WRODZONE WADY
ROZWOJOWE



Częstość występowania w grupie
noworodków – ok. 3%



Stanowią 1 przyczynę † noworodków w
Polsce - 35%



25% wad nie wykrywa się przed 3M

Częstość występowania wrodzonych wad

rozwojowych z podziałem na grupy wad na terenie

województw objętych Polskim Rejestrem

Wrodzonych Wad Rozwojowych

Grupa wad

2000-2002

Liczba dzieci z

wadami

Częstoś

ć

Q00-07

wady układu nerwowego

1096

18.7

Q10-18 wady oka, ucha, twarzy i szyi

317

5.4

Q20-28

wady serca

4721

80.4

Q30-34 wady układu oddechowego

217

3.7

Q35-37 rozszczepy wargi i/lub podniebienia

1008

17.2

Q38-45 wady przewodu pokarmowego

618

10.5

Q50-56 wady narządów płciowych

978

16.7

Q60-64 wady układu moczowego

958

16.3

Q65-79

wady układu mięśniowo-szkieletowego

2942

50.1

Q80-85 wady powłok ciała

120

2.0

Q90-99 aberracje chromosomowe,

niesklasklasyfikowane gdzie indziej

1081

18.4

PRZYCZYNY

1.

Czynniki genetyczne 10-25%

2.

Czynniki środowiskowe (teratogeny)
10-20%

3.

Czynniki mieszane 65-75%

Jednakże w powstawaniu 85% WWR o
poznanej etiologii, czynniki genetyczne
odgrywają istotną rolę.

CZYNNIKI GENETYCZNE



dziedziczenie wieloczynnikowe –
60%



aberracje chromosomowe – 25%



dziedziczenie jednogenowe – 15%

CZYNNIKI
ŚRODOWISKOWE



infekcje wewnątrzmaciczne 3-5%



zab. metaboliczne matki 4-6%



substancje chem. w otoczeniu 4-6%



promieniowanie jonizujące 2-4%



leki 1-3%

PROMIENIOWANIE

1. Ostre (wysoka dawka > 250 rad.)

2-4 Hbd - poronienie
2-8 Hbd - mikrocefalia, UU, wady
kończyn,

wzroku (do resorpcji płodu

włącznie)
8-15 Hbd - UU
> 15 Hbd - oprócz UU skutki typowe jak
u dorosłych: wypadanie włosów,
zmiany skórne, supresja szpiku.

PROMIENIOWANIE

2. Przewlekłe (małymi dawkami)

Ryzyko nie jest wielkie, ale 2x częściej
wady OUN, 1,5x częściej białaczka

SUBSTANCJE CHEMICZNE



zw. org Hg
Znajdują się w śr. p/grzybiczych do zaprawy roślin,

powszechnie używanych w rolnictwie, stąd przez

bezpośrednie spożycie lub mięso do pp. matki. Kumulują

się w org. płodu nie wywołując objawów u matki.

Powodują poważne malformacje OUN.



zw. Pb
Kumulują się w org. płodu i powodują poronienia, zab.

wzrostu i zab. czynnościowe (III trymestr).



polichlorowe pochodne bifenyli PCB
Składnik każdej farby okrętowej. Uwolnione z farby

okrętowej do wody marskiej – szczególnie duże stężenie

w Bałtyku – Szwecja zabroniła spożywania ryb bałtyckich

ciężarnym.
Wywołują: ciężkie wady OUN, zaburzenia czynnościowe,

przedwczesne zarastanie szwów czaszkowych.

