oprac. Anna Matej

oprac. Anna Matej

2

Korzystne dla rolnictwa

Korzystne dla rolnictwa

• niziny - 91% pow. kraju, co ułatwia

– równomierne wsiąkanie wody w glebę
– zabiegi agrotechniczne
– transport artykułów rolnych

• gleby średniej jakości

(40% pow. użytków rolnych), słabe tylko

35%

• korzystny klimat

3

Zagrożenia dla rolnictwa

Zagrożenia dla rolnictwa

•

erozja gleb (na 40% obszaru uprawnego)

erozja gleb (na 40% obszaru uprawnego)

– gł. na wyżynach lessowych, pojezierzach, na

obszarach uprawnych w górach do 900 m n.p.m.

•

nieunormowane stosunki wodne

nieunormowane stosunki wodne

– okresowy niedobór wody

obniżanie się poziomu wód gruntowych,

stepowienie, deficyt wód na bezleśnych obszarach

– okresowy nadmiar wody, np. obfite opady,

powodzie (niszczenie gleby, zamulanie zasiewów,
niszczenie roślin i zbiorów)

•

inne kataklizmy (burze gradowe, huragany)

inne kataklizmy (burze gradowe, huragany)

4

Gł. regiony rolnicze

Gł. regiony rolnicze

1. Nizina Śląska
2. Żuławy Wiślane
3. krainy w pasie Obniżeń

Podkarpackich (Nizina
Sandomierska)

4. Wyżyna Lubelska

5

Użytkowanie ziemi

Użytkowanie ziemi

*)
tj. obszary zajęte przez osadnictwo mieszkaniowe,
usługowe, drogi, wody powierzchniowe, skały

2005 r.

6

Grunty orne

Grunty orne

• Polska - 39,1% powierzchni

W Europie większy % powierzchni

W Europie większy % powierzchni

gruntów ornych mają kraje:

gruntów ornych mają kraje:

• Dania
• Węgry
• Ukraina

7

Użytki rolne na 1 mieszk.

Użytki rolne na 1 mieszk.

(grunty orne, sady, łąki, pastwiska)

• maleje powierzchnia użytków rolnych

przyczyny:

– ekspansja przestrzenna miast
– zalesianie słabych gleb
– rozwój sieci komunikacyjnej

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

1950

2005

użytki rolne
[ha/ mieszk.]

8

Użytki rolne

Użytki rolne

[ha użytków rolnych/mieszk.]

9

10

Ludność rolnicza

Ludność rolnicza

• duży odsetek rolników w starszym wieku
• wielodzietność
• przewaga ludzi z wykształceniem

podstawowym

•

27,5%

27,5%

ludności Polski – utrzymuje się

z rolnictwa

w większości krajów

w większości krajów

UE: 2-5%

UE: 2-5%

11

Wskaźniki rolnictwa w

Wskaźniki rolnictwa w

Polsce

Polsce

rodzaj wskaźnika

1950 2003

udział rolnictwa w tworzeniu PKB

[%]

32,0

2,6

udział utrzymujących się z

rolnictwa [% ludności ogółem]

53,2

27,5

udział pracujących w rolnictwie

[% ludności ]

47,1

11,1

udział mieszkających na wsi

[% ludności ogółem]

63,4

38,6

1 zatrudniony w rolnictwie

wytwarza żywność dla liczby
mieszk.

4,6

9,0

12

Struktura agrarna w

Struktura agrarna w

Polsce

Polsce

•formy własności ziemi

–

95%

95%

- indywidualne gospod. rolne

– największy % gosp. państw.  pn-zach.
– najwięcej indyw. gosp.  środk., wsch i pd
– spółdzielnie prod. rolnej – 2% użytków roln.,

4% pow. zasiewów

•wielkość gospodarstw rolnych

– przewaga małych (1-5 ha) i średnich (5-10 ha)
– przeciętne gosp. indyw. 8,6 ha

8,6 ha

[2005 r.]

