Główne Postanowienia 

Traktatu z Maastricht

Eunika Stempel
II Bezpieczeństwo
Narodowe

• Traktat o Unii Europejskiej 

podpisany w Maastricht 7 lutego 
1992 roku; wszedł życie 1 
listopada 1993 roku (po 
referendach przeprowadzonych w 
państwach członkowskich). 
Sygnatariuszami były: Belgia, 
Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, 
Holandia, Irlandia, Luksemburg, 
Portugalia, RFN, Wielka Brytania 
i Włochy.

Cele Traktatu z Maastricht

• popieranie zrównoważonego i trwałego 

postępu gospodarczo-społecznego, w 
szczególności poprzez stworzenie obszaru 
pozbawionego wewnętrznych granic, 
wzmacnianie spójności ekonomicznej i 
społecznej i ustanowienie unii gospodarczo-
walutowej, docelowo ze wspólną walutą

• potwierdzanie swojej tożsamości na arenie 

międzynarodowej, w szczególności poprzez 
realizację wspólnej polityki zagranicznej i 
bezpieczeństwa, włącznie z docelowym 
sformułowaniem wspólnej polityki 
obronnej, która, mogłaby prowadzić z 
czasem do wspólnej obrony

• Traktat  z Maastricht ustanowił Unię 

Europejską opartą na Wspólnotach 

Europejskich i uzupełnioną o nowe 

polityki, tzn. Unię Gospodarczą i 

Walutową, wspólną politykę zagraniczną 

i bezpieczeństwa, współpracę w zakresie 

bezpieczeństwa wewnętrznego i 

wymiaru sprawiedliwości (trzy filary Unii 

Europejskiej).

Trzy

 

Filary

 

Unii

 

Europejskiej

• Pierwszy filar stanowi kontynuację i zacieśnienie 

więzów gospodarczych krajów członkowskich 
sprzed 1993 r. Dwa następne uzupełniają 
integrację gospodarczą o elementy współpracy 
w zakresie polityki zagranicznej i polityki 
wewnętrznej. 

•  Pierwszy filar tworzy wspólnoty gospodarcze, 

które mają osobowość prawną zagwarantowaną 
w traktatach. W sprawach gospodarczych 
decyzje zapadają na podstawie wspólnego prawa 
europejskiego, tworzonego i nadzorowanego 
przez organy Unii Europejskiej. W przypadku 
filarów politycznych procedura decyzyjna opiera 
się na współpracy i uzgodnieniach rządów 
poszczególnych krajów członkowskich. Instytucje 
europejskie pełnią tu jedynie funkcje 
koordynujące.

I FILAR 

• Głównymi składnikami I filaru są: 

Wspólnota Europejska (do 1993 r. 
Europejska Wspólnota Gospodarcza - 
EWG), Europejska Wspólnota Węgla i 
Stali oraz Europejska Wspólnota 
Atomowa (Euroatom). Zakres 
kompetencji tych organizacji jest bardzo 
szeroki i obejmuje m.in.: wspólny rynek 
gospodarczy, unię celną, unię walutową, 
rynek rolny, transport i sieci 
transeuropejskie, przemysł, rozwój 
regionalny, ochronę środowiska, dział 
edukacji i kultury, naukę i postęp 
techniczny, ochronę zdrowia, ochronę 
konsumenta, politykę socjalną i 
obywatelstwo europejskie. 

Unia gospodarcza

• Istotę unii gospodarczej określają 

przepisy o wolnym przepływie towarów, 
usług, kapitału i pracowników między 
krajami członkowskimi. W granicach 
Unii Europejskiej obowiązuje reguła 
wolnego rynku i konkurencji na 
równych prawach wszystkich 
podmiotów gospodarczych. Wspólny 
rynek oznacza np. możliwość inwestycji 
i prowadzenia działalności 
gospodarczej w innym kraju, wolny 
przepływ usług budowlanych, 
turystycznych, bankowych itp. 

Unia celna

•

Unia ta oznacza przede wszystkim 
zniesienie wewnątrz granic UE ceł na 
towary oraz ustalenie wspólnych stawek 
celnych dla zewnętrznej wymiany 
handlowej z krajami nie będącymi jej 
członkami. Brak ceł na terenie Unii sprzyja 
wymianie handlowej między krajami 
członkowskimi, a także kooperacji 
przedsiębiorstw w zakresie wymiany 
surowców i półproduktów. Unia Europejska 
stosuje preferencje (ulgi) celne w stosunku 
do krajów stowarzyszonych, a w zakresie 
towarów przetworzonych także w stosunku 
do niektórych krajów rozwijających się.

