Poglądy

pedeutologiczne

MARII

GRZEGORZEWSKIEJ

PLAN PREZENTACJI

1. Życiorys Marii Grzegorzewskiej:
• edukacja
2. Maria Grzegorzewska, a pedagogika
specjalna
3. Poglądy pedeutologiczne:
• Pedagogika Marii Grzegorzewskiej
4. Osobowość nauczyciela – wychowawca
5. Jaki powinien być nauczyciel wg Marii
Grzegorzewskiej
6. Bibliografia

Życiorys

Marii

Grzegorzewskiej

•

Maria Grzegorzewska urodziła się 18 kwietnia
1888 r. we wsi Wołuczy.

•

Córka Adolfa i Felicji z Bohdanowiczów
Grzegorzewscy, pochodziła z licznej rodziny,
połączonej głębokimi więzami przyjaźni.

•

Zmarła 7 maja 1967 w Warszawie.
Polska pedagog, profesor, twórczyni
pedagogiki specjalnej w Polsce.

EDUKACJA

• prywatna szkołę żeńską Pauliny Helwek w

Warszawie,

• studiowała nauki przyrodnicze na

Uniwersytecie Jagiellońskim,

• Studiowała pedagogikę w Brukseli, w

Międzynarodowym Fakultecie
Pedagogicznym kierowanym przez Józefę
Joteyko, i psychologię na Sorbonie, gdzie w
1916 r. uzyskała tytuł doktora filozofii za
rozprawę: Studium na temat rozwoju uczuć
estetycznych - badania z zakresu estetyki
eksperymentalnej przeprowadzone wśród
uczniów szkół brukselskich

 1919 rok - pracowała w Ministerstwie

Wyznań Religijnych i Oświecenia
Publicznego, zajmując się sprawami
szkolnictwa specjalnego,

 1922 rok zorganizowała Instytut

Pedagogiki Specjalnej w Warszawie i
odtąd zajmowała się działalnością
naukową z zakresu pedagogiki
specjalnej, a także kształceniem
nauczycieli.

 1930-1935 kierowała Państwowym

Instytutem Nauczycielskim. W latach
trzydziestych w polityce państwowej
pojawiły się tendencje faszystowskie.
Maria Grzegorzewska zostaje odwołana
ze stanowiska dyrektorki Instytutu za
tzw. działalność rozkładową.

Maria Grzegorzewska -

a PEDAGOGIKA SPECJALNA…

„Nie ma kaleki –
JEST CZŁOWIEK”

Pedagog Specjalny:

• Grzegorzewska przygotowywała nauczycieli

do pracy z dziećmi o różnym odchyleniu od
normy. Uznawała potrzebę respektowania
wspólnych zasad rewalidacyjnych.

• Główna osnowa działalności rewalidacyjnej:

metoda ośrodków pracy opracowana przez
siebie, rozpowszechniona w szkołach
specjalnych.

• Uporczywie i bezkompromisowo walczyła o

pełne prawo do nauki, do pracy i do szacunku
osób upośledzonych. Przekonywała, że
kalectwo nie pomniejsza wartości i godności
człowieka.

• Grzegorzewska twierdzi, że troska o wartość

człowieka jest najważniejszym zagadnieniem;

• Podstawowym zadaniem pedagoga specjalnego

jest poznanie wychowanka jego potrzeb i
zahamowań związanych z upośledzeniem.

• Należy kompensować utrudnienia wychowanka,

korygować to, co jest nieprawidłowe, usprawniać
to, co jest nieusprawnione, nieudolne i zachwiane;

• Zadaniem pedagoga specjalnego jest także pomoc

w rozwoju i przygotowanie do życia jednostki
upośledzone;

Pedagog specjalny

C.D.

• Zasada pracy na studiach dla przyszłych

pedagogów: systematyczne wiązanie

teorii z praktyką.

