Gospodarowanie

zasobami materialnymi

–

majątek obrotowy

Aleksandra Graszek

Iga Staszewska
Monika Muzyka

Sandra Conradi

Maciej Lisowski

Patryk Adamowicz

Przemek Cyrankowski

Elementy, struktura i funkcje

majątku obrotowego

Majątek obrotowy bierze bezpośredni udział w
działalności gospodarczej przedsiębiorstwa,
znajduje się w ciągłym ruchu i przechodząc
przez kolejne fazy działalności przyjmuje coraz
to inną postać.

Majątek obrotowy:
1) majątek rzeczowy
2) majątek finansowy

Majątek rzeczowy

Struktura:



zapasy materiałowe,



zapasy produkcji nie zakończonej,



zapasy wyrobów gotowych i towarów.

Majątek rzeczowy

Funkcje:



pełni ważną rolę w ekonomice

przedsiębiorstwa,



zapobiega zakłóceniom,



zapewnia pełne wykorzystanie podst.

czynników wytwórczych,



zapewnia utrzymanie założonego poziomu

obsługi rynku.

Majątek finansowy

Struktura:

•

należności i roszczenia,

•

środki pieniężne.

Majątek finansowy

Funkcje:



należności- służą finansowaniu rozliczeń z

kontrahentami (krótkoterminowy kredyt
udzielany odbiorcom),



środki pieniężne- utrzymanie płynności

finansowej na odpowiednim poziomie (chronią
przed utratą opinii solidnego kredytobiorcy lub
dłużnika).

Kapitał pracujący –

funkcje, metody

wyznaczania, pożądany

poziom zmian

To miara finansowa wykorzystywana do
oceny płynności finansowej
przedsiębiorstwa.

Kapitał pracujący jest wyznaczany jako
różnica między aktywami obrotowymi a
zobowiązaniami krótkoterminowymi

.

FUNKCJE KAPITALU PRACUJACEGO



utrzymywanie bezpieczeństwa

przedsiębiorstwa pod względem jego
płynności – rola „poduszki bezpieczeństwa”,



odzwierciedla efektywność działania

przedsiębiorstwa - zyskowność działalności.

Metody wyznaczania kapitału pracującego



spojrzenie kapitałowe

I. Kapitał pracujący = kapitał stały – majątek

trwały KP = KS - MT



spojrzenie majątkowe

II. Kapitał pracujący = majątek obrotowy –

krótkoterminowe źródła kapitałów KP = MO –
ZB

Trzy przypadki
kształtowania się wielkości
kapitału pracującego:



Kapitał stały – majątek trwały > 0

 



Kapitał stały – majątek trwały = 0 – oznacza

zrównanie wielkości KP z MT

 



Kapitał stały – majątek trwały < 0 - KP jest

w części finansowany o źródła
krótkoterminowe.

 

KP↗



 maleje wartość majątku trwałego,



 rośnie wartość kapitałów stałych,

 

KP ↘



 zwiększa się wartość posiadanego majątku

poprzez dokonywanie zakupów inwestycyjnych
w sferze rzeczowej, finansowej, czy też wartości
niematerialnych i prawnych,



 ulega zmniejszeniu wartość kapitału stałego

Pożądany poziom kapitału pracującego:

Wysokość kapitału pracującego zależy od:



Czasu,



Obrotu,



Odpowiednie proporcje do wielkości kapitału

zaangażowanego w działalności gospodarczej.

Początek okresu (1999)
 

Kapitał pracujący

= majątek obrotowy - zobowiązania ogółem

338 938,45 - 118 200,67 = 220 737,78

Wskaźnik KP

= x 100

220 737,78 / 633 341,14 x 100 = 34,85

Koniec okresu (2000)
 
302 147,99 - 132 245,53 = 169 902,46
 
169 902,46 / 719 810,17 x 100 = 23,60

Zapasy

Podział zapasów wg kryterium przydatności
gospodarczej:
-zapasy bieżące
-zapasy sezonowe
-zapasy nadmierne
-zapasy zbędne

