Rozliczenia
gotówkowe
i bezgotówkowe

to świadome i zgodne z prawem
przemieszczanie środków pieniężnych
między podmiotami gospodarczymi,
instytucjami, osobami fizycznymi.
Rozliczenia pieniężne zaliczamy do rodzajów
operacji pośredniczących banku
komercyjnego.

ROZLICZENIA PIENIĘŻNE -

Formy
rozliczeń

Rozliczenia gotówkowe dokonywane są za
pośrednictwem kasy. Obrót gotówkowy
realizowany jest przez kasjera, który ponosi pełną
odpowiedzialność materialną za stan gotówki w
kasie oraz za prawidłowość operacji kasowych.
Obroty gotówkowe powinny być udokumentowane
dowodami źródłowymi lub w przypadku jej braku
zastępczymi dowodami kasowymi.

Wpływy gotówkowe są dokonywane za pomocą
znormalizowanych druków "Dowód Wpłaty - KP"
wystawianych w dwóch egzemplarzach.

Wypłaty gotówkowe mogą być dokonywane na
podstawie dokumentów źródłowych (np. faktury
obce, listy płac, delegacje służbowe, pokwitowane
przez bank dowody wpłat własnych) lub
dokumentu zastępczego "Dowód wypłaty - KW".

Rozliczenia gotówkowe -

Dowód wpłaty

Dowód wypłaty

W prawie bankowym występują także rozliczenie
bezgotówkowe. Jak sama nazwa wskazuje wszelkie rozliczenia
z kontrahentami dokonywane są bez użycia pieniędzy na
przykład przy użyciu kart płatniczych. Zazwyczaj tego typu
rozliczenia dokonywane są przez zapis jakichkolwiek zmian w
stanie środków pieniężnych na danym koncie. Oczywiście tego
rodzaju zapisy dokonywane są przez bank na polecenie swoich
klientów. Mają one formę dokumentu papierowego innego niż
pieniądz. Także wszelkie rozliczenia z kontrahentami mogą
odbywać się drogą elektroniczną w sytuacji kiedy klient banku
posiada system bankowości internetowej. Jednak większość
osób współcześnie posiada karty płatnicze, które
rozpowszechniły się na całym świecie. Dlatego właśnie
większość ludzi nie nosi ze sobą pieniędzy ponieważ za
dokonane zakupy płacą w inny sposób. Natomiast za
pośrednictwem banku realizowane są rozliczenia
bezgotówkowe.

Rozliczenia bezgotówkowe -

bezgotówkowych zaliczamy:

•

polecenie przelewu

,

•

polecenie zapłaty

,

•

akredytywę

,

•

inkaso

,

•

czeki

,

•

weksle

,

•

karty płatnicze

.

Do form bezgotówkowych zaliczamy :

Polecenie przelewu –

jedna z form pieniężnych rozliczeń bezgotówkowych. Polega na
wydaniu bankowi dyspozycji przekazania określonej kwoty
z rachunku bankowego płatnika na wskazany przez niego inny
rachunek bankowy.

Bank powinien zaksięgować otrzymane polecenie przelewu
najpóźniej w następnym dniu roboczym po jego przyjęciu.
Warunkiem wykonania polecenia przelewu jest posiadanie przez
zleceniodawcę odpowiedniego pokrycia na rachunku bankowym.

Rozliczenia międzybankowe realizuje Krajowa Izba
Rozliczeniowa. Do 2004 między rozliczającymi się oddziałami
banków przesyłany za jej pośrednictwem papierowy dokument
polecenia przelewu (system SYBIR). Obecnie polecenia przelewu
dokonywane są w drodze teletransmisji (system ELIXIR).

Dyspozycja polecenia przelewu może być złożona w formie
papierowego dokumentu lub za pomocą systemów bankowości
elektronicznej. Papierowy dokument polecenia przelewu jest
zestandaryzowany, co umożliwia przeniesienie go za pomocą
czytnika optycznego na elektroniczne nośniki informacji.

Polecenie zapłaty –

bezgotówkowa forma rozliczeń bankowych. Polecenie zapłaty
jest polskim odpowiednikiem zachodniego direct-debit.
Realizuje je Krajowa Izba Rozliczeniowa w systemie ELIXIR.

Podstawą prawną polecenia zapłaty jest ustawa prawo
bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. oraz porozumienie
międzybankowe w sprawie stosowania polecenia zapłaty z
dnia 1 czerwca 1998 r.

