WSKAŹNIKI



Definicja wskaźnika



Sposób tworzenia wskaźników



Rekodowanie zmiennych



Obliczanie wartości nowej zmiennej



Dzielenie wyników na podzbiory

Wskaźnik to sposób
operacjonalizacji badanej
zmiennej.



Operacjonalizacja to sposób pomiaru

obserwowanej cechy. Zamiana jakiejś cechy na

wartość liczbową, co jest warunkiem jej

wykorzystania w analizie statystycznej.



Powyższej ilustracji zmiennej - „ludzkiej

interakcji” nadajemy umownie wartość 5.

„Miłość” = 5. według przyjętej procedury

„Przyjaźń” = 4, itd...a „Brak więzi = 1.

W badaniach psychologicznych
obserwujemy rożne cechy i mierzymy ich
poziom. Każda z tych cech stanowi
zmienną.

W psychologii mogą to

być np.:



cechy temperamentu



cechy osobowości,



poziom szczęścia,



zadowolenie z życia,



poziom inteligencji,



poziom lęku

i tym podobne.



Każda cecha została
zoperacjonalizowana
przy pomocy
wartości liczbowych
odpowiedzi na
pytania w
kwestionariuszu do
jej badania np.:



LĘK – „Czy myślisz
często z niepokojem
o zbliżającej się
sesji?”

W kwestionariuszach do określenia poziomu
badanej cechy stosuje się zestaw pytań (kilku
lub kilkunastu).



Niektóre z tych pytań
zadawane są wprost, inne w
celu wyeliminowania
odpowiedźi automatycznych
są odwrócone. Konieczne jest
zatem ujednolicenie obliczena
wartosci każdej odpowiedzi.



Robi się to poprzez
odwrócenie skali za
pomocą
rekodowania. Każde
pytanie stanowi
zmienną w SPSSie,
operacja ta

nazywa

się „rekodowaniem
zmiennych”.

Budowa wskaźnika samooceny

na przykładzie

kwestionariusza Rosenberga, zawierającego 10
nastepujących twierdzeń:



1.Uważam, że jestem osobą wartościową przynajmniej w
takim samym stopniu, co inni.



2.Uważam, że posiadam wiele pozytywnych cech.



3.Ogólnie biorąc jestem skłonny(a) sądzić, że nie wiedzie mi
się.



4.Potrafię robić rozne rzeczy tak dobrze, jak wiekszość ludzi.



5. uważam, że nie mam wielu powodów, aby być z siebie
dumn(ą)ym.



6. Lubię siebie.



7. Ogólnie rzecz biorąc, jestem z siebie zadowolon(a)y.



8. Chciał(a)bym mieć więcej szacunku do samego siebie.



9. Czasami czuję się bezuzyteczn(a)y.



10. Niekiedy uważam, że jestem do niczego.

Odpowiedzi na twierdzenia w kwestionariuszu
Rosenberga oceniane są na 4-ro stopniowej
skali w nastepujący sposób:



Zdecydowanie zgadzam się = 1



Zgadzam się = 2



Nie zgadzam się = 3



Zdecydowanie nie zgadzam się = 4

Jak widać odpowiedzi zgodne z twierdzeniami

nisko oceniającymi siebie punktowane są

nisko. Jednak tak samo nisko nie możemy

oceniać odpowiedzi na twierdzenia

wysoko

oceniające siebie (zaznaczone na czerwono).

Należy je zatem zrekodować.

Rekodowanie zmiennych w
programie SPSS



Stworzyliśmy zbiór danych dla 59 osób w
rożnym wieku, kobiet i mężczyzn.(plik
SPSS w załączeniu)



Zmienną zależną jest wskaźnik
samooceny. Ażeby go obliczyć
zrekodowaliśmy twierdzenia nr.:1,2,4,6,7 z
kwestionariusza



Zrobiliśmy to w następujący sposób:

Rekodowanie – scieżka
dostępu:



Przekształcenia > Rekoduj na inne
zmienne*

>

w okno zmienna źródłowa-zmienna

wynikowa wrzucamy nazwę rekodowanego twierdzenia,
dopisujemy nazwę nowej zrekodowanej zmiennej i
zaznaczamy opcję

„zmień”

i

włączamy opcję

„wartości źródłowe i wynikowe”,

a w nowym

oknie nadajemy wartościom źródłowym nowe wartości
wynikowe, włączając przy każdej wartości klawisz

„dodaj”,

a na końcu klawisz

„OK”.