Gromadzenie zapasów w
przedsiębiorstwie to:
-zapewnienie rytmiczności produkcji
-korzyści skali produkcji
-korzyści skali dostaw
-ograniczenie ryzyka związanego z
niepewnością w dostawach i czasu dostaw
-zabezpieczenie przed nagłymi zdarzeniami

Koszty utrzymania
zapasów:

-koszty kapitałowe

-koszty magazynowania

-koszty przeładunku i
przemieszczenia zapasów

-koszty ubezpieczenia

-koszty zużycia i starzenia się
zapasów

Koszty
niedoboru
zapasów:

-koszty zamawiania

-koszty utraty
rabatu

-koszty wyczerpania
zapasów

Minimalizacja całkowitych kosztów
zapasów:

-dostosowanie wielkości materiałów i produkcji w
toku do możliwości produkcyjnych i czasu
dostarczania materiałów oraz ich przetworzenia

-wielkość i struktura asortymentowa zapasów
zgodna z możliwościami zbytu produktów gotowych
lub towarów

-dostosowanie wielkości i asortymentu zapasów do
zobowiązań firmy

Metoda ABC

-monitorowanie stanów magazynowych ->
minimalizacja kosztów zapasów

-podział zapasów na trzy grupy: A , B oraz C

Monitorowanie zapasów poprzez:

-

metodę „czerwonej linii” (grupa B i C)

-metodę „dwóch koszy” (grupa B i C)

-EOQ (model optymalnej wielkości zamówienia) (grupa
A)

EOQ

Q – wielkość zamówienia
Q/2 – utrzymywany zapas
N – liczba zamówień składanych w
ciągu roku
S – popyt
K

c

- Koszty całkowite zapasów

k

1

– jednostkowe koszty utrzymania

zapasów
k

2

– koszt jednego zamówienia

Koszty całkowite zapasów

liczba zamówień składanych w ciągu roku

Optymalna wielkość zamówienia

W praktyce:

moduły MRP – material resource planning

technologia JIT – just in time

Systemy informatyczne oraz ich składniki:

Zwiększenie obrotu zapasami
Zmniejszenie czasu dostawy
Zwiększenie produktywności
pracowników
Ograniczenie ilości odpadów

Należności

Wartość towarów, usług, za które

jeszcze nie otrzymano należności.

Postawową zasadą w

zarządzaniu należnościami

jest: MINIMALIZACJA

Skąd się biorą należności???



Kredyt manipulacyjny -

odroczenie terminu

spłaty należności, w związku ze sprawdzeniem
zgodności faktury z zamówieniem czy dokonaniem
przelewu przez bank



Kredyt handlowy –

celowe finansowanie

zapasów odbiorcy, odroczenie terminu spłaty
należności zazwyczaj na okres 30,45,60 dni.

DSO (days sales outstanding) –
wskaźnik używany do określenia liczby
dni sprzedaży za których nie
zainkasowano gotówki.

DSO (days sales outstanding) –
wskaźnik używany do określenia liczby
dni sprzedaży za których nie
zainkasowano gotówki.

Przykład

Miesiąc

Sprzedaż

Należności

ogółem

W tym bieżące

(1-30 dni)

Przeterminowane (w dniach)

1-30

31-60

61-90

Pow. 90

Lipiec

240 000,00

300 000,00

210 000,00

40 000,00

35 000,00

10 000,00

5 000,00

Sierpień

250 000,00

320 000,00

225 000,00

35 000,00

30 000,00

20 000,00

10 000,00

Wrzesień

220 000,00

270 000,00

200 000,00

40 000,00

20 000,00

7 500,00

2 500,00

Październik

190 000,00

220 000,00

160 000,00

25 000,00

17 500,00

12 500,00

5 000,00

Tabela 1. Struktura wiekowa
należności

30 *(1+

 

30 *(1+

 

Past Due DSO= DSO –
Best DSO

34,1-25,9 = 8,2

Do czego jeszcze mogą nam się przydać
wskaźniki DSO??



Do prognozowania należności na koniec

okresu (build – up method)



Do pognozowania przyszłych wpływów

gotówkowych (roll - forward)

Na co zwracamy uwagę przy
ocenie zdolności kredytowej
klienta???

