oprac. Anna Matej
oprac. Anna Matej
2
Korzystne dla rolnictwa
Korzystne dla rolnictwa
• niziny - 91% pow. kraju, co ułatwia
– równomierne wsiąkanie wody w glebę
– zabiegi agrotechniczne
– transport artykułów rolnych
• gleby średniej jakości
(40% pow. użytków rolnych), słabe tylko
35%
• korzystny klimat
3
Zagrożenia dla rolnictwa
Zagrożenia dla rolnictwa
•
erozja gleb (na 40% obszaru uprawnego)
erozja gleb (na 40% obszaru uprawnego)
– gł. na wyżynach lessowych, pojezierzach, na
obszarach uprawnych w górach do 900 m n.p.m.
•
nieunormowane stosunki wodne
nieunormowane stosunki wodne
– okresowy niedobór wody
obniżanie się poziomu wód gruntowych,
stepowienie, deficyt wód na bezleśnych obszarach
– okresowy nadmiar wody, np. obfite opady,
powodzie (niszczenie gleby, zamulanie zasiewów,
niszczenie roślin i zbiorów)
•
inne kataklizmy (burze gradowe, huragany)
inne kataklizmy (burze gradowe, huragany)
4
Gł. regiony rolnicze
Gł. regiony rolnicze
1. Nizina Śląska
2. Żuławy Wiślane
3. krainy w pasie Obniżeń
Podkarpackich (Nizina
Sandomierska)
4. Wyżyna Lubelska
5
Użytkowanie ziemi
Użytkowanie ziemi
*)
tj. obszary zajęte przez osadnictwo mieszkaniowe,
usługowe, drogi, wody powierzchniowe, skały
2005 r.
6
Grunty orne
Grunty orne
• Polska - 39,1% powierzchni
W Europie większy % powierzchni
W Europie większy % powierzchni
gruntów ornych mają kraje:
gruntów ornych mają kraje:
• Dania
• Węgry
• Ukraina
7
Użytki rolne na 1 mieszk.
Użytki rolne na 1 mieszk.
(grunty orne, sady, łąki, pastwiska)
• maleje powierzchnia użytków rolnych
przyczyny:
– ekspansja przestrzenna miast
– zalesianie słabych gleb
– rozwój sieci komunikacyjnej
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
1950
2005
użytki rolne
[ha/ mieszk.]
8
Użytki rolne
Użytki rolne
[ha użytków rolnych/mieszk.]
9
10
Ludność rolnicza
Ludność rolnicza
• duży odsetek rolników w starszym wieku
• wielodzietność
• przewaga ludzi z wykształceniem
podstawowym
•
27,5%
27,5%
ludności Polski – utrzymuje się
z rolnictwa
w większości krajów
w większości krajów
UE: 2-5%
UE: 2-5%
11
Wskaźniki rolnictwa w
Wskaźniki rolnictwa w
Polsce
Polsce
rodzaj wskaźnika
1950 2003
udział rolnictwa w tworzeniu PKB
[%]
32,0
2,6
udział utrzymujących się z
rolnictwa [% ludności ogółem]
53,2
27,5
udział pracujących w rolnictwie
[% ludności ]
47,1
11,1
udział mieszkających na wsi
[% ludności ogółem]
63,4
38,6
1 zatrudniony w rolnictwie
wytwarza żywność dla liczby
mieszk.
4,6
9,0
12
Struktura agrarna w
Struktura agrarna w
Polsce
Polsce
•formy własności ziemi
–
95%
95%
- indywidualne gospod. rolne
– największy % gosp. państw. pn-zach.
– najwięcej indyw. gosp. środk., wsch i pd
– spółdzielnie prod. rolnej – 2% użytków roln.,
4% pow. zasiewów
•wielkość gospodarstw rolnych
– przewaga małych (1-5 ha) i średnich (5-10 ha)
– przeciętne gosp. indyw. 8,6 ha
8,6 ha
[2005 r.]
__________________________________
w W.Brytanii – większe x 10
w W.Brytanii – większe x 10
we Francji i Danii – większe x 5
we Francji i Danii – większe x 5
13
14
Agencja Restrukturyzacji
Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa
i Modernizacji Rolnictwa
• instytucja rządowa, powstała 1994 r.
