Pomiar w badaniach

nad sprawnością

fizyczną i

motorycznością

człowieka.

Bibliografia : Wiesław Osiński - Antropomotoryka

Definicje

• Sprawność fizyczna - to zdolność do

efektywnego wykonania pracy
mięśniowej.

• Motoryczność człowieka – całokształt

czynności ruchowych człowieka, to
wszystko co dotyczy poruszania się
człowieka w przestrzeni na skutek zmian
położenia całego ciała lub poszczególnych
jego części względem siebie

Definiowanie badanego obiektu,

metody jakościowe a ilościowe

1.

Co jest obserwowane

2.

W jakich warunkach należy przeprowadzić obserwacje

3.

Jakich należy dokonać operacji

4.

Jakich użyć miar i przyrządów

5.

Jak przeprowadzić obserwacje

6.

Jak interpretować ich wyniki

 Metoda jakościowa charakteryzuje się tym, że w

przedstawianiu i analizowaniu badanych zjawisk nie
odwołujemy się do jakiegokolwiek pomiaru. W badaniach
analizuje się dane zjawisko pod względem jakościowego
przebiegu części składowych danej czynności ruchowej,
związków między nimi oraz pełnionych przez nie funkcji.

 Metoda ilościowa jej immanentną cechą jest pomiar (tzw.

motometria)

Określenie, właściwości i

potrzeba pomiaru

Pomiar jest to istota postępowania , która sprowadza się do

tego, aby przyporządkować cechom przedmiotów i zjawisk
badanych pewne liczby rzeczywiste jako ich miary. W
wypadku prowadzenia badań nad zmiennymi, przez które
zamierzamy określić poziom sprawności fizycznej czy
różnych właściwości motorycznych osobnika , trudno o
pomiar dający w efekcie rezultaty w pełni jednoznaczne.
Często nie chodzi o określenie wartości wprost
manifestowanej (np. długości skoku), ale właśnie za jej
pośrednictwem zmierzamy do oszacowania wielkości np.
określonego typu zdolności motorycznych. Taki rodzaj
pomiaru pośredniego nazywa się „pomiarem asocjatywnym”,
ponieważ jawna wielkość mierzalna i ukryta wartość
niezmierzalna są wzajemnie powiązane, jest możliwe na
podstawie bezpośredniego pomiaru wielkości
pierwszej(długość skoku) wnioskować o liczbowej
charakterystyce wielkości drugiej (poziom zdolności).

Typy skal pomiarowych

• Skala nominalna
• Skala porządkowa
• Skala interwałowa
• Skala stosunkowa (ilorazowa)

Podstawowym kryterium podziału skal pomiarowych

na różne typy jest sposób przypisywania liczb

badanym przedmiotom czy zdarzeniom. Są to :

Skala nominalna

Jest to określona klasyfikacja czyli podział
określonego zbioru elementów ze względu na
pewne cechy. Podział może być wyczerpujący tj.
zawiera wszystkie przypadki lub rozłączny tj.
żaden obiekt nie znajduje się w dwóch lub
więcej kategoriach. Każdej wyróżnionej kategorii
skali nominalnej można przypisać jakąś liczbę, lecz
nie ma sensu przeprowadzania na tych liczbach
jakichkolwiek operacji matematycznych. Liczby w
tym przypadku zastępują jedynie nazwę danej

kategorii.

Skala porządkowa

Jest to nie tylko grupowanie badanych w
kategoriach, lecz porządkowanie ich pod
względem stopnia w jakim posiadają one pewną
cechę, ale nie jesteśmy w stanie określić
natężenia tej cechy. Pomiar porządkowy nie daje
żadnych informacji o wielkości kolejnych różnic
między elementami, ale umożliwia ustalenie
wartości środkowych (median), centyli i

obliczanie

współczynników korelacji rangowej.

Skala interwałowa

Jest to grupowanie poszczególnych badanych
nie tylko pod względem stopnia jakiejś cechy ,
ale także odległości między nimi. W tej skali
operuje się równymi jednostkami pomiaru
(równymi interwałami), tzn. stopniem, metrem,
sekundą, kilogramem itd. Dokonując pomiaru w
tej skali, nie zakłada się występowania tzw.
absolutnego punktu zerowego.