Reguła

„5 c”

Kapitał

klienta

Elastyczn

ość

Zdolność

do

zapłaty

Zabezpiecz

enia

dodatkowe

Charakte

r klienta

Na co zwracamy uwagę przy
ocenie zdolności kredytowej
klienta???



Instrumenty handlowe – wynikają ze

stosunków ekonomicznych łączących dost. I
odb. np.: prośby, ponadlenia + represje takie
jak odsetki lub zablokowanie sprzedaży



Instrumenty prawne – wynikające z

przepisów prawa Cywilnego, mają charakter
represyjny ->dochodzenie praw przed
sądem

Przykładowa tabela
windykacji

Kolejność

działań

Okres

przetermin

owania

należności

Działanie

1

10

Telefon do dizału klienta realizującego płatności z
przypomnieniem o przekroczeniu terminu płatności. Uzupełnienie
dokumentacji, o ile jest ono potrzebne (np. dublikat faktury)

2

20

Ponowny telefon do działu realizującego płatności

3

30

List polecony z pierwszym wezwaniem do zapłaty (w łagodnej
formie)

4

40

Zablokowanie dalszej sprzedaży kredytowej

5

50

List polecony z drugim wezwaniem do zapłaty ( w formie
wynikającej z przepisów Kodeksu Postępowania Cywilnego)

6

60

Zatrzymanie wszelkich dostaw

7

70

Przekazanie sprawy do firmy windykującej należności lub
sporządzenie pozwu o zapłate

8

Wg ustalonych

terminów

Uzyskanie nakazu zapłaty z klauzulą wykonalności i przekazanie
sprawy do kancelarii komorniczej wg właściwości miejscowej
dłużnika

9

Wg ustalonych

terminów

Komornicza egzekucja wierzytelności połączona z monitoringeim
sytuacji odbiorcy

Źródło: Jaworski, Teoria i praktyka zarządzania finansami

Gospodarowanie

środkami pieniężnymi

Środki pieniężne – obejmują gotówkę w kasie, na
rachunkach bankowych (bieżące i terminowe), a
także krótkoterminowe papiery wartościowe
(czeki, weksle, bony skarbowe, pieniężne,
bankowe)

Motywy utrzymywania gotówki



Transakcyjny – finansowanie bieżącej

działalności,



Ostrożnościowy – finansowanie

nieprzewidzianych zdarzeń (zdarzenia losowe:
np. pożar, powódź, kolizja samochodowa),



Spekulacyjny – możliwość uczestnictwa w

okazjonalnych transakcjach przynoszących
duży zysk dla firmy.

Przedsiębiorstwo powinno

dysponować możliwie

najmniejszą ilością

gotówki!

W interesie przedsiębiorstw prowadzących

elastyczną politykę finansową (z okresowo

występującym nadmiarem środków

pieniężnych) leży przede wszystkim

ograniczanie kosztów utraconych korzyści.

Modele umożliwiające
minimalizację kosztów
całkowitych gotówki



Model zapasów Baumola,



Model Beranka,



Model przypadkowych stanów

gotówki Millera-Orra,



Model Stone’a

Model Baumola (optymalny
rozmiar gotówki – ORG)



Zapotrzebowanie na gotówkę jest możliwe do

przewidzenia i stałe w danym okresie,



Dopływy środków są stałe,



Wpływy gotówkowe cechuje rytmiczność,

ciągłość i pewność,



Stopa procentowa inwestycji w papiery

wartościowe pozostaje stała przez cały okres.

C – punkt odnowienia środków
pieniężnych
F – koszty stałe jednej
transakcji.
I – koszty utraconych możliwości
z inwestowania gotówki
T – wydatki ogółem za cały rok
obrachunkowy

Model przypadkowych
stanów gotówki Millera-Orra



Zmiany stanu środków pieniężnych w

przedsiębiorstwie mają charakter losowy.



Pozwala na ustalenie górnego i dolnego limitu

dla środków pieniężnych oraz docelową
wartość tego salda, uwzględniając zmienność
wydatków netto w czasie.



Model ten daje bardziej miarodajne wyniki niż

model Baumola, ponieważ przewiduje
niepewność co do przyszłych wpływów i
wydatków.