SUBSTANCJE CHEMICZNE



Amfetamina
Wady OUN, ♥, rozszczep podniebienia



LSD
Wady OUN, kończyn



Fencyklidyna – PCP
Wady twarzoczaszki



kokaina
Różnorodne malformacje, zab. OUN



kokaina i marihuana
Ciężkie zespoły abstynencyjne u noworodków

SUBSTANCJE CHEMICZNE



Alkohol

Poronienia i ciąże obumarłe
1. Malformacje i deformacje mózgu
2. Anomalie mózgoczaszki (niedorozwój szczęki,

zwężenie szpary powiekowej)

3. Deformacje kończyn (zmiany ruchomości

stawów)

4. Wady czynnościowe OUN (upośledzenie)
5. Wady przegrody m-k

Całość powyższych wad stanowi płodowy zespół

alkoholowy i występuje aż w 30% u alkoholiczek.

Ryzyko izolowanych wad u pijących matek (nie

alkoholiczek) wynosi aż 37%. Nie jest znana dawka

progowa dla wystąpienia wad – 0 alkoholu w ciąży!

SUBSTANCJE CHEMICZNE

NIKOTYNA



wady głównie ♥



bezsprzeczny ↑ aberracji chr.



↑ śmiertelności okołoporodowej

związanej z hypotrofią,

przedwczesnym odklejeniem

łożyska.



↑ poronień samoistnych, obsolety

2x częściej.



cyjanki w tytoniu prowadzą do wad

czynnościowych ośr. i obw. UN.

Niektóre leki o udowodnionym działaniu
teratogennym u ludzi.

Walproinowy kw.

OUN

Izoretinoina

OUN, twarzoczaszki, ukł.

krążenia, grasicy, kończyn.

Lit

zespół Ebsteina i inne wady
♥

Mizoprostol

zespół Moebiusa

Streptomycyna

głuchota

metimazol

aplazja skóry

cyklofosfamid

OUN

Fenytoina

OUN i ♥

Angiotensyny konwertazy
inh.

dysgenezja kanalików
nerkowych

Karbamazepina

OUN

Trimetadion

OUN i ♥

PODZIAŁ WAD !!!

MAŁE

DUŻE

0,5% mnogie

zespoły

1/3

0,8% podwójne

14% pojedyncze

sekwencje

kompleksy

asocjacje

pojedyncze 2/3

Najczęściej występujące duże
wady pojedyncze.



bezmózgowie



przepuklina oponowo-rdzeniowa



rozszczep wargi



rozszczep wargi i podniebienia



rozszczep podniebienia



wrodzone wady serca



przerostowe zwężenie odźwiernika



wrodzone zwichnięcie stawów biodrowych



stopy końsko-szpotawe

Przykłady małych wad
rozwojowych



Uszy: zagłębienia skórne przeduszne, wyrośla przeduszne,

przyrośnięty płatek ucha



Oczy: różnobarwność tęczówek, ubytek tęczówki (coloboma),

zmarszczka nakątna (epicanthus), skośne szpary powiekowe



Jama ustna: rozdwojony języczek



Usta: gładka rynienka podnosowa, wąska czerwień wargowa



Tułów: dodatkowe brodawki sutkowe, zagłębienia w okolicy

krzyżowej



Dłonie: klinodaktylia, kamptodaktylia



Stopy: syndaktylia, krótki paluch



Stawy, kości: łokcie koślawe, kolana koślawe, kolana

szpotawe



Szyja: niewielka płetwistość szyi



Narządy płciowe: spodziectwo, niezstąpione jądra



Włosy: dodatkowe wiry włosów, biały kosmyk



Skóra: pojedyncze znamiona barwnikowe, plamy „kawa z

mlekiem” 

WSPÓŁWYSTĘPOWANIE
WAD

POPULACJA

14%

ANOMALIE

1 mała

DUŻE WADY

3%

0,8%

2 małe

15%

0,5%

3 lub >

90%

PODZIAŁ WWR ZE
WZGLĘDU NA
PATOGENEZĘ.



pierwotne zaburzenia (genetyczne lub
wewnątrzmaciczne)
- malformacje
- dysplazje



wtórne zaburzenia (wewnątrzmaciczne)
- dysrupcje
- deformacje

MALFORMACJE



To zmiany budowy wywołane
nieprawidłowościami, które wystąpiły głównie
w okresie zarodkowym.