Skala stosunkowa

(ilorazowa)

Pomiary w tej skali mogą być opracowywane
wszystkimi metodami statystyki matematycznej .
W tej skali przyjmuje się za wzorzec jakąkolwiek
jednostkę, a badana wielkość zawiera tyle tych
jednostek, ile razy jest większa od wzoru. W tej
skali punkt zerowy nie jest dowolny, a więc w
pewnym układzie warunków mierzona cecha
może być równa zeru. W związku z tym przy ocenie
rezultatów pomiarów można określić, ile razy jeden
obiekt jest większy od drugiego.

Kryteria poprawności testów w badaniach

nad sprawnością fizyczną i motorycznością

Wymogi stawiane przed pomiarem

1. Obiektywny
2. Trafny
3. Rzetelny
4. Wystandaryzowany
5. Znormalizowany [Thorndike, Hagen

1969; Kostrzewski 1970; Brzeziński
1978]

1. Obiektywność

Test sprawności fizycznej musi być obiektywny, tzn.

powinien być on tak skonstruowany, aby dwie różne
osoby, prowadzące niezależnie od siebie badania tej
samej osoby, dochodziły do identycznego lub
zbliżonego rezultatu. Innymi słowy, badacz nie
powinien mieć znaczącego wpływu na wynik, jaki
uzyska w teście badana osoba. Ocena powinna być
całkowicie bezstronna, wolna od uprzedzeń i
przesądów. Obiektywność może być definiowana jako
miara zgodności wyników testowania, które są
zanotowane przez różnych egzaminatorów przy tym
samym wykonywaniu testu np.( pchnięcie kulą,
serwis w siatkówce [trafienie w cel], mierzenie czasu
biegu na krótkiej odległości stoperem) [wg Mekota
1988]

2. Trafność

Próbą trafną jest taka, która mierzy oczekiwaną właściwość, a

więc tę, którą miała mierzyć. Ważne jest tu wykluczenie udziału w
próbie innych komponentów, które zniekształcają poziom
natężenia danej cechy. Zwykle za miarę trafności testu przyjmuje
się współczynniki korelacji z przyjętym kryterium. Trafność więc
nie jest wewnętrzną cechą testu, tak jak np. rzetelność, ale
wyraża relacje testu do kryterium przyjętej miary tego, co ma
podlegać testowaniu. Dla określenia długości czy ciężaru ciała,
właśnie bezpośrednio chodzi o owe właściwości. Trafność
pomiarów rzadko będzie więc stwarzać tu jakiekolwiek problemy.
W wypadku określenia ciężaru ciała osobnika dyskusja może
dotyczyć doprecyzowania szeregu warunków i okoliczności
prowadzenia pomiaru (poradnia, dopuszczalny ubiór, dokładność
przyrządu) niż tego, czy prawidłowo działająca waga jest
przyrządem adekwatnym do pomiaru ciężaru ciała

Rzetelność jest koniecznym, ale niewystarczającym

warunkiem trafności. Test nierzetelny nie może być trafny,
ale test rzetelny trafnym być nie musi.

Różne ujęcia trafności

a) Trafność teoretyczna
b) Trafność treściowa (wewnętrzna)
c) Trafność prognostyczna i równoległa

a) Trafność teoretyczna

• Określenie trafności teoretycznej testu oparte jest

na logicznym wiązaniu definicji teoretycznej i
operacyjnej. Trafność teoretyczna zakłada, że
pomiar wyraża wszystkie najistotniejsze
symptomy interesującego zdefiniowanego
teoretycznie zjawiska. Trafność teoretyczną ocenia
się nie tylko za pomocą jednego współczynnika
korelacji między wynikiem testu a przyjętym
kryterium. Pojęcie to odnosi się przede wszystkim
do takich testów, w których mierzy się cechy, dla
których nie można uzyskać kryteriów
zewnętrznych.