W zbiorze danych pojawi się nowa zmienna
rek_....

* W przypadku zastosowania polecenia „Rekoduj na te same
zmienne” program kasuje dane dla rekodowanej zmiennej, dlatego
nie warto stosować tego sposobu rekodowania.

Obliczanie wartości
wskaźnika



Wskaźnik może być sumą



Wskaźnik może być średnią
arytmetyczną



Wskażnik może być różnicą, iloczynem,
ilorazem lub może być obliczony w
dowolny sposób. Nie ma ustalonych
reguł, zawsze jednak sposób obliczania
wskaźnika musi mieć sens.

W naszym przykładzie

wskaźnik samooceny

jest sumą odpowiedzi na wszystkie 10 twierdzeń
kwestionariusza

:



Wskaź_samooceny =



rek_samooc.1 + rek_samooc.2



+ samooc.3



+ rek_samooc.4



+ samooc.5



+ rek_samooc.6 + rek_samooc.7



+ samooc.8 + samooc.9 + samooc.10

Ścieżka dostępu do obliczenia

wskaźnika w SPSS



Przekształcenia > Oblicz wartości

,

w oknie

„zmienna wynikowa” wpisujemy nazwę wskaźnika, w
oknie „wyrażenie numeryczne” sumę z poprzedniego
sleidu i klikamy OK.



W zbiorze danych trzymujemy nową zmienną, ktorej
wartości są sumą z poprzedniego sleidu.

Wykres średnich wartości twierdzeń z kwestionariusza
samooceny i średniego wskaźnika samooceny w badanej
populacji 59 osób.
Pokazuje wyraźnie, że wskaźnik jest sumą wartości 10
twierdzeń.

Inny sposób tworzenia wskaźnika



W naszym badaniu badani proszeni byli o podanie roku

urodzenia. Chcąc wykorzystać do analizy tą zmienną
należy ją przekształcić na zmienną

„wiek = ilość lat”.



Robimy to według opisanej powyżej ścieżki dostępu

:

Przekształcenia > Oblicz wartości,

a w oknie

„wyrażenie numeryczne”

wpisujemy sposób

obliczania zmiennej

wiek = 2010 – „rok urodzenia”



Tą samą operację możemy zrobić wykorzystując scieżkę
dostępu:

Przekształcenia > Rekoduj na inne

zmienne

i postępujemy jak przy rekodowaniu z

zaznaczeniem opcji

„Jeżeli”,

gdzie w nowym oknie

wpisujemy wyrażenie:

wiek = 2010 – „rok urodzenia

Przedstawienie wyników w podziale na
grupy.



Możemy przedstawić wyniki badanej zmiennej
wskaźnik samooceny w zaleźności od płci czyli
osobno dla kobiet i mężczyzn w celu ich
porównania.



W tym celu dzielimy obserwacje na grupy,
wykorzystując ścieżkę dostępu:

Dane > Podziel

na podzbiory >

zaznaczmy opcję

„Porównaj grupy”

i

przerzucamy zmienną „płeć” do okna

„Grupy wyróżnione

na podstawie”



Program segreguje obserwacje, ustawiając wszystkie
wyniki dla kobiet, jeden za drugim , a za nimi wszystkie
wyniki dla mężczyzn. Należy pamiętać aby powykonaniu
analizy porownawczej wyłączyć Podział na podzbiory –
opcja Resetuj.

Podział na podzbiory umozliwił nam
przedstawienie średnich, liczebności i innych
statystyk dla badanych zmiennych (wiek,
samoocena) osobno dla kobiet i mężczyzn.

Nalezy pamiętać, że zmienna pleć jest zmienną jakościową i nie posiada
średniej, chociaż SPSS ją oblicza.

Wykres przedstawiający średnią samoocenę w grupie
badanych kobiet i mężczyzn. Jak widać byla prawie
identyczna.