• Grzegorzewska uważa pracę jako cel wychowania,

ponieważ praca przygotowuje do życia w społeczeństwie
jednostki upośledzone;

• Pedagog specjalny powinien posiadać wiedzę teoretyczną,

doświadczenie pedagogiczne oraz cechy takie jak miłość
czy przywiązanie do dziecka niepełnosprawnego;

• Do jego zadań należy także aktywizowanie jednostki

uszkodzonej, budzenie w niej wiary we własne siły i
możliwości.

„Największą cechą nauczyciela

jest

MIŁOŚĆ DO DZIECI…”

Poglądy pedeutologiczne

MARII

GRZEGORZEWSKIEJ

Poglądy pedeutologiczne…

• „Jeżeli się rozumie doniosłą wagę społeczną pracy swojej,

a przez nią i pracy całego zawodu, wtedy się łatwiej,

celowo i dobrze pracuje.”

• Przede wszystkim Grzegorzewska rozpatruje całe

zagadnienie w świetle CELÓW I ZADAŃ, jakie stoją przed
nauczycielem w jego pracy. Określa dokładnie cel pracy
nauczyciela i z niego wyprowadza niezbędne cechy jego
osobowości, dzięki którym potrafi ten cel zrealizować.

• Uważa że „nauczycielowi przypadło w udziale zadanie

niezmiernie ważkie, kluczowe, od wykonania którego
zależy wartość życia każdego człowieka i świata, pokojowe
współżycie zespołów, społeczeństw, narodów”.

Pedagogika Marii Grzegorzewskiej

• Według autorki pedagogika była nierozłączna z

praktyką wychowawczą, miała służyć aktualnej
rzeczywistości wychowawczej, a pedagog obok
wiedzy fachowej powinien posiadać kwalifikacje
moralne pomocne przy pracy wychowawczej.

• W procesie wychowania dostrzegała wielka rolę

nauczyciela. Jednocześnie podkreślała ważność
znaczenia aktywności wychowanka, zwracała uwagę
na role wpływów w środowisku społecznym,
rówieśniczym, lokalnym, rodzinnym.

• Wychodziła z założenia że człowiek jest

psychofizyczną jednością.

M. Grzegorzewska wyróżnia

dwa typy stosunku

wychowawczego między

nauczycielem i uczniami:

 Nauczyciel wyzwalający - działa przez

miłość, sympatię, chęć pomocy;

 Nauczyciel hamujący - działa poprzez

nastrój obcości, chłód, styl zachowania się
zmechanizowanego robota

Nauczyciel wyzwalający

• dokonuje się przez wzajemną miłość,

sympatię, chęć pomocy.

•  wyzwala: poczucie zaufania, chęć do

wysiłku i do pracy, czynna postawa wobec
życia.

• SŁUŻY TO: kształtowaniu się autorytetu

nauczyciela oraz duchowego porozumienia
między nauczycielem, a wychowankami,
sprzyja wewnętrznemu wpływowi na nich oraz
doskonalenia ich osobowości.

Nauczyciel hamujący

• Nauczyciel działa poprzez nastrój obcości,

chłód, rozkaz, przymus, sankcje karne.

• styl zachowania się „zmechanizowanego

robota”.

• KONSEKWENCJE: osłabia/likwiduje

zainteresowanie i chęć do pracy, powoduje
znużenie, nieufność i bierność, wywołuje
poczucie obcości i niechęć uczniów do
nauczyciela. Oddziaływanie wychowawcze
jest tu czysto zewnętrzne-skutki są nietrwałe.
Zamknięcie się w sobie wychowanka i pełne
„oddalenie” od wychowawcy.

Osobowość nauczyciela-

wychowawcy

W „Listach do Młodego Nauczyciela” M. Grzegorzewska

podkreśla, że istotne wartości życia musi tworzyć
człowiek :

 etyczny
 uspołeczniony
 pełny, czyli kierujący się miłością.

Dobroć i przyjaźń

• „dobroć człowieka jest największą jego wartością,(…) jest jego

wprost bezcennym skarbem na świecie. Nie tylko nie robić

krzywdy nikomu, ale właśnie mieć tę czynną dobroć w niesieniu

innym pomocy wszelkiego rodzaju.”