Przeprowadzanie rozliczeń w tej formie wymaga, aby zarówno
dłużnik jak i wierzyciel posiadali rachunki w bankach, które
zawarły porozumienie o stosowaniu polecenia zapłaty, a
dłużnik wyraził zgodę na obciążanie jego rachunku w tej
formie. W przeciwieństwie do polecenia przelewu stroną
inicjującą jest wierzyciel. Uznanie rachunku wierzyciela
następuje po uzyskaniu środków przez jego bank od banku
dłużnika, wystarczających do pokrycia dyspozycji.

Formularz wpłaty
gotówkowej/polecenia przelewu

Akredytywa -

to forma rozliczeń krajowych i zagranicznych za
pośrednictwem banku stosowana jako instrument
zabezpieczający interesy stron kontraktu. Dokument
określający warunki tych rozliczeń zwany jest także listem
kredytowym (ang. Letter of Credit, L/C, LC, LOC).

W obrocie stosowanych jest wiele rodzajów akredytyw, ale
wspólny mechanizm ich działania można opisać następująco:

1. Kredytodawca, którym najczęściej jest kupujący,
zabezpiecza w banku określoną sumę, najczęściej poprzez
dokonanie blokady albo złożenie gwarancji.

2. Kredytodawca instruuje bank, pod jakimi warunkami i do
jakiej kwoty strony trzecie (zazwyczaj sprzedający) mają
prawo korzystać z tych pieniędzy.

3. Bank wystawia akredytywę (list kredytowy) zgodnie z
instrukcjami.

4. Strona upoważniona (najczęściej sprzedający) korzysta z
kredytu pod warunkiem przedstawienia bankowi dowodu, że
wywiązuje się ze swych zobowiązań.

Inkaso -

(również inkaso dokumentowe) - to warunkowa forma
płatności, polegająca na pobraniu przez bank od kupującego
na rzecz sprzedającego określonej należności, w zamian za
wydanie powierzonych przez sprzedającego dokumentów,
zgodnie z ustalonymi warunkami.

Przedmiotem inkasa mogą być dokumenty handlowe (np.:
faktura, świadectwo pochodzenia, dokumenty transportowe,
dokumenty ubezpieczeniowe itd.) i finansowe (np. weksel,
czek, kwit depozytowy, banknot, akcja, obligacja).

Czek –

pisemne zlecenie bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty,
wydane bankowi przez posiadacza rachunku bankowego. Podstawą
prawną funkcjonowania czeków w Polsce jest ustawa Prawo Czekowe
z 1936 r.

Nazwa czek pochodzi od arabskiego słowa szakk oznaczającego
odroczoną płatność.

Wystawcę czeku nazywamy trasantem. Może nim być każda osoba
fizyczna lub prawna posiadająca rachunek bankowy. Trasatem czeku
jest natomiast bank, który prowadzi rachunek trasanta. Remitentem
czeku jest osoba fizyczna lub prawna, na którą czek wystawiono.
Czek można wystawić na określoną osobę (czek imienny) lub na
okaziciela. Prawa z czeku mogą być przenoszone przez indos.
Istnieje również forma czeku wystawionego na określonego
remitenta, bez prawa przenoszenia uprawnień na inną osobę (czek
rekta). Czek zawsze jest płatny za okazaniem.

Czek bankowy

Weksel –

rodzaj papieru wartościowego, imiennego lub na zlecenie, w którym
wystawca weksla (trasant) zobowiązuje się bezwarunkowo, że inna
osoba (trasat) dokona na rzecz odbiorcy weksla (remitenta) zapłaty
określonej sumy pieniężnej (weksel trasowany), albo sam przyrzeka,
że zapłaci sumę wekslową odbiorcy weksla (weksel własny, sola
weksel). Przy wekslu własnym wystawca jest głównym dłużnikiem
odbiorcy weksla - odwrotnie niż przy wekslu trasowanym, gdzie
dłużnikiem głównym jest trasat, który przyjął weksel (jako
akceptant), a dłużnikiem ubocznym wystawca, który odpowiada w
razie niewypłacalności dłużnika głównego.

Blankiet urzędowy weksla (obowiązywał
do 1 stycznia 2007 r.)

Karta płatnicza, karta
bankowa –

elektroniczny instrument płatniczy wydawany przez bank lub
instytucję finansową, stanowiący podstawowe narzędzie
zdalnego dostępu do pieniędzy zgromadzonych na rachunku
bankowym.

Karta płatnicza pozwala na podejmowanie gotówki z
bankomatu lub dokonywanie bezgotówkowych płatności za
towary i usługi.

Karty kredytowe

Koniec