Geneza Państwa

Starożytni Grecy na państwo-miasto używali nazwy polis.

Rzymianie początkowo nazywali państwo – civitas ,a gdy Rzym
zmienił ustrój polityczny i powiększał swojej terytorium stosowana
nazwę respublica a następnie imperium-cesarstwo .

Średniowiecze przyniosło kolejne oznaczenia państwa .Państwo
żarzące przez jednego władcę tak zwanego monarchę nazywano
regnum . Pojawiało się również określenie terra .

W XV wieku stosowano natomiast łaciński termin status i jego
narodowy odpowiednik : lo stato

W Polsce do XVII wieku na oznaczenie państwa używano kilku
nazw jak :
Respublica-rzeczpospolita ,regnum - królestwo ,policja korona
.Dopiero w XIX wieku upowszechniła się w języku polski nazwa
,,państwo” inne zaś wyszły z użycia .

Państwo na przełomie wieków

DEFINICJA PAŃSTWA

Państwo jest to wielka grupa społeczna odznaczająca się wysoki stopniem
zorganizowania ,która pojawiła się na wyższym stopniu rozwoju
świadomości politycznej społeczeństwa .Grupa ta ma elementy
wyróżniające ją od innych grup .

Definicja ARYSTOTELESA

Arystoteles (322 przed Chrystusem) w Etyce Nikomachejskiej opisuję państwo jako :

-

Wspólnota równych mająca na celu możliwie doskonałe życie .

-

Wspólnota dążąca do samowystarczalności

-

Wspólnota ludzi

-

Składająca się w której istnieje podział rządzących i rządzonych

Definicja Georga Jelinka

Zdaniem Georga Jelinka w pierwszym ujęciu państwo jest to wyposażona w samorodną władzę
jedność związkowa osiadłych ludzi .
W drugi ujęciu państwo jest korporacją osiadłego ludu wyposażoną w bezpośrednią ,samorodną
władzę zwierzchnią . Jest to trójelementowa definicja państwa .Według niej istotnymi
elementami są : ludność terytorium i suwerena władza .

Definicja Kościoła

Według katolickiej nauki społecznej pojęcie państwo obejmuje cztery elementy :

-

Wspólnota ludzi ,zwana wspólnotą polityczną

-

Wspólne terytorium

-

Aparat państwowy –organy władzy i ciało pomocnicze

-

Cel państwa ,który jest pojmowany jako dobro wspólne ,na które składają się warunki życia
społecznego takie jak : pokój zewnętrzny i wewnętrzny , rozwój kulturalny i gospodarczy .

Cechy Państwa

-terytorialność- państwo obejmuje ludzi zamieszkujących dane terytorium zakreślone
granicą. Terytorium państwa- obszar lądowy, morski, przestrzeń powietrzna, wody
przybrzeżne, obszar pod powierzchnią ziemi, placówki dyplomatyczne oraz statki wodne i
powietrzne należące do danego państwa. Państwo zachowuje wyłączność do danego
terytorium.
· suwerenność:

- wewnętrzna- władza państwowa jest władzą najwyższą (zwierzchnią) na danym obszarze i
sama decyduje o swoim zakresie działania, natomiast inne podmioty polityczne działają za
zgodą i w zakresie uznanym przez władze państwowe. 

zewnętrzna- państwo jest organizacją niezależną w podejmowaniu decyzji od innych państw.
Jest ono suwerenne wtedy, gdy ma zwierzchnią władzę nad terytorium i ludnością i gdy
może dobrowolnie nawiązywać równorzędne stosunku z innymi państwami, być członkiem
wybranych przez siebie organizacji międzynarodowych oraz swobodnie kształtować swoją
formę i ustrój społeczno-gospodarczy.

· przymusowość- obywatele od urodzenia mają obywatelstwo (więź prawna łącząca
człowieka z państwem) danego państwa i podlegają jego prawu. Organa przymusu:
prokuratura, administracja, policja (przymus legalny z mocy prawa). 

