Mangan, Krzem,

Kobalt

funkcja biochemiczna,

źródła dla organizmu,

przyczyny i objawy

niedoboru.

Marcin Motak

gr. 13

Mangan

•

Zawartość w organizmie 15-20 mg.

•

Stężenie we krwi 40-200 µg/l
(wiązany przez β-globuliny).

•

Występuje w minimalnych ilościach
we wszystkich tkankach. W większej ilości
w komórkach z pigmentem, tkance kostnej
oraz we włosach, w których zostaje wyłączony
do procesów metabolicznych. Stężenie
w kościach spada wraz z wiekiem.

•

Magazynowany jest w wątrobie, trzustce,
nerkach, a także w mózgu i płucach.

Mangan

• Składnik arginazy.
• Aktywator dwupeptydazy, dekarboksylazy

kwasu szczawiooctowego, dehydrogenazy
kwasu cytrynowego oraz enzymów łańcucha
oddechowego.

• Składnik dysmutazy ponadtlenkowej

występującej w macierzy mitochondrialnej
(SOD-2).

• Potrzebny w syntezie glikoprotein

(np. protrombiny), mukopolisacharydów,
proteoglikanów.

Mangan

• Niezbędny przy budowie kości (przez interakcje

z choliną), prawidłowe formowanie tkanki łącznej.

• Stymuluje syntezę kwasów tłuszczowych

i cholesterolu w wątrobie.

• Hamuje cyklazę adenylową.
• Uczestniczy w funkcjonowaniu układu nerwowego.
• Bierze udział w wytwarzaniu erytrocytów.
• Hamuje wchłanianie żelaza (głównie u dzieci).
• Skuteczny w leczeniu schizofrenii (MnCl

2

).

Mangan

• Dobowe zapotrzebowanie: 2–5 mg.
• Źródła:

– otręby pszenne (10mg/100g),
– suche nasiona roślin strączkowych

(2mg/100g),

– orzechy,
– chleb razowy,
– herbata,
– warzywa liściaste

(szczególnie kapusta).

Mangan

• W większości przypadków funkcję

manganu może zastąpić magnez.

• W nadmiarze bardzo szkodliwy.

Zatrucie objawia się uszkodzeniem
erytrocytów i ich hemolizą,
zaburzeniami psychicznymi
i neurologicznymi oraz uszkodzeniem
wątroby.

Mangan

• Stany niedoboru manganu zdarzają

się rzadko.

• Zawartość manganu w produktach

roślinnych zależy od jego ilości w
glebie.

• Duże spożycie wapnia i fosforu

hamuje wchłanianie manganu.

Mangan

• Skutki niedoboru:

– niedokrwistość,
– zaburzenia metabolizmu,
– hipogonadyzm,
– powiększenie tarczycy,
– nieprawidłowa mineralizacja kości,
– zaburzenia neurologiczne,
– zmniejszona synteza glikoprotein,
– ubytek masy ciała,
– zmiany skórne,
– opóźnienie wzrostu.

Krzem

• Zawartość w organizmie 6-7 g.
• W surowicy występuje w formie

kwasu krzemowego w stężeniu 14-40
µmol/l.

• Występuje głównie w płucach, ścianie

aorty, śledzionie, ścięgnach.

• Metabolizm Si powiązany jest z

hormonami tarczycy i kory
nadnerczy.

Krzem

• Udział w reakcjach chemicznych

spajających oddzielne włókna kolagenu i
elastyny,
co zapewnia tkance łącznej wytrzymałość
i sprężystość.

• Regeneracja tkanki łącznej (uszkodzone

więzadła, złamane kości).

• Działanie przeciwmiażdżycowe.
• Zmniejsza toksyczne działanie glinu.

Krzem

• Dobowe zapotrzebowanie: 20-30 mg.
• Zwiększone zapotrzebowanie:

– kobiety w ciąży,
– osoby po operacjach kostnych,
– osoby starsze,
– dzieci.

• Działanie szkodliwe: kwas krzemowy

inaktywuje peptydy zapobiegające
krystalizacji składników mineralnych
moczu.

Krzem

• Źródła:

– skrzyp polny, pokrzywa,
– produkty zbożowe,
– mleko, przetwory mleczne,
– źródlana woda, która zawiera rozpuszczone

krzemiany alkaliczne sodowe i potasowe,

– poziomki, daktyle,
– marchew, buraki, pietruszka,
– kasza gryczana,
– owoce morza,
– żelatyna.

Krzem

• Przyczyny niedoboru:

– niedobór w diecie,
– antagoniści - Mg, K, Cr, witaminy B2, B5,

B6,

– robaki płaskie, obłe, przywry,
– okres intensywnego wzrostu u dzieci,
– przeciążenia fizyczne.

Krzem

• Skutki niedoboru:

– osteoporoza,
– deformacje stawów,
– łamliwość paznokci,
– wzmożone wypadanie włosów,
– szybsze starzenie się skóry,
– krwawienia z dziąseł i nosa,
– stany zapalne powiek i spojówek.

Kobalt

• W organizmie osoby dorosłej zawartość

kobaltu wynosi 10 mg.

• Wchłaniany w 50% z produktów spożywczych.
• Kobalt występuje śladowo we wszystkich

tkankach organizmu. Największe stężenie
w wątrobie, nerkach i kościach.

• W wątrobie magazynowany jako:

metylokobalanina, hydroksykobalamina,
adenozylokobalamina.

Kobalt

• Wchodzi w skład witaminy B12 (kobalaminy)

która uczestniczy w konwersji
metylomalonylo-CoA do bursztynylo CoA
oraz w metylacji homocysteiny do metioniny.

• Jest także aktywatorem enzymów:

– dwupeptydazy glicyloglicyny,
– dehydrogenazy hydroksybutyrylo-CoA,
– mutazy glutaminianowej,
– enzymów oddechowych (oksydaza

cytochromowa, dehydrogenaza burszytnianowa).

Kobalt

• Zapotrzebowanie niewielkie ok. 2 mg rocznie.

Zwiększone u kobiet w ciąży (o ok. 50%).

• Źródła:

– mleko,
– wątroba,
– nerki,
– mięso,
– ostrygi,
– warzywa zielone (głównie szpinak,

sałata i kapusta),

– kukurydza,
– ziarna zbóż,
– grzyby (w tym drożdże).

Kobalt

• Hamujący wpływ na rozwój

noworodków.

• Niedobory kobaltu występują rzadko

i pojawiają się zwykle u osób, które
nie spożywają produktów mięsnych i
mlecznych. Są równoznaczne z
niedoborami
witaminy B12.

Kobalt

• Objawy niedoboru:

– niedokrwistość megaloblastyczna,
– zanik nabłonka wydzielniczego żołądka i jelit,
– brak łaknienia, wychudzenie,
– ograniczenie i zaburzenia procesów

anabolicznych,

– zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego

jak: dezorientacja, zmienność nastrojów,
pobudzenie,

– przy długotrwałym niedoborze uszkodzenie

nerwów.