kryteria Ransona

S. Wojtuń i wsp.: Rozwój systemów prognozowania przebiegu ostrego zapalenia trzustki. Pol. Merk. Lek. 2007, XXII, 131, 460

3-4 15%
5-6 40%
>=7 ok. 100%

System punktacji Glasgow

S. Wojtuń i wsp.: Rozwój systemów prognozowania przebiegu ostrego zapalenia trzustki. Pol. Merk. Lek. 2007, XXII, 131, 460

System punktacji APACHE II

Skala CTSI

S. Wojtuń i wsp.: Rozwój systemów prognozowania przebiegu ostrego zapalenia trzustki. Pol. Merk. Lek. 2007, XXII, 131, 460

0-1 brak powikłań i zgonów
2 4% powikłań
7-10 92% powikłań, 17% śmiert.

• Skala oceny stanu przytomności (GCS)

– GCS 13-15 - łagodne
– GCS 9-12 - umiarkowane
– GCS 3-8 - głębokie, czyli śpiączka

• Ketonowa
• Hiperosmolarna
• Mleczanowa
• Hipoglikemiczna

Śpiączki metaboliczne

1. Kwasica oddechowa OSTRA

• Wzrost pCO2 o 10 mmHg

powinien być wyrównany przez
podwyższenie [HCO3¯] o 1
mmol/l

• Oczekiwane [HCO3¯] =

24 + { (Aktualne pCO2 - 40) /

10 }

Reguły kompensacji

• Pacjent z ostrą kwasicą oddechową

– pCO2 60mmHg
– [HCO3¯] 31 mmol/l
– oczekiwane [HCO3¯]

• 24 + 2 = 26 mmol/l
• Akualne [HCO3¯] jest większe niż

oczekiwane –

zasadowica metaboliczna

jako dodatkowe zaburzenie .

Reguły kompensacji

Przykład

2. Kwasica oddechowa

PRZEWLEKŁA

• Wzrost pCO2 o 10 mmHg

powinien być wyrównany przez
podwyższenie [HCO3¯] o 4 mmol/l

• Oczekiwane [HCO3¯] =

24 + 4*{ (Aktualne pCO2 -

40) / 10 }

Reguły kompensacji

• Pacjent z przewlekłą kwasicą

oddechową

– pCO2 60mmHg
– [HCO3¯] 31 mmol/l
– oczekiwane [HCO3¯]

• 24 + 8 = 32mmol/l.
• Akualne [HCO3¯] jest porównywalne z

oczekiwanym stężeniem.

Reguły kompensacji

Przykład

3. Zasadowica oddechowa OSTRA

• Obniżenie pCO2 o 10 mmHg

powinno być wyrównane przez
spadek [HCO3¯] o 2 mmol/l

• Oczekiwane [HCO3¯] =

24 - 2*{ (Aktualne pCO2 - 40) /

10 }

Reguły kompensacji

• [HCO3¯] <18 mmol/l wskazuje

na współistniejącą

kwasicę

metaboliczną

Reguły kompensacji

Przykład

4. Zasadowica oddechowa

PRZEWLWKŁA

• Obniżenie pCO2 o 10 mmHg

powinno być wyrównane przez
spadek [HCO3¯] o 5 mmol/l

• Oczekiwane [HCO3¯] =

24 - 5*{ (Aktualne pCO2 - 40) /

10 }

Reguły kompensacji

5. Jeden i pół plus 8 - Kwasica

metaboliczna

• oczekiwane pCO2 = 1.5 x

[HCO3¯] + 8

• Wartość pCO2 powinna być równa

stężeniu [HCO3¯] + liczba 15

Reguły kompensacji

• Pacjent z kwasicą metaboliczną

– [HCO3¯] 14mmol/l
– pCO2 30mmHg
– oczekiwane pCO2 (1.5 x 14 + 8)

29mmHg. Brak dowodu na obecność

dodatkowego zaburzenia RKZ

– Gdyby pCO2 było 45mmHg, różnica

(45-29) wskazywałaby kwasicę

oddechową oraz jej nasilenie

Reguły kompensacji

Przykład

6. Zero siedem plus 20 -

Zasadowica metaboliczna

• oczekiwane pCO2 = 0.7x[HCO3] +

20

Reguły kompensacji

• LA 20-30 67%

prawdopodobieństwo kwasicy
metabolicznej

• LA > 30 obecność kwasicy

metabolicznej

Luka anionowa

Przypadek

• 63-letni pacjent, przyjęty z powodu zapalenia płuc i zaostrzenia

COPD. Przy przyjęciu stwierdzono gorączkę oraz tachypnoe. W

leczeniu zastosowano: antybiotyk, salbutamol, furosemid. 3 dni po

przyjęciu wystąpiły objawy ostrego brzucha. Przeglądowe RTG

wykazało obecność gazu pod przeponą.

• Badania laboratoryjne tuż po przyjęciu:

100% tlen

• pH 7,47
• pCO2 40 mmHg
• PO2 131 mmHg
• HCO3 28,7 mmol/l