Sposoby określania trafności

teoretycznej

 Metoda sprawdzania różnic między grupami,
Na przykład, trafność teoretyczna testu mocy anaerobowej może być badana

przez porównanie wyników uzyskanych przez sprinterów oraz skoczków z wynikami
biegaczy na długich dystansach. Biegi krótkie oraz skoki wymagają o wiele
większych zdolności anaerobowych niż biegi wytrzymałościowe. Tym samym badacz
określa, czy dany test różnicuje wyniki między tymi dwoma grupami sportowców.
Jeśli osiągnięcia sprinterów i skoczków są wyraźnie lepsze niż uprawiających biegi
długie, to istnieją podstawy, aby uznać, że za pomocą testu możemy określić moc
anaerobową.

 Metoda analizy macierzy korelacji i analizy czynnikowej.
Metoda ta polega szczegółowej analizie korelacyjnej, którą wykorzystuje się do

wyznaczenia odległości pomiędzy przyjętymi próbami oraz do uporządkowania ich
metodą dendrytów. Wnioskiem płynącym z badań nad uporządkowaniem
dendrytowym było określenie jako trafnej takiej próby wśród innych prób
badających - zgodnie z teorią - te same właściwości, której położenie w danym
zespole było najbardziej centralne, a związki najbardziej silne.

 Metoda badania wewnętrznej struktury testu.
Analizuje się korelacje między różnymi testami albo różnymi częściami testu. W

szczególności części testu (mierzącego tę samą właściwość) powinny wykazywać
wysoką korelację.

 Metoda badania, w jaki sposób wyniki testowe ulegają wpływom

środowiska lub jak różnią się poszczególne osoby pozycją na linii
zmienności danej cechy.

 Metoda wielowymiarowych analiz statystycznych,
traktowanych komplementarnie i stosowanych etapowo. W ocenie potencjalnej

strony motoryczności dużą trafność posiadają: test Coopera, bieg na dystansie
1500 m (mężczyźni) i 800 m kobiety, bieg wahadłowy, rzut piłką lekarską ponad
głową, skok w dal z miejsca, bieg "po kopercie", podciąganie na drążku. Wiele
innych testów uznano za nietrafne.

b) Trafność treściowa

(wewnętrzna)

• Trafność treściowa może dotyczyć sytuacji, w

której chcemy ocenić, w jakim stopniu
pokrywa się np. sprawdzian umiejętności
sportowo-technicznych z tym, co było
wyuczone zgodnie z zakresem programowym
w danym okresie szkolnym. Uwiarygodniać
trafność treściową np. testu sprawności
fizycznej może jego aprobata przez ekspertów
z różnych krajów. Trafności treściowej nie
wyraża się przez obliczony jakiś współczynnik,
ale przez zgodność niezależnych ekspertyz .

c) Trafność prognostyczna i

równoległa

Przy obliczaniu trafności prognostycznej chcemy za pomocą

testu przewidywać pozycję osób w rozkładzie, którym
dysponować będziemy dopiero po jakimś czasie. Chodzić tutaj
może np. o prognozę wyniku sportowego, przewidywanie
postępu w nauczaniu jakiejś czynności ruchowej itd. Równie
często jednak jesteśmy zainteresowani trafnością równoległą,
zwaną też diagnostyczną . Mówimy o niej wtedy, kiedy istnieje
potrzeba zastąpienia jednego typu pomiaru czy pomiarów
innym testem czy testami. Na podstawie definicji teoretycznej
tego, co chcemy zmierzyć, konstruujemy jakąś miarę
(kryterium) tak, aby było ono w najwyższym stopniu trafne, a
równocześnie możliwie proste. Trafność równoległą
(diagnostyczną) wyraża się pewnym współczynnikiem trafności
(podobnie jak trafność prognostyczną. Na przykład praktyczna
ocena (diagnoza) poziomu sportowego zawodników grających w
koszykówkę, zgodnie ustalona przez pewną liczbę ekspertów,
może być zastosowana jako kryterium trafności testu przy
diagnozie przydatności do gry w koszykówkę.