zaburzenie:
proliferacji komórek
różnicowania
migracji
komunikacji międzykomórkowej
apoptozy



Szczególną rolę odgrywają geny HOX i PAX

MALFORMACJE

Typy nieprawidłowości

morfogenezy



niecałkowita morfogeneza
- agenezja

- hipoplazja
- niecałkowite zamknięcie
- n. rozdzielenie
- n. migracja
- n. zanik



nadmierna morfogeneza



ektopiczna morfogeneza

Przykłady

malformacji

- arhinia
- agenezja nerek
- hipoplazja żuchwy
- rozszczep podniebienia
- zrosty palców
- wynicowanie pęcherza
- uchyłek Meckela
- wielopalczystość
- tarczyca w śródpiersiu

DYSPLAZJE



Zaburzenie organizacji lub czynności
komórek (najczęściej jednej tkanki)
prowadzące do nieprawidłowej budowy.



Mogą ujawniać się później i nasilać się
przez całe życie.

DYSPLAZJE



choroby jednej tkanki
- kolagenozy
- dysplazje kostne
- dysplazje ektodermalne
- naczyniaki
- znamiona



choroby wieloukładowe
- choroby spichrzeniowe

DYSRUPCJE



Zmiany na skutek szkodliwego czynnika
zewnętrznego w strukturach, które
uprzednio rozwijały się prawidłowo.



Przyczyny:
- niedokrwienie (np. porencefalia)
- wylewy krwi
- zrosty tkankowe
- siły mechaniczne (np. pasma owodni)

DEFORMACJE



Nieprawidłowości kształtu i budowy ciała
najczęściej spowodowane uciskiem wewnątrz
macicy.



Powstają w III trymestrze ciąży.



Przyczyny:
- małowodzie
- guz macicy
- nieprawidłowości anatomiczne macicy
- ciąża bliźniacza
- hipotonia mięśniowa lub neurogenna
prowadząca do akinezji płodu.

WWR



gametogeneza, zapłodnienie
- aberracje chromosomowe, genopatie,

dysplazje



preorganogeneza
- malformacje (95% letalne)



organogeneza
- malformacje, dysrupcje



okres płodowy
- deformacje, dysrupcje

Klasyfikacja
syndromologiczna mnogich
WWR !!!!



sekwencje
Kaskada nieprawidłowości wynikająca z

pojedynczego defektu rozwojowego lub czynnika

mechanicznego.



asocjacje
To nielosowe połączenie wad, które występują

razem częściej niż mogłyby występować

przypadkowo.



zespoły
Są to liczne wady wykazujące łączność

patogenetyczną.



kompleksy
To współistnienie wad w obrębie tego samego

obszaru anatomicznego.



efekt dodawania małych anomalii
To współistnienie kilku małych anomalii u jednej osoby.

SEKWENCJA
MALFORMACYJNA POTTER

agenezja
nerek

małowodzi
e

deformacja
kończyn

twarz Potter

hipoplazja płuc!
+

skrócenie
pępowiny

owodnia
guzkowata

SEKWENCJA PIERRE -
ROBIN

pierwotny niedorozwój żuchwy

(micrognathia)

język nie mieści się w j.u. (glossoptosis)

niezrośnięcie blaszek podniebienia

rozszczep podniebienia

ASOCJACJA VATER

V – wady kręgów (Vertebral anomalies)
A – zarośnięcie odbytu (Anal atresia)
TE – przetoka tchawiczo-przełykowa

(Tracheo-Esophageal fistula)

R – wady nerek (Renal abnormalities)

lub VACTERL gdzie dodatkowo
C – wada serca, L – anomalie kończyn

Inne: CHARGE (coloboma, heart defects, atresia of the choanae,

retardation, genital anomalies, ear anomalies) MURCS (Mullerian duct

aplasia, renal aplasia, cervicothoracic somite dysplasia)