• Nauczyciel musi oddziaływać własnym przykładem pamiętając,

że „dobroć rodzi dobroć”, budzić czynną dobroć w człowieku.
Tylko na niej może się opierać życzliwy stosunek nauczyciela do
dziecka.

• Nauczyciel im lepszym jest człowiekiem, lepiej

przygotowanym do pracy, im ma większą dla innych
życzliwość, głębszą o nich troskę i poczucie
odpowiedzialności za swoją pracę, tym głębszy zostawi
ślad w duszach dzieci. Wartość człowieka jest najcenniejszą
wartością świata, jej ciężar gatunkowy przeważa wszystko
w życiu jednostek i społeczeństw.

Twórcza, żywa, celowa , dobra

praca

• „żeby praca Twoja była żywa, twórcza, celowa,

dobra, musi wynikać przede wszystkim z

życzliwości dla człowieka i jego praw

rozwojowych oraz na poznaniu i zrozumieniu

warunków życia dziecka, warunków życia

środowiska, które je wychowuje, musi być z

tym środowiskiem ściśle związana.”

• Nauczyciel ma zainteresować ucznia człowiekiem,

jego życiem, pracą i twórczością, tym co w nim
„ludzkie”. Budzić, rozwijać i wzbogacać
zainteresowania.

Człowieczeństwo

• „(…) poza przygotowaniem zawodowym człowieka, poza

jego wykształceniem najistotniejszą, najbardziej

podstawową i decydującą wartością w jego pracy jest jego

Człowieczeństwo.”

• „(…) o charakterze pracy i wartości wychowawczej

zdecyduje zawsze to, kim on jest jako człowiek, jaka jest
jego wartość wewnętrzna, jakie skupił w sobie bogactwa
duchowe, bo przecież, ŻEBY DUŻO DAĆ, TRZEBA DUŻO
MIEĆ(…)”

• „(…) bez tego i wykształcenie nic nie pomoże, i człowiek o

dużej wiedzy i umiejętności ucznia nie będzie dobrym
nauczycielem-wychowawcą”

Poznanie dziecka

• „Różne są tajemnice serca ludzkiego i serca

dziecka.(…)ważne jest, żeby je wyczuć,

zrozumieć, domyślić się ich wagi i znaczenia

w zachowaniu się wychowanka w jego

stosunku do całego otoczenia.”

• Nauczyciele powinni widzieć wszystkie cechy

charakteru i różne postawy do życia,

wartościować je i rozumieć ich motyw. Wobec

tego kształtuje się różny do ludzi stosunek.

Poszanowanie

wychowanka

• „Nie należy nikogo przekreślać, nikogo

potępiać, bo w każdym jest coś pozytywnego,

ale należy dać wszystkim i każdemu możność

rehabilitacji przez pracę naprawdę rzetelną i

uczciwą.”

• „Praca wychowawcza musi się odbywać w

atmosferze poszanowania człowieka,
życzliwości dla niego i poczucia wolności.”

Wzajemne zaufanie

wśród

wychowawców

• „Tworzą się wśród pracowników

jednej szkoły zwalczające się

wzajemnie grupy, powstają jakieś

zawiści różnej natury, jakieś pozornie

nieuzasadnione niesnaski, wrogie

nastawienie(…) żyć w takiej

atmosferze bardzo trudno –

a dobrze uczyć i wychowywać

człowieka – zupełnie niemożliwe.”