3. Rzetelność próby

Rzetelność próby informuje o wielkości błędu pomiaru. Z pojęciem rzetelności pomiaru

wiąże się stabilność wyników uzyskiwanych przez badane osoby w pomiarach
powtarzalnych. Innymi słowy, powtórzenie pomiaru w tych samych warunkach powinno
dać te same rezultaty. W praktyce współczynnik rzetelności można określić przez
kilkakrotne badanie losowo wybranej grupy osób rozważaną próbą w tych samych
warunkach, w jakich zamierza się ją następnie stosować. Rzetelność informować ma więc o
tym, czy to, co test mierzy, mierzy dokładnie. Rzetelność testu można także definiować
jako trafność testu wobec samego siebie lub też jako współczynnik korelacji dla zgodności
pomiarów powtórzonych. Niska rzetelność pomiarów przekreśla lub co najmniej poważnie
ogranicza użyteczność danej próby jako narzędzia pomiarowego. Wielkość wskaźnika
rzetelności jest w pewnej mierze miarą współczynnika korelacji między wynikam i
uzyskanymi w kolejnych powtórzeniach w tej samej próbie. Trudno zatem oczekiwać, że
próba może wykazać większe przydatność w przewidywaniu lub szacowaniu
jakiejś innej próby niż koreluje ona sama ze sobą.

Z rzetelnością bezpośrednio wiąże się wielkość tzw. standardowego błędu pomiaru.

W praktyce pomiar żadnego parametru nie jest wolny od błędu, a prawdziwą jego wartość
możemy jedynie szacować w pewnym zakresie zmienności.

Sposoby zwiększenia rzetelności testu:
• przez bardziej rygorystyczną standaryzację,
• zwiększenie liczby prób,
• zwiększenie liczby oceniających i podnoszenie ich umiejętności różnicowania zjawisk,
• wprowadzenie ekwiwalentnych testów,
• powiększenie motywacji badanych.

4. Standaryzacja

Przez standaryzację rozumiemy tutaj

ujednolicony sposób posługiwania się
testem. W instrukcji, stanowiącej
integralną część każdego testu, powinny
znaleźć się wszystkie wyjaśnienia
dotyczące sposobu i warunków
prowadzenia pomiaru. Instrukcja powinna
w szczególności precyzować: miejsce
wykonania próby, sprzęt i pomoce, formę
ruchu, sposób oceny, liczbę i kolejność
powtórzeń, metodę rozgrzewki, strój
sportowy (obuwie) itp..

5. Normalizacja

Test jest znormalizowany, jeżeli został stworzony układ

odniesienia (np. skala T, skala centylowa, skala wartości
unormowanych), który pozwala ocenić, jakie miejsce ze
względu na daną cechę zajmuje badana osoba w całej
populacji. Normy testowe uzyskuje się z badań
empirycznych reprezentacyjnej dla danej populacji grupy
osób. Często wykorzystywaną w tworzeniu stosownych
norm jest skala "z". Postępując w ten sposób, przelicza
się uzyskany rezultat (X) na średnią (M) = zero oraz
odchylenie standardowe (S) = 1,0. Stosowanie tej skali
jest dość złożone, ze względu na konieczność
przyjmowania wartości dodatnich i ujemnych, więc o
wiele częściej wykorzystuje się skalę "T". W skali tej
średnią przyjmuje się za 50, a odchylenie standardowe
za 10. Decyzja o użyciu danej skali normalizacyjnej
zależy od typu badań oraz ich celów praktycznych.

Klasyfikacje i uwagi krytyczne o metodzie testowej

Ze względu na cel, jaki stawia się w

końcowej analizie, można podzielić testy
na:

• pedagogiczne, wśród testów

pedagogicznych ważne miejsce zajmują
stosowane w szkolnym wychowaniu
fizycznym, sporcie i rekreacji ruchowej
testy sprawności ruchowej.

• laboratoryjne (badawcze), zadaniem

tych testów jest mierzenie w sposób
znacznie bardziej obiektywny i dokładny
różnych zdolności, umiejętności i
zachowań ruchowych osobnika.