• gł. cel – wspieranie działań służących
rozwojowi rolnictwa i obszarów wiejskich,
dostosowanie gospodarstw do standardów UE
• interwencyjna polityka rolna
– skup lub import produktów rolnych
– gromadzenie rezerw rolnych
• przejęcie ziemi po zlikwidowanych PGR-ach
15
Wyposażenie techniczne
Wyposażenie techniczne
11 ha pow. użytków rolnych
11 ha pow. użytków rolnych
na 1 ciągnik
na 1 ciągnik
[2005 r.]
16
Nawożenie mineralne
Nawożenie mineralne
• duże znaczenie w intensyfikacji produkcji rolnej
• wzrost do 182 kg/ha (1989 r.), potem spadek
(wzrost cen nawozów!) do 102 kg/ha (2005r.)
• tendencja – wzrost udziału nawozów natur.
17
Nawozy sztuczne w
Nawozy sztuczne w
Europie
Europie
18
Korzystanie z wody
Korzystanie z wody
• wodociągi
- 50% gospodarstw roln.
• kanalizacja
- tylko ok. 7% gospod. roln.
• melioracja
- konieczna ok. 30% gruntów ornych
(drenowanie pól, nawadnianie,
prace zapobiegające erozji gleb)
19
Najlepsze warunki do
Najlepsze warunki do
uprawy
uprawy
• zboża (żyto, pszenica, owies, jęczmień)
• ziemniaki
• buraki cukrowe
• rzepak, rzepik
• len, konopie
• rośliny pastewne – trawy, koniczyna, brukiew
• jagody – borówka, czarna, czerwona
• drzewa owocowe – jabłoń, śliwa, wiśnia,
czereśnia, grusza
• krzewy – truskawki, porzeczki, maliny
20
Warzywa
Warzywa
• uprawy na dużą skalę w pobliżu
rynków zbytu czyli:
– dużych miast
– zakładów przetwarzania
(na mrożonki,
różne przetwory)
• nadwyżki warzyw - eksportowane
21
Struktura zasiewów
Struktura zasiewów
22
Udział w produkcji
Udział w produkcji
światowej
światowej
•
żyto
żyto
– ok.
24%
24%
4,3 mln ton (I miejsce w świecie)
•
ziemniaki
ziemniaki
– ok.
6%
6%
13,9 mln ton (VI miejsce w świecie)
•
buraki cukrowe
buraki cukrowe
– ok.
7%
7%
12,7 mln ton (VII miejsce w świecie)
dane z 2004 r.
23
Plony płodów rolnych
Plony płodów rolnych
[q/ha]
kraj
pszenica
żyto
ziemniaki
198
5
200
4
198
5
200
4
198
5
200
4
Francja
60,1 75,0 34,0 45,0 369 410
Hiszpania 24,0 31,0 14,0 19,0 195 255
Niemcy
58,3 81,0 38,8 61,0 293 420
Ukraina
-
30,0
-
22,0
-
120
Polska
30,0 41,0 24,0 24,6 198 102
24
Problemy
Problemy
Polska ważnym producentem
w Europie i w świecie
ale
niewielki eksport płodów rolnych i ich przetworów
niewielki eksport płodów rolnych i ich przetworów
ponieważ:
nadprodukcja żywności w Europie Zach.
konkurencja (import taniej żywności
z innych regionów świata) do Europy Wsch.
25
Produkcja zwierzęca
Produkcja zwierzęca
• Polska krajem o rozwiniętym chowie
zwierząt:
– bydło rogate, trzoda chlewna, konie, drób
– pszczół
– zwierząt futerkowych (norki, nutrie, króliki, in.)
• wahania w wielkości chowu zwierząt
okresowe wahania opłacalności chowu
• zbyt mały udział w światowej produkcji
– słabo rozwinięta infrastruktura chowu zwierząt
– słaba organizacja produkcji
– polityka rolna w państwie
26
Chów zwierząt gospod.
Chów zwierząt gospod.
Zwierzęta
pogłowie
[mln szt.]
Udział
w świecie
[%]
1990
2005
bydło
7,9
5,2
0,4
trzoda
chlewna
20,5
16,3
1,8
owce
1,6
0,3
b.d.
konie
0,9
0,3
b.d.
kury
46,1
113,5
b.d.
Francja – 1,5% świat. pogłowia bydła
Niemcy – 2,8% świat. pogłowia trzody chlewnej
27
Do zobaczenia na następnej lekcji ...