Teorie powstania państwa

Naukowe refleksje nad państwem obejmują pytania o genezę czyli
oto jak powstało państwo ,bądź o to dlaczego powstało . Spośród
wielu teorii wyjaśniających genezę państwa zwrócimy uwagę na
następujące :

• Teorie teologiczne

• Teoria organiczna

• Teorie umowy społecznej

• Teorie przemocy i podboju

• Teorie psychologiczne i socjologiczne

• Teoria ekonomiczna ,czyli marksistowska

Teorie Teologiczne

Teorie te są najstarsze , przyjmujące założenie ,że państwo
pochodzi od bogów lub od Boga . A wiec związane są z religijną
interpretacją życia społecznego . Wyróżniamy dwie wersje teorii
:

- Teorie głoszące bezpośrednie głoszenie państwa , zwłaszcza

władzy państwowej od bogów lub od Boga . ( starożytne
religie pogańskie współczesny buddyzm )

- Teorie głoszące pośrednie pochodzenie władzy od Boga , jako

stwórcy społecznej natury ludzkiej (taką teorie głosi
chrześcijaństwo )

Teorie umowy społecznej

Teoria ta znana była już w okresie starożytnej Grecji .Szerokie
uznanie uzyskała w XVII i XVIII w. w racjonalistycznej filozofii
Oświecenia.

Są dwie wersje tej teorii :

- Według pierwszej człowiek z natury swej jest zły a pierwotny

styl życia ludzkiego nacechowany był walką wszystkich
przeciwko wszystkim .Aby zapobiec samo wyniszczaniu się
ludzie zarwali umowę o nie agresji i ustanowili państwo

- Według drugiej wersji człowiek jest z natury dobry .

Pierwotny stan ludzkości traktują wiec jak stan pomyślności i
wolności lecz zakładają ,że z biegiem czasu nastąpiło zepsucie
natury ludzkiej .

Teorie Przemocy i podboju

Teorie te miały prekursorów w już w czasach starożytnych .Sofiści
głosili ,że państwo jest tworem silnych jednostek. Według
zwolenników tych teorii władza państwowa powstała w drodze
podboju silniejszych grup społecznych . Plemiona silniejsze narzuciły
swoją władzę słabszym .

Teorię tę Friedrich W. Nietzsche zastosował do narodu
niemieckiego ,tworząc teorię ,,nadczłowieka ’’ na użytek reżimu
narodowego socjalizmu Hitlera .

Teorie psychologiczne i socjologiczne

Według teorii psychologicznym czynnikiem decydującym o powstaniu państwa było
ukształtowanie się specyficznych przeżyć psychicznych (emocji submisji u jednych i
emocji dominacji u drugich .
Przedstawicielem teorii był Leon Petrażycki (urodzony w 1934).Według jego toerii
państwo jest projekcją emocjonalną , pewnym rodzajem przeżyć psychicznych.Po
stronie jednych ludzi powstało poczucie konieczności okazywania posłuszeństwa
pewnym osobom w społeczeństwie, a po stronie innych – żądanie, aby podwładni
podporządkowali się ich woli.

Teorię naśladownictwa głosił Gabriel Tarde (1904r).Jego zdaniem Państwo jest niczym
innym, jak domniemaną mocą, jaką jedni przypisują drugim.

Max Weber(1920r) wyznawał teorię akceptacji władzy. Wyróżnił on trzy zasadnicze
motywy akceptacji władzy:
a)charyzmatyczny- przypisanie pewnym osobom mocy nadprzyrodzonej)
b)tradycjonalistyczny- legitymizacja władzy przez tradycję
c)racjonalistyczny- uznanie władzy ze względu na poczucie potrzeby porządku w życiu
społecznym

Teorie organiczna

Teoria głosi ,że państwo jest najważniejszą formą rozwoju zjawisk
biologicznych .Poszczególne grupy społeczne spełniają – ich zadaniem
– rolę podobną do funkcji różnych części ciała w organizmie ludzkim .

Teoria ekonomiczna (marksistowska)

Twórcą tej teorii był Fryderyk Engels . Głosił on ,że właściwy
czynnikiem decydującym o powstaniu państwa było powstanie
własności prywatnej i podziału klasowego społeczeństwa . W
zależności od tego jak dana klasa sprawowała władzę podzielił
państwo na :

- Państwo właścicieli niewolników

- Państwo feudalne

- Państwo kapitalistyczne

- Państwo socjalistyczne będące pierwszą fazą powstania

społeczeństwa komunistycznego czyli inaczej mówiąc
społeczeństwa bezklasowego .