Interpretacje wyników

pomiaru sprawności fizycznej

- tradycyjne (autoteliczne), w którym ważne są przede

wszystkim osiągnięcia motoryczne (ruchowe), jak:
przeskoczyć poprzeczkę, możliwie szybko przebiec dystans,
dalej rzucić piłką itd.; pomiar i interpretacje wyników w tym
ujęciu są nastawione niemal wyłącznie na ocenę i
doskonalenie tego, jak się efektywnie, skutecznie poruszać
czy jak pokonać przeciwnika w walce sportowej

- heteroteliczne (instrumentalne), w którym celem

głównym jest "promocja zdrowia", a więc pomiar sprawności
ma spełniać funkcję motywującą do rozwijania zdrowia (dobrej
wydolności tlenowej, sprawności aparatu ruchu, prawidłowej
budowy i struktury ciała), ale i kształtowania pewnego "stylu
życia", nastawionego na satysfakcjonujący wygląd, wysoką
zdolność do pracy i dobre samopoczucie.

Metody do oceny różnych elementów prawności

fizycznej i motoryczności

• testy bez użycia aparatury pomiarowej (podniesienie

ciężaru, rzuty piłką lekarską, biegi zwinnościowe,
podciąganie na drążku). Należy tu mieć na uwadze
przyjmowaną - ze względów praktycznych - znaczną
umowność warunków pomiarowych. W szczególności
przestrzec trzeba przed wyrażaniem wyników pomiaru w
nieadekwatnych jednostkach fizycznych (np. siła
wyrażona wprost w liczbie podciągnięć czy nawet w
metrach);

• pomiary prowadzone z użyciem aparatury badawczej

(różnego rodzaju dynamometrów, platform
tensometrycznych, sprzężonych z komputerem urządzeń
do badania równowagi, aparatury psychometrycznej
itp.).

Artykuł naukowy !!!!

Tadeusz Ambroży, Paweł Kowalski, Izabela

Zając-Gawlak

Analiza sprawności oraz struktury

somatycznej- -studentów AWF i PWST w

Krakowie

Bibliografia: Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne Nr 4

kwiecień 2009r. Wydawnictwo Edupress

Cele pracy, materiał i

metody

Cele pracy to:
A.

Zbadanie poziomu i porównanie ogólnej
sprawności fizycznej studentów krakowskiej
AWF i PWST.

B.

Charakterystyka morfologiczna i motoryczna
studentów powyższych krakowskich uczelni, a
ich status pochodzeniowy.

C.

Próba odpowiedzi na pytanie: czy studenci
krakowskiej AWF osiągają wyższy, średni
poziom ogólnej sprawności fizycznej w
porównaniu do studentów krakowskiej PWST
oraz próba odnalezienia przyczyn zaistnienia
zaistniałego stanu rzeczy?

Materiał badawczy

• Materiał zebrano podczas badań przeprowadzonych

wśród studentów I roku krakowskiej AWF i studentów
krakowskiej PWST. Grupa liczyła 124 osoby, 89
studentów I roku AWF i 35 studentów I, II, III roku PWST.

• Studenci obydwu uczelni wyższych pochodzili w

większości z środowiska miejskiego, różnych regionów
Polski.

• W trakcie badań oceniano:
- Budowę ciała (wysokość, masa, wskaźnik smukłości)

oraz status pochodzeniowy

- Ogólną sprawność na którą składały się następujące

zdolności motoryczne: siła mięśni ramion, siła mięśni
brzucha, siła eksplozywna nóg (pokonywanie jak
największego ciężaru w najszybszym czasie), a także
gibkość oraz koordynację ruchową.