Przyjaźń wśród

wychowawców

• „Nas - tych wszystkich nauczycieli-

wychowawców, którzy rozumieją sens pracy

swojej i swoją za nią odpowiedzialność,

łączy też jakieś uczucie przyjaźni, którą

kształtuje wspólna myśl(…) – jest nią

właśnie zrozumienie istoty zawodu

naszego”

• „W uczuciu przyjaźni, która nas może

łączyć, występuje poczucie obustronnej

odpowiedzialności za wzajemne umacnianie

się w zakresie właśnie tej wspólnej

płaszczyzny – postawy wobec czegoś

najważniejszego, choćby nawet nie było

jednomyślne, co jest tym, czymś

najważniejszym”

• Fundamentem pracy

wychowawczej -

powinno być pogłębianie

humanitaryzmu w człowieku: może zaważyć nad
tym, żeby każdy z wychowanków zainteresował się
żywo człowiekiem w ogóle, jego życiem, pracą i
twórczością, tym co w nim „ludzkie”.

• „

słowa muszą mieć w czynach

jakieś pokrycie -

wychowywać

Człowieka, wzbogacając w nim to, co ludzkie.”

Jaki powinien być

nauczyciel

wg M.

Grzegorzewskiej

 PODSUMOWANIE

W Listach do młodego nauczyciela napisała:

„Czy rozumiesz głębię słowa nauczyciel ?

Słowa, które kryje w sobie treść potrzeb życia ludzkiego.”

M. Grzegorzewska przedstawiła m w nich

sylwetkę nauczyciela – dobrego Człowieka,

bogatego wewnętrznie, osoby obdarzonej

charyzmatem, zdolnościami empatycznymi,

umiejętnością współbrzmienia ze swoimi

podopiecznymi.

„Miłość jest[...] warunkiem niezbędnym

i koniecznym w pracy nauczyciela”.

Nauczyciel –

wychowawca:

• Powinien charakteryzować się miłością, dobrocią,

przyjaznym nastawieniem i dawać dobry przykład
innym

• Powinien być odpowiedzialny, życzliwy sumienny i

przygotowany do swojej pracy

• Praca nauczyciela musi być żywa, twórcza, celowa,

dobra, musi wynikać przede wszystkim z
życzliwości do człowieka

• Musi posiadać odpowiednią wiedzę, wykształcenie

i przygotowanie do zawodu

Nauczyciel – wychowawca:

• Ma zainteresować ucznia człowiekiem, jego

życiem, pracą i twórczością, tym co w nim
„ludzkie”. Budzić, rozwijać i wzbogacać
zainteresowania.

• Jego najważniejszą wewnętrzną cechę

moralną jest prawdziwość, oparta na
trwałym fundamencie przekonań,
dochowaniu wierności prawdzie oraz swoim
założeniom życia.

• Powinien tworzyć dobre i pełne zaufanie,

przyjacielski relacje z innymi nauczycielami z
którymi
współpracuje.

• Powinien stale rozwijać bogactwo

osobowości i poziom
jego rozwoju.

• „Radość z wyników choćby najdrobniejszych, ale

dobrych w pracy, radość realizowania jakiejś myśli

swojej, radość budzenia inicjatywy i zapału innych,

radość budzącej się do życia coraz wyraźniej całej

gromady i poszczególnych jednostek, radość

życzliwej i skutecznej pomocy w procesie wzrastania

wychowanków w kulturę, w zdobywanie wiedzy,

pogłębianie się, słowem stawanie się Człowiekiem

wyjaśnia im wartość życia własnego.”

• „I nie żal już im wtedy wysiłku i trudu, nie żal

niczego-widzą najciekawszy, jaki być może, wynik

pracy, bo staje się i rozwija Człowiek, dopomogli

celowo i świadomie do jego budowy. Wtedy praca

staje się tak bliska, tak droga, że nie tylko interesuje,

porywa, ale staje się wprost koniecznością życia - a

nawet może jego słońcem!”

? ? ?

„wartość pracy nauczyciela zależy nie tylko od

wykształcenia i warunków Jego pracy. Nawet,
jeżeli i wykształcenie będzie odpowiednie, i lokal
szkolny dobrze do jej zadań przystosowany,
urządzenia i pomoce szkolne wyczerpująco
dobre, to i wtedy nie zawsze wiadomo,

jaka będzie praca nauczyciela.”

…więc co ma wpływ

na to jaka będzie

praca nauczyciela?