• Traktat z Maastricht kładzie nacisk 

na kwestie swobodnego 
przemieszczania się

    i osiedlania obywateli państw 

członkowskich w innych państwach 
członkowskich. Swobodę migracji 
zapewniono także osobom 
prowadzącym działalność 
gospodarczą na własny rachunek 
oraz osobom świadczącym usługi. 
Jeżeli natomiast chodzi o swobodny 
przepływ usług to podmiotami 
wolności świadczenia są obywatele 
państw członkowskich

Obywatelstwo Unii.

• Każda osoba posiadająca obywatelstwo 

Państwa Członkowskiego staje się obywatelem 
Unii. Oznacza to, że osoba posiadająca 
obywatelstwo jednego z państw członkowskich 
automatycznie nabywa obywatelstwo Unii bez 
potrzeby spełnienia jakichkolwiek 
dodatkowych warunków. Natomiast utrata 
obywatelstwa państwa członkowskiego 
spowoduje utratę obywatelstwa Unii.

Unia walutowa

• Unia walutowa wyraża się przede wszystkim w 

utworzeniu europejskiej unii monetarnej, która 
ma na celu likwidację problemu dewaluacji 
(względem siebie) walut krajów członkowskich.

Rynek rolny - Celami wspólnej 

polityki rolnej są

 :

• zwiększenie wydajności rolnictwa przez 

wspieranie postępu technicznego, 
racjonalny rozwój produkcji jak również 
optymalne wykorzystanie czynników 
produkcji, zwłaszcza siły roboczej, 
zapewnienie w ten sposób odpowiedniego 
poziomu życia ludności wiejskiej, 
zwłaszcza przez podniesienie 
indywidualnego dochodu osób 
pracujących 

    w rolnictwie;

• stabilizacja rynków
• zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw
• zapewnienie rozsądnych cen w dostawach 

dla konsumentów

Przemysł

• Traktat z Maastricht mówi o powstaniu 

samodzielnej polityki przemysłowej 
Wspólnoty. Jej zadaniem jest wspieranie 
konkurencyjności przemysłu 
europejskiego na rynkach światowych 
oraz tworzenie klimatu przedsiębiorczości 
i koordynowanie rozwoju przemysłu w 
krajach członkowskich.

Ochrona środowiska

• Jednym z podstawowych celów 

Unii jest długotrwały i 
zrównoważony rozwój 
społeczno-gospodarczy  Jego 
efektem ma by czyste 
środowisko naturalne. Programy 
ochrony środowiska dotyczą 
naprawy szkód środowiskowych 
(np. powstałych wskutek 
rozwoju przemysłu 
wydobywczego), ochrony wód 
powierzchniowych i gruntowych, 
atmosfery, gleb, lasów i życia 
biologicznego.

Polityka socjalna

• Celem tej polityki jest ochrona praw 

pracowniczych, wspieranie zatrudnienia, 
ochrona socjalna miejsc pracy, walka z 
bezrobociem oraz realizowanie dialogu 
społecznego między pracodawcami a 
pracobiorcami. Unia Europejska wdraża w życie 
założenia Karty Praw Socjalnych, podpisanej w 

    1989 r. Karta mówi m.in. o prawie człowieka 

do pracy, wykształcenia zawodowego, prawie 
do godziwego wynagrodzenia za pracę i 
zrzeszania się w związkach zawodowych oraz 
równouprawnienia kobiet i mężczyzn w miejscu 
pracy

IIFILAR

• ochrona wspólnych wartości, interesów i 

niezależności Unii

• umacnianie bezpieczeństwa Unii  i jej 

państw członkowskich

• dbanie o pokój na świecie i 

bezpieczeństwo międzynarodowe

• wspieranie współpracy międzynarodowej
• rozwój i umacnianie demokracji, zasad 

państwa prawa, przestrzeganie praw 
człowieka i poszanowanie podstawowych 
jego wartości. 

• Państwa członkowskie wspierają bez 

ograniczeń politykę zagraniczna 

    i bezpieczeństwa Unii powstrzymują 

się od działań, które są sprzeczne z 
interesami Unii Traktat z Maastricht 
poszerzył kompetencje UE w zakresie 
bezpieczeństwa. Stwierdzono, że w 
ramach Unii dyskutowane będą 
wszelkie kwestie związane z 
bezpieczeństwem, co docelowo może 
doprowadzić do wspólnej polityki 
obronnej, a nawet urzeczywistnienia 
wspólnej obronny .

W obszarze działań III filaru znajdują się

• zwalczanie narkomanii i handlu narkotykami
•  walka z przestępczością międzynarodową
•  współpraca policji w zakresie zwalczania 

przestępczości pospolitej,

• współpraca sądowa w sprawach cywilnych, 

karnych i celnych

• zwalczanie terroryzmu krajowego i 

międzynarodowego

• regulowanie zasad wjazdu na teren państw 

Unii Europejskiej i ochrona granic 
zewnętrznych Unii

• polityka imigracyjna, regulacja pozwoleń na 

pobyt i podjęcie pracy przez obywateli 
krajów spoza Unii

• polityka azylowa