Metody badań

1. Skok w dal z miejsca – badający siłę eksplozywną kończyn

dolnych

2. Uginanie ramion w zwisie na drążku- badano siłę mięśni

ramion i obręczy barkowej

3. Bieg wahadłowy 10x5 m – badano wytrzymałość

szybkościową mięśni nóg

4. Uginanie ramion na poręczach symetrycznych- badano siłę

mięsni ramion i obręczy barkowej

5. Skłon tułowia w przód z pozycji stojącej- oceniano gibkość

kręgosłupa i stanu mięśni kulszowo-goleniowych

6. Próba Burpeego – przysiady z wyrzutem nóg w tył – badano

koordynację

7. Siady z leżenia – badano wytrzymałość mięśni brzucha
8. Rzut piłką lekarską w przód – badano siłę mięsni ramion
9. Uginanie ramion w podporze przodem – badano siłę mięśni

ramion i obręczy barkowej

Wyniki badań

Charakterystyki morfologicznej dokonano na podstawie pomiaru wysokości i masy ciała

studentów.

- Średnia arytmetyczna wysokości ciała wynosi:
AWF – 180,65 cm, PWST – 184,00 cm
- Średnia arytmetyczna masy ciała wynosi:
AWF- 73,59 kg, PWST- 76,54 kg
- Średni wskaźnik smukłości ciała wyniósł:
AWF – 1,25 , PWST – 1,23
W zakresie cech motorycznych obserwuje się duże zróżnicowanie . Studenci AWF

osiągnęli lepsze wyniki w próbach siłowych kończyn górnych i obręczy barkowej :

- uginania ramion na drążku
- uginania ramion na poręczach symetrycznych
- skok w dal z miejsca
Studenci PWST lepsze wyniki niż studenci AWF osiągnęli w próbach określających

koordynację ruchową, wytrzymałość siłową mięśni brzucha oraz wytrzymałość
szybkościową nóg:

- próba Burpeego
- siady z leżenia
- bieg 10x5 m
Oceniając ilościowo studenci AWF osiągnęli wynik lepszy w 6 próbach, natomiast studenci

PWST

w 3 próbach.

Wnioski

1.

Studenci AWF charakteryzują się mniejszą średnią wysokością i masą
ciała niż studenci PWST.

2.

Średnia wielkość wskaźnika smukłości większa w przypadku studentów
AWF

3.

Odsetek studentów o tęgiej budowie:

AWF- 17%, PWST – 4%
4.

Odsetek studentów którzy określili swoje pochodzenie jako wiejskie:

AWF – 32%, PWST – 5%
5.

Wyniki zastosowanych testów sprawności motorycznej pozwalają na
stwierdzenia:

a)studenci AWF lepsze wyniki osiągnęli w 6 próbach, największe

różnice zaobserwowano w próbach siłowych

b)studenci PWST osiągnęli lepsze wyniki w próbach koordynacyjno-

wytrzymałościowo-szybkościowych

c)pozytywne nastawienie emocjonalne zaobserwowano u wszystkich

studentów PWST, natomiast wśród studentów AWF u połowy badanych.

6. Na podstawie wyników szczegółowej analizy nie można stwierdzić

jednoznacznie o wyższym średnim poziomie sprawności fizycznej
studentów AWF, w porównaniu do studentów PWST.

Dziękujemy za

uwagę !

??? Chcecie

zobaczyć

teledysk

zachęcający do

aktywności

fizycznej ???

??? Jesteście tego

pewni ???

Tekst piosenki: Kabaret Młodych Panów - Jedz brokuły.

1. Kątem nosa widzę już wakacji smak,

trzeba nam wyglądać jak sam Norris Chuck.
Skończmy już byle co i byle jak,
czas zacząć grać w zielone.

2. Zieleń rośnie po to, abyś ty ją jadł,
na warzywa właśnie teraz nadszedł czas.
Kiedy z twego brzucha zwisa wielki flak,
razem z kolegami śpiewam...

Ref.: Jedz brokuły, będziesz zdrowy tak jak my,
będziesz dużo dziewczyn miał,
będziesz w aucie brał, co chciał. /4x

3. Na plaży przed foczkami będę prężył tors,
nie będę już wyglądał jak przygruby mors.
Na dyskotece laski pójdą ze mną w pląs,
ja jestem już gotowy.

4. Ustka, Łeba, Mielno już czekają nas.
Na fitnessik właśnie teraz nadszedł czas.
Zagraniczne ciuszki - taki mały lans,
razem z nami dzisiaj śpiewaj...

Ref.: Jedz brokuły... /8x