__________________________________

w W.Brytanii – większe x 10

w W.Brytanii – większe x 10

we Francji i Danii – większe x 5

we Francji i Danii – większe x 5

13

14

Agencja Restrukturyzacji

Agencja Restrukturyzacji

i Modernizacji Rolnictwa

i Modernizacji Rolnictwa

• instytucja rządowa, powstała 1994 r.
• gł. cel – wspieranie działań służących

rozwojowi rolnictwa i obszarów wiejskich,

dostosowanie gospodarstw do standardów UE

• interwencyjna polityka rolna

– skup lub import produktów rolnych
– gromadzenie rezerw rolnych

• przejęcie ziemi po zlikwidowanych PGR-ach

15

Wyposażenie techniczne

Wyposażenie techniczne

11 ha pow. użytków rolnych

11 ha pow. użytków rolnych

na 1 ciągnik

na 1 ciągnik

[2005 r.]

16

Nawożenie mineralne

Nawożenie mineralne

• duże znaczenie w intensyfikacji produkcji rolnej
• wzrost do 182 kg/ha (1989 r.), potem spadek

(wzrost cen nawozów!) do 102 kg/ha (2005r.)

• tendencja – wzrost udziału nawozów natur.

17

Nawozy sztuczne w

Nawozy sztuczne w

Europie

Europie

18

Korzystanie z wody

Korzystanie z wody

• wodociągi

- 50% gospodarstw roln.

• kanalizacja

- tylko ok. 7% gospod. roln.

• melioracja

- konieczna ok. 30% gruntów ornych
(drenowanie pól, nawadnianie,
prace zapobiegające erozji gleb)

19

Najlepsze warunki do

Najlepsze warunki do

uprawy

uprawy

• zboża (żyto, pszenica, owies, jęczmień)
• ziemniaki
• buraki cukrowe

• rzepak, rzepik
• len, konopie
• rośliny pastewne – trawy, koniczyna, brukiew
• jagody – borówka, czarna, czerwona
• drzewa owocowe – jabłoń, śliwa, wiśnia,

czereśnia, grusza

• krzewy – truskawki, porzeczki, maliny

20

Warzywa

Warzywa

• uprawy na dużą skalę w pobliżu

rynków zbytu czyli:

– dużych miast
– zakładów przetwarzania

(na mrożonki,
różne przetwory)

• nadwyżki warzyw - eksportowane

21

Struktura zasiewów

Struktura zasiewów

22

Udział w produkcji

Udział w produkcji

światowej

światowej

•

żyto

żyto

– ok.

24%

24%



4,3 mln ton (I miejsce w świecie)

•

ziemniaki

ziemniaki

– ok.

6%

6%

13,9 mln ton (VI miejsce w świecie)

•

buraki cukrowe

buraki cukrowe

– ok.

7%

7%

12,7 mln ton (VII miejsce w świecie)

dane z 2004 r.

23

Plony płodów rolnych

Plony płodów rolnych

[q/ha]

kraj

pszenica

żyto

ziemniaki

198

5

200

4

198

5

200

4

198

5

200

4

Francja

60,1 75,0 34,0 45,0 369 410

Hiszpania 24,0 31,0 14,0 19,0 195 255

Niemcy

58,3 81,0 38,8 61,0 293 420

Ukraina

-

30,0

-

22,0

-

120

Polska

30,0 41,0 24,0 24,6 198 102

24

Problemy

Problemy

Polska ważnym producentem

w Europie i w świecie

ale

niewielki eksport płodów rolnych i ich przetworów

niewielki eksport płodów rolnych i ich przetworów

ponieważ:



nadprodukcja żywności w Europie Zach.



konkurencja (import taniej żywności

z innych regionów świata) do Europy Wsch.

25

Produkcja zwierzęca

Produkcja zwierzęca

• Polska krajem o rozwiniętym chowie

zwierząt:

– bydło rogate, trzoda chlewna, konie, drób
– pszczół
– zwierząt futerkowych (norki, nutrie, króliki, in.)

• wahania w wielkości chowu zwierząt

 okresowe wahania opłacalności chowu

• zbyt mały udział w światowej produkcji

– słabo rozwinięta infrastruktura chowu zwierząt
– słaba organizacja produkcji
– polityka rolna w państwie

26

Chów zwierząt gospod.

Chów zwierząt gospod.

Zwierzęta

pogłowie

[mln szt.]

Udział

w świecie

[%]

1990

2005

bydło

7,9

5,2

0,4

trzoda
chlewna

20,5

16,3

1,8

owce

1,6

0,3

b.d.

konie

0,9

0,3

b.d.

kury

46,1

113,5

b.d.

Francja – 1,5% świat. pogłowia bydła
Niemcy – 2,8% świat. pogłowia trzody chlewnej

27

Do zobaczenia na następnej lekcji ...