C – optymalny stan
gotówki.
F – koszt pojedynczego
transferu,
δ

2

– wariancja dziennych

przepływów pieniężnych,
I – dzienny koszt
alternatywny utrzymywania
gotówki,
limit dolny LL (lower limit),
limit górny UL (upper
limit),

PŁYNNOŚC

FINANSOWA

PRZEDSIĘBIORSTW

A

Zdolność do spłacania bieżących
zobowiązań, która wynika z posiadania
odpowiedniego poziomu zasobów
płynnych aktywów przedsiębiorstwa

KONCEPCJE POMIARU

STATYCZNA

DYNAMICZNA

STATYCZNA

DYNAMICZNA

w odniesieniu do

konkretnego momentu, np.

do dnia bilansowego,

wykorzystując podstawowe

sprawozdania finansowe:

bilans i rachunek zysków i

strat oraz tradycyjne

wskaźniki płynności

finansowej

w odniesieniu do

konkretnego okresu,

opierając się dzięki

sprawozdaniu z przepływu

środków pieniężnych

ŹRÓDŁA PŁYNNOŚCI

WEWNĘTRZNE

ZEWNĘTRZNE

• wykorzystanie nadwyżek

gotówki i jej ekwiwalentów oraz

sprzedaż papierów wartościowych

• uwolnienie gotówki

zaangażowanej w aktywach

obrotowych

• tymczasowe zmniejszenie

wydatków kapitałowych i

inwestycyjnych

• rezygnacja z działalności, która

generuje ujemne przepływy

pieniężne

• sprzedaż aktywów trwałych

• wzrost zobowiązań z tytułu

dostaw i usług, z tytuły

wynagrodzeń oraz zobowiązań

publiczno-prawnych

• zaciągnięcie krótko- lub

długoterminowego kredytu lub

pożyczki

• emisja krótkoterminowych

papierów dłużnych

• zamiana zadłużenia na nowy

dług

• emisja obligacji

• zwiększenie kapitału własnego

STANY PŁYNNOŚCI

„NIEDOBÓR”

„NADWYŻKA”

„OPTYMALNY”

wiąże się ze zbyt

małymi zasobami

i/lub strumieniami

wpływów

gotówkowych do

tego, aby dokonywać

wszystkich

koniecznych zakupów

i regulować wszystkie

zobowiązania

to sytuacja, w której

przedsiębiorstwo

posiada zasoby i/lub

strumienie wpływów

gotówkowych

przewyższajace

zapotrzebowanie na

dokonywanie

zakupów i terminowe

regulowanie

zobowiązań

posiadane zasoby

i/lub strumienie

wpływów

gotówkowych

dokładnie pokrywają

bieżące

zapotrzebowanie na

środki pieniężne

potrzebne do

dokonywania

zakupów i spłacania

zobowiązań

MECHANIZM UTRZYMYWANIA

PŁYNNOŚCI W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Wartość płynności finansowej w
przedsiębiorstwie może być
postrzegana na 4 sposoby:

•Obiektywny – wynika z przesłanek rynkowych

•Subiektywny – wyznaczana jest przez zarząd
przedsiębiorstwa

•Decyzyjny – kształtowana zostaje przez
kupujących i sprzedających

•Arbitralny – określana jest na podstawie
danych finansowych przedsiębiorstwa

Czynniki mające wpływ na wartość
płynności przedsiębiorstwa:

•Nieprzewidywalność przyszłych warunków
ekonomicznych,

•Wielkość przepływów pieniężnych
Prawdopodobieństwo bankructwa.

Wskaźniki obrazujące płynność
finansową przedsiębiorstwa:

•Wskaźnik płynności bieżącej (wskaźnik płynności
III stopnia)

Aktywa bieżące ÷ Pasywa bieżące

•Wskaźnik płynności szybkiej (wskaźnik II stopnia)

(Aktywa bieżące – zapasy – krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe) ÷ zobowiązania bieżące

•Wskaźnik płynności natychmiastowej (wskaźnik
płynności I stopnia)

(Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne) ÷ zobowiązania

bieżące

Dziękujemy za

uwagę